Ứng dụng mô hình vector tự hồi quy (VAR) trong phân tích và dự báo lạm phát việt nam

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN

KHOA TOÁN KINH TẾ

CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP
ĐỀ TÀI :

ỨNG DỤNG MÔ HÌNH VECTOR TỰ HỒI QUY (VAR)
TRONG PHÂN TÍCH VÀ DỰ BÁO LẠM PHÁT VIỆT NAM

Hà Nội, tháng 12 năm 2016


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

MỤC LỤC
MỤC LỤC....................................................................................................................... 2
DANH MỤC BẢNG BIỂU...............................................................................................3
DANH MỤC HÌNH VẼ....................................................................................................4
LỜI MỞ ĐẦU................................................................................................................. 5

1. Đặt vấn đề.........................................................................................................5
2. Mục tiêu nghiên cứu.........................................................................................6
3. Phạm vi nghiên cứu..........................................................................................6
4. Phương pháp nghiên cứu..................................................................................7
5. Dự kiến kết quả.................................................................................................7
6. Kết cấu đề tài....................................................................................................7
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ LẠM PHÁT...................................................................7

1.1. Các quan điểm về lạm phát và cách thức đo lường......................................7
1.1.1. Khái niệm......................................................................................................7

1.1.2. Đo lường lạm phát........................................................................................8

1.2. Phân loại lạm phát.......................................................................................10
1.3. Nguyên nhân gây ra lạm phát......................................................................11
1.3.1. Lạm phát do cầu kéo...................................................................................12
1.3.2. Lạm phát do chi phí đẩy..............................................................................13

1.4. Tác động của lạm phát.................................................................................14
1.4.1. Tác động tích cực.......................................................................................14
1.4.2. Tác động tiêu cực.......................................................................................14
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG LẠM PHÁT TẠI VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 2005 -2016 VÀ
TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU VỀ CÁC NHÂN TỐ VĨ MÔ ẢNH HƯỞNG TỚI LẠM
PHÁT........................................................................................................................... 17

2.1..Bối.cảnh.nền.kinh.tế.Việt.Nam.giai.đoạn.2005-2016.................................17
2.1.1..Khái.niệm.về.tốc.độ.tăng.trưởng.GDP........................................................17
2.1.2. Tăng trưởng kinh tế (GDP) Việt Nam giai đoạn 2005 – 2016......................17

2.2. Thực trạng lạm phát Việt Nam giai đoạn 2005-2016.................................21
2.3. Các nghiên cứu về nhân tố vĩ mô ảnh hưởng tới lạm phát.........................24
2.3.1. Các nghiên cứu quốc tế..............................................................................24
2.3.2. Các nghiên cứu về lạm phát ở Việt Nam.....................................................28

2


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
CHƯƠNG 3: ỨNG DỤNG MÔ HÌNH VAR TRONG PHÂN TÍCH ẢNH HƯỞNG VÀ DỰ
BÁO LẠM PHÁT.......................................................................................................... 31

3.1. Dữ liệu và mô tả biến...................................................................................31
3.1.1. Mô tả số liệu................................................................................................31
3.1.2. Thống kê mô tả...........................................................................................32

3.2. Phân tích tác động của các nhân tố vĩ mô tới lạm phát từ mô hình VAR. .33
3.2.1. Kiểm định nghiệm đơn vị.............................................................................33
3.2.2. Kiểm định biến nội sinh, biến ngoại sinh.....................................................35
3.2.3. Xác định độ trễ và ước lượng mô hình.......................................................39
3.2.4. Kiểm định sự phù hợp và lựa chọn mô hình VAR.......................................44
3.2.5. Phân tích hàm phản ứng và phân rã phương sai........................................47

3.3. Xây dựng kịch bản.......................................................................................53
3.3.1. Xây dựng kịch bản biến ngoại sinh từ dữ liệu quá khứ...............................53
3.3.2. Xây dựng kịch bản biến ngoại sinh dựa theo xu hướng thị trường.............55
3.3.3. Xây dựng kịch bản biến ngoại sinh dựa vào số liệu tự giả định..................58

3.4 Dự báo lạm phát Việt Nam...........................................................................59
3.4.1. Với biến ngoại sinh được dự báo bằng số liệu lịch sử................................59
3.4.2. Với biến ngoại sinh được dự báo bằngxu hướng thị trường.......................59
3.4.3. Với biến ngoại sinh được dự báo bằng số liệu giả định..............................60

3.5 Kết luận.........................................................................................................60
KẾT LUẬN................................................................................................................... 62
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢỎ............................................................................63
PHỤ LỤC..................................................................................................................... 65

Phụ lục 1: Đồ thị các biến...................................................................................65
Phụ lục 2: Kiểm định nghiệm đơn vị bằng kiểm định Dickey – Fuller.............68
Phụ lục 3: Bảng nghiệm đơn vị..........................................................................76

DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 3.1.Thống kê mô tả các đặc trưng cơ bản của các chuỗi số liệu từ 01/2008 đến
08/2014........................................................................................................................ 32

3


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
Bảng 3.2. Kiểm định nghiệm đơn vị của các chuỗi.......................................................34
Bảng 3.3. Kiểm định nhân quả Granger.......................................................................36
Bảng 3.4: Xác định độ dài của trễ cho các biến...........................................................39
Bảng 3.5: Kết quả ước lượng mô hình VAR.................................................................40
Bảng 3.6: Kết quả ước lượng mô hình VAR.................................................................42
Bảng 3.7 : Kết quả ước lượng mô hình VAR................................................................43
Bảng 3.8: Kiểm định tính tự tương quan của phần dư.................................................45
Bảng 3.9: Kiểm định tính tương quan chuỗi của phần dư............................................46
Bảng 3.10: Tác động của GOLD NK OIL RATE tới CPI...............................................47
Bảng 3.11: Kết quả phân rã phương sai......................................................................51
Bảng 3.12: Lược đồ tương quan, tương quan riêng của GM2.....................................53
Bảng 3.13: Kết quả dự báo tốc độ tăng trưởng cung tiền............................................54
Bảng 3.14:Lược đồ tương quan, tương quan riêng của XK.........................................54
Bảng 3.15:Kết quả dự báo giá trị xuất khẩu.................................................................55
Bảng 3.16: Giá trị dự báo cho Tốc độ tăng trưởng cung tiền.......................................57
Bảng 3.17: Giá trị dự báo cho Xuất khẩu.....................................................................58
Bảng 3.18: Giá trị dự báo cho Tốc độ tăng trưởng cung tiền.......................................59
Bảng 3.19: Giá trị dự báo cho Xuất khẩu.....................................................................59
Bảng 3.20: Kết quả dự báo cho Chỉ số giá tiêu dùng...................................................59
Bảng 3.21: Kết quả dự báo cho Chỉ số giá tiêu dùng...................................................59
Bảng 3.22: Kết quả dự báo cho Chỉ số giá tiêu dùng...................................................60

DANH MỤC HÌNH VẼ
Hình 2.1. Tốc độ tăng trưởng kinh tế của Việt Nam qua các năm................................18
Hình 2.2. Tốc độ tăng giá tiêu dùng CPI......................................................................21
Hình 3.3: Kiểm định sự ổn định của mô hình VAR.......................................................44
Hình 3.4: Kết quả phân tích hàm phản ứng.................................................................47
Hình 3.5: Phân rã phương sai......................................................................................50

4


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
Hình 3.6: Diễn biến giá trị tốc độ tăng trưởng cung tiền trong tương lai.......................57
Hình 3.7:Diễn biến giá trị xuất khẩu trong tương lai.....................................................57

LỜI MỞ ĐẦU
1. Đặt vấn đề
Trong.một thế.giới.hội.nhập, thương mại.quốc tế,. kinh tế.toàn cầu.ngày
càng. phát triển. mạnh mẽ,.Việt Nam. không thể.tránh khỏi.những tác.động
khủng.hoảng có.tính dây.chuyền và.chu kỳ.của kinh.tế các.nước. Để.kiểm
soát.cũng như.giảm bớt.những tác.động xấu.do thị.trường thế.giới gây.ra,
Việt.Nam đã.và đang.xây dựng,.thực thi.các chính.sách vĩ.mô. Trong.giai
đoạn.2008 –.2011, khủng.hoảng kinh .tế thế. giới, xuất.phát tại.Mỹ và.lan nhanh
.sang các.nước khác,.trong đó.có Việt.Nam. Nhờ.những chính.sách vĩ.mô,
trong.khi rất.nhiều nước.có tăng.trưởng kinh.tế âm.thì Việt.Nam vẫn.có mức.tăng

5


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

trưởng.bình quân.trên 5%,.thế nhưng.lạm phát.lại đạt.mức phi.mã (hai.con
số)..Vấn đề.kiềm chế.lạm phát.ngay lập.tức được. chính phủ.quan tâm,. đặt
lên.làm mục.tiêu hàng.đầu. Tuy.nhiên vẫn.còn nhiều.hạn chế.chưa được.khắc
phục:.thị trường.trong nước.ảm đạm,.hàng loạt.doanh nghiệp.phá sản.
Chính. vì .vậy,.việc. xác.định những .nhân. tố.tác động. đến.lạm .phát
để.từ.đó.đề ra. những. giải. pháp thích .hợp. cho. thực trạng. lạm. phát. Việt
Nam .là .một. vấn đề .bức. thiết. hiện nay..Điều.đó.đã thôi.thúc.em. nghiên cứu.
đề. tài “.Ứng .dụng .mô hình .vector. tự. hồi quy. VAR .trong. phân tích,
dự.báo.lạm phát.Việt.Nam”.

