Giải phẫu học - Hệ cơ

Trường : ĐH SÀI GÒN
Khoa: SPKHTN
Lớp: DSI 1081
Tổ: 3
Bài thuyết trình
GIẢI PHẪU HỌC
Phần trình bày
HỆ CƠ
I. ĐẠI CƯƠNG
Hệ thống cơ được cấu tạo chủ yếu bởi mô cơ, có đặc tính đặc trưng là co rút. Các tế
bào mô cơ (sợi cơ) co rút được là nhờ các vi sợi cơ (gồm 2 thành phần là actin và myosin)
trượt lên nhau.
Có 3 loại cơ chính là cơ vân, cơ trơn và cơ tim. Cơ vân hoạt động theo ý muốn do
thần kinh động vật chi phối, thường là các cơ bám xương và bám da, chiếm tới 2/5 trọng
lượng cơ thể. Cơ trơn hoạt động không theo ý muốn do thần kinh tự chủ chi phối, là cơ của
các tạng, tuyến và mạch máu. Cơ tim là cơ hoạt động theo chu kỳ và tạo thành tim.
II. SƠ LƯỢC VỀ SỰ PHÁT TRIỂN CƠ
1. Các cơ ở thân:
Các cơ ở thân phát triển từ các hoàn tiết tức là các đoạn ở lưng của trung bì phôi nằm
hai bên dây nguyên sống ( chorda) và ống thần kinh. Các nguyên cơ ( phần bên sau của các
hoàn tiết) sẽ phát triển thành các cơ vân. Khi phát triển, các cơ sẽ chia ra phần lưng và
phần bụng.
• Phần lưng gồm các cơ cạnh sống do các ngành sau của thần kinh gai sống chi phối.
• Phần bụng gồm các cơ ở trước bên của thân và do các ngành trước thần kinh gai
sống vận động.
Các nguyên cơ lúc đầu được ngăn cách với nhau bởi các vách tổ chức liên kết, về sau
mất dần đi, chỉ còn lại một vài di tích như các cơ gian sườn, các trẽ gân trung gian của cơ
thẳng bụng. Sự phân đốt này còn rõ ở các động vật bậc thấp.
- 1 -
2. Các cơ ở tứ chi :
Các cơ ở tứ chi phát triển từ các cơ ở phía trước của thân do đó cũng được vận động

bởi các ngành trước của thần kinh gai sống như đám rối cánh tay, đám rối thái lưng và đám
rối cùng. Một số cơ ở tứ chi phát triển về phía thân như cơ ngực to, cơ ngực bé, cơ lưng
rộng và ngược lại một số cơ ở thân hoặc ở đầu phát triển ra tứ chi, như cơ trám, cơ vai
móng, cơ thang, cơ ức đòn chũm…
3. Các cơ ở đầu:
Các cơ ở đầu phát sinh từ các hoàn tiết đầu tiên ở phần đầu của phôi.
III. PHÂN LOẠI VÀ TÊN GỌI CƠ
1. Phân loại:
Có 3 loại: cơ vân, cơ tim và cơ trơn
1.1. Cơ xương (còn gọi là cơ vân) (Skeletal muscle)
Cơ vân họat động theo ý muốn, thường là các cơ bám xương và bám da. Khi co
giãn, nó sẽ tạo ra các đáp ứng tương ứng cho việc chuyển động của xương. Trung bình cơ
xương chiếm 42% ở nam và 36% ở nữ (phần trăm khối lượng cơ thể).
Quá trình co giãn của cơ xương được kích hoạt bởi các xung trong các nơron vận
động gửi tới cơ, dưới quá trình tự điều khiển.
Cơ xương gồm nhiều bó sợi cơ xếp song song dọc theo chiều dài của cơ. Mỗi sợi
cơ có một tế bào rất dài (từ 10 đến 40 mm), đường kính từ 10 đến 80 micromet, có nhiều
nhân, được bao bọc bởi màng sợi cơ (sarcolemma). Cơ tương chứa nhiều tơ cơ (myofibril)
và các bào quan khác. Mỗi sợi cơ được điều khiển bởi một đầu cuối dây thần kinh duy nhất
nằm ở giữa sợi cơ.
1.2. Cơ trơn (còn gọi là cơ tạng) (Smooth muscle)
Tập hợp các cơ trơn thường bao xung quanh các cơ quan rỗng hay các ống dẫn
trong cơ thể bao gồm dạ dày, ruột, bàng quang, dạ con hay tử cung, mạch máu và các
đường dẫn khí trong phổi. Cơ trơn hoat động không theo ý muốn, là cơ của tạng, tuyến và
mạch máu.

