Nghiên cứu cơ sở khoa học và thực tiễn giải pháp tiêu thoát nước cho huyện yên phong, tỉnh bắc ninh để phát triển bền vững kinh tế xã hội của huyện

L I CAM OAN

Tên tác gi :

Nguy n Ng c Di p

H c viên l p:

L p cao h c 22Q21

Ng

PGS.TS. Ph m Vi t Hòa

ih

ng d n khoa h c:

Tác gi xin cam đoan đây là công trình nghiên c u c a b n thân tác gi . Các k t
qu nghiên c u và các k t lu n trong lu n v n là trung th c, không sao chép t b t k
m t ngu n nào và d
có) đã đ

i b t k hình th c nào.Vi c tham kh o các ngu n tài li u (n u

c th c hi n trích d n và ghi ngu n tài li u tham kh o đúng quy đ nh.
Tác gi lu n v n

Nguy n Ng c Di p

i

L I CÁM

N

Lu n v n th c s “Nghiên c u c s khoa h c và th c ti n gi i pháp tiêu thoát n

c

cho huy n Yên Phong, t nh B c Ninh đ phát tri n b n v ng kinh t - xã h i c a
huy n” đã đ

c hoàn thành t i khoa K thu t tài nguyên n

c, Tr

ng đ i h c Th y

l i tháng 05 n m 2016. Trong quá trình h c t p, nghiên c u và hoàn thành lu n v n,
tác gi đã nh n đ
Tr

c r t nhi u s giúp đ c a th y cô trong tr

ng và b n bè.

c h t, tác gi lu n v n xin g i l i c m n chân thành đ n PGS.TS.Ph m Vi t Hòa

là ng

i tr c ti p h

ng d n và giúp đ trong quá trình nghiên c u và hoàn thành lu n

v n.
Tác gi c ng chân thành c m n ThS. Ngô Hà Hoàng và các b n t i Vi n Quy ho ch
Th y l i đã h tr chuyên môn, thu th p tài li u liên quan đ lu n v n đ

c hoàn

thành.
Trong khuôn kh c lu n v n, do th i gian và đi u ki n h n ch nên không tránh kh i
nh ng thi u sót. Vì v y, tác gi r t mong nh n đ
c a th y cô, b n bè và nh ng ng

c nh ng ý ki n đóng góp quý báu

i quan tâm.

Xin chân thành c m n!
Thái Bình, ngày

tháng 5 n m 2016

TÁC GI

Nguy n Ng c Di p

ii

M CL C
CH

NG 1 T NG QUAN V L NH V C NGHIÊN C U VÀ VÙNG NGHIÊN

C U ................................................................................................................................5
1.1 Nghiên c u trong và ngoài n

c liên quan đ n đ tài ...........................................5

1.1.1 Nghiên c u ngoài n

c ..................................................................................5

1.1.2 Nghiên c u trong n

c ...................................................................................6

1.2 T ng quan v vùng nghiên c u .............................................................................8
1.2.1 i u ki n t nhiên c a huy n Yên Phong.......................................................8
1.2.2

c đi m khí t

ng, th y v n .......................................................................10

1.2.3 Tình hình m a úng........................................................................................15
1.2.4 Tình hình dân sinh, kinh t và đ nh h

ng phát tri n kinh t - xã h i c a khu

v c huy n Yên Phong ............................................................................................18
1.2.5 Hi n tr ng th y l i, nhi m v quy ho ch c i t o và hoàn ch nh h th ng tiêu
cho huy n Yên Phong. ...........................................................................................27
CH

NG 2 NGHIÊN C U C

PHÁP TIÊU THOÁT N

S

KHOA H C VÀ TH C TI N C A GI I

C CHO HUY N YÊN PHONG ..................................33

2.1 C S KHOA H C VÀ TH C TI N ..............................................................33
2.1.1

c đi m t nhiên nh h

ng đ n gi i pháp tiêu thoát n

2.1.2

c đi m v khu nh n n

c tiêu ..................................................................33

2.1.3 Xác đ nh nhu c u tiêu và tính toán cân b ng n

c cho huy n ....33

c ......................................34

2.1.4 Phân tích đánh giá hi n tr ng h th ng công trình tiêu c a vùng ...............42
2.2

xu t gi i pháp tiêu thoát n

c cho huy n yên phong ........................................44

2.2.1 Phân tích đ xu t gi i pháp tiêu ...................................................................44
CH

NG 3 PHÂN TÍCH VÀ L A CH N GI I PHÁP TIÊU THOÁT N

C

CHO HUY N YÊN PHONG .....................................................................................49
3.1 Gi i pháp công trình ............................................................................................49
3.1.1 Ph

ng pháp l a ch n gi i pháp tiêu ..........................................................49

3.1.2 S d ng Mike 11 đ l a ch n gi i pháp tiêu ................................................50
iii

3.1.3 Phân tích l a ch n gi i pháp tiêu ................................................................89
3.1.4 Ki m tra ph

ng án l a ch n.......................................................................92

3.2 Gi i pháp phi công trình ......................................................................................96
3.2.1 Gi i pháp v t ch c qu n lý khai thác hi u qu công trình th y l i ..........96
3.2.2 Gi i pháp v áp d ng ti n b khoa h c k thu t vào xây d ng và qu n lý
khai thác công trình th y .......................................................................................97
3.2.3 T ng c

ng đào t o ngu n nhân l c ph c v cho qu n lý và v n hành khai

thác công trình .......................................................................................................98
3.2.4 Gi i pháp v t ng c
3.2.5 T ng c

ng công tác ki m tra, thanh tra ................................98

ng s tham gia c a c ng đ ng ......................................................99

3.2.6 T ch c th c hi n .........................................................................................99
K T LU N VÀ KI N NGH ...................................................................................101
I. K T LU N ..........................................................................................................101
II. KI N NGH ........................................................................................................103

iv

DANH M C HÌNH V

Hình 1.1: B n đ huy n Yên Phong – B c Ninh.............................................................9
Hình 3.1: Chi ti t m ng sông tr c trên đ a bàn huy n Yên Phong đ a vào mô hình tính
toán th y l c ..................................................................................................................53
Hình 3.2: S đ tính toán th y l c h th ng B c u ng ..............................................54
Hình 3.3:
ng quá trình m c n c th c đo và tính toán t i th ng l u c ng ng Xá
.......................................................................................................................................69
Hình 3.4:

ng quá trình m c n

c th c đo và tính toán t i h l u c ng

ng Xá ..70

Hình 3.5:

ng quá trình th c đo và tính toán t i h l u c ng C Loa ......................70

Hình 3.6:

ng quá trình th c đo và tính toán t i h l u c ng V c Dê .....................71

Hình 3.7:
ng quá trình m c n c t i m t s v trí trên sông Ng Huy n Khuê
(Ph ng án Hi n tr ng – C ng B c)...........................................................................76
Hình 3.8:
ng quá trình m c n c t i ông H u Ch p, Xuân Vi n ông (Ph ng

