Ứng dụng mô hình WEAP tính toán cân bằng nước lưu vực sông đồng nai trong điều kiện biến đổi khí hậu

B N CAM K T
Tên tác gi : Nguy n Th H i
H c viên cao h c: 21Q11
Ng

ih

ng d n : TS. L

Tên đ tài lu n v n: “

ng Quang Xô

ng d ng mô hình WEAP tính toán cân b ng n

c l u v c sông

ng Nai trong đi u ki n bi n đ i khí h u”.
Tôi xin cam k t: Lu n v n này là công trình nghiên c u c a cá nhân và đ
d

is h

ng d n khoa h c c a TS. L

ng Quang Xô

Các s li u và nh ng k t lu n nghiên c u đ
và ch a t ng đ

c công b d

c th c hi n

c trình bày trong lu n v n này trung th c

i b t k hình th c nào.

Tôi xin ch u trách nhi m v nghiên c u c a mình.

Hà N i, Ngày tháng

n m 2016

H c viên

Nguy n Th H i

i


L IC M

N

Lu n v n Th c s “ ng d ng mô hình WEAP tính toán cân b ng n
ng Nai trong đi u ki n bi n đ i khí h u” đ
nguyên n

c tr

ng

ng

c hoàn thành t i khoa k thu t tài

i h c Th y L i. Trong su t quá trình h c t p và nghiên c u

lu n v n này, tác gi đã nh n đ
Cô tr

c l u v c sông

c s giúp đ chân thành và nhi t tình c a các Th y,

i h c Th y L i, b n bè và đ ng nghi p.

Tác gi xin bày t lòng bi t n sâu s c và chân thành nh t t i TS. L
ThS. NCS.

c D ng là nh ng ng

i th y đã luôn t n tình h

ng Quang Xô và

ng d n và góp ý ch

đ o trong su t quá trình hoàn thành lu n v n này.
Tác gi xin cám n anh ch Phòng Quy ho ch Th y l i

ông Nam b và ph c n

thu c Vi n Quy ho ch Th y l i Mi n Nam (n i tác gi đã có th i gian công tác, g n
bó và có đi u ki n tìm hi u b
đ

c đ u v l u v c sông

v s li u c ng nh các thông tin liên quan hoàn thành lu n v n. Tác gi xin chân

thành g i l i c m n đ n các Th y Cô trong Tr
i h c và sau
tr

ng Nai) đã t o đi u ki n giúp

ng

i h c Th y l i, Phòng đào t o

i h c v s giúp đ trong th i gian tác gi h c t p và nghiên c u t i

ng.

Cu i cùng tôi xin chân thành c m n gia đình, b n bè và đ ng nghi p đã c v , kích l
và t o m i đi u ki n thu n l i trong quá trình h c t p và hoàn thành lu n v n này.
Xin chân thành cám n!
Hà N i, Ngày

tháng

n m 2016

H c viên

Nguy n Th H i

ii


M CL C
B N CAM K T .............................................................................................................. i
L IC M

N ................................................................................................................ii

M C L C .................................................................................................................... iii
B N CAM K T .............................................................................................................. i
L I C M N ................................................................................................................ii
M C L C .................................................................................................................... iii
DANH M C HÌNH ....................................................................................................... v
DANH M C B NG ....................................................................................................vii
M
U ......................................................................................................................... 1
CH
NG 1.
T NG QUAN V L NH V C NGHIÊN C U VÀ VÙNG
NGHIÊN C U ............................................................................................................ 6
1.1. T ng quan v l nh v c nghiên c u............................................................................ 6

1.1.1. L nh v c cân b ng n

c và ng d ng mô hình tính toán cân b ng n

c ............ 6

1.1.2. L nh v c v bi n đ i khí h u ................................................................................. 9
1.2. T ng quan v vùng nghiên c u ............................................................................... 16
1.2.1.

i u ki n t nhiên ............................................................................................... 16
c đi m khí t

1.2.2.

ng th y v n .............................................................................. 19

1.2.3.

i u ki n kinh t -xã h i ...................................................................................... 28

1.2.4.

nh h

ng phát tri n kinh t -xã h i ................................................................. 41

CH
NG 2. PH
NG PHÁP TÍNH TOÁN CÂN B NG N

C CHO L U
V C SÔNG
NG NAI TRONG I U KI N BI N
I KHÍ .......................... 47
2.1. Ph ng pháp tính toán cân b ng n c cho LVS N............................................... 47
2.1.1. Nguyên lý cân b ng n
2.1.2. Ph

c ................................................................................... 47

ng pháp lu n tính toán cân b ng n

c cho LVS N .................................. 48

2.1.3. Phân tích l a ch n mô hình tính toán cân b ng n
2.1.4. Phân vùng tính toán cân b ng n
2.1.5. Các k ch b n tính toán cân b ng n

c l u v c sông

c ....................................... 49
ng Nai ............................ 57

c cho LVS N ........................................... 61

2.2. Tính toán dòng ch y đ n các ti u l u v c .............................................................. 62
2.2.1. L a ch n mô hình tính toán m a- dòng ch y ..................................................... 62
2.2.2. Trình t tính toán m a-dòng ch y ...................................................................... 62

iii

2.2.3. C u trúc mô hình m a-dòng ch y NAM ............................................................ 62
2.2.4. D li u c n thi t cho mô hình NAM ................................................................... 64
2.2.5. Xây d ng mô hình m a-dòng ch y..................................................................... 66
2.3. Tính toán nhu c u n

c trên các ti u l u v c ........................................................ 71

2.3.1. Xác đ nh các h dùng n
2.3.2. Nhu c u n

c ................................................................................ 71

c qua các giai đo n hi n tr ng và giai đo n t

ng lai ................. 73

CH
NG 3. TÍNH TOÁN CÂN B NG N
C LVS N V I PH
NG ÁN
QUY HO CH
N 2020 VÀ ÁNH GIÁ KH N NG ÁP NG QUA CÁC
GIAI O N KHI XÉT
N B KH ......................................................................... 84
3.1. Hi n tr ng công trình và tình hình c p n c trên l u v c sông ng Nai ............ 84
3.1.1. Các công trình trên dòng chính .......................................................................... 84
3.1.2. Công trình trên các sông su i nh ..................................................................... 91
3.2. ng d ng mô hình WEAP tính toán cân b ng n

c LVS N giai đo n hi n tr ng

(2010) ............................................................................................................................ 92
3.2.1. S đ tính toán hi n tr ng .................................................................................. 92
3.2.2. Các d li u đ u vào c a mô hình WEAP ........................................................... 95
3.2.3. K t qu cân b ng n

c giai đo n hi n tr ng n m 2010: .................................. 97

3.3. Tính toán cân b ng n c cho ph ng án quy ho ch đ n 2020 ng v i các giai
đo n và đánh giá kh n ng c p n c qua các giai đo n khi xét đ n B KH .............. 100
3.3.1. Ph

ng án quy ho ch LVS N đ n n m 2020 .................................................. 100

3.3.2. Tính toán cân b ng n c cho ph ng án quy ho ch đ n 2020 ng v i các giai
đo n xét đ n B KH..................................................................................................... 106
K T LU N VÀ KI N NGH .................................................................................. 118
TÀI LI U THAM KH O ........................................................................................ 121
PH L C ................................................................................................................... 123

iv


DANH M C HÌNH
Hình 1.1: S đ vùng lãnh th đã và đang ng d ng mô hình WEAP .......................... 7
Hình 1.2: V trí vùng nghiên c u ................................................................................. 17
Hình 1.3: S h a l u v c thu c vùng nghiên c u........................................................ 18
Hình 1.4: Mô đun dòng ch y trung bình nhi u n m LVS N và ph c n ................... 27

