SKKN đọc kể diễn cảm

TUYỂN TẬP TÀI LIỆU HAY, BÀI TẬP, GIÁO TRÌNH, BÀI GIẢNG, ĐỀ THI

PHỔ THÔNG, ĐẠI HỌC, SAU ĐẠI HỌC
LUẬN VĂN-KHOÁ LUẬN-TIỂU LUẬN

SKKN ĐỌC KỂ DIỄN CẢM


N©ng cao hiÖu qu¶ d¹y ®äc diÔn c¶m cho häc sinh líp 4 -5
PHONG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KIẾ N THỤY
TRƯỜNG TIỂU HỌC
----------o0o---------

SÁNG KIẾN
NÂNG CAO HIỆU QUẢ DẠY ĐỌC DIỄN CẢM CHO
HỌC SINH LỚP 4 - 5


NGƯỜI VIẾT:
Đỗ Thị Lương
CHỨC VỤ:
Giáo viên
ĐƠN VỊ:
Trường Tiểu học Đông Phương

KIẾ N THỤY , tháng 5 năm 2008

2


Nâng cao hiệu quả dạy đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4 -5

PHN I - T VN .
I.Lớ do chn ti.
Môn Tiếng Việt ở phổ thông có nhiệm vụ hình thành năng lực hoạt động
ngôn ngữ cho học sinh .Năng lực hoạt động ngôn ngữ đợc thể hiện trong bốn dạng
hoạt động ,tơng ứng với chúng là bốn kỹ năng nghe ,nói,đọc ,viết .Đọc là một dạng
hoạt động ngôn ngữ ,là quá trìng chuyển dạng thức chữ viết sang lời nói có âm
thanh và thông hiểu nó ( ứng với hình thức đọc thành tiếng ) là quá trình chuyển
trực tiếp từ hình thức chữ viết thành các đơn vị nghĩa không có âm thanh ( ứng với
đọc thầm )
Những kinh nghiệm của đời sống, những thành tựu văn học ,khoa học,t tởng
,tình cảm của các thế hệ trớc và của cả những ngời đơng thời phần lớn đã đợc ghi
lại bằng chữ viết .Nếu không biết đọc con ngời sẽ không thể tiếp thu nền văn minh
của loài ngời ,không thể sống một cuộc sống bình thờng ,có hạnh phúc trong xã hội
hiện đại .Biết đọc con ngời đã nhân khả năng tiếp nhận lên nhiều lần từ đây con ngời đã biết tìm hiểu đánh giá cuộc sống ,nhận thức các mối quan hệ tự nhiên xã
hội ,t duy .Biết đọc con ngời sẽ có khả năng chế ngự mỗi phơng tiện văn hoá cơ
bản giúp họ giao tiếp với thế giới bên trong của ngời khác ,thông hiểu t tởng tình
cảm của ngời khác .Đặc biệt khi đọc các tác phẩm văn chơng ,con ngời không chỉ
đợc thức tỉnh về nhận thức mà còn rung động về tình cảm nảy nở với những ớc mơ
tốt đẹp đợc khơi dậy năng lực hành động sức mạnh sáng tạo cũng nh đợc bồi dỡng
tâm hồn .
Không biết đọc , con ngời sẽ không có điêù kiện hởng thụ sự giáo dục mà
xã hội dành cho họ , không thể hình thành đợc một nhân cách toàn diện . Đặc biệt
trong thời đại bùng nổ thông tin thì biết đọc ngày càng quan trọng vì nó sẽ giúp ngời ta sử dụng các nguồn thông tin , đọc chính là học , học mãi , học mãi , đọc để tự
học , học cả đời .
Vì những lẽ trên , dạy đọc có một ý nghĩa rất to lớn ở Tiểu học . Đọc trở
thành một đòi hỏi cơ bản đầu tiên đối với những ngời đi học . Đọc giúp trẻ em
chiếm lĩnh đợc ngôn ngữ để dùng trong giao tiếp và học tập . Nó là công cụ để học
tập các môn học khác , nó tạo ra hứng thú và động cơ học tập . Nó tạo điều kiện để
học sinh có khả năng tự học và tinh thần học tập cả đời . Nó là một khả năng không
thể thiếu đợc của con ngời thời đại văn minh .

Đọc một cách có ý thức cũng sẽ tác động tích cực tới trình độ ngôn ngữ
cũng nh t duycủa con ngời đọc . Việc dạy học sẽ giúp học sinh hiểu biết hơn , bồi
dỡng ở các em lòng yêu cái thiện , và cái đẹp , dạy cho các em biết suy nghĩ một
cách lôgic cũng nh biết t duy có hình ảnh . Nh vậy đọc có một ý nghĩa to lớn nó
bao gồm các nhiệm vụ giáo dỡng , giáo dục và phát triển .
Tậy đọc là một phân môn thực hành . Nhiệm vụ quan trọng nhất của nó là
hình thành năng lực học cho học sinh . Năng lực đọc đợc tạo nên từ bốn kĩ năng
cũng là bốn yêu cầu về chất lợng của đọc :Đọc đúng , đọc nhanh ( lu lóat , trôi
chảy ), đọc có ý thức (không hiểu nội dung nhữnh điều mình đọc hay còn gọi là
đọc hiểu) và đọc diễn cảm . Bốn kĩ năng này đợc hình thành trong hai hình thức
3