án Hi n tr ng – C ng B c) .........................................................................................77
Hình 3.9:
ng quá trình m c n c t i Tr nh Xá, Kim ôi, Tào Khê, Kim ôi 2
(Ph ng án Hi n tr ng – C ng B c)...........................................................................77

v


DANH M C B NG BI U
B ng 1.1: M ng l

i tr m khí t

ng và đo m a ...........................................................10

B ng 1.2: Nhi t đ không khí trung bình tháng ............................................................11
B ng 1.3:

mt

ng đ i trung bình tháng ................................................................11

B ng 1.4: B c h i trung bình tháng ..............................................................................11
B ng 1.5: T ng s gi n ng trung bình tháng ...............................................................12
B ng 1.6: T c đ gió trung bình tháng ..........................................................................12
B ng 1.7: L

ng m a trung bình tháng và n m............................................................13

B ng 1.8: T n su t l

ng m a n m t i các tr m ...........................................................13

B ng 1.9: T n su t l

ng m a 1 ngày l n nh t t i các tr m .........................................13

B ng 1.10: Di n tích úng gây thi t h i cho huy n Yên Phong .....................................16
B ng 1.11: D ki n di n tích gieo tr ng huy n Yên Phong đ n n m 2025 ..................23
B ng 1.12:D ki n phát tri n ch n nuôi đ n n m 2025 ................................................24
B ng1.13: K t qu phân vùng khu tiêu huy n Yên Phong ..........................................28
B ng 1.14: T ng h p hi n tr ng công trình tiêu huy n Yên Phong ..............................32
B ng 2.1: Di n bi n s d ng đ t 2020 và 2025 ............................................................35
B ng 2.2: L

ng m a 1, 3, 5 ngày max t i các tr m trong vùng nghiên c u ...............36

B ng 2.3: Mô hình m a tiêu thi t k c a các khu tiêu (P=10%) ..................................38
B ng 2.4: Chi u cao cây lúa ng v i t ng giai đo n ....................................................39
B ng 2.5: Kh n ng ch u ng p c a cây lúa ...................................................................39
B ng 2.6: Kh n ng ch u ng p cho phép c a cây lúa ....................................................39
B ng 2.7: Di n tích c n tiêu theo các giai đo n ............................................................41
B ng 2.8: K t qu tính toán h s tiêu huy n Yên Phong .............................................41
B ng 2.9: T ng h p các công trình đ u m i tiêu đ ngh đ

c nâng c p, xây m i

huy n Yên Phong...........................................................................................................47
B ng 3.1: S đ m ng sông tính toán th y l c .............................................................52
B ng 3.2 Biên th

ng, h l u ........................................................................................57

B ng 3.3: H th ng nút tiêu th xã T S n ....................................................................62
B ng 3.4: H th ng nút tiêu huy n Yên Phong .............................................................63
B ng 3.5: H th ng nút tiêu huy n Tiên Du..................................................................63
B ng 3.6: H th ng nút tiêu huy n Qu Võ ..................................................................64
vi


B ng 3.7: H th ng nút tiêu thành ph B c Ninh .........................................................65
B ng 3.8:
B ng 3.9: L

a hình lòng d n sông .................................................................................66
ng m a thi t k (mm) .............................................................................67

B ng 3.10: H s tiêu ....................................................................................................67
B ng 3.11: Hi n tr ng h th ng tr m b m tiêu đ u m i ...............................................68
B ng 3.12: K t qu mô ph ng m c n
B ng 3.13: K t qu tính toán m c n
tr ng (Ph

c t 9-17/8/2008 h th ng B c u ng ...........69
c l n nh t t i đ u các nút tiêu tr

ng h p hi n

ng án H.TR và HTR-CB) ...........................................................................72

B ng 3.14: K t qu tính toán m c n

c l n nh t t i đ u các nút tiêu ph

ho ch (nhu c u tiêu n m 2020) so v i ph

ng án quy

ng án quy ho ch (nhu c u tiêu n m 2025)

.......................................................................................................................................79
B ng 3.15: K t qu tính toán m c n
2025 và đ gi m m c n

c ph

c l n nh t t i đ u các nút tiêu t n su t 10% đ n

ng án quy ho ch so v i hi n tr ng công trình toàn

t nh B c Ninh .................................................................................................................83
B ng 3.16: Quy mô tr m b m tiêu đ u m i các khu tiêu hi n tr ng và các ph

ng án

quy ho ch .......................................................................................................................86
B ng 3.18: Cân b ng gi a nhu c u tiêu hi n tr ng và n ng l c h th ng công trình đ u m i 89
B ng 3.19: K t qu tính toán m c n
2025 và m c n

c l n nh t t i đ u các nút tiêu t n su t 10% đ n

c yêu c u quy ho ch so v i hi n tr ng công trình toàn t nh B c Ninh

.......................................................................................................................................92
B ng 3.20: K t qu tính toán m c n

c l n nh t t i m t s v trí (T n su t tiêu 10%

đ n 2025 huy n Yên Phong) .........................................................................................95

vii


DANH M C CÁC T
HTL:
LVThS:

VI T T T

i h c Th y l i
Lu n v n Th c s

S NN và PTNT:

S Nông nghi p và Phát tri n nông thôn

CTTL:

Công trình th y l i

QH:

Quy ho ch

HTR:

Hi n tr ng

HTX:

H p tác xã

NV:

N o vét

TB:

Tr m b m

viii


M
1.

TÍNH C P THI T C A

U

TÀI

Huy n Yên Phong là m t huy n c a T nh B c Ninh v i t ng di n tích t nhiên c a
toàn huy n là 9.686 ha trong đó di n tích trong đê c n có các gi i pháp tiêu là 8.893 ha
chi m 91,8% t ng di n tích t nhiên.
Tình hình úng ng p c a Yên Phong ph thu c vào l
sông. M a n i đ ng l n c ng v i m c n
báo đ ng 3 s x y ra tình tr ng n

ng m a v mùa k t h p v i l

c sông lên cao

m c l x p x ho c trên

c trong đ ng dâng cao, vi c tiêu t ch y b ng n

ch n, lúc này ch tiêu b ng đ ng l c là chính, song n ng l c tiêu l i h n ch , n u g p
n m m a l n, l cao, tình hình úng d x y ra.
Th c tr ng úng ng p nh ng n m g n đây là do l
lu t, nh t là m a có c
c ng v i nh ng nh

ng m a phân ph i không theo quy

ng đ l n, t p trung trong th i gian ng n, v

t t n su t thi t k

c đi m c a h th ng công trình đ u m i, h th ng kênh tiêu và

tác đ ng c a y u t ch quan con ng

i là nh ng y u t chính gây ra úng ng p.