Sợi cơ trơn cắt ngang
Các tế bào cơ trơn đơn lẻ cũng được phát hiện phân bố trên khắp các cơ quan và
trong các bó nhỏ của các tế bào có liên quan tới lông/ tóc trên da và con ngươi của mắt.Tế
bào cơ trơn có các đặc điểm như sau:

- 2 -
+ Có dạng hình thoi dài, có thể có phân nhánh ở hai đầu.
+ Các tế bào cơ trơn liên kết với nhau bằng các liên kết khe.
+ Nhân tế bào cơ trơn nằm giữa tế bào và chỉ có một nhân duy nhất.
+ Trong bào tương các bào quan thường tập trung ở hai đầu của nhân.
So với cơ xương, sợi cơ trơn có kích thước nhỏ hơn nhiều. Chúng có đường kính
khoảng 2 đến 5 micromet và chiều dài từ 20 đến 50 micromet. Tuy nhiên nhiều nguyên lý
trong cơ trơn cũng giống như ở cơ vân, trong đó quan trọng nhất là lực hấp dẫn giữa sợi
actin và sợi myosin để gây co cơ là như nhau ở cả hai loại cơ. Cơ trơn không có vân như
cơ vân và cơ tim. Các tế bào cơ trơn hợp lại thành bó, các bó hợp lại thành lớp. Giữa các
bó và lớp, có khi giữa các sợi cơ có chứa mô liên kết, mạch máu và thần kinh. Cơ trơn
giống cơ tim do hoạt động co duỗi không theo ý muốn. Cấu trúc phân tử: tế bào cơ trơn
cũng có nhiều sợi actin và myosin nhưng không tạo thành sarcomer. Cơ trơn được điều
khiển bởi hệ thần kinh thực vật thuộc hệ giao cảm và phó giao cảm.
Quá trình co giãn của các cơ trơn bao quanh các cơ quan rỗng có thể điều chỉnh các
luồng chảy bên trong các cơ quan rỗng bằng cách thay đổi đường kính của các cơ quan
rỗng đó. Quá trình co giãn của các cơ trơn được điều khiển bằng hệ thống thần kinh tự trị
(autonomic nervous system), các hócmôn (hormone), các paracrine và các tín hiệu hóa học
lân cận khác. Tuy nhiên, một vài cơ trơn co giãn ngay cả khi vẫn không có một tín hiêu nào
xuất hiện tại những vùng lân cận xung quanh nó.
Cơ trơn của các cơ quan khác nhau thường rất khác nhau. Nhưng để đơn giản hóa
có thể chia cơ trơn làm 2 loại chính:
• Cơ trơn nhiều đơn vị: gồm nhiều sợi cơ trơn riêng rẽ, mỗi sợi hoạt động hoàn toàn
độc lập, được điều khiển bởi một kết cuối của thần kinh đơn độc. Mặt ngoài của
sợi cơ được bao phủ bởi một lớp mỏng giống màng đáy, là hỗn hợp của sợi
collagen và glycoprotein, có tác dụng tách rời các sợi cơ. Hoạt động của cơ trơn
nhiều đơn vị được kiểm soát bởi những tín hiệu thần kinh. Những cơ trơn nhiều
đơn vị của cơ thể như: sợi cơ trơn của cơ mi, của giống mắt, các cơ dựng lông…
• Cơ trơn một đơn vị: có nghĩa là toàn bộ khối lượng hàng trăm đến hàng triệu sợi cơ
cùng co đồng thời như một đơn vị duy nhất. Các sợi cơ thường tập trung lại thành