Hình 2.1: Giao di n kh i đ ng mô hình WEAP .......................................................... 53
Hình 2.2: Màn hình Schematic..................................................................................... 55
Hình 2.3: Màn hình nh p d li u Data ......................................................................... 55
Hình 2.4: Màn hình k t qu Results ............................................................................. 56
Hình 2.5: Màn hình t ng quan Overviews ................................................................... 57
Hình 2.6: Nút cân b ng n

c thu c vùng nghiên c u ................................................. 61

Hình 2.7: C u trúc mô hình NAM ............................................................................... 63
Hình 2.8: V trí các tr m quan tr c dòng ch y trên l u v c sông

ng Nai và

ph c n .......................................................................................................................... 65
Hình 2.9: V trí các tr m đo m a trong l u v c nghiên c u ........................................ 66
Hình 2.10: K t qu hi u ch nh mô hình NAM t i Thanh Bình ...................................... 67
Hình 2.11: K t qu hi u ch nh mô hình NAM t i Tà Lài .............................................. 67
Hình 2.12: K t qu hi u ch nh mô hình NAM t i

i Nga ........................................... 68

Hình 2.13: K t qu hi u ch nh mô hình NAM t i Phú i n .......................................... 68
Hình 2.14: K t qu hi u ch nh mô hình NAM t i Ph

c Hòa ....................................... 69

Hình 2.15: K t qu hi u ch nh mô hình NAM t i Tà Pao ............................................. 69
Hình 3.1: S đ b c thang các h ch a trên các dòng chính sông
ng Nai giai đo n

hi n tr ng .......................................................................................................................... 85
Hình 3.2: S h a các b c thang h ch a chính đã đi vào s d ng trên LVS N giai
đo n hi n tr ng (2010)................................................................................................... 93
Hình 3.3: S h a các đi m chuy n n

c LVS N giai đo n hi n tr ng ...................... 94

v


Hình 3.4: S đ l u v c sông

ng Nai mô ph ng trong WEAP giai đo n hi n

tr ng .............................................................................................................................. 95
Hình 3.5: L

ng n

c thi u h t t i các nút nhu c u giai đo n 2010 th hi n d

i d ng

đ th trong WEAP ........................................................................................................ 98
Hình 3.6: ........................................................................................................................... Ph
đ n n m 2020 .............................................................................................................. 101
Hình 3.7: Ph

ng án quy ho ch phân b ngu n n

c trên sông La Ngà đ n 2020 . 101

Hình 3.8: Ph

ng án quy ho ch phân b ngu n n

c trên sông Bé đ n 2020.......... 103

Hình 3.9: S đ b c thang các h ch a trên các dòng chính sông
ng Nai theo
ph ng án 2020 ........................................................................................................... 105
Hình 3.10: S đ các h ch a trên b c thang chính trong LVS N v i ph ng án quy
ho ch đên 2020 ............................................................................................................ 107
Hình 3.11: S h a các tuy n chuy n n

c LVS N theo ph

ng án quy ho ch ........ 108

Hình 3.12: S đ mô ph ng trong WEAP trên LVS N ph ng án quy ho ch đ n
2020 ............................................................................................................................ 108

vi

ng án quy h


DANH M C B NG
B ng 1.1: M c t ng nhi t đ trung bình hàng tháng các t nh
1980-1999 theo k ch b n phát th i trung bình (B2) - (

NB so v i th i k n n

n v : 0C) .............................. 13

B ng 1.2: M c bi n đ i l ng m a hàng tháng các t nh NB so v i th i k n n 19801999 theo k ch b n phát th i trung bình (B2) - ( n v : %) ......................................... 14
B ng 1.3: Nhi t đ trung bình n m m t s v trí trong và xung quanh l u v c (oc) .... 20
B ng 1.4: L

ng m a trung bình nhi u n m t i m t s tr m trong l u v c (mm) ..... 21

B ng 1.5:

m bình quân tháng trong n m t i m t s v trí trên l u v c ................. 22

B ng 1.6: L

ng b c h i bình quân tháng trong n m m t s n i trên l u v c ........... 23

B ng 1.7: Dòng ch y n m trung bình, max, min chu i th c đo t i các tr m th y v n 24
B ng 1.8: Các đ c tr ng dòng ch y t i các tr m th y v n và v trí chính y u trên
LVS N .......................................................................................................................... 25
B ng 1.9: Dân s thu c vùng nghiên c u n m 2010 .................................................... 28
B ng 1.10: Di n bi n dân s vùng Nghiên c u qua các n m ........................................ 29
B ng 1.11: Di n bi n dân s qua các n m theo t nh thu c vùng nghiên c u (ng
B ng 1.12: GDP theo giá so sánh n m 1994
B ng 1.13: GDP LVS N và c n

LVS N và c n

c qua các n m ........ 30

c n m 2010 (giá c đ nh n m 1994) .................... 32

B ng 1.14:C c u s d ng đ t n m 2010 theo các l u v c sông (
B ng 1.15: Di n tích n ng su t, s n l
B ng 1.16: T ng di n tích m t n

i) .. 29

n v : ha) ............ 33

ng các lo i cây tr ng LVS N n m 2010 ...... 36

c nuôi tr ng th y s n (

n v : nghìn ha) .............. 37

B ng 1.17: B ng di n bi n công nghi p thu c các t nh thu c LVS N qua các n m ... 38
B ng 1.18: T ng h p công trình phát đi n n m đ n 2010 ........................................... 40
B ng 2.1: Danh sách các nút thu c các l u v c sông, vùng ........................................ 60
B ng 2.2: Các tr m đo l u l

ng trên LVS N ............................................................ 64

B ng 2.3: T ng h p k t qu hi u ch nh mô hình NAM ............................................... 70
B ng 2.4: T ng di n tích nông nghi p và di n tích đ
B ng 2.5: T ng di n tích đ

ct

ct

i n m 2010 .................... 74

i t i các nút cân b ng ng v i các giai đo n (ha) .. 74
vii


B ng 2.6: Tiêu chu n dùng n
B ng 2.7: S l

c cho ch n nuôi theo các giai đo n ............................ 76

ng ch n nuôi theo các giai đo n phát tri n (con) .............................. 76

B ng 2.8: Tiêu chu n dùng n

c sinh ho t cho t ng giai đo n ................................... 77

B ng 2.9: Tiêu chu n dùng n

c công nhi p cho t ng giai đo n ................................ 77

B ng 2.10: Dân s và khu công nghi p th ng kê t i các nút cân b ng n

c hi n tr ng78

B ng 2.11: Dân s và khu công nghi p các nút cân b ng n

c giai đo n 2020 ........... 79

B ng 2.12: Dân s và khu công nghi p các nút cân b ng n

c giai đo n 2030 ........... 79

B ng 2.13: Dân s và khu công nghi p các nút cân b ng n

c giai đo n 2050 ........... 80

B ng 2.14: Dòng ch y ki t t i các c a sông trên LVS N (m3/s) ................................. 82
B ng 2.15: T ng h p nhu c u n c theo các h dùng n c chính ng v i các giai đo n
phát tri n (đ n v : 106m3) .............................................................................................. 82
B ng 3.1: Thông s k thu t các h ch a đã và đang xây d ng giai đo n hi n tr ng . 86
B ng 3.2: Th ng kê h ch a trên các l u v c nh giai đo n hi n tr ng (2010) .......... 92
B ng 3.3: L u l
ph

ng chuy n n

c yêu c u t LVS N sang l u v c ven bi n ng v i

ng án hi n tr ng (m3/s) .......................................................................................... 94