M t khác trong nh ng n m g n đây di n bi n th i ti t r t ph c t p, l bão gia t ng
trong mùa m a, tình hình l l t di n ra ngày càng nghiêm tr ng và có xu h
sau cao h n n m tr

ng n m

c càng b c l rõ các t n t i c a h th ng. Tình hình phát tri n

kinh t xã h i c a huy n có nh ng bi n đ ng m nh nh : Quá trình đô th hoá t ng
nhanh, dân s t ng, nhi u khu công nghi p m i đ

c xây d ng. Di n tích đ t nông

nghi p có nhi u thay đ i, di n tích tr ng lúa gi m, di n tích đ ng tr ng đã đ

c

chuy n sang nuôi tr ng thu s n. M c đ m b o tiêu cho khu công nghi p và đô th c n
ph i cao h n ph c v s n xu t nông nghi p. Chính nh ng chuy n bi n trên đòi h i
ph i nghiên c u, đi u ch nh quy ho ch thu l i tr

c đây cho phù h p v i k ho ch

phát tri n kinh t xã h i. Trong quá trình phát tri n th y l i, trên đ a bàn huy n đã có

xây d ng h th ng các tr m b m tiêu, kênh tiêu n

c... Tuy nhiên do kinh phí còn h n

h p, đ u t ch a cao nên k t qu c i t o, nâng c p h th ng và kiên c hóa kênh
m

ng v n còn th p, hi u qu ho t đ ng không cao, nhi u công trình đ u m i đã

xu ng c p nghiêm tr ng.
1


Tr

c yêu c u phát tri n kinh t xã h i c a huy n đ t ra trong t

ng lai, vi c ti p t c

đ u t c ng c h t ng c s thu l i ph c v công tác phòng ch ng l , tiêu úng hi n
có và xây d ng các công trình m i theo m t quy ho ch chi ti t, th ng nh t h p lý, đ
đáp ng yêu c u phát tri n kinh t xã h i cho hi n t i và trong nh ng n m ti p theo là
m t nhi m v h t s c quan tr ng. Vì v y vi c l p: “Nghiên c u c s khoa h c và th c
ti n gi i pháp tiêu thoát n

c cho huy n Yên Phong, t nh B c Ninh đ phát tri n b n

v ng kinh t - xã h i c a huy n” là c n thi t và c p bách. Nghiên c u này s góp ph n
vào s nghi p phát tri n kinh t xã h i b n v ng c a huy n v i m c tiêu đ n n m 2020
t nh B c Ninh s tr thành khu v c có n n kinh t phát tri n theo h

hoá - hi n đ i hoá nông nghi p nông thôn mà Ngh quy t
M C TIÊU C A

2.

i h i đ ng b t nh đ ra.

TÀI

Trên c s phân tích, đánh giá tình hình l , l t và nhu c u tiêu n
Phong, đ xu t và l a ch n gi i pháp tiêu n
tiêu n

H

3.1

it
it

tiêu n
tr

c c a huy n Yên

c cho huy n, nh m đ m b o ch đ ng

c đ phát tri n b n v ng kinh t - xã h i cho toàn huy n.

3.

-

ng công nghi p

NG TI P C N VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U

ng và ph m vi nghiên c u ng d ng
ng nghiên c u: Các gi i pháp tiêu n

c cho huy n Yên Phong, các đ i t

ng

c chính nh : Nông nghi p, công nghi p, sinh ho t, ch n nuôi, th y s n, môi

ng…

- Ph m vi nghiên c u: Toàn b đ a bàn huy n Yên Phong – t nh B c Ninh.
3.2 Cách ti p c n, ph

ng pháp nghiên c u, công c s d ng

3.2.1 Cách ti p c n
3.2.1.1 Ti p c n t ng h p và liên ngành
D a trên đ nh h

ng phát tri n kinh t xã h i khu v c huy n Yên Phong – t nh B c

Ninh; hi n tr ng và đ nh h

ng phát tri n kinh t các ngành t đó rút ra các gi i pháp

công trình và phi công trình đ ph c v công tác tiêu úng cho vùng.
3.2.1.2 Ti p c n k th a
Trên đ a bàn huy n Yên Phong nói riêng và toàn t nh B c Ninh nói chung đã có m t s
2


các d án quy ho ch tiêu úng cho vùng, các đ tài nghiên c u v ngu n n
khai thác, s d ng và qu n lý tài nguyên n
nghiên c u này s giúp đ tài có đ nh h

c, v n đ

c. Vi c k th a có ch n l c các k t qu

ng gi i quy t v n đ m t cách khoa h c h n.

3.2.1.3 Ti p c n th c ti n
Ti n hành kh o sát th c đ a, t ng h p s li u nh m n m rõ chi ti t hi n tr ng và đ nh
h

ng phát tri n kinh t - xã h i c a t ng đ a ph

ng, hi n tr ng các công trình tiêu

úng và tình hình ng p úng c a toàn huy n.

Các s li u th c ti n giúp đánh giá m t cách t ng quan v hi n tr ng các công trình
tiêu úng và tình hình ng p úng c a vùng, làm c s đánh giá các tác đ ng và đ xu t
các gi i pháp đ kh c ph c.
3.2.1.4 Ti p c n các ph

ng pháp, công c hi n đ i trong nghiên c u

tài này ng d ng, khai thác các ph n m m, mô hình hi n đ i nh

mô hình tính

toán th y đ ng l c h c (MIKE 11)
3.2.2 Ph

ng pháp nghiên c u

- K th a, áp d ng có ch n l c s n ph m khoa h c và công ngh hi n có trên th gi i
và trong n

c. K th a các nghiên c u khoa h c, các d án có liên quan và các đi u

tra c b n trên khu v c huy n.
- Ph

ng pháp đi u tra, thu th p: Ti n hành đi u tra, thu th p các tài li u trong vùng

nghiên c u bao g m tài li u hi n tr ng th y l i, các công trình t

i, tiêu, đ nh h

phát tri n kinh t - xã h i, tình hình khai thác và s d ng đ t đai, ngu n n

ng

c, các tài

li u đ a hình, th y v n... trên khu v c.
- Ph

ng pháp phân tích th ng kê các s li u đã có.