2. Mục tiêu nghiên cứu
 Mục.tiêu.tổng.quát:.Xây.dựng.được.mô.hình.phù.hợp.đối.với.nền.kinh.tế.
Việt.Nam.từ.đó.đưa.ra.những.chính.sách.cải.cách.hợp.lý.tình.hình.lạm.
phát.tại.Việt.Nam.
 Mục.tiêu.cụ.thể:.
- Xác.định.các.nhân.tố.vĩ.mô.có.tầm.ảnh.hưởng.tới.lạm.phát..
Trong.những.nhân.tố.đó,.nhân.tố.nào.có.sức.chi.phối.mạnh.
nhất.tới.lạm.phát,.điều.tiết.nền.kinh.tế..
- Tìm.được.nguyên.nhân.gây.ra.lạm.phát.trong.ngắn.hạn.dựa.vào
.các.cú.sốc
- Dự.báo.lạm.phát.trong.tương.lai.dựa.trên.các.kịch.bản.xây.
dựng.

3. Phạm vi nghiên cứu
Sử.dụng.bộ.số.liệu.gồm.7.chỉ.số:.chỉ.số.giá.tiêu.dùng.CPI,.tốc.độ.gia.tăng.
cung.tiền.GM2,.giá.dầu.thế.giới,.chỉ.số.giá.vàng,.lãi.suất.chính.sách.do.ngân.
hàng.trung.ương.phát.hành.,giá.trị.hàng.hóa.xuất.khẩu,.giá.trị.hàng.hóa.nhập.
khẩu,.từ.tháng.1/2005.đến.hết.tháng.6/2016.do.Ngân.hàng.Nhà.nước,Ngân.Hàng.
thế.giới,.Tổng.cục.thống.kê.và.Quỹ.tiền.tệ.quốc.tế.IMF.niêm.yết..
Nguồn.số.liệu:.

1.
2. .
3.
6


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

4. Phương pháp nghiên cứu
- Sử.dụng.phương.pháp.định.tính.bằng.đồ.thị
- Phương.pháp.định.lượng:.sử.dụng.mô.hình.VAR.
- Phần.mềm.Eview
- Thu.thập,.xử.lý,.chạy.mô.hình.kinh.tế.lượng.để.đưa.ra.các.bảng.số.liệu.
5. Dự kiến kết quả
- Xác.định.cá.nhân.tố.vĩ.mô.tác.động.tới.phạm.phát.
- Dự.báo.được.mức.lạm.phát.trong.tương.lai
6. Kết cấu đề tài
 Chương.1:.Tổng.quan.nghiên.cứu.về.lạm.phát.
 Chương.2:.Thực.trạng.lạm.phát.tại.Việt.Nam.giai.đoạn.20052016.và.tổng.quan.các.nghiên.cứu.về.các.nhân.tố.vĩ.mô.ảnh.hưởng.
tới.lạm.phát.
 Chương.3:.Ứng.dụng.mô.hình.VAR.trong.phân.tích.ảnh.hưởng.và.
dự.báo.lạm.phát.

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ LẠM PHÁT
1.1. Các quan điểm về lạm phát và cách thức đo lường.
1.1.1. Khái niệm
Lạm.phát.là.sự.gia.tăng.liên.tục.trong.mức.giá.chung.trong.một.khoảng.
thời.gian.nhất.định..Điều.đó.không.có.nghĩa.là.giá.cả.của.mọi.hàng.hóa,.dịch.vụ
tăng.lên.đồng.thời.theo.cùng.một.tỷ.lệ,.chỉ.cần.mức.giá.trung.bình.tăng.lên..Lạm
phát.có.thể.xảy.ra.khi.giá.của.một.số.hàng.hóa.giảm,.nhưng.giá.cả.của.các.hàng.

hóa.và.dịch.vụ.khác.tăng.đủ.mạnh..
Bên.cạnh.đó,.lạm.phát.cũng.được.định.nghĩa.là.sự.suy.giảm.sức.mua.của.
đồng.tiền..Khi.lạm.phát.xảy.ra,.một.đơn.vị.tiền.tệ.mua.được.ngày.càng.ít.đơn.vị.

7


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

hàng.hóa.và.dịch.vụ.hơn.hay.nói.cách.khác.chúng.ta.sẽ.phải.chi.ngày.càng.nhiều.
tiền.hơn.để.mua.một.giỏ.hàng.hóa.va.dịch.vụ.nhất.định..
Một.điểm.quan.trọng.là.lạm.phát.không.chỉ.đơn.thuần.là.sự.gia.tăng.của.
mức.giá.nói.chung.mà.phải.là.sự.gia.tăng.liên.tục.trong.mức.giá..Nếu.như.chỉ.có.
một.cú.sốc.xuất.hiện.làm.tăng.mức.giá,.thì.dường.như.mức.giá.chỉ.đột.ngột.bùng.
lên.rồi.lại.giảm.trở.lại.mức.ban.đầu.ngay.sau.đó..Hiện.tượng.tăng.giá.tạm.thời.
như.vậy.không.được.gọi.là.lạm.phát..Tuy.nhiên,.trong.thực.tế.mỗi.cú.sốc.thường.
có.ảnh.hưởng.kéo.dài.đối.với.nền.kinh.tế.và.do.đó.có.thể.gây.ra.lạm.phát....

1.1.2. Đo lường lạm phát
Để.đo.lường.lạm.phát.mà.nền.kinh.tế.trải.qua.trong.một.thời.kỳ.nhất.định,
.các.nhà.thống.kê.kinh.tế.sử.dụng.chỉ.tiêu.tỷ.lệ.lạm.phát.được.tính.bằng.phần.tră
mthay.đổi.của.mức.giá.chung..Tỷ.lệ.lạm.phát.cho.thời.kỳ.t.được.tính.theo.công.
thức:

Trong đó:

Tỷ lệ lạm phát của thời kỳ t
Mức giá thời kỳ t
Mức giá của thời kỳ trước đó

Trên.thực.tế,.việc.xác.định.chỉ.số.giá.chung.P.của.toàn.bộ.nền.kinh.tế.rất.
khó.thực.hiện..Vì.vậy,.người.ta.xây.dựng.các.chỉ.số.giá.khác.nhau:.
• Chỉ.số.giá.tiêu.dùng.(.Consumer.Price.Index:.CPI)
• Chỉ.số.điều.chỉnh.GDP.(.GDP.Deflator:.DGDP)
1.1.2.1. Chỉ số giá tiêu dùng CPI
Là.tỷ.số.phản.ánh.giá.của.rổ.hàng.hóa.dịch.vụ.nhiều.năm.khác.nhau.so.với
.giá.của.cùng.rổ.hàng.hóa.trong.năm.gốc..Chỉ.số.giá.này.phụ.thuộc.vào.năm.đượ
c.chọn.làm.năm.gốc.và.sự.lựa.chọn.rổ.hàng.hóa.tiêu.dùng..

8


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

CPI.là.một.chỉ.tiêu.tương.đối.phản.ánh.xu.thế.và.mức.độ.biến.động.của.
giá.bán.lẻ.hàng.hóa.dịch.vụ.dùng.trong.sinh.hoạt.của.dân.cư..Vì.vậy,.nó.được.sử.
dụng.để.theo.dõi.sự.thay.đổi.của.chi.phí.sinh.hoạt.theo.thời.gian.và.đo.lường.lạm
phát.

Mặc.dù.được.sử.dụng.rộng.rãi.để.tính.toán.lạm.phát.nhưng.CPI.vẫn.có.nh
ững.sai.lệch.nhất.định.do.CPI.được.tính.dựa.trên.một.giỏ.hàng.hóa.dịch.vụ.cố.
định:
• Lệch.do.hàng.hóa.mới
Khi.một.hàng.hóa.mới.xuất.hiện,.người.tiêu.dùng.có.nhiều.sự.lựa.chọn.
hơn,.nghĩa.là.mỗi.đồng.tiền.trở.nên.có.giá.trị.hơn,.do.đó.người.tiêu.dùng.cần.ít.
tiền.hơn.để.duy.trì.mức.sống.như.cũ.
• Lệch.do.chất.lượng.thay.đổi:.
Nói.chung,.chất.lượng.hàng.hóa.dịch.vụ.ngày.càng.được.cải.thiện..Việc.
cải.thiện.chất.lượng.thường.đi.kèm.với.sự.tăng.lên.của.giá..Song.sự.gia.tăng.giá.
như.vậy.không.phải.là.lạm.phát..Thế.nhưng.sự.thay.đổi.trong.giá.đó.lại.được.

phản.ánh.vào.CPI.và.làm.cho.CPI.tăng.lên.
• Lệch.do.thay.thế:.
Mặc.dù.giá.hàng.hóa.dịch.vụ.thay.đổi.qua.các.năm.nhưng.giá.của.các.mặt.
hàng.lại.không.thay.đổi.theo.cùng.một.tỷ.lệ..Một.số.mặt.hàng.có.giá.tăng.nhanh.
hơn,.một.số.mặt.hàng.tăng.chậm..Người.tiêu.dùng.có.xu.hướng.chuyển.sang.tiêu.
dùng.đúng.như.cơ.cấu.của.giỏ.hàng.hóa.dịch.vụ.trước.đây..Tuy.nhiên,.kiểu.thay.
thế.này.lại.không.được.tính.đến.trong.CPI.
1.1.2.2. Chỉ số điều chình GDP
Chỉ.số.này.cho.biết.sự.thay.đổi.của.giá.hàng.hóa.dịch.vụ.thời.kỳ.nghiên.
cứu.so.với.giá.của.thời.kỳ.gốc.nên.có.thể.dùng.để.tính.tỷ.lệ.lạm.phát.