B ng 3.4: K t qu t l (%) đáp ng nhu c u n
ph

c t i các nút cân b ng giai đo n 2010

ng án công trình hi n tr ng ................................................................................... 97

B ng 3.5: L

ng n

c thi u t i các nút nhu c u giai đo n 2010 th hi n d

i d ng

b ng trong WEAP ......................................................................................................... 98
B ng 3.6: L u l ng chuy n n c t l u v c sông ng Nai sang các l u v c ven bi n
(m3/s) ............................................................................................................................ 99
B ng 3.7:

i nl

ng bình quân n m Eo giai đo n hi n tr ng (2010) (KWh) ............ 99

B ng 3.8: Dòng ch y t i h p l u sông

ng Nai –Sông Bé giai đo n hi n tr ng..... 100

B ng 3.9: Thông s k thu t các h ch a d ki n theo quy ho ch đ n 2020 ............ 105
B ng 3.10: D ki n ph

ng án phát tri n công trình trên sông su i nh ................... 106

B ng 3.11: K t qu ph n tr m đáp ng nhu c u n c t i các đi m yêu c u giai đo n
2020 ch a xét đ n B KH ng v i ph ng án quy ho ch. ......................................... 109
B ng 3.12: K t qu ph n tr m đáp ng nhu c u n c t i các đi m yêu c u giai đo n

2020 xét đ n B KH ng v i ph ng án quy ho ch. .................................................. 110
viii


B ng 3.13: K t qu ph n tr m đáp ng nhu c u n
2030 xét đ n B KH ng v i ph

ng án quy ho ch. .................................................. 111

B ng 3.14: K t qu ph n tr m đáp ng nhu c u n
2050 xét đ n B KH ng v i ph

c t i các đi m yêu c u giai đo n
c t i các đi m yêu c u giai đo n

ng án quy ho ch. .................................................. 112

B ng 3.15: L

ng n c thi u t i các ti u l u v c qua cá k ch b n B KH cho ph ng
án quy ho ch (106 m3) ................................................................................................ 113
B ng 3.16: L u l ng t i h p l u
ng Nai- Sông Bé qua các giai đo n cho ph ng
3
án quy ho ch (m /s) ..................................................................................................... 114
B ng 3.17: T ng đi n l ng trung bình n m t các công trình th y đi n qua các giai
đo n ng v i các k ch b n B KH cho ph ng án quy ho ch. ................................... 115
B ng 3.18: L u l ng chuy n n c trên l u v c sông
ng Nai ng v i ph ng án
quy ho ch (m3/s) .......................................................................................................... 116

ix


DANH M C CH
Ký hi u

Di n gi i

B KH

Bi n đ i khí h u

DCMT

Dòng ch y môi tr

BSCL

VI T T T

ng

ng b ng sông C u Long

GIS

Geographic Information Systems

KTTV & MT

Khí t

KT-XH

Kinh t xã h i

LVS N

L u v c sông

LVS

L u v c sông

NAM

Nedbor-afstromnings Model

PTTNN

Phát tri n tài nguyên n

QLTHTNN

Qu n lý t ng h p tài nguyên n

SEI

Stockholm Environment Institute

S NN&PTNT

S Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn

S TN&MT

S Tài Nguyên và Môi tr

TNN

Tài nguyên n

VQHTLMN

Vi n Quy ho ch Th y l i mi n Nam

WEAP

The Water Eveluation and Planning System

ng Th y v n và Môi tr

ng

ng Nai

c
c

ng

c

x


M

U

1) Tính c p thi t c a đ tài nghiên c u
i v i quy ho ch qu n lý tài nguyên n

c, vi c nghiên c u cân b ng n

r t l n c v lý thuy t cà th c ti n. T góc đ lý thuy t, ph
cho phép ta c t ngh a nguyên nhân các hi n t

c có ý ngh a

ng trình cân b ng n

ng, ch đ th y v n c a m t khu v c

xác đ nh; đánh giá các s h ng trong cán cân n

c và m i quan h t

chúng. Nghiên c u cân b ng n

ng đ y đ tài nguyên n

ra ph

c cho phép đ nh l

ng tác gi a
c đ tìm

ng th c s d ng h p lý ngu n tài nguyên quý giá này.

Các n i dung c b n c a bài toán cân b ng n
l u v c sông/vùng nghiên c u (
khí t

c

c

c th hi n thông qua các đ c tr ng c a các y u t

ng-th y v n, m a, dòng ch y, ch t l

gian, không gian); (2) Nhu c u s d ng n
sông/vùng nghiên c u (N

c bao g m: (1) Ti m n ng ngu n n
ng n

c và phân b c a chúng theo th i

c c a các h dùng n

c trong l u v c

c cho sinh ho t, cho công nghi p, cho nông nghi p, cho

các ho t đ ng phát tri n liên quan khác nh th y đi n, giao thông th y, b o v môi
tr

ng, c nh quan, du l ch...); (3) Ph

các h dùng n

ng th c, nguyên t c phân b ngu n n

cđ n

c (Quy t c phân b , chính sách u tiên trong phân ph i ngu n n

c);

(4) Cách th c v n hành h th ng đ đáp ng các nhu c u s d ng trên l u v c (Quá
trình xây d ng c s h t ng k thu t, quá trình v n hành, qu n lý h th ng c ng nh
các ho ch đ nh trong t
L u v c sông

ng lai).

ng Nai là m t l u v c sông “n i đ a” l n nh t Vi t Nam, có vai trò

r t quan tr ng trong phát tri n kinh t - xã h i khu v c phía Nam nói riêng và kinh t
qu c gia nói chung. Các v n đ liên quan đ n phát tri n, qu n lý tài nguyên n
l u v c sông đang ngày càng tr nên nóng b ng do nhu c u dùng n

c trong

c ngày càng t ng

trong b i c nh phát tri n kinh t - xã h i c a khu v c ngày m t n ng đ ng trong khi đó
ngu n n

c t nhiên h u nh không thay đ i.

cung và c u c a ngu n n

c có xu h

vi c xây d ng mô hình cân b ng n
giá ngu n n

i u này d n đ n mâu thu n v l

ng

ng t ng cao. Chính các v n đ này cho th y

c cho l u v c sông

ng Nai nh m h tr đánh

c ph c v công tác quy ho ch, qu n lý ngu n n

1

c tr nên c p thi t.


L u v c sông
c ađ tn

ng Nai đ

c đánh giá là vùng có ti m n ng phát tri n kinh t to l n

c. S li u th ng kê cho th y, kinh t c a các t nh thành thu c l u v c h

th ng sông

ng Nai đã đóng góp kho ng h n 63% GDP công nghi p, 41% GDP d ch

v và 28% GDP nông nghi p c a c n

c. Ngoài ra, đây là vùng có nhi u t nh thành

có đóng góp cho ngân sách qu c gia nh t c n
D

ng).

c (TP. H Chí Minh,

ng Nai, Bình

i u này m t l n n a kh ng đ nh r ng ti m n ng phát tri n kinh t c a l u

v c sông

ng Nai có vai trò r t quan tr ng trong s nghi p phát tri n kinh t chung

c a qu c gia.
L u v c h th ng sông

ng Nai có ti m n ng đ t đai phong phú, có kh n ng phát

tri n nhi u lo i cây công nghi p, nông nghi p có giá tr xu t kh u cao nh cao su, cà
phê, tiêu, đi u, cây n qu .… và có th hình thành các vùng chuyên canh nông nghi p
cung c p nguyên li u cho công nghi p ch bi n.
Ngoài các tác đ ng t nhiên t các y u t khí t
tri u...), l u v c sông

ng, th y v n (m a, dòng ch y,

ng Nai còn ch u nhi u tác đ ng t các ho t đ ng phát tri n

kinh t xã h i trên l u v c nh các ho t đ ng phát tri n nông nghi p, phát tri n th y
l i, th y đi n, giao thông th y....
sông

ng Nai

c th

ng l u và h l u. Bên c nh đó, h th ng

khu v c h l u còn ch u tác đ ng c a dòng ch y l t sông Mê Công

thông qua h th ng sông kênh

l u v c Vàm C .