- Ph

ng pháp ng d ng các mô hình hi n đai: Các mô hình tính toán thu l c, thu

v n, cân b ng n
toán cân b ng n
- Ph

c, ph n m m xây d ng b n đ Mapinfo, ph n m m Mike 11 tính
c và ng d ng các công ngh hi n đ i: vi n thám, GIS…

ng pháp chuyên gia: Có s tham gia đóng góp ý ki n c a các chuyên gia v các

l nh v c.
3


3.2.3 Công c s d ng
Khai thác, s d ng ph n m m tính toán thu l c và ch t l

ng n

c MIKE11

3.2.4 B c c c a lu n v n
Ngoài ph n m đ u và k t lu n, lu n v n g m 3 ch

ng chính:

+ Ch

ng 1: T ng quan v l nh v c nghiên c u và cùng nghiên c u

+ Ch

ng 2: Nghiên c u c s khoa h c và th c ti n c a gi i pháp tiêu thoát n

c cho

huy n Yên Phong
+ Ch

ng 3: Phân tích và l a ch n gi i pháp tiêu thoát n

3.3 K t qu đ t đ

c cho huy n Yên Phong

c

- Phân tích, đánh giá đi u ki n t nhiên, tình hình dân sinh, kinh t và các yêu c u phát
tri n c a huy n Yên Phong, t nh B c Ninh
- Phân tích, đánh giá hi n tr ng h th ng tiêu úng c a huy n, đ ra nhi m v tiêu úng
và yêu c u hoàn ch nh h th ng tiêu cho huy n.
- Phân tích c s khoa h c và th c ti n c a huy n nh :
tiêu, đ c đi m v khu nh n n
c u tiêu n

c đi m t nhiên, phân vùng

c tiêu, yêu c u phát tri n kinh t xã h i c a vùng, nhu

c và cân b ng tiêu, phân tích đánh giá hi n tr ng h th ng công trình tiêu

c a vùng, trình đ khoa h c và công ngh trong l nh v c tiêu cho huy n Yên Phong,
t nh B c Ninh.
-

xu t gi i pháp tiêu úng cho khu v c, S d ng Mike 11 đ l a ch n gi i pháp tiêu

úng cho huy n nh m m c tiêu phát tri n b n v ng kinh t xã h i cho huy n.

4


CH

NG 1 T NG QUAN V L NH V C NGHIÊN C U VÀ VÙNG

NGHIÊN C U
1.1

Nghiên c u trong và ngoài n

1.1.1 Nghiên c u ngoài n

c liên quan đ n đ tài

c

Hàng n m trên th gi i ph i gánh ch u nh ng t n th t n ng n do thiên tai gây ra nh :
h n hán, bão, l , ng p l t ... Các nguyên nhân d n đ n tình tr ng ng p l t hi n nay
ngoài nguyên nhân ch y u do m a nhi u v i c

ng đ l n, bão gió b t th

ng, n

c

bi n dâng ... tình tr ng ng p úng trên th gi i còn do nguyên nhân đô th hóa m nh,
t ng di n tích xây d ng nhà c a và đ
ph i đ i m t v i ng p l t.

ng xá. Các thành ph hình thành ven sông, bi n

i n hình nh vào n m 1952 dòng sông Thames

London

b thu h p l i g p bão l n làm cho ph n l n thành ph b ng p l t. T i Kulalumpua
vùng tr ng trung tâm th đô Malaysia tr

c nh ng n m 2005 c ng b ng p n ng khi có

bão, l . V i s phát tri n công nghi p và đô th hóa nhanh chóng trên toàn c u, thì nhu
c u v thoát n

c càng tr nên b c thi t.

H th ng thoát n

c đã có t 4000 n m tr

t p trung đông dân c nh

các thung l ng sông Nila, Chigara,

Trung Qu c. Ban đ u con ng
xây d ng h th ng thoát n

c công nguyên, khi xu t hi n nh ng vùng

i ch bi t kh i m

c t p trung đ u tiên

n

ng đào gi ng. Con ng
Châu Âu: Paris, Luân

ký XVIII. Tuy nhiên, do trình đ khoa h c k thu t ch a cao, con ng
đ

c nh ng nguyên t c v n hành n

, La Mã và
ib tđ u
ôn vào th
i ch a n m

c, nên nh ng công trình xây d ng chi phí r t

nhi u nhân công, v t l c, nh ng hi u qu l i th p.
N

c Anh v i v i công trình phòng ch ng l hi n đ i có kh n ng ch ng l quy ho ch

100 n m nh ng v i di n bi n ph c t p c a th i ti t, đ c bi t là v i s bi n đ i khí h u
toàn c u và n

c bi n dâng thì h th ng này không có kh nãng ki m soát. Theo k t

qu tính toán d báo cho bi t s h có nguy cõ b l l t ðe d a, nh hý ng tãng t 2
tri u h lên ð n 3,5 tri u h v i các k ch b n bi n đ i khí h u n u h th ng công trình
hi n t i không đ

c c ng c .

đ i phó v i tình tr ng ng p úng, ng

i dân n

th

ng ph i làm nh ng h th ng

c t ch ng r t cao đ có ch lánh n n khi mùa m a l đ n.
5

Bangladesh nông dân


th

ng làm nh ng ngôi nhà n i đ có th dâng lên khi mùa l đ n. Còn

Nepan ng

i

dân xây d ng các tháp canh c nh báo l s m, đóng góp nhân công và v t li u đ gia c
các b kè không cho các h b ng b tan v do b ng tan.
Do đó c n ph i nghiên c u chuyên sâu, chi ti t đ có th đánh giá đúng và đ y đ tác
đ ng các ho t đ ng kinh t đ n tình tr ng ng p l t nói riêng và đ n v n đ qu n lý, b o
v và s d ng h p lý, b n v ng tài nguyên n
1.1.2 Nghiên c u trong n
Vi t Nam, đ c bi t là

t

c trên th gi i nói chung.

c

vùng đ ng b ng Sông H ng và Sông C u Long, v i đ a hình

ng đ i b ng ph ng: cao trình m t ru ng ch cao h n m c n

Do đó v n đ tiêu thoát n

cr tđ

c bi n t 1m đ n 5m.

c quan tâm nghiên c u. V mùa m a bão vi c

ng p úng, l l t gây thi t h i vô cùng to l n c v ng

i l n v t ch t.