*100

9


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Công.thức.tính.tỷ.lệ.lạm.phát.theo.chỉ.số.điều.chỉnh.GDP:

So sánh CPI và chỉ số điều chỉnh GDP
CHỈ SỐ GIÁ TIÊU DÙNG
- Chỉ .phản. ảnh .sự thay .đổi. giá
cả .của. một. giỏ .hàng. hóa .dịch
vụ .mà .người. tiêu. dùng .mua
- Sự. thay .đổi. trong giá. hàng
tiêu. dùng nhập. khẩu sẽ. làm .cho
CPI .thay. đổi.
- Sử .dụng giỏ. hàng hóa .dịch vụ
cố .định ( lượng .hàng. ở năm. cơ

sở)

CHỈ SỐ ĐIỀU CHỈNH GDP
- Phản ảnh .sự thay đổi. giá cả.
của tất cả. các hàng hóa dịch vụ
mà nền kinh tế. sản suất ra.
- Sự .thay đổi trong giá hàng tiêu
dùng. nhập khẩu .không ảnh.
hưởng tới chỉ số điều chỉnh GDP.
- Cơ .cấu hàng. hóa dịch. vụ thay
đổi. theo. thời.gian ( lượng .hàng.
ở năm .hiện hành).

Thực.tế.cho.thấy.chỉ.số.điều.chỉnh.GDP.là.một.chỉ.tiêu.phản.ánh.tốt.hơn.
CPI.do.sự.linh.hoạt..của.nó...Tuy.nhiên,.nếu.mục.tiêu.là.xác.định.ảnh.hưởng.của.
lạm.phát.tới.mức.sống.thì.CPI.tỏ.ra.thích.hợp.hơn..Trong.thực.tế.các.số.liệu.công
bố.chính.thức.về.lạm.phát.trên.toàn.thế.giới.đều.được.tính.trên.cơ.sở.CPI.

1.2. Phân loại lạm phát
Căn.cứ.vào.các.tiêu.chuẩn.khác.nhau.mà.lạm.phát.có.thể.phân.chia.đa.
dạng.thành.các.loại.Tuy.nhiên,.cách.phân.loại.lạm.phát.dựa.theo.mức.độ.của.tỷ.lệ
lạm.phát.là.phổ.biến.nhất..Theo.phương.thức.này.lạm.phát.gồm.3.loại:.Lạm.phát.
vừa.phải,.lạm.phát.phi.mã.và.siêu.lạm.phát..
 Lạm.phát.vừa.phải:.còn.được.gọi.là.làm.phát.một.con.số.(.π.≤10%/năm).
đặc.trưng.bởi.mức.giá.tăng.chậm.và.có.thể.dự.đoán.trước.được.vì.nó.
tương.đối.ổn.định..Đối.với.những.nước.đang.phát.triển.lạm.phát.ở.mức.

10

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

một.con.số.được.coi.là.vừa.phải..Đó.là.mức.lạm.phát.mà.bình.thường.nền.
kinh.tế.trải.qua.và.ít.gây.tác.động.tiêu.cực.đến.nền.kinh.tế.
 Lạm.phát.phi.mã:.còn.được.gọi.là.lạm.phát.hai.con.số.(.10%/năm.≤.π.
≤100%/năm)..Việt.Nam.và.hầu.hết.các.nước.chuyển.đổi.từ.cơ.chế.kế.
hoạch.hóa.tập.trung.sang.nền.kinh.tế.thị.trường.phải.đối.mặt.với.lạm.phát.
phi.mã.trong.những.năm.đầu.thực.hiện.cải.cách..Loại.lạm.phát.này.nếu.
kéo.dài.sẽ.gây.ra.những.biến.dạng.kinh.tế.nghiêm.trọng..Trong.bối.cảnh.
đó.đồng.tiền.bị.mất.giá.nhanh,.mọi.người.chủ.giữ.lượng.tiền.tối.thiểu.vừa.
đủ.cho.các.giao.dịch.hàng.ngày.và.có.xu.hướng.tích.trữ.hàng.hóa,.mua.bất
động.sản.và.chuyển.sang.sử.dụng.vàng.hoặc.ngoại.tệ.mạnh.để.làm.
phương.tiện.thanh.toán.cho.các.giao.dịch.có.giá.trị.lớn.và.tích.lũy.của.cải..
Khi.lạm.phát.phi.mã.xảy.ra,.sản.xuất.đình.trệ,.tài.chính.của.nền.kinh.tế.bị.
phá.hoại.và.nếu.không.có.biện.pháp.thích.hợp.để.ghìm.nó.thì.nền.kinh.tế.
sẽ.dễ.dàng.rơi.vào.tình.trạng.siêu.lạm.phát.
 Siêu.lạm.phát:.còn.được.gọi.là.làm.phát.3.con.số.trở.lên.
(π.≥.100%/năm)..Đặc.điểm.của.siêu.lạm.phát.là.sự.gia.tăng.quá.mức.trong
.cung.tiền.bắt.
nguồn.từ.sự.cần.thiết.phải.tài.trợ.cho.thâm.hụt.ngân.sách.quá.lớn..Hơn.
nữa,.một.khi.lạm.phát.cao.đã.bắt.đầu,.tình.hình.thâm.hụt.ngân.sách.có.thể.
trở.nên.không.thể.kiểm.soát.được:.lạm.phát.cao.dẫn.đến.giảm.mạnh.nguồ
nthu.từ.thuế.tính.theo.phần.trăm.so.với.GDP,.làm.tăng.thâm.hụt.ngân.sách
.và.chính.phủ.sẽ.phải.phát.hành.tiền.mà.điều.này.sẽ.đẩy.lạm.phát.dâng.lên
.cao.hơn..Dựa.trên.những.bằng.chứng.lịch.sử,.nếu.thâm.hụt.ngân.sách.kéo
.dài.được.tài.trợ.bằng.phát.hành.tiền.trong.khoảng.từ.1012%.của.GDP.sẽ.gây.ra.siêu.lạm.phát..Những.điều.kiện..cơ.bản.dẫn.tới.
tình.trạng.này.như.siêu.lạm.phát.xuất.hiện.trong.hệ.thống.sử.dụng.đồng.
tiền.pháp.định.hoặc.xuất.hiện.trong.thời.gian.sau.chiến.tranh,.nội.chiến
hoặc.cách.mạng.do.căng.thẳng.về.ngân.sách.chính.phủ.
1.3. Nguyên nhân gây ra lạm phát

Có.nhiều.nguyên.nhân.gây.ra.lạm.phát,.nhưng.nguyên.nhân.trực.tiếp.của.
bất.kỳ.cuộc.lạm.phát.nào.cũng.xuất.phát.từ.các.lý.do.đẩy.tổng.cầu.tăng.quá.mức.
(lạm.phát.do.cầu.kéo).hay.tổng.cung.giảm.do.chi.phí.tăng.lên.(lạm.phát.do.chi.
phí.đẩy).

11


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

1.3.1. Lạm phát do cầu kéo
Lạm.phát.do.cầu.kéo.xảy.ra.do.tổng.cầu.vượt.mức.cung.hàng.hóa.của.xã.
hội,.dẫn.đến.áp.lực.làm.tăng.giá..Khi.tổng.cầu.tăng.tức.là.có.nhiều.người.sẵn.
sàng.mua.hàng.hóa.trong.khi.lượng.cung.không.đổi.hoặc.tăng.ít.hơn.dẫn.đến.thị.
trường.sẽ.xảy.ra.tình.trạng.thiếu.hụt.hàng.hóa..Theo.quy.luật.cung.cầu.thì.giá.cả.
thị.trường.sẽ.tăng.lên,.lạm.phát.xuất.hiện.
Ta.có.phương.trình.đường.tổng.cầu:.
AD = C+I+G+(X-M)
Trong đó:
AD là tổng cầu của nền kinh tế