Nâng cao hiệu quả dạy đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4 -5
đọc : Đọc thành tiếng và đọc thầm . Chúng đợc rèn luyện đồng thời và hỗ trợ lẫn
nhau . Sự hoàn thiện một trong những kĩ năng này sẽ có các động tích cực đến
những kĩ năng khác . Ví dụ đọc đúng là tiền đề của đọc nhanh cũng nh cho phép
thông hiểu nội dung văn bản . Ngợc lại nếu không hiểu mình đang đọc thì không
thể đọc nhanh và diễn cảm . Đọc đúng là sự tái hiện mặt âm thanh của bài đọc một
cánh chính xác , không có lỗi . Đọc đúng không đọc thừa không sót từng âm , từng
tiếng . Đọc đúng phải thể hiện đúng hệ thống ngữ âm chuẩn , tức là đọc đúng chính
âm . Đọc đúng bao gồm đọc đúng các âm , thanh (đúng các âm vị ) , ngắt nghỉ hơi
đúng chỗ (đọc đúng ngữ điệu )
Đọc diễn cảm là đọc đúng ngữ điệu , bao gồm : Lên giọng , xuống giọng ,
chuyển giọng , ngắt , nghỉ ngơi , cờng độ trờng độ . Đọc diễn cảm yêu cầu đọc
đúng đọc vui , buồn , giận giữ , trang nghiêm phù hợp từng ý cơ bản của bài
đọc , phù hợp kiểu câu thể loại , đọc có cảm xúc cao , biết nhấn giọng ở từ ngữ
biểu cảm gợi tả , phân biệt lời nhân vật , lời tác giả .
Vy giỳp hc sinh c ỳng, c din cm, hiu v cm th c bi
vn, bi th thỡ ũi hi ngi giỏo viờn phi i mi phng phỏp dy hc theo

nh hng mi ú l Mi hc sinh u phi tớch cc tham gia vo hot ng hc
tp.
Do ú vi mong mun lm th no cht lng c ỳng, c din cm
ca hc sinh lp 4, 5 ngy cng nõng cao, tụi ó chn ti Nõng cao hiu qu
dy c din cm cho hc sinh lp 4, 5 lm ti nghiờn cu.
II- Phạm vi ti
i tng nghiờn cu: Hc sinh khi lp 5, lp 4 v c bit l hc sinh
lp 5B trng tiu hc ụng Phng.
sinh.

Mụn nghiờn cu: Phõn mụn tp c, tp trung vo vic rốn c cho hc

Mc ớch nghiờn cu: Tỡm ra phng phỏp dy c tt nht giỳp hc
sinh hc tt phõn mụn Tp c.

PHN II - NI DUNG
I. C s lớ lun.
1. C s tõm sinh lớ, c im tõm lớ hc sinh Tiu hc.
Hc sinh Tiu hc - con ngi vi cu to y cỏc b phn ca mt c
th ang phỏt trin. Trong ú, c quan phỏt õm, ngụn ng phỏt trin mnh, phự
hp vi s tip nhn v thc hin d dng cỏc hot ng mi, theo chc nng ca
chỳng. Chc nng phỏt õm - Tp c.
Kh nng nhn thc, t duy, tng tng, tỡnh cm, trớ nh v nhõn cỏch
hc sinh ang c hỡnh thnh, tim tng kh nng phỏt trin v ang phỏt trin.
4


N©ng cao hiÖu qu¶ d¹y ®äc diÔn c¶m cho häc sinh líp 4 -5
Học sinh Tiểu học hồn nhiên, ngây thơ, trong sáng, hiếu động, tò mò, thích
hoạt động, khám phá thường độc lập, tự lực làm việc theo hứng thú của mình.

Thầy cô là hình tượng mẫu mực nhất được trẻ tôn sùng nhất, mọi điều trẻ
đều nhất nhất nghe theo, sự phát triển nhân cách của học sinh Tiểu học phụ thuộc
phần lớn vào quá trình dạy học và giáo dục của thầy cô trong nhà trường Tiểu học.
Dạy Tập đọc cho học sinh Tiểu học bước đầu đem đến sự vận động khoa
học cho não bộ và các cơ quan phát âm, ngôn ngữ, đem đến những tinh hoa văn
hoá, văn học nghệ thuật trong tâm hồn trẻ, rèn kĩ năng đọc, hiểu, cảm thụ văn học,
rèn luyện tình cảm đạo đức, ý chí, ý thức, hành động đúng cho trẻ, phát triển khả
năng học tập các môn khác, là điều kiện phát triển toàn diện cho học sinh Tiểu
học.
Nhân cách học sinh Tiểu học phát triển đúng đắn hay lệch lạc phụ thuộc vào
quá trình giáo dục của người thầy mà trong đó mà phương tiện là nghe, nói, đọc,
viết có được nhờ học Tập đọc. Dạy Tập đọc đặc biệt là dạy đọc diễn cảm cho học
sinh Tiểu học đòi hỏi người thầy phải có phương pháp dạy học phù hợp với đặc
điểm tâm sinh lí của học sinh Tiểu học, phù hợp với sự phát triển tiến bộ của khoa
học, xã hội, đáp ứng như cầu ham hiểu biết của học sinh Tiểu học và tăng cường
giáo dục đạo đức, nhân cách cho trẻ.
2. Cơ sở ngôn ngữ và văn học của việc dạy Tập đọc
Ngôn ngữ học đã chỉ rõ những nội dung cụ thể về các vấn đề của ngôn ngữ
chữ viết, chính âm, chính tả, nghĩa của từ, câu ,đoạn, văn bản, ngữ điệu, nhịp điệu,
tình cảm ngôn ngữ. Đó là những vấn đề gắn bó với việc dạy và học Tập đọc của
thầy và trò bậc Tiểu học.
Văn học nghệ thuật, là tinh hoa của ngôn ngữ, là tình cảm đạo đức lý tưởng
tình yêu, nó có được nhờ cảm xúc của tâm hồn, nó làm cho tâm hồn con người
thêm phong phú và sâu sắc.
Dạy Tập đọc cho học sinh Tiểu học là dạy cho học sinh biết đọc đúng tiếng,
từ, câu, chữ, hiểu nội dung rồi đọc đúng ngữ điệu, nhịp điệu, diễn cảm, cảm nhận
được ý nghĩa tình cảm, có cảm xúc, biết tư duy, tưởng tượng, hình thành ý thức tốt
đẹp trong tâm hồn và có hành động đẹp, nghĩa là học sinh biết chuẩn ngôn ngữ và
hiểu biết cảm thụ văn học. Đây là một nghệ thuật, nghệ thuật trong lao động dạy
học sáng tạo của người thầy Tiểu học. Dạy Tập đọc sẽ càng tinh tế, càng sáng tạo,