Tr

kh p n i t các thung l ng c a

c đây, các vùng úng c a n

c ta n m r i rác

mi n núi cho đ n nh ng vùng tr ng c a đ ng b ng và các vùng ven biên.
vùng núi, vùng trung du, di n tích b úng th

ng nh , t p trung

các cánh đ ng tr ng ven núi nh L p Th ch, V nh T
Ninh), Chí Linh (H i D

các thung l ng,

ng (V nh Yên), Yên D ng (B c

ng)…

đ ng b ng B c B , di n tích b úng ng p t p trung l n h n nh vùng Bình L c,
Thanh Liêm (t nh Hà Nam),
trung ven đê sông ho c
chiêm tr

ng Hòa, Phú Xuyên (Hà N i), vùng úng th

ng t p

r n các cánh đ ng, lòng ch o. Nói chung nh ng vùng đ ng

c đây là nh ng vùng úng l n nh t n

c ta.

mi n Nam, h u h t các t nh mi n Tây Nam B đ u có nh ng vùng úng l n nh :

Châu

c, Sa

éc,

ng Tháp M

vùng úng h u h t ch tr ng tr t đ
n mn

i, An Giang, Kiên Giang, H u Giang… Nh ng
c m t v vào mùa khô, ho c đ hoang hóa, quanh

c ng p tr ng không tr ng tr t đ

c gì.

Sau ngày hòa bình l p l i, mi n B c đã chú tr ng c i t o vùng úng. R t nhi u các tr m
b m tiêu quy mô l n đ

c xây d ng, bi n nh ng vùng úng tr

c đây thành

nh ng cánh đ ng phì nhiêu màu m , làm t ng v , t ng n ng su t cây tr ng.

6

T h n m t th p niên tr l i đây tình tr ng ng p úng không ch di n ra
trên mà còn di n ra

các vùng k

các đô th l n nh thành ph Hà N i và thành ph H Chí

Minh… ngày càng nghiêm tr ng do hàng lo t nguyên nhân nh : hi n t

ng bi n đ i

khí h u làm cho ch đ m a thay đ i, h th ng kênh r ch b l n chi m, nhi u ao h ,
kênh r ch b san l p đ xây d ng nhà

làm h n ch dòng ch y, quá trình phát tri n đô

th ch a chú tr ng đ n vi c san l p c t n n và v n đ thoát n
Th ng kê cho th y s các tr n m a l v i c

c.

ng đ l n xu t hi n ngày càng nhi u

h n. Ví d nh t i thành ph Hà N i vào n m 2002, m a l n nhi u ngày trong kho ng
tháng 8.H th ng c ng thoát đang c i t o d dang nên càng không thoát n

c n i, gây

ng p úng trong n i thành su t nhi u ngày liên t c. Tr n l l ch s đ u tháng 11 n m
2008, Hà N i b ng p trên di n r ng và ng p r t sâu do m a liên t c v i c

ng đ l n

t đêm 30 tháng 10 tr đi. Hay tr n m a l n ngày 08/05/2009 khi n cho Hà N i chìm
trong bi n n

c kéo theo tình tr ng t c đ

ng, giao thông tê li t và còn r t nhi u h

l y khác. N m 2010, m a và l l n làm ít nh t 46 ng

i ch t và 21 ng

ib m t

tích…
Th ng kê cho th y s tr n m a l n ngày càng nhi u và di n bi n b t th

ng.Ví d nh

n m 2015

cC

Qu ng Ninh v i l

ng m a l n k l c. Theo ông Hoàng

Trung tâm D báo KTTV cho bi t, t ng l

Ninh t ngày 23-29/7 đã v

ng m a đo đ

c t i m t s đi m

ng, G
Qu ng

t quá 1.500 mm. Theo đánh giá, đây là tr n m a l n nh t

trong vòng 55 n m qua, phá v hàng lo t k l c.Sau 3 ngày m a l (t 26-28/7), thi t
h i v tài s n t i đây đã v

t quá con s 1.000 t đ ng, 23 ng

i thi t m ng và m t

tích, g n 4000 nghìn ngôi nhà b ng p l t...
Trong nh ng n m g n đây di n bi n th i ti t r t ph c t p, l bão gia t ng trong mùa
m a, tình hình l l t di n ra ngày càng nghiêm tr ng và có xu h
n m tr

ng n m sau cao h n

c càng b c l rõ các t n t i c a h th ng. Hi n nay trong vùng nhu c u tiêu

ngày càng t ng do nhi u y u t nh l

ng m a t ng, yêu c u thâm canh, t ng v ,

gi ng cây tr ng th p, đ ng th i v i quá trình công nghi p, đô th hoá ngày càng t ng,
vì v y ao h , đ t nông nghi p càng b thu h p nên kh n ng tr n

c ngày càng gi m,

th i gian tiêu càng ph i tiêu g p rút h n. M c đ m b o tiêu cho khu công nghi p và đô
7


th cao h n ph c v s n xu t nông nghi p. Vì v y h s tiêu s t ng lên theo các giai
đo n phát tri n.
N

c ta, đã có nhi u đ tài nghiên c u đ gi i quy t v n đ tiêu thoát n

huy n, thành ph trên c n

c.Trong đó có r t nhi u đ tài đã đ

trong th c ti n. Các mô hình tính toán c ng đã đ

c

các

c đ a vào áp d ng

c đ a vào đ gi i quy t v n đ tiêu

r t hi u qu và chính xác đ c bi t nh các mô hình tính toán th y l c: MIKE11,
HECRAS, MIKE21, VSAP, KOD, WENDY, MEKSAL, FWQ86M ...
Th c t các công trình tiêu đ u đ

c xây d ng và đi vào ho t đ ng nhi u n m, đ n

nay đ u b xu ng c p nhi u, có m t vài công trình đ u m i đ
su t ch a cao. H th ng tiêu n i đ ng không đ

c tu s a nh ng hi u

c tu s a, n o vét th

ng xuyên, thi u

m t quy trình đi u hành và qu n lý ch t ch .
Tr

c yêu c u phát tri n kinh t xã h i c a huy n Yên Phong đ t ra trong t

ng lai,

vi c ti p t c đ u t c ng c h t ng c s thu l i ph c v công tác phòng ch ng l ,
tiêu úng hi n có và xây d ng các công trình m i theo m t quy ho ch chi ti t, th ng
nh t h p lý, đ đáp ng yêu c u phát tri n kinh t xã h i cho hi n t i và trong nh ng
n m ti p theo là m t nhi m v h t s c quan tr ng.
1.2

T ng quan v vùng nghiên c u

1.2.1 i u ki n t nhiên c a huy n Yên Phong
1.2.1.1 V trí đ a lý
Huy n Yên Phong n m

phía Tây B c c a t nh B c Ninh, toàn huy n có di n tích t

nhiên 9.686 ha. To đ đ a lý:
- T 21010’04” đ n 21015’50” v đ B c.
- T 105050’04” đ n 10602’28” kinh đ
Huy n đ

ông.

c gi i h n:

- Phía B c huy n là sông C u giáp v i huy n Hi p Hòa t nh B c Giang.
- Phía Nam huy n là sông Ng Huy n Khê giáp Th xã T S n.
8


- Phía ông giáp Thành ph B c Ninh.
- Phía Tây giáp v i huy n Sóc S n và ông Anh c a Hà N i.