từng lớp hoặc từng bó, màng của chúng dính vào nhau ở nhiều điểm, do đó lực sinh
ra trong một sợi cơ có thể truyền sang sợi bên cạnh. Các màng sợi cơ còn nối với
nhau bởi nhiều khe nối qua đó các ion cũng được truyền suốt sợi cơ sang sợi lân
cận làm cho các sợi cơ cùng co đồng thời. Loại cơ trơn này được gọi là cơ trơn hợp
bào, thường gặp ở các tạng rỗng như ruột, ống mật, niệu quản, tử cung, mạch máu,
do đó cũng được gọi là cơ trơn tạng.
1.3. Cơ tim (Cardiac Muscle)
Cơ tim là cơ họat động theo chu kỳ và tạo thành tim. Quá trình co giãn của cơ tim
thực hiện đẩy máu đi qua hệ tuần hoàn trong cơ thể. Tương tự như cơ trơn, cơ tim được
điều khiển bởi hệ thống thần kinh tự trị (autonomic nervous system) và các hócmôn
(hormone) và một phần của nó có thể co giãn tự nhiên.
- 3 -

Cơ tim cắt dọc
Tế bào cơ tim (hay sợi cơ tim):
+ Có dạng hình trụ, phân nhánh dài từ 100 đến 150 µm, chiều ngang từ 10 - 20 µm.
+ Có một hoặc hai nhân hình bầu dục nằm ở giữa tế bào.
+ Chỗ kết nối giữa các tế bào cơ tim gần nhau được gọi là vạch bậc thang.
+ Vạch bậc thang là những phức hợp liên kết giữa 2 tế bào cơ tim kế cận.
Vạch bậc thang dưới kính hiển vi điện tử
Cơ tim chứa rất nhiều ty thể chiếm hơn 40% thể tích của tế bào, ngoài ra cơ tim còn
sử dụng 1 lượng lớn lipid để tạo năng lượng.
Cơ tim co bóp nhịp nhàng nhờ hệ thống nút. Đó là những tế bào cơ tim còn non,
lớn hình đa diện hình cầu hay hình trụ, nhân nằm ở giữa bào tương nhạt màu . Tế bào sắp
xếp theo nhiều kiểu khác nhau để tạo thành hệ thống nút.
2. Cách gọi tên cơ
Để gọi tên cơ người ta căn cứ vào một số dấu hiệu chủ yếu của các cơ để gọi tên chúng
như :
• Gọi tên theo hình dáng của bắp cơ : cơ vuông, cơ tròn,…
• Gọi tên theo số thân, số đầu cơ như : cơ nhị thân, cơ tam đầu…

• Gọi tên cơ dựa vào vị trí cơ : cơ ngực, cơ mông…
• Gọi tên cơ theo điểm bám : cơ ức giáp…
• Gọi tên cơ theo chức năng của cơ : cơ dạng, cơ khép…
- 4 -
• Gọi tên cơ theo hướng đi của thớ cơ : cơ thẳng, cơ chéo…
• Gọi tên cơ theo cấu tạo : cơ bán gân…
Ngoài ra có thể gọi tên cơ theo hình thể và chức năng, chức năng và kích thước…
IV. CẤU TẠO VÀ HÌNH DẠNG CỦA CƠ
- 5 -
Cơ vân, còn gọi là cơ bám xương, vận động và co duỗi theo sự điều khiển của ý
muốn.
Dưới kính hiển vi quang học cơ vân được cấu tạo từ những tế bào cơ hay sợi cơ có
chứa những vân màu sáng và tối xen kẽ nhau rất đều đặn .
Cơ vân thường bám vào xương, một số ít bám vào da như da đầu, da mặt, phần trên
của thực quản.
Rải rác một số nơi chỉ có vài sợi cơ vân riêng rẽ còn phần lớn các sợi cơ vân họp
lại với nhau thành bó liên kết với nhau bởi mô liên kết chính thức tạo thành bắp cơ .
Có thể xem cơ vân được cấu tạo từ lớn đến nhỏ theo trình tự như sau : bắp cơ, bó
cơ, sợi cơ và siêu sợi cơ .
1. Bắp cơ :
Mỗi bắp cơ được bọc bởi một màng được cấu tạo từ mô liên kết đặc gọi là màng
ngoài bắp cơ hay bao ngoài bắp cơ.
Mỗi bắp cơ có chứa nhiều bó cơ.
2. Bó cơ :
Mỗi bó cơ được bao bọc bởi một màng liên kết được gọi là màng quanh bó cơ hay
bao bó cơ.
Mỗi bó cơ được cấu tạo từ nhiều sợi cơ, còn gọi là tế bào cơ.
3. Sợi cơ (tế bào cơ vân) :
- 6 -