Trong nh ng n m g n đây, t i nhi u di n đàn trên th gi i, v n đ bi n đ i khí h u
(B KH) đ

c nh c đ n nh m t v n đ th i s nóng b ng b i các nguy c tác đ ng

x u c a nó đ n các ho t đ ng phát tri n kinh t -xã h i trên ph m vi r ng l n. Nhi u
nghiên c u cho th y các tác đ ng c a B KH đang tr thành v n đ l n c a nhân lo i
mà chúng ta ph i đ i di n. Nh ng nguy c và thách th c t B KH là bài toán vô cùng
khó kh n mà các qu c gia trên th gi i c n ph i gi i quy t đ

ng phó m t cách hi u

qu nh m phát tri n n đ nh và b n v ng.
B KH tác đ ng đ n ngu n n
m a

c x y ra tr

c h t làm thay đ i l

ng m a và phân b

các vùng. Nhi t đ t ng s làm b c h i nhi u h n và do đó m a s nhi u h n.

c đi m c a m a đ i v i t ng khu v c c ng s thay đ i. L

ng m a có th t ng lên

ho c gi m đi. Mùa m a c ng s có nh ng thay đ i v th i gian b t đ u và k t thúc.
Tuy nhiên, l

ng m a t ng x y ra không đ ng đ u. M t s n i m a có th t ng lên
2


nh ng

m t s n i khác m a có th gi m đi. Nh ng thay đ i v m a s d n t i nh ng

thay đ i v dòng ch y c a các con sông, t n su t và c
đ c đi m c a h n hán, l

ng n

ng đ các tr n l , t n su t và

c trong đ t, vi c c p n

c cho s n xu t và sinh ho t.

Nh ng thay đ i v ch đ dòng ch y, h n hán và l l t c ng s
vi c cung c p và s d ng n
n

ng r t l n đ n

c. Thêm vào đó do nhi t đ t ng s làm cho nhu c u

c cho nông nghi p c ng có xu h

b ng n

nh h

ng t ng theo. Chính vì v y khi tính toán cân

c cho l u v c c n xét đ n tác đ ng c a B KH.

i v i bài toán cân b ng n

c l u v c sông, các nghiên c u trên th gi i cho th y

vi c ng d ng các công c mô hình toán đã và đang đem l i nh ng thu n l i c b n
cho vi c đánh giá ngu n n

c trên l u v c sông v i đ chính xác cao.

c ng đã và đang s d ng nhi u mô hình tính toán cân b ng n

Vi t Nam

c nh MITSIM, MIKE

BASIN, RIBASIM,... Song các mô hình này còn nhi u h n ch ho c v ch c n ng,
giao di n, ho c v b n quy n, kinh phí mua ph n m m. Mô hình WEAP c a Vi n
nghiên c u môi tr
n

ng Stockholm là m t công c đ

c ph c v quy ho ch t ng h p tài nguyên n

m m d o và thân thi n cho ng

c thi t k cho tính toán cân b ng

c. Nó cung c p m t khung t ng h p,

i dùng trong vi c thi t l p xây d ng mô hình trong

quy ho ch và phân tích đánh giá. Mô hình này đã và đang đ
trên th gi i.

Vi t Nam b

c s d ng t i nhi u n

c

c đ u c ng đang áp d ng cho các l u v c sông nh . Vì

v y, vi c nghiên c u đ a mô hình WEAP vào ng d ng cho m t l u v c l n nh l u
v c sông

ng Nai là m t đi u c n thi t.

V i nh ng lý do nêu trên, lu n v n “ ng d ng mô hình WEAP tính toán cân b ng
n

c l u v c sông

ng Nai trong đi u ki n bi n đ i khí h u” đ

ph n đánh giá kh n ng đáp ng ngu n n
đ

c th c hi n đ góp

c trên l u v c đ i v i các công trình đã

c xây d ng giai đo n hi n tr ng và đ a ra ph

2020 t đó đánh giá kh n ng đáp ng c a ph

ng án công trình đ n giai đo n

ng án đó đ i v i giai đo n 2030, 2050

khi xét đ n y u t bi n đ i khí h u.
2) M c tiêu nghiên c u
Nghiên c u tác đ ng c a bi n đ i khí h u đ n cân b ng n
s d ng mô hình cân b ng n
3)

it

c WEAP

ng và ph m vi nghiên c u
3

c l u v c sông

ng Nai


it

ng nghiên c u: tài nguyên n

Ph m vi nghiên c u: L u v c sông
l u ch u nh h

c l u v c sông

ng Nai

ng Nai không tính đ n sông vàm C và vùng h

ng b i th y tri u.

4) Cách ti p c n và ph

ng pháp nghiên c u

a) Cách ti p c n:
đ tđ

c các m c tiêu đ ra. các cách ti p c n sau đây s đ

c s d ng:

- K th a, ng d ng nh ng ki n th c khoa h c, công ngh thông tin (c s d li u, các
k t qu nghiên c u liên quan đ n Lu n v n. K th a t i đa c s s li u c a đ a
ph

ng).

- K th a các k t qu nghiên c u các k ch b n B KH cho khu v c thu c l u v c sông
ng Nai.
b) Ph

ng pháp nghiên c u:

gi i quy t các n i dung c a bài toán tính toán cân b ng n
l u v c sông
- Ph

ng Nai, lu n v n đã s d ng các ph

c xét đ n B KH c a

ng pháp nghiên c u sau:

ng pháp thu th p và t ng h p tài li u: k th a và phân tích các ngu n tài li u, t

li u có liên quan m t cách có ch n l c, đánh giá chúng theo yêu c u và m c đích
nghiên c u.
- Ph

ng pháp th ng kê x lý s li u khí t

tính toán các y u t khí t
l u v c sông
- Ph

ng th y v n: dùng đ phân tích đánh giá,

ng th y v n, tính toán dòng ch y đ n các ti u l u v c trong

ng Nai.

ng pháp phân tích khí h u: Trên c s phân tích nguyên nhân và bi u hi n c a

xu th B KH đ đi đ n nh ng nh n đ nh khách quan v xu th di n bi n và
đ

cl

ng

c tr s trung bình và c c tr c a m t s đ c tr ng khí h u ch y u trên khu v c

nghiên c u. Ph
- Ph

ng pháp chính s d ng là phân tích th ng kê chu i th i gian.

ng pháp áp d ng mô hình th y v n, cân n

(n m 2011) c a B Tài nguyên và Môi tr

c: Trên c s các k ch b n B KH

ng đ a ra v s thay đ i l

ng m a, nhi t

đ , áp d ng mô hình th y v n tính s thay đ i dòng ch y trên các sông ngòi c a l u
v c sông

ng Nai.

hình toán cân b ng n

đánh giá tính toán cân b ng n

c, trong đ tài đã áp d ng mô

c l u v c sông (bi u di n l u v c sông thành các nhánh, các

4


nút và thi t l p m i quan h gi a chúng b ng các ph
lu t b o toàn kh i l
- Ph

ng trình toán h c d a trên đ nh

ng,…).

ng pháp ng d ng GIS: S d ng h th ng thông tin đ a lý nh m tích h p các

lo i thông tin s li u, tài li u, b n đ … liên quan đ n khí h u và B KH ph c v chu n
b d li u đ u vào cho mô hình c ng nh phân tích đánh giá các k t qu đ u ra t mô
hình.
S li u s d ng cho nghiên c u g m:
- S li u th y v n: m c n
- S li u khí t

c, dòng ch y…

ng: m a, nhi t đ , b c h i, đ

m, n ng, gió...