Hình 1.1: B n đ huy n Yên Phong – B c Ninh
1.2.1.2

c đi m đ a hình

a hình c a huy n cao th p không đ u, xu th chung c a đ a hình là cao
B c cao đ bình quân t +4 đ n +7m, th p d n v phía ông và

phía Tây

ông B c cao đ m t

đ t t nhiên đa s t +3 đ n +5m. N i cao nh t có cao đ t +5,5 đ n +6,5m cá bi t có
ch trên +7m. N i th p nh t có cao đ t +2,5 đ n +3,5m cá bi t có ch d
Nhìn t ng th đ a hình c a huy n có h
đ

ng d c t Tây B c sang

ông và

i +2m.
ông B c

c th hi n qua các dòng ch y m t đ v sông C u và sông Ng Huy n Khuê.

9


Do h th ng đê đi u và các đ i núi xen k cao th p đã phân cách các khu v c trong
t nh t o thành các d ng đ a hình ph c t p, các khu tr ng

các huy n: Yên Phong, T

S n, Tiên Du, Qu Võ r t hay b úng ng p vào mùa m a, khó tiêu thoát.
c đi m khí t

1.2.2

ng, th y v n

c đi m khí h u

1.2.2.1

Yên Phong thu c vùng khí h u nhi t đ i gió mùa, mùa đông b t đ u t tháng 11 đ n
tháng 4, mùa hè t tháng 5 đ n tháng 10.
a. M ng l

i tr m khí t

c tr ng th i ti t là nóng m và m a nhi u.

ng và đo m a.

Trong t nh ch có tr m B c Ninh là quan tr c đ y đ các y u t khí t
gió, nhi t đ , đ

ng nh n ng,

m, b c h i và m a. Huy n Yên Phong có tr m đo m a Yên Phong,

tr m có s li u liên t c t n m 1960 đ n nay.
Do v y lu n v n s dùng tr m B c Ninh đ tính toán các y u t khí t

ng và tr m Yên

Phong đ tính m a tiêu.
B ng 1.1: M ng l
TT

1
2

Tr m
B c Ninh
Yên Phong

V đ
B c

Kinh đ
ông

21011’ 105005’
21012’ 105057’

i tr m khí t

T
(oC)
x

ng và đo m a

Y u t quan tr c
Th i gian

quan tr c
U
V
E
S
X
(%) (m/s) (mm) (gi ) (mm)
x
x
x
x
x
1960 - 2010
x
1960 - 2010

b. Nhi t đ .
Nhìn chung Yên Phong có nhi t đ khá cao, nhi t đ trung bình n m kho ng 23 270C. Tháng có nhi t đ trung bình l n nh t th

ng r i vào tháng VI và tháng VII,

nhi t đ trung bình hai tháng này t 28 - 330C.Nhi t đ trung bình tháng th p nh t là
tháng I, nhi t đ trung bình tháng này ch t 16 - 200C.
Nhi t đ

l n nh t quan tr c đ

c t i tr m B c Ninh là 39,70C vào ngày

20/VII/2001.Bi n đ ng nhi t đ r t l n, chênh l ch gi a nhi t đ cao nh t và th p nh t

th

ng trên 350C th m chí t i 400C.Nhi t đ th p nh t quan tr c đ

Ninh ch là 2,80C vào ngày 30/XII/1975.

10

c t i tr m B c


B ng 1.2: Nhi t đ không khí trung bình tháng
n v : 0C
Tháng
Tr m
B c Ninh

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

16,
0

17,
2

20

23,
7

27,
3

28,
8

29,
1

28,
3

27,
3

24,
7

21,
2

17,
8

N
m
23,
5

m.

c.

m không khí có quan h ch t ch v i nhi t đ không khí và l
tháng mùa m a đ
80%.

ng m a.Vào các

m có th đ t 80 ÷ 90%.Các tháng mùa khô đ

m không khí th p nh t quan tr c đ

m ch t 70 ÷

c t i tr m B c Ninh là 7% vào ngày

5/I/1963.
B ng 1.3:

mt

ng đ i trung bình tháng
nv:%

Tháng
Tr m
B c Ninh

1

2

3

78,2 81,6 85,2

4

86

5

6

7

8

9

10

11

12

82,5 82,4 82,2 84,6 82,5 80,4 77,2 76,2

N m
81,6

d. B c h i.
Kh n ng b c h i ph thu c vào các y u t khí h u: Nhi t đ không khí, n ng, gió, đ
m, m t đ m… Yên Phong có n n nhi t đ khá cao k t h p v i t c đ gió c ng t
đ i l n nên l

ng b c h i

mm/n m. L
Ninh, l

đây t

ng

ng đ i cao, trung bình nhi u n m t 950 đ n 990

ng b c h i l n nh t quan tr c đ

c là 1.348mm n m 2003 t i tr m B c

ng b c h i nh nh t vào tháng II đ n tháng IV v i l

ng b c h i kho ng 50

÷ 70 mm/tháng.

B ng 1.4: B c h i trung bình tháng
n v : mm
Tháng
Tr m
B c Ninh

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

N m

70,8 57,0 57,9 64,2 91,9 94,1 97,1 80,8 82,5 87,1 85,8 81,3 950,6

e. N ng.
S gi n ng trung bình kho ng t 1400 đ n 1700 gi .Tháng nhi u n ng nh t là tháng
VII đ n tháng IX, trung bình s gi n ng m i tháng t 160 đ n 200 gi .Tháng ít n ng
nh t là tháng II và tháng III, trung bình ch t 40 đ n 50 gi m i tháng.
11

B ng 1.5: T ng s gi n ng trung bình tháng
n v : gi
Tháng
Tr m
B c Ninh

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

N m

12

78,1 44,5 47,4 91,0 192,8 175,5 205,5 180,8 191,8 175,8 154,2 122,8 1660,1

f. Gió, bão.
H

ng gió th nh hành vào mùa hè là gió Nam và ông Nam, vào mùa đông h

ng gió

th nh hành là gió mùa ông B c. T c đ gió trung bình vào kho ng 1,5 – 2,5 m/s. T c
đ gió l n nh t quan tr c đ

c t i tr m B c Ninh là 28 m/s.