Sợi cơ vân dưới ánh sáng phân cực
Mỗi sợi cơ vân được bao bọc bởi một màng liên kết mỏng, gọi là mô trong cơ.
Mỗi sợi cơ có chứa nhiều vi sợi cơ và mỗi vi sợi cơ lại gồm nhiều siêu sợi cơ. Siêu sợi cơ
được cấu tạo từ những phân tử đặc hiệu, đó là actin và myosin.
Ở mức độ vi thể sợi cơ vân có dạng hình trụ, kích thước lớn, đường kính có thể
đạt đến 0,1mm, thon ở hai đầu và rất dài. Chiều dài của tế bào cơ vân từ 4- 5cm có sợi dài
tới 12cm.
Sợi cơ vân hay tế bào cơ vân, cũng giống như những tế bào khác, có đầy đủ các
thành phần quan trọng như : màng bào tương, nhân, bào tương, v.v... Tuy nhiên, tế bào cơ
vân còn có những cấu trúc rất đặc biệt, đó là vi sợi cơ và hệ thống ống T.

Về đại thể mỗi cơ được cấu tạo bởi hai phần: phần thịt và phần gân.
• Phần thịt tạo nên thân cơ hay bụng cơ gồm các thớ thịt dính vào gân song song với
trục của cơ hoặc bám chếch vào một phía gân (cơ bán lông chim) hoặc vào hai phía
- 7 -
gân (cơ lông chim). Các cơ có động tác rộng nhưng co yếu có thớ thịt dài, song
song và liên tiếp với các thớ gân còn các cơ co mạnh nhưng biên độ di chuyển nhỏ
sẽ có các thớ thịt bám chếch vào gân.
• Phần gân gồm những thớ trắng, chắc chắn thường ở đầu bám vào xương cùa cơ.
Các thớ gân có thể song song (ở gân ngắn và dẹt) hoặc xoáy trôn ốc (ở gân dài hình
trụ). Nhờ cấu trúc xoáy mà gân có thể đàn hồi giảm được các va chạm mạnh mà
vẫn co khỏe. Đối với các gân dẹt của các cơ rộng, người ta thường gọi là cân.
Mỗi cơ được vận động bởi một hay nhiều nhánh thần kinh từ các dây thần kinh sọ
hoặc gai sống. Thần kinh vào cơ có các sợi cảm giác và sợi vận động theo tỷ lệ khoảng
40/60. Các nhánh thần kinh vào cơ qua bao cơ theo 2 cách : nếu là cơ dài thì thần kinh
thường song song với các thớ cơ còn nếu là cơ rộng thì thần kinh thường thẳng góc với các
thớ cơ. Độ lớn của thần kinh không phụ thuộc vào độ lớn của cơ mà vào các hoạt động
phức tạp của cơ. Cơ càng có nhiều hoạt động phức tạp càng có thần kinh to hơn. Mạch cấp
huyết cho cơ thường đi vào cơ cùng với thần kinh , nhưng cũng có những trường hợp mạch
không đi vào cùng chỗ. Các mạch của cơ thường ít nối tiếp với các cơ quan lân cận . Mỗi