I: đầu tư nền kinh tế

C: chi tiêu hộ gia đình

X: nhu cầu hàng hóa xuất khẩu

G: chi tiêu chính phủ

M: lượng hàng hóa xuất khẩu

Lạm.phát.có.thể.hình.thành.khi.xuất.hiện.sự.gia.tăng.đột.biến.trong.nhu.
cầu.tiêu.dùng.và.đầu.tư..Khi.có.những.làn.sóng.mua.sắm.mới.làm.tăng.mạnh.tiêu
dùng,.giá.cả.của.những.mặt.hàng.này.sẽ.tăng.lên,.làm.cho.lạm.phát.dâng.lên.và.n
gược.lại..Bên.cạnh.đó,.lạm.phát.cũng.phụ.thuộc.vào.sự.biến.động.trong.nhu.cầu
đầu.tư:.sự.lạc.quan.của.các.nhà.đầu.tư.làm.tăng.nhu.cầu.đầu.tư.và.đẩy.mức.giá.
tăng.lên..Trong.nhiều.trường.hợp,.lạm.phát.thường.bắt.nguồn.từ.sự.gia.tăng.quá.
mức.trong.các.chương.trình.chi.tiêu.của.chính.phủ..Khi.chính.phủ.quyết.định.
tăng.chi.tiêu.cho.tiêu.dùng.và.đầu.tư.nhiều.hơn.vào.cơ.sở.hạ.tầng,.thì.mức.giá.sẽ.
tăng..Ngược.lại,.khi.chính.phủ.quyết.định.cắt.giảm.các.chương.trình.chi.tiêu.
công.cộng,.các.công.trình.đầu.tư.lớn.đã.kết.thúc,.thì.mức.giá.sẽ.giảm..Khi.nhà.
nước.áp.dụng.chính.sách.tiền.tệ.mở.rộng.sẽ.tạo.điều.kiện.cho.các.doanh.nghiệp,.
người.dân.dễ.tiêp.cận.nguồn.vốn,.dễ.dàng.trong.việc.vay.vốn.nên.vay.nhiều.hơn.
dẫn.đến.nhu.cầu.chi.tiêu.nhiều.hơn..Lạm.phát.cũng.có.nguyên.nhân.từ.nhu.cầu.
xuất.khẩu..Khi.nhu.cầu.xuất.khẩu.tăng,.lượng.còn.lại.để.cung.ứng.trong.nước.
giảm.dẫn.đến.làm.tăng.mức.giá.trong.nước..Ngoài.ra,.nhu.cầu.xuất.khẩu.và.
luồng.vốn..chảy.vào.cũng.có.thể.gây.ra.lạm.phát,.đặc.biệt.trong.chế.độ.tỷ.giá.hối.
đoái.cố.định,.vì.điều.này.có.thể.là.nguyên.nhân.dẫn.tới.sự.gia.tăng.lượng.cung.
tiền.tương.ứng..
Qua.những.phân.tích.trên.ta.thấy.tổng.cầu.tăng.gây.áp.lực.tăng.giá.làm.
xảy.ra.tình.trạng.lạm.phát.ngắn.hạn..Tuy.nhiên,.nếu.nền.kinh.tế.chưa.đạt.được.
12


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

mức.sản.lượng.tiềm.năng,.thì.việc.tăng.tổng.cầu.trong.trường.hợp.này.trở.thành.
một.chính.sách.lạm.phát.có.hiệu.quả.để.thúc.đẩy.sản.xuất.xã.hội.làm.cho.nền.
kinh.tế.tăng.trưởng,.khi.đó.tổng.cung.sẽ.tăng,.sản.lượng.của.nền.kinh.tế.cũng.
tăng.theo.

Trái.ngược.với.lạm.phát.nguyên.nhân.từ.phía.cầu.là.lạm.phát.do.nguyên.
nhân.từ.phía.cung.gọi.là.lạm.phát.cho.chi.phí.đẩy..

1.3.2. Lạm phát do chi phí đẩy
Trong.hoàn.cảnh.sản.xuất.không.thay.đổi.hoặc.tăng.ít.trong.khi.chi.phí.
tăng.lên.
(chi.phí.sản.xuất.tăng.vượt.mức.tăng.của.năng.suất.lao.động).thì.sẽ.sinh.ra.lạm.p
hát.chi.phí.đẩy.Trong.bối.cảnh.đó,.mọi.biến.số.vĩ.mô.trong.nền.kinh.tế.
đều.biến.động.theo.chiều.hướng.bất.lợi:.sản.lượng.giảm,.thất.nghiệp.và.lạm.phát.
đều.tăng..Vì.vậy..ngoài.tên.gọi.là.lạm.phát.chi.phí.đẩy.nó.còn.được.gọi.là.lạm.
phát.đi.kèm.suy.thoái..
Ba.loại.chi.phí.thường.gây.ra.lạm.phát.là.:.tiền.lương,.thuế.gián.thu.và.giá.
nguyên.liệu.nhập.khẩu..Khi.công.đoàn.đẩy.tiền.lương.lên.cao,.các.doanh.nghiệp.
sẽ.tìm.cách.tăng.giá.và.lạm.phát.xuất.hiện..Sự.tiếp.diễn.mức.tăng.của.tiền.lương.
và.giá.cả.sẽ.càng.trở.nên.nghiêm.trọng.nếu.chính.phủ.tìm.cách.tránh.suy.thoái.
bằng.cách.mở.rộng.cung.tiền..
Việc.chính.phủ.tăng.những.loại.thuế.tác.động.đồng.thời.đến.tất.cả.các.nhà
.sản.xuất.cũng.có.thể.gây.lạm.phát..Thuế.gián.thu.(bao.gồm.thuế.nhập.khẩu,.các.
loại.phí.bắt.buộc).đóng.vai.trò.đặc.biệt.quan.trọng,.vì.chúng.tác.động.trực.tiếp.tới
giá.cả.hàng.hóa..Nếu.so.sánh.với.các.nước.phát.triển.là.những.nước.có.tỷ.lệ.thuế.
trực.thu.cao,.chúng.ta.có.thể.nhận.định.rằng.ở.các.nước.phát.triển,.nơi.thuế.gián.
thu.chiểm.tỷ.trọng.lớn.trong.tổng.nguồn.thu.từ.thuế,.thì.thay.đổi.thuế.gián.thu.
dường.như.có.tác.động.mạnh.hơn.tới.lạm.phát.
Với.nền.kinh.tế.nhập.khẩu.nhiều.loại.nguyên,.nhiên,.vật.liệu.thiết.yếu.mà.
nền.công.nghiệp.trong.nước.chưa.sản.xuất.được,.thì.sự.thay.đổi.giá.của.chúng.....
(do.giá.quốc.tế.thay.đổi.hoặc.tỷ.giá.hối.đoái.biến.động).sẽ.ảnh.hưởng.quan.trọng.
đến.tình.hình.lạm.phát.trong.nước..Nếu.giá.của.chúng.tăng.mạnh.trên.thị.trường.t
hế.giới.hay.đồng.nôi.tệ.giảm.giá.mạnh.trên.thị.trường.tài.chính.quốc.tế,.thì.chi.ph
í.sản.xuất.trong.nước.sẽ.tăng.mạnh.và.lạm.phát.sẽ.bùng.nổ.
13

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Những.yếu.tố.nêu.trên.có.thể.tác.động.riêng.rẽ.nhưng.có.thể.gây.ra.tác.
động.tổng.hợp.làm.cho.lạm.phát.có.thể.tăng.tốc..Nếu.chính.phủ.phản.ứng.quá.
mạnh.thông.qua.các.chính.sách.thích.ứng.thì.lạm.phát.có.thể.trở.nên.không.kiểm.
soát.được.

1.4. Tác động của lạm phát
Lạm.phát.có.tác.động.tích.cực.lẫn.tiêu.cực.đối.với.tốc.độ.tăng.trưởng.kinh
.tế.thông.qua.nhiều.kênh.khác.nhau,.với.mức.độ.ảnh.hưởng.tổng.thể.khác.nhau
đáng.kể.phụ.thuộc.vào.cơ.cấu.thể.chế.(cả.nhà.nước.và.tư.nhân).của.nền.kinh.tế,.
phụ.thuộc.vào.khả.năng.thích.nghi.với.mức.lạm.phát.hiện.hành.và.khả.năng.dự.
báo.lạm.phát.
1.4.1. Tác động tích cực
Lạm.phát.được.xem.là.giúp.tăng.trưởng.kinh.tế.thông.qua.việc.khuyến.
khích.huy.động.vốn.và.tăng.tính.linh.hoạt.trong.giá.cả..Tỷ.lệ.lạm.phát.thấp.giúp.
thị.trường.hàng.hóa.và.lao.động.diễn.ra.ổn.định,.tăng.tính.linh.hoạt.tương.đối.đối
với.giá.cả..Nếu.giá.cả.
(.kể.cả.tiền.lương.và.giá.các.nhân.tố.khác).giảm.xuống.với.tính.linh.hoạt.thấp.và.
nếu.các.ngành.sản.xuất.khác.nhau.có.mức.cầu.và.năng.suất.tăng.không.đồng.đều.
thì.giá.cả.tăng.nhẹ.có.thể.tạo.ra.một.số.mức.linh.hoạt.giá.cảtương.đối.lớn.cần.thiế
t.cho.việc.phân.bổ.hiệu.quả.các.nguồn.lực..Một.tỷ.lệ.lạm.
phát.thấp.và.ổn.định.sẽ.tạo.ra.một.trong.những.động.lực.mạnh.nhất.để.giúp.đạt.
được.mức.tăng.trưởng.ổn.định.
1.4.2. Tác động tiêu cực
Khi.lạm.phát.xảy.ra.ngoài.dự.tính,.nó.tạo.ra.sự.biến.động.bất.thường.về.
giá.trị.tiền.tệ.và.làm.sai.lệch.toàn.bộ.thước.đo.các.mối.quan.hệ.giá.trị,.ảnh.hưởng
đến.mọi.hoạt.động.kinh.tế-xã.hội.