- Thông tin v dân sinh, ho t đ ng kinh t xã h i hi n t i và t

Ph

c, Bình D

ng,

ng Nai,

c Nông, Lâm

Bình Thu n.

5

ng lai các t nh Bình

ng, TP H Chí Minh, Tây Ninh,


CH
NG 1. T NG QUAN V
NGHIÊN C U

L NH V C NGHIÊN C U VÀ VÙNG

1.1. T ng quan v l nh v c nghiên c u
1.1.1. L nh v c cân b ng n

c và ng d ng mô hình tính toán cân b ng n

1.1.1.1. Nghiên c u ngoài n

c

Cân b ng n

c là s thay đ i l u l

sau khi l y l u l

ng, t ng l

ng, t ng l

ng dòng ch y (s l

ng dòng ch y đ n tr đi l u l

c) còn l i

ng, t ng l

ch y đi. Cân b ng n

c là nguyên lý c b n đ

qu n lý tài nguyên n

c. Nó bi u th m i quan h cân b ng gi a l

đi và l

ng n

c

ng dòng

c s d ng cho tính toán quy ho ch và
ng n

c đ n, n

c

ng tr c a m t khu v c, m t l u v c ho c m t h th ng sông trong đi u ki n

t nhiên hay có tác đ ng c a con ng
i v i bài toán cân b ng n

i.

c l u v c sông, các nghiên c u trên th gi i cho th y

vi c ng d ng các công c mô hình toán đã và đang đem l i nh ng thu n l i c b n
cho vi c đánh giá ngu n n
tính toán cân b ng n

c trên l u v c sông v i đ chính xác cao. M t s mô hình

c đang đ

c s

d ng trên th gi i nh

GIBSI, BASINS,

WEAP...
H th ng mô hình GIBSI đ

c áp d ng cho các l u v c

Canada có h sinh thái và

tình hình phát tri n công nghi p, nông nghi p, đô th ph c t p. GIBSI là m t h th ng
mô hình t ng h p ch y trên máy PC cho các k t qu ki m tra tác đ ng c a nông
nghi p, công nghi p, qu n lý n

cc v l

ng và ch t đ n tài nguyên n

c.

Mô hình GIBSI cho kh n ng d báo các tác đ ng c a công nghiêp, r ng, đô th , các
d án nông nghi p đ i v i môi tr
n

c bi t tr

c và tôn tr ng các tiêu chu n v s l

Mô hình BASINS đ
hình đ

ng t nhiên, có tác d ng c nh báo các h dùng
ng, ch t l

ng ngu n n

c xây d ng b i V n phòng B o v Môi tr

c dùng

ng (Hoa K ). Mô

c xây d ng đ đ a ra m t công c đánh giá t t h n và t ng h p h n các

ngu n phát th i t p trung và không t p trung trong công tác qu n lý ch t l
trên l u v c.

ây là m t mô hình h th ng phân tích môi tr

ng n

ng đa m c tiêu, có kh

n ng ng d ng cho m t qu c gia, m t vùng đ th c hi n các nghiên c u v n
g mc l

ng và ch t trên l u v c. Mô hình đ

c bao

c xây d ng đ đáp ng 3 m c tiêu: (1)

Thu n ti n trong công tác ki m soát thông tin môi tr
6

c

ng; (2) H tr công tác phân


tích h th ng môi tr

ng; (3) Cung c p h th ng các ph

ng án qu n lý l u v c. Mô

hình BASINS là m t công c h u ích trong công tác nghiên c u v ch t và l
n

c. V i nhi u mô đun thành ph n trong h th ng, th i gian tính toán đ

h n, nhi u v n đ đ

c gi i quy t h n và các thông tin đ

ng

c rút ng n

c qu n lý hi u qu h n

trong mô hình. V i vi c s d ng GIS, mô hình BASINS thu n ti n h n trong vi c bi u
th và t h p các thông tin (s d ng đ t, l u l

ng các ngu n th i, l

ng n

quy,...) t i b t k m t v trí nào. Các thành ph n c a mô hình cho phép ng
có th xác đ nh nh h

ng c a l

ch i

i s d ng

ng phát th i t các đi m t p trung và không t p

trung.
Mô hình BASIN đ

c s d ng r ng rãi

tích các thông tin môi tr

M , nó thu n ti n trong vi c l u tr và phân

ng, và có th s d ng nh là m t công c h tr ra quy t

đ nh trong quá trình xây d ng khung qu n lý l u v c .
Mô hình WEAP c a Vi n nghiên c u môi tr
k cho tính toán cân b ng n

ng Stockholm là m t công c đ

c ph c v quy ho ch t ng h p tài nguyên n

c p m t khung t ng h p, m m d o và thân thi n cho ng

c thi t

c. Nó cung

i dùng trong vi c thi t l p

xây d ng mô hình trong quy ho ch và phân tích đánh giá. Mô hình này đã và đang
đ

c s d ng t i nhi u n

c trên th gi i.Tính đ n th i đi m hi n t i, liên quan đ n

vi c ng d ng mô hình WEAP
giá n

n

c

các n

c trên th gi i có kho ng h n 30 d án đánh

các qu c gia trên h u h t các châu l c bao g m M , Trung Qu c, Thái Lan,

, Mexico, Brazil,

c, Hàn Qu c, Ghana, Kenya, Nam Phi, Ai C p...

Hình 1.1: S đ vùng lãnh th đã và đang ng d ng mô hình WEAP
7


1.1.1.2. Nghiên c u trong n
Cân b ng n

c

c l u v c sông đ ph c v phát tri n kinh t -xã h i đã đ

nhi u n m nay

Vi t Nam. N i dung cân b ng n

c c ng tr thành m t trong nh ng

n i dung kinh đi n trong h u h t các tính toán đánh giá ngu n n
quy ho ch th y l i.

i v i l u v c sông

c u và đánh giá cân b ng n

c l u v c sông và

ng Nai, cho đ n nay đã có nhi u nghiên

c, có th li t kê sau đây:

tài nghiên c u khoa h c c p Nhà n

-

c th c hi n t

c KC12-05 “Nghiên c u cân b ng, b o v

và s d ng có hi u qu ngu n n

c mi n

ông Nam B và khu VI” thu c Ch

ng

trình Khoa h c-Công ngh Nhà n

c KC-12, 1994-1996, do Phân vi n Kh o sát Quy

ho ch Thu l i Nam B (nay là Vi n Quy ho ch Th y l i mi n Nam) th c hi n.

ây

có th xem là nghiên c u cân b ng n

tài

c hoàn ch nh đ u tiên trên l u v c này.