cơ có thể được cấp huyết bởi một đến nhiều nhánh từ nhiều nguốn khác nhau. Sự nối tiếp
giữa các nhánh trong cơ cũng thay đổi tùy loại cơ (nhiều ở cơ ngực to, cơ delta, trung bình
ở cơ may, cơ thẳng đùi và rất ít ở cơ thon, cơ tam đầu cẳng chân,…). Nói chung cũng
giống như đối với thần kinh, các mạch cấp huyết cho cơ và nối nhau trong cơ nhiều hay ít
phụ thuộc vào hoạt động của cơ phức tạp hay không.
Cơ chế sự co giãn cơ :
• Khi có hiện tượng co cơ các siêu sợi actin sẽ trượt vào các siêu sợi myosin, kéo
theo sự dịch chuyển của hai vạch Z vào nhau, do đó băng I và vạch H sẽ bị
ngắn lại trong khi băng A vẫn giữ nguyên kích thước. Sarcomer vì vậy sẽ ngắn
lại.
• Ngược lại, khi có hiện tượng duỗi cơ, các siêu sợi actin trượt ra ngoài sợi
myosin, do đó hai vạch Z sẽ dịch chuyển ra xa nhau làm cho băng I và vạch H
được kéo dài ra, sarcomer cũng được kéo dài ra trong khi băng A vẫn không
thay đổi kích thước.
• Khi có tín hiệu từ luồng xung động thần kinh truyền đến tế bào cơ sẽ gây ra
hiện tượng khử cực ở màng bào tương và hiện tượng kích thích điện học này sẽ
lan đi nhanh chóng đến tất cả các nếp của màng bào tương tại đĩa Z nhờ vào hệ
thống ống T và lưới nội bào trơn bao bọc xung quanh các siêu sợi cơ.
• Tại màng lưới nội cơ tương, hiện tượng khử cực làm thay đổi điện thế màng,
do đó khởi động các kênh phóng thích Ca
++
nhằm mở kênh này ra, do đó sẽ
gây ra sự vận chuyển một lượng lớn Ca
++
từ lòng lưới nội cơ tương ra dịch cơ
tương theo gradient nồng độ. Do xung động thần kinh truyền đi rất nhanh qua
hệ thống ống T và lưới nội cơ tương để đến từng sarcomer nên hầu hết các siêu
sợi cơ trong tế bào cơ đều co thắt cùng một lúc. Tuy nhiên sự gia tăng nồng độ
Ca trong dịch bào tương chỉ thoáng qua để rồi sau đó các ion này được bơm
một cách chủ động và nhanh chóng vào trong lưới nội cơ tương nhờ bơm Ca

++

- 8 -
-ATPase ở tại màng. Nồng độ Ca trong dịch bào tương giảm làm cho vai trò ức
chế gắn kết actin-myosin, cơ trở về trạng thái nghỉ.
Sơ đồ minh hoạ khởi đầu sự co cơ
V. CÁC PHẦN PHỤ THUỘC CỦA CƠ
Cơ được một số các bộ phần phụ như các mạc, bao hoạt dich , bao sợi , túi hoạt
dich trợ lực cho hoạt động của cơ.
1. Mạc :
Mạc là một màng mô liên kết bao bọc lấy cơ hoặc một nhóm cơ. Có 3 loại : mạc
bọc cơ, mạc sâu và mạc nông.
• Mạc bọc cơ : có tác dụng bảo vệ và tạo điều kiện cho mỗi cơ co bóp riêng rẽ theo
chức năng riêng của mình
• Mạc sâu : bao bọc một nhóm cơ và ngăn cách với nhóm khác hoặc với các cơ quan
lân cận.
• Mạc nông : liên quan chặt chẽ với tổ chức tế bào dưới da và có tác dụng bảo vệ tính
đàn hồi cho da.
2. Bao hoạt dịch của gân :
Là các bao thanh mạc gồm 2 lá : lá trong bọc sát gân và lá ngoài dính sát vào bao
sợi .Hai lá liên tiếp nhau ở 2 đầu bao quây lấy một khoang kín trong có chất hoạt dịch làm
cho gân cử động dễ dàng không bị cọ sát vào xương . Dọc theo 2 cạnh của gân , hai lá cũng
liên tiếp nhau tạo nên mạc treo gân.
3. Bao sợi của gân :
- 9 -
Bao bọc các gân và cột gân với xương để tạo nên một ống xương sợi làm cho gân
tỳ vào xương tạo điều kiện cho gân hoạt động . Ở vùng cổ tay và cổ chân các bao này dầy
lên và rất chắc tạo thành các mạc giữ các gân
4. Túi hoạt dịch :
Là một túi kín trong chứa hoạt dịch nằm giữa 2 cơ hoặc giữa cơ và xương hoặc gân