Có.thể.liệt.kê.một.số.hậu.quả.của.lạm.phát.như:.
1.4.2.1. Lạm phát kìm hãm tăng trưởng kinh tế
Lạm.phát.khiến.cho.thu.nhập.thực.tế.của.người.lao.dộng.bị.giảm.sút,.kéo.
theo.các.cuộc.đình.công.đòi.tăng.lương.với.quy.mô.lớn,.dài.ngày.và.làm.đình.trệ.
hoạt.động.sản.xuất,.gây.ngưng.trệ.sự.tăng.trưởng.của.nền.kinh.tế..

14


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Lạm.phát.làm.lãi.suất.danh.nghĩa.tăng.lên.(lãi.suất.danh.nghĩa.=.lãi.suất.
thực.+.tỷ.lệ.lạm.phát),.nếu.lạm.phát.dự.tính.không.phù.hợp.với.lạm.phát.thực.tế.
nó.sẽ.ảnh.hưởng.đến.mức.lãi.suất.thực..Kết.quả.là.ảnh.hưởng.đến.tiết.kiệm,.đầu.
tư.và.ảnh.hưởng.tới.mức.tăng.trưởng.của.nền.kinh.tế.
Trong.lĩnh.vực.sản.xuất.kinh.doanh,.khi.có.lạm.phát.giá.cả.vật.liệu,.hàng.
hóa,.nguyên.vật.liệu.gia.tăng.làm.quy.mô.sản.xuất.bị.thu.nhỏ,.trong.khi.đó,.buôn.
bán,.thương.mại,.dịch.vụ.phát.triển.dẫn.đến.khủng.hoảng.kinh.tế.và.trật.tự.kinh.
tế.bị.thay.đổi.
Trong.lĩnh.vực.đầu.tư,.sự.biến.động.bất.thường.của.lạm.phát.gây.khó.
khăn.cho.việc.xác.định.mức.lợi.chính.xác.của.các.khoản.đầu.tư,.khiến.các.nhà.
đầu.tư.ngần.ngại.khi.tiến.hành.đầu.tư,.nhất.là.đầu.tư.vào.các.dự.án.dài.hạn,.làm.
ảnh.hưởng.tới.sự.tăng.trưởng.kinh.tế..
Trong.lĩnh.vực.lưu.thông.và.phân.phối,.giá.cả.hàng.hóa.tăng.gây.nên.tình.
trạng.đầu.cơ.tích.trữ.hàng.hóa.dẫn.đến.làm.mất.cân.đối.giá.tạo.quan.hệ.cung.cầu.
làm.cho.lĩnh.vực.giao.thông.bị.rối.loạn..
1.4.2.2..Lạm.phát.khiến.tỷ.lệ.thất.nghiệp.gia.tăng
Mức.giá.chung.tăng.lên.có.thể.gây.nên.sự.sụt.giảm.tổng.cầu.và.công.ăn.
việc.làm,.bên.cạnh.việc.quy.mô.sản.xuất.bị.thu.hệp.nên.sẽ.gia.tăng.tỷ.lệ.thất.
nghiệp.

1.4.2.3..Lạm.phát.khiến.đời.sống.dân.cư.gặp.khó.khăn
Khi.lạm.phát.tăng.lên,.tổng.thu.nhập.danh.nghĩa.tăng.lên,.giá.cả.hàng.hóa.
tăng,.trong.khi.thu.nhập.không.đổi.hoặc.tăng.chậm.
(đặc.biệt.đối.với.những.người.làm.công.ăn.lương).sẽ.càng.gặp.trở.ngại.trong.việc
.chi.trả.các.khoản.chi.phí. ngày.một.gia.tăng.trong.cuộc.sống.
1.4.2.4..Lạm.phát.làm.rối.loạn.hệ.thống.tiền.tệ
Trong.lĩnh.vực.tiền.tệ.tín.dụng,.lạm.phát.làm.cho.sức.mua.đồng.tiền.giảm,
.lưu.thông.tiền.tệ.diễn.biến.khác.thường,.tốc.độ.lưu.thông.của.tiền.tệ.tăng.lên.một
.các.đột.biến.càng.làm.cho.sức.mua.của.đồng.tiền.giảm.xuống.nhanh.chóng.hơn..
Hoạt.động.của.hệ.thống.tín.dụng.ngân.hàng.rơi.vào.tình.trạng.khủng.hoảng.do.
nguồn.tiền.gửi.trong.xã.hội.bị.sụt.giảm.nhanh.chóng,.nhiều.ngân.hàng.bị.phá.sản.
do.mất.khả.năng.thanh.toán.và.thua.lỗ.trong.kinh.doanh..Tình.hình.đó.làm.cho.hệ
thống.tiền.tệ.bị.rồi.loạn.và.không.thể.kiểm.soát..

15


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

1.4.2.5..Lạm.phát.làm.cán.cân.thanh.toán.quốc.tế.xấu.đi
Nếu.tỷ.lệ.lạm.phát.trong.nước.cao.hơn.tỷ.lệ.lạm.phát.nước.ngoài.thì.giá.cả
.hàng.hóa.trong.nước.trở.nên.đắt.đỏ.hơn.so.với.giá.cả.hàng.hóa.nước.ngoài.,.do.
đó.làm.giảm.xuất.khẩu,.tăng.nhập.khẩu,.làm.xấu.đi.tình.trạng.của.tài.khoản.vãng.
lai..Tỷ.lệ.lạm.phát.cao.cùng.bội.chi.tài.khoản.vãng.lai.có.thể.tạo.nên.tâm.lý.trông
đợi.sự.giảm.giá.của.đồng.nội.tệ.so.với.đồng.ngoại.tệ.tạo.nên.áp.lực.tăng.tỷ.giá,.tỷ
giá.tăng.càng.đẩy.mức.giá.cả.chung.tăng.lên.
Như.vậy,.có.thể.thấy.rằng.ngoại.trừ.trường.hợp.lạm.phát.vừa.phải.có.tác.
động.tích.cực.tới.nền.kinh.tế,.còn.lại.nói.chung.lạm.phát.đều.gây.ra.những.ảnh.
hưởng.xấu.tới.toàn.bộ.nền.kinh.tế..Vì.vậy,.việc.dự.báo.lạm.phát.để.tìm.ra.những.
giải.pháp.phù.hợp.để.kiềm.chế.nó.là.một.vấn.đề.hết.sức.cần.thiết..

16


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG LẠM PHÁT TẠI VIỆT NAM
GIAI ĐOẠN 2005 -2016 VÀ TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN
CỨU VỀ CÁC NHÂN TỐ VĨ MÔ ẢNH HƯỞNG TỚI LẠM
PHÁT
2.1..Bối.cảnh.nền.kinh.tế.Việt.Nam.giai.đoạn.2005-2016
Tốc.độ.tăng.trưởng.kinh.tế.là.một.trong.những.chỉ.tiêu.kinh.tế.vĩ.mô.cơ.
bản.để.đánh.giá.thành.tựu.phát.triển.của.một.quốc.gia.trong.một.thời.kỳ.nhất.
định..Trong.phạm.vi.chuyên.đề.này.em.chọn.chỉ.số.GDP.để.phản.ánh.phần.nào.
đó.về.tình.hình.kinh.tế.Việt.Nam.trong.giai.đoạn.2005-2016.
2.1.1..Khái.niệm.về.tốc.độ.tăng.trưởng.GDP
Tổng.sản.phẩm.quốc.nội.được.định.nghĩa.là.giá.trị.thị.trường.của.tất.cả.
hàng.hóa.và.dịch.vụ.cuối.cùng.được.sản.xuất.ra.trong.phạm.vi.một.lãnh.thổ.nhất.
định.(thường.là.quốc.gia).trong.một.thời.kỳ.nhất.định.(thường.là.một.năm).
Tốc.độ.tăng.trưởng.GDP.được.tính.bằng.chênh.lệch.tổng.sản.phẩm.quốc.
nội.của.hai.năm.liên.tiếp.(năm.sau.trừ.năm.trước).chia.cho.tổng.sản.phẩm.quốc.
nội.của.năm.trước..Đây.được.coi.là.thước.đo.cho.tăng.trưởng.kinh.tế.
GDP.bình.quân.đầu.người.của.một.quốc.gia.tại.một.thời.điểm.nào.đó.bằng
.GDP.của.cả.quốc.gia.trong.thời.gian.đó.chia.cho.dân.số.tại.thời.điểm.đó.đang.
sống.và.làm.việc.tại.quốc.gia.đó.
GDP.bình.quân.đầu.người.phản.ảnh.tương.đối.chính.xác.mức.thu.nhập.
cũng.như.đời.sống.người.dân.ở.quốc.gia.đó,.cho.thấy.những.quốc.gia.có.tổng.
GDP.cao.nhưng.chưa.chắc.là.quốc.gia.có.mức.sống.cao.nhất.
2.1.2. Tăng trưởng kinh tế (GDP) Việt Nam giai đoạn 2005 – 2016
Nhìn vào biểu đồ tăng trưởng GDP giai đoạn 2005-2016 ta thấy được sự

tăng trưởng thụt lùi, nếu như năm 2005-2007 GDP tăng trưởng ở mức cao xoay
quanh 8.2% thì đến năm 2008-2015 tốc độ tăng trưởng giảm dần và ổn định,
chưa có sự bứt phá so với giai đoạn trước đó. (Đồ thị ở trang sau)
Năm 2005 là một năm nền kinh tế Việt Nam phải đương đầu với nhiều
khó khăn lớn do thiên tai, dịch bệnh, do những tác động bất lợi trên thị thường
thế giới (các vụ kiện chống phá giá, những biến động giá xăng dầu, giá vàng).
17