đã đánh giá m t cách t ng quan v ti m n ng ngu n n

c, nhu c u s d ng theo các

giai đo n khác nhau, ng d ng các công c tiên ti n ph c v bài toán cân b ng nh mô
hình m a-dòng ch y RRMOD (M ), TANK (Nh t), mô hình cân b ng n

cl uv c

sông MITSIM (M ) và mô hình th y đ ng l c h c và xâm nh p m n VRSAP (Pgs.
Nguy n Nh Khuê, Vi n QHTNMN). Tuy nhiên, trong đ tài này, các v n đ liên
quan đ n bi n đ i khí h u ch a đ

c đ c p đ n.[6]

- Lu n v n cao h c c a Ths. Nguy n Ng c Anh, 2000 “Qu n lý t ng h p tài nguyên

n

c l u v c sông

nhu c u n

ng Nai”. Lu n v n đã đ c p đ n các v n đ v tài nguyên n

c và cân b ng n

d ng ngu n n

c,

c trên l u v c sông; V qu n lý, b o v , khai thác và s

c; V nh ng khía c nh pháp lý và t ch c qu n lý l u v c sông... m t

cách đ y đ và t ng th . Tuy nhiên, nh ng v n đ v bi n đ i khí h u c ng ch a đ

c

đ c p đ n.[7]
-

tài nghiên c u khoa h c c p B “Nghiên c u xây d ng chi n l

tri n b n v ng l u v c sông

ng Nai” do Gs. Ts.

Th y l i) ch trì th c hi n n m 2004.
tài nguyên
(2)

t-N

c qu n lý phát

ào Xuân H c (Tr

ng

tài có m c tiêu và nhi m v là (1)

c-R ng và hi n tr ng khai thác l u v c sông

ih c
ánh giá

ng Nai (LVS N);

ánh giá hi n tr ng kinh t -xã h i trên đ a bàn l u v c sông

ng Nai và nh ng

tác đ ng b t l i c a quá trình phát tri n đó đ i v i khai thác tài nguyên và b o v môi
tr

ng, s gia t ng nh h

ng c a thiên tai đ i v i phát tri n b n v ng; (3)

các bi n pháp b o v tài nguyên
h i g n li n v i chi n l

t-N

c-R ng; (4)

xu t các m c tiêu kinh t -xã

c qu n lý phát tri n b n v ng LVS N; (5)

ho ch liên ngành, liên t nh và công tác qu n lý Nhà n
8

xu t

c trong chi n l

xu t các quy
c qu n lý phát


tri n b n v ng l u v c; (6) Giáo d c nh n th c v môi tr
cho m i ng

i. V công c

ng và phát tri n b n v ng

ng d ng ph c v cho vi c tính toán cân b ng n

c c ng

đã ng d ng các công c nh MITSIM, VRSAP bên c nh k t h p các công c GIS,
Vi n thám trong gi i đoán nh và tích h p, phân tích đánh giá k t qu . Trong đ tài
này c ng đã th c hi n m t chuyên đ liên quan tr c ti p đ n bài toán cân b ng n
trên l u v c do Tr
đ cân b ng n

c

ng HTL ph i h p v i Vi n QHTNMN th c hi n. Trong chuyên

c này, ngoài nh ng c p nh t v nhu c u s d ng n

c trong b i c nh

m i, chuyên đ đã ng d ng các công c mô hình nh MITSIM, VRSAP đ tính toán
đánh giá cân b ng l u v c sông. Tuy nhiên, các v n đ liên quan đ n bi n đ i khí h u
c ng ch a đ

c nghiên c u trong đ tài này.[8]

i v i mô hình WEAP, tính đ n nay

Vi t Nam c ng đã có m t s đ tài và d án

ng d ng mô hình WEAP vào tính toán cân b ng n
- Bài báo đ

c công b trên t p chí “Khoa h c k thu t thu l i và môi tr

(03/2015) c a TS. Hoàng Thanh Tùng, tr
ngu n n

c cho l u v c sông nh :
ng” s 48

ng đ i h c Th y L i, “Nghiên c u phân b

c trên l u v c sông Ba” . bài báo đã s d ng mô hình WEAP đ tính toán

cân b ng n

c ngoài ra còn đánh giá hi u qu kinh t trong t vi c s d ng n

c cho

các k ch b n đ a ra nh s d ng mô đun tính toán kinh t trong mô hình WEAP. [9]
- Lu n v n cao h c c a ThS, Bùi H i Ninh,2014 “ Nghiên c u gi i pháp qu n lý tài
nguyên n

c trên l u v c sông C u”. Lu n v n s d ng mô hình WEAP đ phân tích

tính toán cân b ng n

c, phân b ngu n n

c đánh giá kh n ng c p n

c trên l u

v c sông C u.[10]
1.1.2. L nh v c v bi n đ i khí h u
1.1.2.1. Tình hình nghiên c u bi n đ i khí h u trên th gi i
V n đ bi n đ i khí h u (B KH) đã đ

c các nhà khoa h c n i ti ng trên th gi i

nghiên c u v i quy mô toàn c u t đ u th p k 90 c a th k tr

c. H i ngh qu c t

do Liên hi p qu c tri u t p t i Rio de Janeiro n m 1992 đã thông qua Hi p đ nh khung
và ch

ng trình hành đ ng qu c t nh m c u vãn tình tr ng “x u đi” nhanh chóng c a

b u khí quy n trái đ t. T đó t ch c liên chính ph và B KH c a Liên hi p qu c
(IPCC) đã đ

c thành l p, thu hút s tham gia c a hàng ngàn nhà khoa h c qu c t .

B ng ch ng v s bi n đ i c a các hi n t

ng th i ti t, khí h u c c đoan đã đ

c

nghiên c u khá nhi u d a trên s li u quan tr c l ch s . Theo IPPC (2007), h u qu
c a s nóng lên toàn c u là nhi t đ không khí trung bình toàn c u đã t ng lên, đ c

9


bi t t sau nh ng n m 1950. Tính trên chu i s li u 1906 – 2005 nhi t đ không khí
trung bình toàn c u t ng 0,18 – 0,74oC. Các n m 2005 và n m 1998 là nh ng n m
nóng nh t k t 1850 đ n nay. Nhi t đ n m 1998 t ng lên đ
El Nino (1997 – 1998), nh ng d th

c xem là do hi n t

ng

ng nhi t đ l n nh t l i x y ra vào n m 2005.

Trong 12 n m g n đây, t 1995 – 2006 có 11 n m (tr 1996) là nh ng n m nóng nh t
k t 1850. Bi n đ i c a các c c tr nhi t đ nhìn chung phù h p v i s nóng lên toàn
c u.
H n hán n ng h n và kéo dài h n đã đ
v i ph m vi r ng l n h n, đ c bi t

c quan tr c th y trên nhi u vùng khác nhau

các vùng nhi t đ i và c n nhi t đ i t sau nh ng

n m 1970. N n nhi t đ cao và giáng th y trên các vùng l c đ a là m t trong nh ng

nguyên nhân c a hi n t

ng này.

M c dù r t khó kh n đ đánh giá s bi n đ i và xu th c a nh ng c c tr khí h u,
Kattenberg (1996) đã k t lu n r ng xu th
t

m lên s d n đ n làm t ng nh ng hi n

ng liên quan đ n nhi t đ cao trong th i k mùa hè và làm gi m nh ng hi n t

liên quan đ n nhi t đ th p trong th i k mùa đông. Tuy nhiên, hi n t

ng

ng t ng lên

c a các c c tr nhi t đ là khác nhau đ i v i t ng khu v c.
Y ut đ

c t p trung nghiên c u nhi u sau nhi t đ , đó là l

m tđ il

ng r t quan tr ng vì s bi n đ i c a nh ng hình th l

đ n l l t ho c h n hán
đ il

ng m a. L

ng m a là

ng m a có th d n

nh ng vùng khác nhau. Chính vì v y, thông tin v s bi n

ng m a theo không gian c ng nh theo th i gian là r t c n thi t không ch

mang ý ngh a khoa h c mà còn có ý ngh a th c ti n r t l n. M t vài nghiên c u v s
bi n đ i dài h n c a l
l

ng giáng th y n m trung bình

ng giáng th y mùa hè (tháng VI đ n tháng VIII)

phía tây b c Trung Qu c và
vùng phía đông Trung Qu c

(Weng, 1999) cho th y có s t n t i c a bi n đ i giáng th y và ch ra m t s c ch
liên quan đ n s bi n đ i c a hoàn l u quy mô l n trong h th ng gió mùa mùa hè
ông Á. Các hình th giáng th y này gây ra b i ch y u b i các hình th không gian
c a nh ng h th ng hoàn l u quy mô l n

quy mô th i gian t mùa đ n n m.