càng hiệu quả khi ta nghiên cứu vận dụng tốt những thành tựu của ngôn ngữ văn
học.
3. Cơ sở giáo dục và phát triển
Tập đọc là một phân môn thực hành. Nhiệm vụ quan trọng của nó là hình
thành năng lực đọc cho học sinh. Năng lực đó thể hiện ở 4 yêu cầu: Đọc đúng, đọc
nhanh, đọc có ý thức (đọc hiểu) và đọc hay (đọc diễn cảm). Cần phải hiểu kĩ năng
đọc có nhiều mức độ, nhiều tầng bậc khác nhau.
5


N©ng cao hiÖu qu¶ d¹y ®äc diÔn c¶m cho häc sinh líp 4 -5
Đầu tiên là giải mã chữ - âm một cách sơ bộ, tiếp theo đọc là phải hiểu được
nghĩa của từ, tìm được các từ, câu “chìa khoá” (chốt, trọng yếu) trong bài, biết tóm
tắt nội dung của đoạn. Với những bài văn biết phát hiện ra yếu tố “văn” và đánh
giá được giá trị của chúng trong việc biểu đạt nội dung. Như vậy, biết đọc đồng
nghĩa với kĩ năng làm việc với văn bản, chiếm lĩnh được văn bản ở các tầng bậc
khác nhau.
II. Thực trạng của việc dạy đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4, 5.
1. Thực trạng của việc dạy học phân môn Tập đọc nói chung.
Phân môn Tập đọc có một nhiệm vụ rất quan trọng đối với học sinh Tiểu
học. Do đó, vấn đề dạy học phân môn Tập đọc hiện nay rất được chú trọng. Có
nhiều chuyên đề, phương pháp đặt ra nhằm đưa chất lượng đọc của các em nâng
lên. Nhưng nhìn chung chủ yếu chỉ tập trung đến các lớp đầu cấp để làm sao các
em đọc đúng, đọc trôi chảy là được. Còn ở các lớp cuối cấp, giáo viên chỉ tập
trung nhận xét cách đọc đúng, đọc trơn chứ chưa có biện pháp cụ thể để dành cho
việc luyện đọc diễn cảm.
2. Thực trạng dạy học phân môn Tập đọc lớp 4, 5 ở trường Tiểu học
Đông Phương.
Qua thực tế giảng dạy và nghiên cứu khảo sát chất lượng phân môn Tập đọc
của học sinh lớp 4, 5, bản thân tôi nhận thấy: một số học sinh mới chỉ ở mức độ

đọc đúng, đọc trơn. Có em chẳng cần quan tâm mình có đọc diễn cảm bài thơ, bài
văn đó không mà chỉ đọc to, đọc nhanh là được.
Qua tìm hiểu tôi rút ra được một số nguyên nhân sau:
Do cách phát âm theo phương ngữ, thường phát âm lệch chuẩn viết, cụ thể
các em thường mắc lỗi sau:
+ Các lỗi phụ âm đầu: l/n. Ví dụ: nổi lửa/ lổi lửa; nấu nướng/ lấu lướng…
+ Các lỗi về thanh: Các em đọc còn nhầm lẫn giữa thanh ngã và thanh sắc.
Ví dụ: suy nghĩ/ suy nghí; nghĩ kĩ/ nghí kí…
+ Do các em chưa nắm vững cách ngắt hơi, nghỉ hơi, ngữ điệu, chưa biết
nhấn giọng, lên giọng hạ giọng những từ cần thiết.
+ Do các em lười đọc sách không chịu khó rèn đọc.
Nên ngay từ đầu năm học, trong phạm vi nghiên cứu, tôi đã thống kê chất
lượng đọc của học sinh lớp 4, 5 như sau:
Bảng 1: Chất lượng khảo sát phân môn Tập đọc lớp 4, 5
Lớp
4