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Vượt lên trên những khó khăn và thách thức đó, nền kinh tế Việt Nam vẫn vươn
mình với tốc độ tăng trưởng 8,44% - mức tăng trưởng hàng đầu Châu Á và thế
giới, góp phần quan trọng vào việc thực hiện kết hoạch thắng lợi nhiệm vụ kế
hoạch 5 năm 2001-2005, tạo tiền đề vững chắc cho cả nước bước vào thực hiện
kế hoạch phát triển kinh tế xã hội giai đoạn 2006-2010.

Hình 2.1. Tốc độ tăng trưởng kinh tế của Việt Nam qua các năm
(Nguồn: ADB và WB)
Năm.2007.tăng.trưởng.kinh.tế.của.Việt.Nam.ở.mức.tăng.cao.nhất.8.46%.
và.sau.đó.giảm.nhanh.còn.6.31%.năm.2008.và.xuống.còn.5.32%.năm.2009..Sở.
dĩ.năm.2007.đạt.được.mức.tăng.trưởng.ấn.tưởng.như.vậy.bởi.việc.ra.nhập.Tổ.
chức.Thương.mại.thế.giới.(WTO)..mở.ra.một.thời.kỳ.hội.nhập.sâu.rộng.chưa.
từng.có,.khiến.mức.độ.giao.lưu.thương.mại.và.đầu.tư.quốc.tế.tăng.vọt.nên.có.
nhiều.cơ.hội.cũng.như.điều.kiện.thuận.lợi.cho.nền.kinh.tế,.các.chỉ.tiêu.kế.hoạch.
phát.triển.kinh.tế.đều.được.hoàn.thành.và.hoàn.thành.vượt.mức.kế.hoạch..Tuy.
vậy,.chất.lượng.tăng.trưởng.và.hiệu.quả.sản.xuất.kinh.doanh.vẫn.còn.hạn.chế,.
sức.cạnh.tranh.của.hàng.hoá.dịch.vụ.thấp,.trong.khi.phải.mở.cửa.theo.lộ.trình.đã.
cam.kết.làm.cho.cán.cân.thương.mại.mất.cân.đối.lớn,.nhập.siêu.cao..
Là.một.nền.kinh.tế.nhỏ.mới.hội.nhập.nhưng..đứng.trước.cuộc.khủng.

hoảng.kinh.tế.thế.giới.nổ.ra.năm.2008,.nền.kinh.tế.trực.tiếp.hứng.chịu.tăng.

18


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

trưởng.kinh.tế.ở.mức.thấp..6.23%.nhỏ.hơn.con.số.7%..so.với.mục.tiêu.kế.hoạch
của.nhà.nước.
Hệ.lụy.của.cuộc.khủng.hoảng.này.tiếp.tục.ảnh.hưởng.tới.năm.2009.với.tố
c.độ.tăng.trưởng.là.5.32%.là.mức.thấp.nhất.từ.năm.2005.trở.đi..Mặc.dù.trong.bối
.cảnh.kinh.tế.thế.giới.suy.thoái,.nhiều.nền.kinh.tế.tăng.trưởng.âm.mà.kinh.tế.nướ
cta.đạt.được.tốc.độ.tăng.trưởng.dương.tương.đối.cao.như.trên.là.một.thành.công.
lớn.hơn.nữa.vượt.mục.tiêu.tăng.5%.của.kế.hoạch.
.Nhìn.vào.bức.tranh.kinh.tế.của.năm.2010.ta.thấy.được.điểm.sáng.ấn.
tượng,.đó.là.nền.kinh.tế.phục.hồi.và.tăng.trưởng.ngoạn.mục..Là.năm.thứ.3.liên.
tiếp.Việt.Nam.chịu.ảnh.hưởng.từ.cuộc.khủng.hoảng.tài.chính.và.suy.giảm.kinh.tế
thế.giới,.song,.kết.thúc.năm.2010.Việt.Nam.vẫn.đạt.tăng.trưởng.GDP.cao.hơn.
nhiều.mức.tăng.5,32%.của.năm.2009..Mặc.dù.phải.đưa.ra.hàng.loạt.chính.sách.
tiền.tệ.và.tài.khóa.nhằm.chú.trọng.ổn.định.vĩ.mô.nhưng.kinh.tế.Việt.Nam.năm.
2010.vẫn.chứng.tỏ.sự.phục.hồi.và.tăng.trưởng.ấn.tượng..GDP.cả.năm.tăng.6,78%
cao.hơn.chỉ.tiêu.6,5%.do.Quốc.hội.đề.ra.
Bước vào năm 2011, năm đầu thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội
5 năm 2011-2015, nước ta có những thuận lợi cơ bản: Tình hình chính trị ổn
định; kinh tế-xã hội phục hồi trong năm 2010 sau hơn một năm bị tác động mạnh
của lạm phát tăng cao và suy thoái kinh tế toàn cầu.Tuy nhiên, ngay sau đó
những khó khăn, thách thức tiềm ẩn trong nội tại nền kinh tế thế giới với vấn đề
nợ công, tăng trưởng kinh tế chậm lại.Tổng sản phẩm trong nước (GDP) năm
2011 ước tính tăng 5,89% so với năm 2010, tuy thấp hơn mức tăng 6,78% của
năm 2010 nhưng trong điều kiện tình hình sản xuất rất khó khăn và cả nước tập

trung ưu tiên kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô thì mức tăng trưởng trên
là khá cao và hợp lý. Tăng trưởng kinh tế chủ yếu theo chiều rộng, chưa tập trung
quan tâm đến chiều sâu, đặc biệt là chưa coi trọng chất lượng và sự bền vững
trong phát triển của từng ngành, lĩnh vực nói riêng và của tăng trưởng toàn nền
kinh tế nói chung. Đến năm 2012 tốc độ tăng trưởng chỉ còn 5,25%, chưa bằng
hai phần ba so với mức trước khủng hoảng. Trong khi đó, trước thời điểm khủng
hoảng, Việt Nam luôn được coi là một trong những điểm sáng trên bản đồ kinh tế
toàn cầu với tốc độ tăng trưởng bình quân đạt 7,8%/ năm.
Tốc.độ.tăng.trưởng.GDP.xuống.mức.thấp.nhất.ở.mức.5,2%.vào.năm.2012
Tổng.sản.phẩm.trong.nước.(GDP).năm.2013.ước.tính.tăng.5,42%.so.với.năm.
2012,..Mức.tăng.trưởng.năm.nay.tuy.thấp.hơn.mục.tiêu.tăng.5,5%.đề.ra.nhưng.
19


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

cao.hơn.mức.tăng.5,25%.của.năm.2012.và.có.tín.hiệu.phục.hồi.lấy.lại.đà.tăng.
trưởng..Tổng.sản.phẩm.trong.nước.
(GDP).năm.2014.ước.tính.tăng.5,98%.so.với.năm.2013,.Mức.tăng.trưởng.năm.na
y.cao.hơn.mức.tăng.5,25%.của.năm.2012.và.mức.tăng.5,42%.của.năm.2013.cho.t
hấy.dấu.hiệu.tích.cực.của.nền.kinh.tế.
Trong bối cảnh kinh tế thế giới có những diễn biến phức tạp, sản xuất kinh
doanh trong nước phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức nhưng kinh tế
nước ta năm 2015 tiếp tục có những chuyển biến tích cực và phục hồi rõ nét ở
nhiều lĩnh vực, đạt kết quả tăng trưởng khá cao so với mục tiêu đề ra và so với
mức tăng của những năm trước trong giai đoạn 2011-2015. Tổng sản phẩm trong
nước (GDP) năm 2015 ước tính tăng 6,68% so với năm 2014, Mức tăng trưởng
năm nay cao hơn mục tiêu 6,2% đề ra và cao hơn mức tăng của các năm từ 20112014.
Ngân.hàng.Thế.giới.đã.dự.báo.tốc.độ.tăng.trưởng.kinh.tế.Việt.Nam.năm.
2016..khoảng.6.0%.điều.chỉnh.giảm.2.điểm.phần.trăm.so.với.dự.báo.gần.nhất.