và xương ở gần chỗ cơ bám vào xương . Một số túi ở gần bao khớp có thể thông với bao
hoạt dich của khớp.
VI. CÁC QUY LUẬT PHÂN BỐ CỦA CƠ
Sự sắp xếp cũng như cấu trúc của các cơ tuân theo một số quy luật sau đây:
1. Cơ sắp xếp từng cặp đối xứng qua trục giữa cơ thể.
2. Cơ giữ dấu vết của sự phân đốt như: cơ gian sườn, cơ thẳng bụng.
3. Cơ bám bằng hai đầu ở hai xương khác nhau theo con đường ngắn nhất và
thường được gọi là nguyên ủy và bám tận. Khi tì vào điểm nọ thì kéo ở điểm kia. Biết
được hai điểm bám đó, ta sẽ biết được động tác của cơ.
4. Các thớ cơ được sắp xếp thẳng góc với trục quay của khớp. Nếu trục quay của
khớp là trục ngang thì các thớ cơ sẽ nằm dọc sinh ra động tác gấp và duỗi. Nếu trục quay
của khớp là trước-sau thì cơ sẽ nằm thẳng góc hoặc chéo ở hai bên trục đó để thực hiện
động tác dạng và khép. Nếu trục quay của khớp là thẳng đứng thì cơ nằm ngang thẳng góc
với trục đó để thực hiện động tác xoay trong hay sấp và xoay ngoài hay ngửa. Do đó biết
được trục quay của khớp sẽ biết được cách sắp xếp các cơ ở quanh khớp đó và người thầy
thuốc có thể biết cách chỉnh hình một động tác cho khớp nhờ sắp xếp lại cơ khi có cơ khác
bị liệt.
VII. CHỨC NĂNG CỦA CƠ
Hệ cơ có một số chức năng chính sau đây :
• Một đặc tính cơ bản của hệ cơ là co rút. Khi co rút, cơ tạo nên mọi sự hoạt động
cho cơ như di chuyển.
• Hệ cơ giúp cho các cơ quan trong cơ thể hoạt động, như đối với hệ tiêu hóa hệ cơ
giúp cho sự nghiền nát thức ăn…
• Hệ cơ quyết định tới hình dáng bên ngoài của cơ thể con người và làm co các cơ
quan phát âm để phát ra tiếng nói.
Như vây hệ cơ có vai trò quan trọng đối với cơ thể. Vì vậy nghiên cứu hệ cơ là điều rất cần
thiết đối với các nhà TDTT.
- 10 -
VIII. CÁC VÙNG CƠ RIÊNG BIỆT
1. CÁC CƠ VÙNG ĐẦU – CỔ:

1.1. Các cơ vùng đầu – mặt:
Gồm nhóm cơ nhai và cơ nét mặt
1.1.1. Nhóm cơ nhai: gồm 4 đôi cơ
- Các cơ mặt ngoài có:
+ Cơ nhai: phủ gốc ngoài ngành hàm dưới. Chức năng : khi co nâng hàm, đưa hàm
ra phía trước.
+ Cơ thái dương: nâng và kéo hàm dưới ra sau.
- Các cơ sâu gồm có:
+ Cơ chân bướm giữa: đưa hàm dưới lên trên và ra trước, xoay hàm.
+ Cơ chân bướm bên: đưa hàm ra trước , giúp cho chuyển động xoay.
1.1.2. Nhóm cơ nét mặt: thường có các đặc điểm riêng, thường một đầu bám vào xương
vào cân, đầu kia bám vào da, khi co rút tạo nên nét mặt. Các cơ này đều do một dây thần
kinh chi phối và thường bám trên các hốc trên sọ, có những vùng cơ đã thoái hóa ( cơ tai ).
Chức năng : đa dạng, ngoài việc biểu hiện nét mặt còn tham gia vào động tác mút, bú , hô
hấp , phát âm…
- Các cơ chỏm sọ: cơ chẩm – trán, cơ thái dương – đỉnh.
- Các cơ tai ( trước , trên và sau )
- Các cơ quanh hốc mắt: cơ vòng mắt, cơ cau mày, cơ hạ mày.
- Các cơ mũi : cơ mảnh khảnh, cơ hạ vách mũi.
- Các cơ miệng: cơ nâng môi trên cánh mũi, cơ nâng môi trên, cơ nâng gốc miệng, các cơ
gò má lớn và nhỏ, cơ cười, cơ hạ môi dưới, cơ hạ gốc miệng, cơ cằm, cơ ngang cằm, cơ
mút, cơ vòng miệng. Trong đó cơ cằm và cơ mút là những cơ sâu, còn lại là lớp cơ mặt
ngoài và lớp giữa.
- 11 -
- 12 -
1.2. Các cơ cổ :
1.2.1. Nhóm cơ mặt ngoài và cơ nông : Gồm 3 nhóm
- Nhóm mặt ngoài: gồm 2 cơ
• Cơ bám da cổ: ở dưới da , phủ hai bên và trước cổ. Chức năng kéo miệng xuống.
Thoái hóa so với động vật.

• Cơ ức – đòn – chũm: chức năng xoay và ngửa đầu.
- Nhóm dưới móng:
• Cơ ức – móng: chức năng hạ thấp xương móng.
• Cơ vai – móng: chạy từ bờ trên bả vai tới than xương móng ,chức năng hạ thấp
xương móng.
• Cơ ức – giáp: chức năng hạ thấp sụn giáp và thanh quản.
• Cơ giáp – móng: nối sụn giáp với xương móng ,chức năng kéo sụn giáp đến gần
xương móng.
- Nhóm trên móng:
• Cơ hai thân: có hai bụng , giữa hai bụng là gân trung gian. Chức năng hạ và kéo
hàm dưới ra sau, nâng cao xương móng.
• Cơ hàm – móng : ở giữa hàm dưới và xương móng, chạy từ đường hàm móng tới
bờ trước than xương móng. Chức năng khi co nâng xương móng, hạ thấp hàm
dưới.
• Cơ cằm – móng : ở dưới lưỡi, trên cơ hàm – móng, đi từ gai cằm tới mặt trước thân
xương móng. Chức năng vận động xương móng , hạ hàm dưới.
• Cơ trâm – móng : chạy từ mỏm trâm đến bên thân xương móng. Chức năng kéo
xương móng lên và ra sau.
1.2.2. Nhóm cơ sâu: Nhóm này chia thành 2 nhóm nhỏ: nhóm bên và nhóm giữa.
- Nhóm bên: gồm các cơ bậc thang trước, giữa và sau nằm ở hai phía bên cột sống. Chức
năng nâng các giẻ sườn I, II. Nếu co một phía và cố định giẻ sườn thì gập và xoay đoạn
sống cồ sang bên , co cả hai phía thì gập đấu về phía trước.
- Nhóm cơ giữa:
• Cơ cổ dài: nằm ở trước thân các đốt sống cổ và kéo dài đến ba đốt sống ngực trên.
• Cơ đầu dài: phủ phần trên cơ cổ dài.
• Các cơ thẳng đầu : là những cơ ngắn.
Chức năng : các cơ trên khi co làm đầu cúi về phía trước hoặc nghiêng.
- 13 -