Tổng
số HS
30

Số em đọc chưa
đạt yêu cầu
SL
%
7
23

Số em đọc đúng, rõ
ràng

SL
%
16
54
6

Số em đọc diễn
cảm tốt
SL
%
7
23


Nâng cao hiệu quả dạy đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4 -5
5

30

4

14

17

57

9

29

Qua vic iu tra trờn cho thy t l hc sinh c din cm cũn thp. T lớ do
trờn tụi quyt nh nghiờn cu ti Nõng cao hiu qu dy c din cm cho
hc sinh lp 4, 5.
õy l mt vic lm thit thc m trong mi giỏo viờn ng lp nh chỳng
ta bn khon, suy ngh nờn dy nh th no nõng cao hiu qu cỏc gi dy trờn
lp núi chung v dy c din cm cho hc sinh cui bc Tiu hc núi riờng.
a cht lng c ỳng, c din cm cú s thay i, tụi xin mnh dn
a ra mt s bin phỏp sau:
III. Cỏc bin phỏp nõng cao hiu qu dy c din cm cho hc sinh lp
4, 5.
1. Kết hợp với phụ huynh học sinh
Ngay từ buổi họp phụ huynh đầu năm tôi đã quán triệt với các bậc phụ huynh
tầm quan trọng của các môn học trong đó có phân môn Tập đọc . Tôi đề nghị các
bậc phụ huynh cần quan tâm và thờng xuyên kiểm tra sự chuẩn bị bài của các em
,tránh tình trạng phụ huynh phó mặc cho giáo viên ở trên lớp .Việc chuẩn bị bài ở
nhà của học sinh ( có sự kèm cặp chu đáo của các bậc phụ huynh ) có ảnh hởng
lớn đến kết quả học tập của các em học sinh ở trên lớp .
Cũng trong buổi họp này tôi đã thông báo cụ thể với các bậc phụ huynh kỹ
năng đọc của từng em : 7 em đọc còn cha lu loát ,chậm và nhỏ là : Huyền, Khải ,
Hoàng, Phúc, Văn Linh , Sơn, Trà.Một số em đọc ngọng l/ n : Hoàn , Tuyền, Long.
Tôi nêu tên cụ thể nh vậy để các bậc phụ huynh thấy đợc khả năng đọc của con em
mình mà có kế hoạch kèm các em khi ở nhà .
Tôi còn động viên các bạc phụ huynh ngoài việc trang bị cho các em đầy đủ
các loại sách giáo khoa theo uy định có thể mua thêm một số sách tham khảo giúp
các em có điều kiện đọc nhiều hiểu nhiều .
Tôi trao đổi các nội dung trên tới các bậc phụ huynh nhằm tạo ra sự kết hợp
chặt chẽ giữa nhà trờng và gia đình trong việc dạy các cháu học các môn học nói
chung và phân môn Tập đọc nói riêng.
2. Học sinh

Ngay từ đầu năm học tôi đã rèn cho học sinh thói quen học bài cũ và chuẩn bị
bài mới trớc khi đến lớp . Với phân môn Tập đọc ,tôi yêu cầu các em phải đọc trớc
bài ở nhà một vài lần và tự trả lời các câu hỏi ở cuối bài để tìm ra cách đọc ( có thể
là cha đúng) có nh vậy đến giờ Tập đọc trên lớp các em mới đọc trôi chảy ,lu
loát .Đến lớp tôi kiểm tra sự chuẩn bị bài của học sinh bằng cách : Trớc khi vào giờ
Tập đọc tôi cho học sinh mở bài Tập đọc mới sau đó yêu cầu học sinh hãy tìm
những câu văn ,dòng thơ có chứa tiếng, từ tôi đã chọn ( tiếng, từ cho phải nằm ở
trong câu văn hay dòng thơ gần cuối bài ) . Nh vậy em nào cũng phải chuẩn bị bài
ở nhà .
7


Nâng cao hiệu quả dạy đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4 -5
3. Giáo viên
Chất lợng đọc diễn cảm của học sinh phụ thuộc vào nhiều yếu tố , trong đó
vai trò của ngời giáo viên rất quan trọng . Xác định đợc điều này nên ngay từ khi
chuẩn bị tôi đã nêu rõ hai yêu cầu cần đạt :
- Đọc mẫu tốt .
- Hớng dẫn đọc diễn cảm sát đối tợng , linh hoạt và sáng tạo .
- Để đọc mẫu tốt tôi phải rèn luyện khá công phu cả về giọng đọc , kỹ thuật
lẫn năng lực cảm thụ văn học . Ngoài ra tôi còn thờng xuyên nghe đài , xem ti vi để
bắt trớc một phần nào giọng đọc của các phát thanh viên . Song phần cụ thể nhất là
khi soạn bài tôi đọc thật kỹ bài tập đọc , thậm chí đọc đến thuộc lòng để tìm hiểu
văn bản ,chữ nghĩa , nội dung của bài để lắng nghe xem bài đọc đã gây cảm xúc
thẩm mỹ gì về âm thanh,về ngữ điệu .Từ đó tôi cảm thụ bài văn một cách sâu sắc
,tinh tế và tìm ra cách đọc hấp dẫn.Khi đã tìm ra cách đọc hay nhất tôi dùng bút chì
ghi vắn tắt ( vào sách giáo khoa , sắc thái tình cảm cần đọc ở các câu , đoạn hoặc
bài .)
Ví dụ :Bài Sắc màu em yêu
Khổ thứ bẩy cần đọc với giọng nhẹ nhàng ,tình cảm .Khổ tám cần đọc với