của.chính.tổ.chức.này.vào.ngày.7/6/2016..Nhưng.so.với.chỉ.tiêu.mà.Việt.Nam.
đặt.ra.và.đang.nỗ.lực.đạt.được.(6,7%),.khoảng.cách.không.hề.nhỏ,.theo.ý.kiến.
của.nhiều.chuyên.gia.thì.mục.tiêu.này.là.bất.khả.thi...Sau.khi.tăng.trưởng.mạnh.
năm.2015,.tốc.độ.tăng.trưởng.kinh.tế.Việt.Nam.đã.tăng.chậm.hơn.trong.nửa.đầu.
năm.2016,.GDP.ước.tính.chỉ.tăng.5,5%.so.với.mức.6,3%.cùng.kỳ.năm.ngoái.cho.
nên,.để.đạt.mức.tăng.trưởng.như.chỉ.tiêu.Quốc.hội.giao,.GDP.6.tháng.cuối.năm.
sẽ.phải.tăng.gần.7,6%..Điều.này.là.khó.khả.thi,.đặc.biệt.trong.bối.cảnh.không.thể
nới.lỏng.chính.sách.tiền.tệ.và.tài.khóa.trong.6.tháng.cuối.năm.Theo.báo.cáo.
“Điểm.lại.Tình.hình.Kinh.tế.Việt.Nam”.do.Ngân.hàng.Thế.giới.công.bố.6.tháng.
một.lần,.nguyên.nhân.giảm.tốc.độ.tăng.trưởng.gồm.tác.động.bất.lợi.của.đợt.hạn.
hán.và.xâm.nhập.mặn.gần.đây.lên.nông.nghiệp.và.sản.xuất.công.nghiệp.đang.có.
xu.hướng.tăng.chậm.lại..Kỳ.vọng.mức.tăng.trưởng.GDP.năm.nay.sẽ.đạt.khoảng.
6%..Tuy.tốc.độ.tăng.trưởng.ước.tính.sẽ.chậm.lại.trong.năm.nay.nhưng.viễn.cảnh.
kinh.tế.trung.hạn.của.Việt.Nam.vẫn.tích.cực..Để.duy.trì.tốc.độ.tăng.trưởng.cao.
thì.Việt.Nam.cần.phải.tiếp.tục.tái.cơ.cấu.theo.chiều.sâu.để.tăng.năng.suất.lao.
động.
Tóm.lại,.nền.kinh.tế.Việt.Nam.sau.10.năm.gia.nhập.WTO.(2007.–.2016)
mặc.dù.bị.ảnh.hưởng.do.tác.động.của.cuộc.khủng.hoảng.tài.chính.toàn.cầu,.khủn
g.hoảng.nợ.công.nhưng.vẫn.duy.trì.được.chuỗi.tăng.trưởng.kinh.tế..Trong.10.nă

20


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

m,.nền.kinh.tế.đạt.tốc.độ.tăng.trưởng.bình.quân.là.6,29%..Là.thành.tựu.hết.sức.q
uan.trọng,.nếu.xét.trong.điều.kiện.rất.khó.khăn.thiên.tai,.dịch.bệnh,.sự.biến.động.
giá.cả.thế.giới.và.khủng.hoảng.kinh.tế.toàn.cầu..Tuy.nhiên,.chất.lượng.tăng.trưởn
g.kinh.tế.trong.giai.đoạn.này.chưa.được.cải.thiện.nhiều,.dẫn.đến.hiệu.quả.thấp,.tă
ng.trưởng.kinh.tế.phát.triển.thiếu.bền.vững.

2.2. Thực trạng lạm phát Việt Nam giai đoạn 2005-2016

Hình 2.2. Tốc độ tăng giá tiêu dùng CPI
Từ.năm.2005,.lạm.phát.Việt.Nam.tăng.trở.lại.sau.thời.kỳ.ổn.định.trước.đó
Ảnh.hưởng.của.cuộc.khủng.hoảng.kinh.tế.châu.Á.đã.kết.thúc,.tiêu.dùng.của.
người.dân.tăng.cao,.cầu.tăng.cùng.với.sự.tăng.lên.của.tiền.lương.danh.nghĩa.ở.cả
khu.vực.nhà.nước.và.khu.vực.có.vốn.đầu.tư.trực.tiếp.nước.ngoài.
(FDI).đã.khiến.giá.cả.tăng.lên..Đóng.góp.thêm.vào.sự.gia.tăng.giá.này.là.các.cú.s
ốc.cung.do.
dịch.cúm.gà.và.thời.tiết.xấu.gây.ra..Chính.phủ.nghiêng.về.quan.điểm.coi.các.cú.
sốc.cung.này.là.nguyên.nhân.gây.ra.lạm.phát..Những.cú.sốc.cung.này.chủ.yếu.
ảnh hưởng.đến.giá.lương.thực.thực.phẩm.
Lo.lắng.nguy.cơ.lạm.phát.trở.lại,.Ngân.hàng.Nhà.nước.bắt.đầu.thực.hiện
chính.sách.tiền.tệ.thắt.chặt.khiến.cho.lãi.suất.tăng.lên.và.giữ.cố.định.tỷ.giá..Tuy.
21


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

nhiên.lãi.suất.đã.không.tăng.nhiều,.chủ.yếu.do.3/4.các.khoản.vay.là.của.các.
Ngân.hàng.thương.mại.nhà.nước.và.chúng.thường.không.được.đánh.giá.rủi.ro.
một.cách.đầy.đủ..Bộ.Tài.chính.và.Ngân.hàng.Nhà.nước.cũng.tiếp.tục.can.thiệp.
vào.lãi.suất.bằng.những.biện.pháp.gián.tiếp.thay.vì.sử.dụng.chính.sách.tiền.tệ..
Đồng.thời.việc.quản.lý.cứng.nhắc.tỷ.giá.hối.đoái.kéo.dài.đến.tận.cuối.năm.2008.
cũng.đã.không.giúp.lặp.lại.thành.công.của.việc.giữ.ổn.định.lạm.phát.như.giai.
đoạn.2000.–.2003..Lạm.phát.sau.khi.giảm.nhẹ.vào.năm.2006.đã.tăng.trở.lại.
Từ.năm.2007.đến.2008,.lạm.phát.tăng.đột.biến.
(từ.8.3%.lên.22.97%)..Có.nhiều.nguyên.nhân.dẫn.đến.tình.trạng.gia.tăng.này,.ba
o.gồm:.sự.tăng.mạnh.của.mức.lương.tối.thiểu,.gia.tăng.của.giá.cả.hàng.hóa.quốc.
tế,.chính.sách.tiền.tệ.

không.linh.hoạt.và.lỏng.lẻo,.sự.gia.tăng.về.giá.của.hàng.hóa.quốc.tế,.chính.sách.
quản.lý.tỷ.giá.thiếu.linh.hoạt.và.cứng.nhắc,.sự.mở.cửa.của.Việt.Nam.với.thế.giới.
từ.khi.gia.nhập.WTO.ngày.8/11/2006.khiến.cho.luồng.vốn.đầu.tư.gián.tiếp.nước.
ngoài.đổ.vào.Việt.Nam.tăng,.đẩy.giá.chứng.khoán.và.giá.tài.sản.lên.rất.cao.
Cuộc.khủng.hoảng.kinh.tế.thế.giới.từ.năm.2008.đã.góp.phần.làm.giảm.
lạm.phát.ở.Việt.Nam.xuống.còn.6.88%.vào.năm.2009..Giá.quốc.tế.giảm.cùng.
với.tổng.cầu.giảm.giúp.Việt.Nam.đảo.ngược.xu.thế.gia.tăng.của.lạm.phát..Các.
gói.kích.cầu.của.Chính.phủ.bắt.đầu.gia.tăng.từ.quý.II.năm.2009,.cung.tiền.cũng.
bắt.đầu.tăng.mạnh.và.tín.dụng.cũng.có.dấu.hiệu.tương.tự..Giá.cả.bắt.đầu.tăng.trở
.lại.vào.cuối.năm.2009.
Đầu.năm.2010,.do.dịp.Tết.Nguyên.Đán.và.việc.gia.tăng.giá.điện.khiến.
lạm.phát.tăng.cao..Các.tháng.sau.đó.lạm.phát.duy.trì.ở.mức.ổn.định.nhờ.những.
biện.pháp.kiềm.chế.lạm.phát.của.Chính.phủ..Tuy.nhiên,.lạm.phát.tăng.trở.lại.từ.
tháng.9/2010,.nguyên.nhân.là.do.việc.phá.giá.VND.so.với.USD.trong.tháng.
8/2010.và.biến.động.của.thị.trường.vàng.trong.nước.
Nhìn.chung,.lạm.phát.tăng.cao.và.bất.ổn.trong.giai.đoạn.2005.–.2011. Để
đạt.được.nhịp.tăng.trưởng.kinh.tế,.bắt.kịp.xu.hướng.toàn.cầu,.Việt.Nam.chấp.
nhận.đánh.đổi.mức.lạm.phát.cao.này..Chính.phủ.cũng.có.những.biện.pháp.nhằm.
kiểm.soát.lạm.phát.ở.từng.giai.đoạn.tương.ứng.
Giai.đoạn.từ.năm.2012.đến.năm.2015,.lạm.phát.có.xu.hướng.giảm.dần..
Năm.2012,.tổng.cầu.sụt.giảm.nghiêm.trọng,.thể.hiện.ở.nhập.khẩu.nguyên.liệu.
thô.và.hàng.hóa.trung.gian.như:.phân.bón,.thức.ăn.gia.súc,.bông.vải.sợi….rất.