B ng 1.6: T c đ gió trung bình tháng
n v : m/s
Tháng
Tr m
B c Ninh

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

N m

2,0

2,2

2,1

2,2

2,1

2,1

2,3

1,7

1,6

1,7

1,7

1,9

2,0

g. M a.
Mùa m a th

ng b t đ u vào V và k t thúc vào tháng X. Mùa khô b t đ u t tháng XI

và k t thúc vào tháng IV n m sau. L
t ng l

ng m a trong 6 tháng mùa m a chi m 83-86%

ng m a n m còn l i 6 tháng mùa khô l

ng m a ch t 14-17% t ng l

ng

m a n m.
Hai tháng m a nhi u nh t là tháng VII và tháng VIII, t ng l
chi m t 35-38% t ng l

ng m a n m, l

ng m a hai tháng này

ng m a tháng c a các tháng này đ u t

200-300mm/tháng, s ngày m a lên t i 15 - 20 ngày trong đó có t i 9-10 ngày có m a
dông v i t ng l

ng m a đáng k , th

h t các đi m đo đ u có l

ng gây úng. i n hình là tháng 8/1972 trên h u

ng m a trên 600 mm/tháng nh tr m B c Ninh 626,7 mm,

Yên Phong 660,3 mm....gây ra ng p úng trong vùng.
L

ng m a n m bi n đ ng không l n, h s bi n đ ng m a n m ch t 0,19 – 0,24.

L

ng m a trung bình nhi u n m c ng t

ng đ i đ ng nh t v i l

ch dao đ ng quanh m c 1400mm/n m.

12

ng m a hàng n m,


B ng 1.7: L

ng m a trung bình tháng và n m
n v : mm

Tháng
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11 12 N m
Tr m
B c Ninh 18,1 23,4 38,9 85,0 172,1 232,2 251,5 259,1 175,7 122,3 50,6 15,6 1444,4
Yên Phong 14,8 19,5 36,0 81,4 153,3 219,2 251,0 284,1 181,4 119,4 48,2 13,7 1421,9

B ng 1.8: T n su t l

ng m a n m t i các tr m
n v : mm

Tên tr m

0,06

10%
1794,1

25%
1626,1

Xp (mm)
50%
1441,9

0,30

1770,5

1593,5

1408,8

Cv

Cs

B c Ninh

Xo
(mm)
1444,4

0,19

Yên Phong

1421,9

0,19

75%
1260,0

90%
1098,1

1236,0

1090,1

M a l n th i đo n ng n
M a l n là nguyên nhân sinh ra l l t sông ngòi và xói mòn trên l u v c, làm nh
h

ng không nh đ n cu c s ng, s n xu t và giao thông. M a l n th

c a bão, áp th p nhi t đ i hay h i t nhi t đ i gây ra. L
đã quan tr c đ
- B c Ninh

ng do tác đ ng

ng m a m t ngày l n nh t

c t i các tr m nh sau:

X1 max = 232,6 mm

18-VI-1986

- Yên phong X1 max = 283,2 mm

10-XI-1984

B ng 1.9: T n su t l

ng m a 1 ngày l n nh t t i các tr m

Tên tr m

X 1max
(mm)

Cv

Cs

B c Ninh

128,2

0,59

Yên Phong

128,5

0,36

1.2.2.2 M ng l

n v : mm

X1 maxp (mm)
0,5%

1%

2%

5%

10%

4,65

257,7

238,4

218,7

211,7

197,2

1,72

335,3

303,2

271,1

218,6

188,9

i sông ngòi

Yên Phong có h th ng sông ngòi khá d y đ c, m t đ l

i sông cao, trung bình t 1-

1,2 km/km2 và g n nh 3 m t đ u có sông là ranh gi i v i các huy n, phía B c có

sông C u là ranh gi i v i huy n hi p Hòa t nh B c Giang, phía Nam có sông Ng

13


Huy n Khê là ranh gi i v i huy n T S n, phía Tây có sông Cà L là ranh gi i v i
huy n Sóc S n thành ph Hà N i, phía ông có ranh gi i v i Thành ph B c Ninh.
a. Sông C u
Dòng chính sông C u b t ngu n t dãy núi V n On

đ cao 1.175m thu c Ch

n,

t nh B c C n. Chi u dài sông tính t i Ph L i là 290 km, di n tích l u v c 6.030 km2.
N u tính các ph l u có chi u dài t 10km tr lên thì t th
nh p l u c a sông Th

ng ngu n v đ n ch

ng v i sông C u có t t c 27 ph l u, trong đó ch có kho ng

4-5 ph l u l n có di n tích l u v c t vài tr m đ n trên 1000km2 còn l i là nh ng ph
l u nh .
Sông C u ch y qua đ a ph n Yên Phong dài kho ng 30 km, là ngu n cung c p n
t

i, n

c sinh ho t và c ng là n i nh n n

c

c tiêu c a huy n.

b. Sông Cà L
Là ph l u c p I th 24 c a sông C u, b t ngu n t dãy núi Tam
nh p vào b ph i c a sông C u t i L

o,

đ cao 300m,

ng Phúc, chi u dài sông 89km, ph n ch y qua

huy n Yên Phong dài 15 km, di n tích l u v c 881km2, h s u n khúc c a sông l n
(3,7).

o nt b n

ò Lo v L

ng L là gianh gi i c a B c Ninh v i Sóc S n Hà

N i.
Th

ng ngu n sông có đ d c l n t 2,5 - 5,3%o, lòng sông h p, nên th i gian t p

trung n

c nhanh, d ng l nh n, th i gian l ng n. o n t Ph L v L

sông r ng h n. T i tr m Phú C
8/1971, do có n

ng đo đ

cm cn

c v t c a sông C u v mùa l n

ng L lòng

c l n nh t là 9,14m vào tháng

c sông th

vi c tiêu úng ra sông Cà L b ng t ch y khó, vì v y n

ng cao h n n i đ ng,

c trong đ ng có xu th d n

v phía sông C u tiêu ra c ng V ng Nguy t ho c b m ra Ng Huy n Khê r i tiêu ra
sông C u qua tr m b m

ng Xá.

c. Sông Ng Huy n Khê

14


Là ph l u c p I th 26 c a sông C u, b t ngu n t dãy Tam
b ph i sông C u t i Xuân Viên, t c ng C Loa đ n

o (V nh Phúc) đ vào

ng Xá dài 27 km, ph n ch y

qua huy n dài 17 km, di n tích l u v c 145 km2.
Sông Ng Huy n Khê có cao trình đáy 1,7 – 2,0m, đ r ng trung bình 30 - 50m. Sông
có nhi m v chuy n t i n

cm at l uv c

m Thi p và l u l

ng t các tr m

b m c a các khu tiêu n i đ ng r i chuy n t i ra sông C u qua tr m b m
Ngoài ra nó còn đ

c s d ng đ d n n

và hoa màu trong mùa c n. M c n
v

c sông u ng ti p sang sông C u đ t

ng Xá.
i lúa

c sông Ng Huy n Khê vào mùa l t Long T u

ng Xá chênh l ch nhau không đáng k . Do đê sông Ng Huy n Khê th p, m ng

và y u nên khi m c n

c trong sông lên t i 6,8m thì các tr m b m tiêu ph i ng ng

ho t đ ng, lúc này nó nh m t h ch a.
1.2.2.3 M ng l

i tr m thu v n

B c Ninh có h th ng sông v i m t đ khá cao nh ng các tr m đo l u l
n

c ch đ

ng và m c

c đ t trên các sông chính. Các sông n i đ ng ch quan tr c m c n

ct i

các tr m b m tiêu vào th i đi m l , úng.
Tài li u khí t

ng, thu v n

t c, h th ng cao đ , m c n

các tr m c b n có ch t l
c đã đ

H th ng tr m quan tr c m c n

ng đáng tin c y đo đ c liên

c đ a v cao đ qu c gia.