giọng trải dài ,tha thiết,tôi ghi vào bên cạnh từng khổ thơ trong sách giáo khoa nh
sau :
Khổ thơ 7 : Nhẹ nhàng, tình cảm.
Khổ thơ 8 : Giọng trải dài tha thiết .
Những từ ngữ cần nhấn giọng tôi dùng bút chì gạch chân . Ngoài ra tôi còn sử
dụng các kí hiệu đọc diễn cảm nh lên giọng ( ) ,xuống giọng ( ) , kéo dài giọng
(-> ) ở những từ ngữ lu ý về ngữ điệu.
Ví dụ : ở bài : Đất Cà Mau
Đoạn 3 : Yêu cầu giọng đọc thể hiện niềm tự hào khâm phục , nhấn mạnh các
từ ngữ nói về tính cách của ngời Cà Mau .Cụ thể tôi gạch chân vào sách giáo khoa
nh sau :
Sống trên cái đất mà ngày xa , dới sông sấu cản mũi thuyền trên cạn hổ
rình xem hát này , con ngời phải thông minh và giàu nghị lực . Họ thích kể thích
nghe những huyền thoại về ngời vật hổ , bắt cá sấu ,bắt rán hổ mang . Tinh thần thợng võ của cha ông đợc nung đúc và lu truyền / để khai phá giữ gìn mũi đất tận
cùng của Tổ quốc .
Trong giáo án tôi ghi rõ ở phần luyện đọc diễn cảm những từ ngữ cần nhấn
giọng , chú ý kiểu câu nào, thể hiện tình cảm gì , giọng đọc nh thế nào.
Ví dụ : Bài : Buôn Ch Lênh đón cô giáo
Hai câu cuối của bài :
-

Ôi , chữ cô giáo này /. Nhìn kia ./

-

A chữ , chữ cô giáo ./
8


Nâng cao hiệu quả dạy đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4 -5

Là hai câu cảm cần đọc với giọng vui nh là một tiếng reo thể hiện niềm vui ,
hồ hởi của dân làng và các em nhỏ khi xem cô giáo viết chữ . Với hai câu này tôi
ghi trong giáo án : Chú ý kiểu câu cảm đọc vui hồ , hồ hởi nh một tiếng reo.
Nh vậy, soạn bài xong , tôi đã hình dung rất rõ : Bài tập đọc này cần đọc với
giọng điệu thế nào , càn chú ý câu nào , nội dung của nó cần đợc hiểu ra sao .
4. Luyện đọc diển cảm cho học sinh trên lớp trong giờ Tập đọc .
a. Chuẩn bị cho việc đọc
Ngay từ buổi học đầu tiên tôi đã hớng dẫn học sinh chuẩn bị tâm thế để đọc ,
khi ngồi học cần ngồi ngay ngắn , khoảng cách từ mắt đến sách nên nằm trong
khoảng 30-35 cm , cổ và đầu thẳng , phải thở sâu và thở ra chậm để lấy hơi . Khi
cô giáo đọc , học sinh phải bình tĩnh , tự tin , không hấp tấp đọc ngay .Để tránh
tình trạng học sinh đọc quá to và cũng không quá nhỏ tôi đã giúp học sinh hiểu đợc
mình đọc không chỉ cho mình cô giáo nghe mà còn để cho các bạn trong lớp cung
nghe thế là đủ . Khi đứng đọc phải vừa đoàng hoàng vừa thoải mái , sách phải đợc
mở rộng , và cầm bằng hai tay .
b. Kiểm tra bài cũ :
Bên cạnh yêu cầu kiểm tra đọc thông thờng , tôi luôn chú ý đến việc đọc diễn
cảm với bài học thuộc lòng ( hoặc đoạn văn ,bài văn ) đã luyện đọc ở bài trớc .
Những học sinh đọc liến thoắng , tôi uốn nắn đọc lại cho thong thả , diễn
cảm . Thành công ở khâu này sẽ tạo ra đợc sự hào hứng cho lớp học để bớc và bài
mới.
c. Luyện đọc đúng :
Rèn kỹ năng đọc đúng cho học sinh là rất cần thiết để giúp học sinh có kỹ
năng đọc diển cảm . Vì vậy ở phần này học sinh đọc toàn bài , học sinh đọc thành
tiếng nối tiếp từng (đoạn văn , khổ thơ) theo cách chia đoạn đọc nhằm củng cố
kỹ năng đọc trơn đã đợc rèn ở các lớp dới , kết hợp tôi hớng dẫn học sinh nắm
nghĩa từ ngữ đợc chú giải trong sách giáo khoa . Để học sinh đọc đúng và rành
mạch tôi dành thời gian cho học sinh đọc theo cặp .
2. Khai thỏc ging c ca hc sinh thụng qua vic tỡm hiu ni dung
bi.