1.1.2.2. Tình hình nghiên c u bi n đ i khí h u

Vi t Nam

Các báo cáo chính th c xu t b n vào n m 2007 c a U ban Liên Chính ph v Bi n
đ i Khí h u (IPCC), Ngân hàng Th gi i (WB), Ch

ng trình Môi tr

ng (UNEP) c a

Liên hi p qu c (UNDP) đ u c nh báo Vi t Nam n m trong nhóm các qu c gia ch u tác
đ ng cao do hi n t
bi n đ

ng bi n đ i khí h u và n

c bi n dâng. Các vùng đ t th p ven

c xem là vùng nh y c m, d ch u nhi u t n th
10

ng do n i đây có m t đ dân


c t p trung t

ng đ i cao, s n xu t nông nghi p và ng nghi p ch u l thu c l n vào

th i ti t, ngu n n
h

c. N u m c n

c bi n dâng 1m s có kho ng 10% dân s b

ng tr c ti p, t n th t đ i v i GDP kho ng 10%. N u n

kho ng 25% dân s b nh h
Nh n th c rõ nh h

c bi n dâng 3m s có

ng tr c ti p và t n th t đ i v i GDP lên t i 25%.

ng c a B KH, trong nh ng n m qua, Vi t Nam đã tích c c tham

gia các H i ngh qu c t , th c hi n nh ng cam k t v phát tri n b n v ng và b
đ tđ

nh

cđ u

c m t s k t qu đáng khích l . V m t th ch chính sách, Vi t Nam đã có

nh ng v n b n chính th c c a Nhà n

c liên quan đ n phát tri n b n v ng và bi n đ i

khí h u theo trình t th i gian nh sau:
-N m 1998: Vi t Nam tham gia ký Ngh đ nh th Kyoto vào tháng 12/1998 và chính

th c phê chu n Ngh đ nh th vào tháng 9/2002.
- N m 2003: Báo cáo Qu c gia

u tiên c a Vi t Nam theo Hi p đ nh khung v Bi n

đ i Khí h u c a Liên hi p qu c.
- N m 2004: Công b Báo cáo Qu c gia v Gi m thi u R i ro Thiên tai
- N m 2004: Quy t đ nh c a Th t

ng Chính ph v “

Vi t Nam” hay còn g i là “Ch

tri n B n v ng

nh h

Vi t Nam.

ng Chi n l

ng trình Ngh s

c Phát

21 c a Vi t

Nam”.
- N m 2005: Th t

ng Chính ph ra H

vi c th c hi n Ngh đ nh th Kyoto
- N m 2007: Th t

ng d n s 35/2005/TTg ngày 17/12/2005 v

Vi t Nam.

ng Chính ph ra Quy t đ nh s 47/2007/TTg ngày 6/4/2007 phê

duy t K ho ch Th c hi n Ngh đ nh th Kyoto trong giai đo n 2007 -2010.
- N m 2007: Công b Chi n l

c Qu c gia v Phòng ch ng, Thích nghi và Gi m nh

Thiên tai đ n n m 2020.
- N m 2008: Công b Ch

ng trình M c tiêu Qu c gia

ng phó v i Bi n đ i Khí h u

Quy t đ nh s 158/2008/Q -TTg ngày 2/12/2008 c a Th t
- N m 2009: Tháng 6 n m 2009, B Tài nguyên và Môi tr
đ i khí h u, n

ng Chính ph .
ng công b K ch b n bi n

c bi n dâng cho Vi t Nam.

th c hi n các cam k t c a mình đ i v i các v n đ liên quan đ n bi n đ i khí h u,
nhi u b , ngành, đ a ph

ng đã tri n khai các ch

ng trình, d án nghiên c u tình

hình di n bi n và tác đ ng c a B KH đ n tài nguyên, môi tr
XH, đ xu t và b

c đ u th c hi n các gi i pháp ng phó.
11

ng, s phát tri n KT-


n nay, theo đánh giá c a nhi u chuyên gia, vi c nghiên c u liên quan đ n bi n đ i
Vi t Nam nói chung, mi n Nam nói riêng ch a nhi u. Vi c nghiên c u

khí h u

b

chu n b các gi i pháp thích ng m i
ph

c đ u và m i đ

ng riêng l . Do v y, vi c nghiên c u cân b ng n

c th c hi n

c l u v c sông

m ts đa
ng Nai trong

đi u ki n bi n đ i khí h u là r t c n thi t th c hi n nh m t o c s khoa h c c ng nh
c s th c ti n cho vi c quy ho ch th y l i c ng nh xây d ng quy ho ch phát tri n
các ngành khác trên l u v c.
1.1.2.3. K ch b n bi n đ i khí h u

Vi t Nam và l u v c sông

ng Nai

Các k ch b n bi n đ i khí h u cho Vi t Nam trong th k 21 đã đ
cho B Tài nguyên và Môi tr

c Chính ph giao

ng xây d ng d a theo các k ch b n phát th i khí nhà

kính th p (B1), trung bình (B2) và cao (A2).
K ch b n phát th i th p (B1) mô t m t th gi i phát tri n t
h

ng đ i hoàn h o theo

ng ít phát th i khí nhà kính nh t, t c đ t ng dân s r t th p, c c u kinh t thay

đ i nhanh theo h

ng d ch v và thông tin, các th a thu n qu c t nh m gi m thi u

phát th i khí nhà kính đ

c th c hi n đ y đ và nghiêm túc trên ph m vi toàn c u.

K ch b n phát th i cao (A2) mô t m t th gi i không đ ng nh t

quy mô toàn c u, có

t c đ t ng dân s r t cao, ch m đ i m i công ngh ho c s d ng t i đa n ng l

ng

hóa th ch. ây là k ch b n x u nh t mà nhân lo i c n ph i ngh đ n.
Theo k ch b n công b , do tính ph c t p c a B KH và nh ng hi u bi t ch a th t đ y
đ v bi n đ i khí h u c a Vi t Nam c ng nh trên th gi i, cùng v i y u t tâm lý,
kinh t , xã h i, tính ch a ch c ch n v các k ch b n phát th i khí nhà kính, tính ch a
ch c ch n c a k t qu mô hình tính toán xây d ng k ch b n.... nên k ch b n hài hòa
nh t là k ch b n phát th i trung bình (B2). K ch b n này đ
ngành và đ a ph
h u, n

ng làm đ nh h

c khuy n ngh cho các B ,

ng ban đ u đ đánh giá tác đ ng c a bi n đ i khí

c bi n dâng và xây d ng k ho ch hành đ ng ng phó v i bi n đ i khí h u.