c n i đ ng ph c v cho công tác đi u ti t các c ng

trên các sông tr c chính ph c v cho tiêu thoát úng, các tr m này quan tr c đ nh k
theo l ch, ch đ quan tr c không nh các tr m c b n. Cao đ tr m thu c h th ng
cao đ Thu l i c , ch t l

ng tin c y có th s d ng cho nghiên c u, tính toán.

1.2.3 Tình hình m a úng
Tình hình úng ng p c a Yên Phong ph thu c vào l
sông. M a n i đ ng l n c ng v i m c n
báo đ ng 3 s x y ra tình tr ng n

ng m a v mùa k t h p v i l

c sông lên cao

m c l x p x ho c trên

c trong đ ng dâng cao, vi c tiêu t ch y b ng n

ch n, lúc này ch tiêu b ng đ ng l c là chính, song n ng l c tiêu l i h n ch , n u g p
n m m a l n, l cao, tình hình úng d x y ra.

15


Khi m c n

c Ng huy n Khê (+7,00m đ n +7,10m) thì toàn b công trình tiêu úng

d c 2 bên sông Ng huyên Khê s không đ

c b m vào sông Ng Huy n Khê, kh

n ng tiêu r t h n ch do m c n

c sông Ng huy n Khê l n, m c n

th p không th tiêu ra đ

c bi t khu v c thu c l u v c tr m b m V n An

(kho ng 5.164 ha b

nh h

c.

c trong đ ng

ng n ng). Trong nh ng ngày m a l n, m c n

c sông

ch y qua B c Ninh r t cao nh ngày 23/7/2004: Sông C u đ nh l +6,37 cao h n báo
đ ng 3 là 0,75 m; Sông Thái Bình đ nh l +6,00 cao h n báo đ ng 3 là 0,5 m nên nh
h

ng r t l n đ n vi c tiêu n i đ ng.

Th c tr ng úng ng p nh ng n m g n đây là do l
lu t, nh t là m a có c
c ng v i nh ng nh

ng m a phân ph i không theo quy

ng đ l n, t p trung trong th i gian ng n, v

t t n su t thi t k

c đi m c a h th ng công trình đ u m i, h th ng kênh tiêu và

tác đ ng c a y u t ch quan con ng

i là nh ng y u t chính gây ra úng ng p.

B ng 1.10: Di n tích úng gây thi t h i cho huy n Yên Phong

TT

Xã

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15

ông Th
V n Môn
Yên Ph
Hòa Ti n
Tam Giang
TT Ch
Trung Ngh a

ông Ti n
Yên Trung
Th y Hòa
ông Phong
Tam a
D ng Li t
Long Châu
V n An
T ng

N m 2006
Fng p
Fúng
tr ng
50
5
35
55
55
70
40
53
70
70
60
90
105
150
105
67

17
1.072
45

N m 2007
Fng p
Fúng
tr ng
50
50
60
40
25
64
30
35
53
70
80
110
85
35
20
807
0

N m 2008
Fng p
Fúng
tr ng

92
3
104
10
114
17
78
0
122
15
170
25
192
10
144
4
198
8
210
0
289
29
262
4
189
0
188
6
31
0

2.252
130

Di n tích (ha)

N m 2009
Fng p
Fúng
tr ng
132
7
60
28
62
37
30
0
70
17
116
32
228
45
52
10
117
40
123
65
167

87
245
134
201
10
134
15
13
0
1.750
520

Ngu n: Xí nghi p th y nông Yên Phong

16


* Nguyên nhân gây úng
Tình hình úng ng p c a Yên Phong ph thu c vào l
sông. M a n i đ ng l n c ng v i m c n
trên báo đ ng III s x y ra tình tr ng n

ng m a v mùa k t h p v i l

c sông lên cao,

m cn

c l x p x ho c

c trong đ ng dâng cao, kh n ng tiêu t ch y

b h n ch , lúc này ch tiêu b ng đ ng l c là chính, song n ng l c tiêu l i h n ch , n u
g p n m m a l n, l cao tình hình úng r t d x y ra. Qua th c t v n hành nh ng n m
g n đây cho th y bình quân hàng n m toàn huy n còn kho ng g n 1.500 ha b
h

nh

ng ng p úng.

Các tr ng đi m v úng ng p c a Yên Phong là các xã V n An (thu c TP B c Ninh),
Long Châu, Tam Giang, Hòa Ti n, Th y Hòa, Tam a....
Th c tr ng úng ng p nguyên nhân chính là do l
lu t, di n bi n c ng r t th t th
v i nh ng nh

ng.

ng m a phân ph i không theo quy

i u ki n khách quan do thiên nhiên t o ra c ng

c đi m c a h th ng công trình đ u m i, h th ng kênh tiêu và tác

đ ng c a y u t ch quan con ng

i là nh ng y u t chính gây ra úng ng p. Nguyên

nhân ch y u nh sau:

1) Thi u n ng l c và thi u công trình đ u m i tiêu:
Theo quy ho ch, h s tiêu thi t k c a toàn vùng B c

u ng là 4,9 l/s.ha, th c t các

tr m b m đ u m i tiêu (các tr m b m c p I) ch b o đ m h s tiêu bình quân là 4,35
l/s.ha. Nguyên nhân chính là m t s khu tiêu thi u l u l
công trình đ u m i c nát đ

ng máy b m; m t s khu

c thi t k v i h s tiêu nh không b o đ m yêu c u tiêu

hi n t i. K t qu tính toán cân b ng n ng l c đ u m i c ng cho th y có t i 2/3 khu tiêu
đ ng l c c a Yên Phong hi n t i thi u n ng l c b m.
2) H th ng sông, tr c tiêu b b i l p và l n chi m
- Các tr c tiêu chính h u h t l i d ng các sông ngòi t nhiên c ng nh các kênh tiêu
chính vào b hút các tr m b m tiêu lâu ngày không đ

c n o vét nên b bùn b i l ng;

m t khác tình tr ng vi ph m l n chi m lòng kênh gây ách t c đ
n ng tiêu thoát khi có m a l n.

17

ng tiêu, h n ch kh