Khai thác nội dung bài đọc rất quan trọng vì đọc và cảm thụ là hai hoạt động
có mối quan hệ qua lại trong tiếp xúc với bài đọc . Tôi nghĩ có hiểu sâu sắc t tởng
tình cảm của bài đọc thì các em mới đọc diễn cảm , mới bộc lộ đợc cảm xúc .
Chính vì thế , khi hớng dẫn tìm hiểu bài tôi dựa vào chủ đề , kết cấu , nhân vật
quan hệ giữa nội dung và hình thức các biện pháp nghệ thuật thể hiện trong bài đó
dùng hệ thống câu hỏi trong sách giáo khoa để học sinh nắm đợc ý của đoạn , bài .
Giỏo viờn nờu cõu hi nh hng cho hc sinh c thm (on, bi) v tr
li ỳng ni dung. Cú th kt hp cho hc sinh c thnh ting, nhng hc sinh
khỏc c thm tho lun vn do giỏo viờn a ra. Vớ d: Giỏo viờn yờu cu hc

9


Nâng cao hiệu quả dạy đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4 -5
sinh c thm kh th 3 trong bi M m (lp 4) tr li cõu hi: S quan tõm
chm súc ca xúm lng i vi m ca bn nh c th hin qua nhng cõu no?
Tu theo trỡnh hc sinh trong lp, giỏo viờn cú th a ra nguyờn vn cõu
hi, bi tp trong SGK chia tỏch cõu hi thnh cỏc ý nh hc sinh d thc hin
hoc b sung cõu hi ph cú tỏc dng dn dt hc sinh tr li cõu hi.
Vớ d 1: Cõu hi 1 trong bi Tre Vit Nam (lp 4) nờn tỏch thnh 3 ý nh
hc sinh d tr li.
+ Nhng hỡnh nh no ca tre gi lờn phm cht cn cự ca ngi Vit Nam?
+ Nhng hỡnh nh no gi lờn phm cht on kt ca ngi Vit Nam?
+ Nhng hỡnh nh no gi lờn phm cht ngay thng ca ngi Vit Nam?
Bng nhiu hỡnh thc khỏc nhau (lm vic cỏ nhõn hoc theo cp, theo
nhúm). Giỏo viờn to in kin cho hc sinh luyn tp mt cỏch tớch cc. Trong
quỏ trỡnh tỡm hiu bi, giỏo viờn cn rốn luyn cho hc sinh cỏch tr li cõu hi,
trao i ý kin.
Ví dụ2 : Bài Những con sếu bằng giấy
Sau khi hớng dẫn học sinh đọc thầm và trả lời câu hỏi trong sách giáo khoa ,

tôi cung cấp cho học sinh : Đây là một bài văn tố cáo tội ác chiến tranh hạt nhân ,
nói lên khát vọng sống , khát vọng hoà bình của trẻ em toàn thế giới . Nội dung đó
đợc thể hiện qua bố cục rất rõ ràng :
Đoạn 1 : Mỹ ném bom nguyên tử xuống Nhật Bản
Đoạn 2 : Hu quả mà hai quả bom đã gây ra .
Đoạn 3 : Khát vọng sống của Xa da cô - Xa xa ki .
Đoạn 4 : Ước vọng hoà bình của học sinh thành phố Hi rô- si ma.
Thông qua việc tìm hiểu nội dung , học sinh nắm đợc t tởng chính của bài ,
phần nào đã định ra giọng đọc chung của bài này là : Giọng trầm , buồn .
3. Luyện đọc diễn cảm
ở phần này tôi hớng dẫn học sinh đọc từng đoạn văn ( khổ thơ ) sau đó hớng
dẫn chi tiết một đoạn ( khổ thơ) . Với những câu, đoạn lời nhân vật cần chú ý , tôi
hớng dẫn trực tiếp trên sách giáo khoa . Nhng tôi luôn cân nhắc kỹ : Ngữ liệu đa ra
phải tiết kiệm thời gian , là chỗ dự tính sẽ tập chung các lỗi của học sinh mà tôi đã
dự kiến . Tôi hớng dẫn học sinh thật tỉ mỉ rồi yêu cầu học sinh dùng các kí hiệu :
nhấn giọng ( -- ) , kéo dài giọng ( -> ) , gạch vào sách giáo khoa . Sau đó gọi học
sinh đọc .
Ví dụ 1 : Bài Th gửi các học sinh
Toàn bài giọng đọc cần thể hiện tình cảm thân ái , trìu mến vào niềm tin của
Bác vào học sinh . Hớng dẫn học sinh đọc diễn cảm đoạn 2 :
Đọc nhấn giọng các từ ngữ : Xây dựng lại , trông mong , chờ đợi , tơi đẹp ,
hay không , sánh vai , phần lớn .
10


Nâng cao hiệu quả dạy đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4 -5
Ví dụ 2 : Bài Ngời gác rừng tí hon
Giọng đọc thể hiện đúng nội dung từng đoạn , từng lời các nhân vật :
Câu giới thiệu về cậu bé và tình yêu rừng của cậu - đọc chậm rãi , đoạn kể về hành
đọng bắt trộm của cậu bé - đọc nhanh , hồi hộp , gấp gáp . Chú ý những câu dẫn lời

nói trực tiếp của nhân vật :
- Hai ngày nay đâu có đoàn khách tham quan nào ? tự hỏi , giọng băn
khoăn
- Mày đã dặn lão Sáu Bơ tối đánh xe ra bãi bìa rừng cha? hạ giọng thì
thào ,bí mật .
-

A lô ./ Công an huyện đây ./ Giọng rắn giỏi nghiêm trang

-

Cháu quả là chàng gác rừng dũng cảm .- vui vẻ , ngợi khen .