Nên trong lu n v n này c ng ch n k ch b n phát th i trung bình (B2) đ tính toán.
K ch b n phát th i trung bình (B2) có nh ng n i dung sau:
- Nhi t đ : Vào cu i th k 21, nhi t đ

n

c ta có th t ng 2,3oC so v i trung bình

th i k 1980-1999. M c t ng nhi t đ dao đ ng t 1,6 đ n 2,8oC
khác nhau. Nhi t đ
v i nhi t đ

các vùng khí h u

các vùng khí h u phía B c và B c Trung B t ng nhanh h n so

các vùng khí h u phía Nam. T i m i vùng thì nhi t đ mùa đông t ng

nhanh h n nhi t đ mùa hè.

12


T i các t nh

ng Nam B ( NB) thu c l u v c sông

ng Nai m c t ng nhi t đ

trung bình tháng so v i th i k n n 1980-1999 theo k ch b n phát th i trung bình (B2)
đ

c b Tài nguyên và Môi tr

ng (B TN&MT) công b n m 2011 nh b ng 1-1

sau:
B ng 1.1: M c t ng nhi t đ trung bình hàng tháng các t nh NB so v i th i
k n n 1980-1999 theo k ch b n phát th i trung bình (B2) - ( n v : 0C)
TT

`1

2

3

4

5

6

7

T nh, TP

Bình Thu n

Dak Nông

Lâm

ng

Tây Ninh

Bình D

ng

Bình Ph

TP HCM

c

Tháng

2020

2030

2050

2100

XII-II

0,4

0,6

1,1

2,1

III-V

0,5

0,8

1,4

2,7

VI-VIII

0,5

0,8

1,4

2,7

IX-XI

0,5

0,7

1,2

2,3

XII-II

0,5

0,7

1,2

2,3

III-V

0,4

0,6

1,0

1,9

VI-VIII

0,4

0,7

1,2

2,3

IX-XI

0,6

0,8

1,5

2,9

XII-II

0,4

0,5

1,0

1,8

III-V

0,4

0,6

1,0

1,9

VI-VIII

0,5

0,7

1,3

2,5

IX-XI

0,4

0,6

1,0

1,9

XII-II

0,4

0,6

1,1

2,1

III-V

0,5

0,8

1,4

2,7

VI-VIII

0,6

0,9

1,7

3,2

IX-XI

0,5

0,8

1,5

2,8

XII-II

0,5

0,7

1,2

2,2

III-V

0,5

0,7

1,3

2,6

VI-VIII

0,7

1,0

1,7

3,4

IX-XI

0,6

0,8

1,5

2,9

XII-II

0,5

0,7

1,3

2,4

III-V

0,5

0,7

1,3

2,6

VI-VIII

0,7

1,0

1,8

3,5

IX-XI

0,6

0,8

1,5

2,9

XII-II

0,5

0,7

1,2

2,3

13


ng Nai

8

III-V

0,5

0,8

1,4

2,8

VI-VIII

0,7

1,0

1,7

3,3

IX-XI

0,5

0,8

1,4

2,7

XII-II

0,4

0,6

1,2

2,2

III-V

0,5

0,7

1,3

2,6

VI-VIII

0,6

0,9

1,6

3,2

IX-XI

0,5

0,8

1,4

2,7

Ngu n: B TN&MT, 2011
- M a: T ng l
n

ng m a n m và l

c ta đ u t ng, trong khi đó l

ng m a mùa m a

t t c các vùng khí h u c a

ng m a mùa khô có xu h

ng gi m, đ c bi t là

các

vùng khí h u phía Nam. Tính chung cho c n

c, l

t ng kho ng 5% so v i th i k 1980-1999.

các vùng khí h u phía B c m c t ng

l

ng m a n m vào cu i th k 21

ng m a nhi u h n so v i các vùng khí h u phía Nam.

M c bi n đ i l

ng m a hàng tháng các t nh đông nam b so v i th i k n n 1980-

1999 theo k ch b n phát th i trung bình (B2) đ

c b Tài nguyên và Môi tr

ng (B

TN&MT) công b n m 2011 nh b ng 1-2 sau:
B ng 1.2: M c bi n đ i l ng m a hàng tháng các t nh NB so v i th i k n n 19801999 theo k ch b n phát th i trung bình (B2) - ( n v : %)
TT

1

2

3

4

T nh, TP

Bình Thu n

Dak Nông

Lâm

ng

Tây Ninh

Tháng

2020

2030

2050

2100

XII-II

-3,1

-4,6

-8,3

-16,0

III-V

-1,0

-1,5

-2,8

-5,4

VI-VIII

0,3

0,4

0,8

1,6

IX-XI

1,8

2,6

4,7

9,1

XII-II

-2,6

-3,9

-7,0

-13,3

III-V

-2,5

-3,7

-6,6

-12,7

VI-VIII

0,6

0,9

1,7

3,3

IX-XI

2,0

3,0

5,4

10,3

XII-II

-3,8

-5,6

-10,3

-19,7

III-V

-1,8

-2,6

-4,7

-9,0

VI-VIII

0,3

0,4

0,7

1,3

IX-XI

1,7

2,4

4,4

8,4

XII-II

-3,3

-4,9

-8,9

-17,0

14


TT

5

6

T nh, TP

Bình D

ng

Bình Ph

7

c

TP HCM

ng Nai

8

Tháng

2020

2030

2050

2100

III-V

-1,8

-2,6

-4,7

-9,0

VI-VIII

1,2

1,7

3,2

6,0

IX-XI

1,9

2,8

5,0

9,6

XII-II

-3,0

-4,4

-8,0

-15,3

III-V

-1,8

-2,6

-4,7

-9,1

VI-VIII

1,0

1,4

2,4

4,7

IX-XI

1,8

2,7

4,9

9,5

XII-II

-2,6

-3,9

-7,1

-13,6

III-V

-1,8

-2,6

-4,8

-9,2

VI-VIII

0,7

1,0

1,7

3,3

IX-XI

1,8

2,7

4,9

9,4

XII-II

-3,0

-4,5

-8,2

-15,7

III-V

-1,6

-2,3

-4,2

-8,1

VI-VIII

0,9

1,2

2,2

4,2

IX-XI

2,1

3,1

5,5

10,6

XII-II

-2,9

-4,3

-7,9

-15,1

III-V

-1,5

-2,1

-3,9

-7,5

VI-VIII

0,8

1,2

2,2

4,1

IX-XI

2,3

3,4

6,2

11,9

Ngu n: B TN&MT, 2011
1.1.2.4. Tác đ ng c a bi n đ i khí h u lên l u v c sông

ng Nai

Nh ng tác đ ng ti m tàng c a B KH lên tài nguyên n

c trên LVS N có th nh n

bi t đ

c g m: (i) Tác đ ng c a B KH đ i v i thiên tai ngày càng kh c li t h n, nh

làm t ng t n s , c

ng đ , tính bi n đ ng và tính c c đoan c a các hi n t

nguy hi m; (ii) Tác đ ng c a B KH đ i v i tài nguyên n

c làm gia t ng s chênh

l ch gi a 2 mùa m a/khô gay g t h n, gây khó kh n cho vi c c p n
thu n trong s d ng n
càng dày, l

ng m a v

c và t ng mâu

c...; (x) Tác đ ng c a B KH đ i v i tiêu thoát n

th l n, đ c bi t là TP.HCM, nh m a tr n c

ng th i ti t

c các đô

ng su t ngày càng cao, t n su t ngày

t t n su t thi t k c a h th ng tiêu m a hi n nay ngày càng

nhi u, th y tri u cao trên n n c a n

c bi n dâng, l th

ng l u l n h n, tình tr ng

ng p l t đô th ngày càng nghiêm tr ng, thách th c toàn b h th ng tiêu thóat n
th hi n nay.

15

c đô