Ví dụ 3 : Bài Lòng dân
Lời nói của An kéo dài giọng , lời nói ngắt quãng thể hiện sự thông minh
nhanh trí , biết làm cho kẻ địch không nghi ngờ
-

Dạ, hổng phải tía

-

Dạ , cháu cháu kêu bằng ba , chứ hổng phải tía .

Giọng cai xảo quyệt hống hách :
- Hừm ./ thằng nhỏ , lại đây . Ông đó có phải tía mày không ? Nói dối tao
bắn .
Lời của lính hống hách :
-

Ngồi xuống ./ rục rịch tao bắn .

Lời của dì Năm , chú cán bộ thông minh , bình tĩnh .
Ví dụ 4 : Bài Hành trình của bầy ong
Toàn bài đọc với giọng trải dài , tha thiết cảm hứng ca ngợi những phẩm chất
đẹp đẽ của bầy ong , nhấn giọng ở những từ gợi tả , gợi cảm . Học sinh đọc diễn
cảm một khổ thơ tiêu biểu chú ý nhấn giọng ở một số từ và giọng đọc trải dài tha
thiết .
Chắt trong vị ngọt / mùi hơng
Lặng thầm thay/ những con đờng ong bay
Trải qua ma năng vơi đầy
Men trời đất đủ làm say đất trời
Bầy ong giữ hộ cho ngời
Những mùa hoa/ đã tàn phai tháng ngày
Ví dụ 5 : Bài Hạt gạo làng ta
Toàn bộ bài đọc với giọng nhẹ nhàng , tình cảm , tha thiết . Chú ý phải đọc vắt
dòng và nhấn giọng ở các từ ngữ làm nên hạt gạo :
11


Nâng cao hiệu quả dạy đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4 -5
Hạt gạo làng ta
Có vị phù sa
Của sông Kinh Thầy
Có hơng sen thơm
Trong hồ nớc đầy
Có lời mẹ hát
Ngọt bùi đắng cay
Việc hớng dẫn cụ thể chi tiết là rất quan trọng song học sinh đọc kết quả tốt
cũng là một vấn đề khó . Chính vì thế ở mỗi bài tôi chọn cách thể hiện khác nhau

để gây hứng thú cho học sinh , tạo không khí sinh động trong giờ học . Bài đọc đợc
viết dới dạng kịch , dạng kể chuyện nh bài : Lòng dân tôi hớng dẫn để học sinh
sắm vai để sống lại những nhân vật trong bài , để đọc phân biệt lời tác giả với lời
nhân vật , phân biệt lời của nhân vật khác nhau . Cách làm này đã gây hào hứng
cho học sinh khi luyện đọc diễn cảm .
Ví dụ 1 : Bài Lòng dân
Tôi chia lớp thành nhóm 5 em , các nhóm tự phân vai thi đọc truyện trớc lớp
-

1 em đọc lời dẫn chuyện ( giọng kể khách quan )

- 1 em sắm vai dì Năm ( giọng bình tĩnh , nhanh trí, khôn khéo, dũng cảm bảo
vệ các bộ )
- 1 em sắm vai An ( thông minh , nhanh trí, biết làm cho kẻ địch không nghi
ngờ)
-

1 em sắm vai lính ( giọng hống hách )

-

1 em sắm vai cai ( giọng xảo quyệt, vòi vĩnh )

Ví dụ 2 : Chuyện nhỏ một khu vờn
Tôi hớng dẫn cả lớp luyện đọc và thi đọc diễn cảm đoạn 3 theo cách phân vai
( Ngời dẫn chuyện, Thu và ông)
Chú ý đọc phân biệt lời bé Thu , lời của ông .
-

Lời ông : Hiền từ , chậm rãi .

-

Lời của bé Thu : Hồn nhiên , nhí nhảnh .

Những thể loại khác tôi chọn đoạn văn ( khổ thơ ) khó để học sinh thi đọc
diễn cảm . Khi thi đọc học sinh có thể tìm ra cách thể hiện riêng của mình , nếu
đúng tôi khuyến khích học sinh .
Ngoài ra tôi còn tổ chức cho học sinh trò chơi học tập Thi luyện đọc diễn
cảm
Thi tìm từ trong câu thơ giúp học sinh thuộc bài ngay tại lớp . Trò chơi Đọc
tiếp sức ( tức là đọc nối tiếp nhau ) thi Ai là kim tiến nhằm chọn ra em đọc
hay nhất , để động viên , khuyến khich để phát triển năng lực .
12


Nâng cao hiệu quả dạy đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4 -5
IV .Kết quả
Trong suốt thời gian qua tôi luôn cố gắng rèn đọc diễn cảm cho học sinh
theo các giải pháp trên và kết quả đạt đợc khá khả quan. Hc sinh hng thỳ hc
tp, hot ng tớch cc hn, cỏc em mnh dn t tin hn khi c bi. S em c
cha t yờu cu ó gim i. S em c ỳng, c din cm c nõng lờn rừ rt.
Kt qu thc nghim c th hin qua bng sau:
Bng 2: Kt qu thc nghim
Lp

Tng
s HS

4

5

30
30

S em c cha
t yờu cu
SL
%
3
10
2
7

S em c ỳng,
rừ rng
SL
%
16
54
14
46,5

S em c din
cm tt
SL
%
11
36
14

46,5

Nh vy vi mt thi gian ngn nhng tụi nhn thy nhng bin phỏp m
tụi a ra ó thu c kt qu tht kh quan. Thit ngh nu giỏo viờn ỏp dng cỏc
bin phỏp ny mt cỏch thng xuyờn lp thỡ chc chn cht lng c din
cm ca cỏc em c nõng lờn.
* Bi hc kinh nghim:
Qua nghiờn cu lý lun v thc t dy c din cm cho hc sinh Tiu hc,
tụi ó rỳt ra bi hc cú giỏ tr sau:
+ Giỏo viờn cn phi thng yờu, gn gi giỳp hc sinh, luụn quan tõm
tỡm hiu xem cỏc em vp phi khú khn gỡ trong cỏch c, cỏch phỏt õm v cỏch
c din cm t ú khc phc nhng khú khn cỏc em vng mc.
+ Vic c mu din cm ca giỏo viờn l khõu quan trng giỳp hc sinh
luyn tp th hin s cm nhn v ni dung, ý ngha ca bi c qua ging c,
ng thi cỏc em hc tp cỏch c ca giỏo viờn.
+ Vic nm ni dung bi c v xỏc nh ging c ca c bi, on, cõu l
mt yu t c bn giỳp hc sinh c din cm tt.
+ Cn phỏt huy luyn c din cm theo cp, theo nhúm hc sinh luyn
tp ln nhau.
+ Trong quỏ trỡnh ging dy nờn t chc trũ chi hc tp thay i khụng
khớ hc tp gõy hng thỳ cho hc sinh.
+ Vic rốn hc sinh cú thúi quen hc nh l mt vic l cn thit trong
khõu c din cm, bi vỡ lp thi gian hc tp rt ớt. Cỏc em chun b bi nh
tt thỡ n lp tip thu bi nhanh hn, c tt hn.
PHN III - KT LUN CHUNG
Để thức đẩy mạnh mẽ chí tởng tợng khắc sâu những ấn tợng đẹp đẽ của
những bài văn thơ . Đặc biệt để giúp các em có sự cảm nhận sâu sắc về các áng thơ
văn ấy đòi hỏi ngời học phải có một tâm hồn hoà hợp, sống cùng tâm trạng của tác
13

Nâng cao hiệu quả dạy đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4 -5
giả , của nhân vật . Vậy mới có sự về rèn đọc đúng đọc hay tiến tới đọc diễn cảm .
Làm cho ngời nghe nh đang sống cùng tâm trạng của tác giả , của nhân vật tức là
yếu tố nội dung , hình thức nghệ thuật sẽ đi vào tâm trí ngời nghe qua hình thức
đọc của ngời đọc .
Mặt khác giáo viên phải có cái tài trí tạo âm thanh , hình ảnh của tác phẩm
mình đã đọc làm thế nào để toát lên cái thần của bài đọc đó đến với từng học
sinh , ngời giáo viên phải biết tạo ra một không khí tran hoà trong lớp học , lôi
cuốn học sinh say mê rèn đọc và đọc diễn cảm.
Cùng với suy nghĩ trên đây , kết hợp với niềm say mê bộ môn , tôi luôn suy
nghĩ , tìm tòi cho mình một phong cách đọc diễn cảm hay nhất và kết hợp với
nhiều phơng pháo dạy văn với mục đích cuối cùng . Tôi luôn là ngời hớng dẫn tổ
chức cho học sinh của mình sẽ không ngừng thay đổi tiến lên trong phong cách đọc
diễn cảm .
Tôi cũng luôn hy vọng với sự chỉ đạo sáng suốt tài tình của Ban giám hiệu ,
Ban chuyên môn của trờng sẽ tham gia góp ý cho tôi có đợc kinh nghiệm rèn đọc
diễn cảm tốt cho học sinh lớp 5 . Và nếu có thể các đồng chí , đồng nghiệp cùng
tham khảo góp ý xây dựng và áp dụng để có phơng pháp rèn đọc diễn cảm cho học
sinh tốt nhất .
Với trình độ có hạn và thời gian nghiên cứu , thực nghiệm còn ngắn , những
ý kiến trình bày trên chắc cha thật đầy đủ . Rất mong các đồng chí lãnh đạo và
đồng nghiệp đóng góp ý kiến giúp đỡ khắc phục những hạn chế của tôi để tôi có
thể có một phơng pháp rèn đọc diễn cảm cho học sinh ngày một hiệu quả hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn./
Đông Phơng , ngày 5 tháng 10 năm 2009
Ngời viết

Đỗ Thị Lơng

14


N©ng cao hiÖu qu¶ d¹y ®äc diÔn c¶m cho häc sinh líp 4 -5

MỤC LỤC
Nội dung

Trang

PHẦN I - ĐẶT VẤN ĐỀ.

01

I.Lí do chọn đề tài.
II.Phạm vi đề tài

01
02

PHẦN II - NỘI DUNG

02

I. Cơ sở lí luận.
II. Thực trạng.
III. Các biện pháp .
IV.Kết quả

02

04
05
11

PHẦN III - KẾT LUẬN CHUNG

12

15


N©ng cao hiÖu qu¶ d¹y ®äc diÔn c¶m cho häc sinh líp 4 -5

16