22


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

thấp;.thêm.vào.đó.cầu.đầu.tư.đã.suy.giảm.mạnh.do.tắc.nghẽn.nguồn.vốn.tín.dụng
ngân.hàng..Những.thực.trạng.trên.đã.khiến.lạm.phát.giảm.vào.năm.2012..

Các.năm.2013,.2014.lạm.phát.cũng.giảm.dần.và.đặc.biệt.là.năm.2015,.lạm
.phát.đạt.mức.thấp.kỷ.lục.trong.vòng.14.năm.trở.lại.dây.
(từ.năm.2001),.chỉ.số.giá.tiêu.dùng.cả.nước.tăng.0.63%..Có.5.nguyên.nhân.là:
 Nguồn.cung.về.lương.thực,.thực.phẩm.trong.nước.dồi.dào;.sản.lượng.
lương.thực.thế.giới.tăng.với.sự.cạnh.tranh.từ.các.nước.như.Thái.Lan,.Ấn.
Độ.nên.việc.xuất.khẩu.gạo.của.Việt.Nam.gặp.khó.khăn.hơn..Do.đó,.giá.
lương.thực.của.Việt.Nam.luôn.ở.mức.thấp.hơn.các.nước.khác.
 Giá.nhiên.liệu.trên.thị.trường.thế.giới.gần.đây.giảm.mạnh,.giá.dầu.Brent.
xuống.mức.thấp.nhất.trong.vòng.5.năm.qua..So.với.năm.2014,.bình.quân.
giá.dầu.Brent.năm.2015.giảm.khoảng.45.6%
 Mức.độ.điều.chỉnh.giá.của.các.nhóm.hàng.do.Nhà.nước.quản.lý.như.dịch.
vụ.giáo.dục,.dịch.vụ.y.tế.thấp.hơn.so.với.năm.trước.
 Năm.cuối.thực.hiện.Kế.hoạch.phát.triển.kinh.tế.-.xã.hội.5.năm.2011-2015,
là.năm.tiến.hành.đại.hội.Đảng.các.cấp.nên.các.ngành.các.cấp.đã.tích.cực.
triển.khai.thực.hiện.các.giải.pháp.nhằm.giữ.ổn.định.kinh.tế.vĩ.mô.và.kiểm.
soát.lạm.phát.
 Trong.hai.năm.gần.đây,.CPI.tăng.thấp.còn.do.yếu.tố.tâm.lý,.chi.tiêu.của.
người.dân.được.tính.toán.kỹ.hơn,.cân.nhắc.hơn..Do.đó,.người.cung.cấp.
hàng.hóa,.dịch.vụ.cũng.không.tăng.giá.cao.vào.dịp.trước,.trong.và.sau.Tết
.Nguyên.đán.hay.các.ngày.lễ.hội.như.những.năm.trước.đây.
Trong.6.tháng.đầu.năm.2016,.tốc.độ.tăng.lạm.phát.cơ.bản.
(+1.8%).tương.đối.sát.so.với.tốc.độ.tăng.của.lạm.phát.chung.
(+1.72%),.qua.đó.cho.thấy,.chính.
sách.tiền.tệ.vẫn.đang.được.điều.hành.ổn.định,.góp.phần.ổn.định.kinh.tế.vĩ.mô..
CPI.bình.quân.6.tháng.đầu.năm.2016.tuy.có.mức.tăng.cao.hơn.so.với.bình.quân.
6.tháng.đầu.năm.2015.(+0.86%).nhưng.vẫn.thấp.hơn.cùng.kỳ.các.năm.trước.
(năm.2014.tăng.4.77%,.năm.2013.tăng.6.73%,.năm.2012.tăng.12.2%).
Từ.việc.phân.tích.trên,.có.thể.thấy.một.sự.không.ổn.định.trong.lạm.phát.
của.Việt.Nam,.những.rủi.ro.tiềm.tàng.vẫn.luôn.song.hành.trong.suốt.các.giai.
đoạn.phát.triển.kinh.tế,.đòi.hỏi.cần.có.những.chính.sách.dài.hạn,.tầm.nhìn.vĩ.mô.

để.nền.kinh.tế.vừa.phát.triển.bền.vững.mà.vẫn.đảm.bảo.đời.sống.của.người.dân.

23


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

2.3. Các nghiên cứu về nhân tố vĩ mô ảnh hưởng tới lạm phát
2.3.1. Các nghiên cứu quốc tế
Lạm.phát.luôn.luôn.là.một.chỉ.tiêu.quan.trọng.được.nghiên.cứu.rất.kỹ.
trong.các.nghiên.cứu.lý.thuyết.cũng.như.thực.nghiệm.cho.mỗi.quốc.gia.cụ.thể..
Một.số.nghiên.cứu.tác.động.của.lạm.phát.đến.nền.kinh.tế.và.phúc.lợi.trong.khi.
một.số.khác.nghiên.cứu.về.các.nhân.tố.quyết.định.lạm.phát..Trong.phạm.vi.
chuyên.đề.này,.em.sẽ.tập.trung.về.các.nghiên.cứu.về.nhân.tố.quyết.định.lạm.phát
Các.nghiên.cứu.về.nhân.tố.quyết.định.lạm.phát.luôn.được.phát.triển,.kế.
thừa.các.ý.tưởng.và.các.mô.hình.kinh.điển.được.xây.dựng.bởi.các.nhà.kinh.tế.nổi
tiếng..Lý.thuyết.về.lạm.phát.hiện.nay.chủ.yếu.dựa.trên.mô.hình.đường.Phillips.
do.Phillips.và.Lipsey.phát.triển.dựa.trên.giả.định.giữa.tỷ.lệ.thất.nghiệp.và.tỷ.lệ.
lạm.phát.có.một.mối.quan.hệ.ổn.định.và.tỷ.lệ.nghịch..
Friedman.(1960).và.Phelps.(1967).sau.đó.đã.bổ.sung.vai.trò.của.kỳ.vọng.
(thích.ứng).về.lạm.phát.vào.mô.hình.và.phân.biệt.giữa.đường.Phillips.ngắn.hạn.
và.đường.Phillips.dài.hạn..Tuy.nhiên,.trong.những.năm.1970,.các.kết.quả.thực.
nghiệm.lại.không.ủng.hộ.mô.hình.đường.Phillips.và.Sargent.(1971).và.Lucas.
(1972).
(những.nhà.kinh.tế.đi.đầu.trong.công.cuộc.cách.mạng.về.kỳ.vọng.hợp.lý).đã.lên.t
iếng.chỉ.trích.mô.hình.đường.Phillips..Họ.cho.rằng.không.có.sự.đánh.đổi.hệ.thốn
g.giữa.lạm.phát.và.thất.nghiệp..Gần.đây.hơn,.dựa.trên.một.loạt.những.
phê.phán,.đường.Phillips.đã.liên.tục.được.chỉnh.sửa.bởi.Fischer.
(1977).và.Taylor.
(1979),.những.người.đã.đưa.sự.cứng.nhắc.danh.nghĩa.vào.mô.hình,.Calvos.

(1983).người.đã.mô.hình.hóa.việc.điều.chỉnh.giá.ngẫu.nhiên.và.Gali.–.Gertler
(1999).những.người.đã.đưa.lao.động.vào.mô.hình..Kết.quả.của.những.điều.chỉnh
liên.tiếp.này.là.đường.Phillips.mới.New-Keyesian.Phillips.Curve.
(NKPC).đã.được.xây.dựng.với.các.đặc.điểm.về.kỳ.vọngnghĩa.là.lạm.phát.được.q
uyết.định.bởi.các.yếu.tố.kỳ.vọng.trong.tương.lai..Tuy.
nhiên,.NKPC.đã.được.điều.chỉnh.khi.một.loạt.các.bằng.chứng.đáng.tin.cậy.cho.
24


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

thấy.rằng.tỷ.lệ.lạm.phát.hiện.tại.còn.phụ.thuộc.vào.các.tỷ.lệ.lạm.phát.trong.quá.
khứ..Woodford.(2003).và.Christiano,.Eichebaum,.và.Evans.(2005).là.những.
nghiên.cứu.gần.đây.đưa.ra.các.giá.trị.quá.khứ.của.lạm.phát.vào.mô.hình.Phillips.
.Mô.hình.NKPC.lại.bao.gồm.cả.những.đặc.điểm.kỳ.vọng.tương.lai.và.những.giá.
trị.quá.khứ.của.lạm.phát.và.cả.một.biến.đo.lường.áp.lực.của.lạm.phát.do.tồn.tại.
dư.cầu.trong.hệ.thống..
Trái.nghịch.với.quan.điểm.của.trường.phải.Keynes.rằng.nền.kinh.tế.thực.
rất.không.ổn.định.và.việc.quản.lý.cung.tiền.hầu.như.không.có.tác.động.đến.nền.
kinh.tế.thực,.trường.phái.tiền.tệ.(sáng.lập.bởi.Milton.Friedman).cho.rằng.nền.
kinh.tế.thực.là.ổn.định.nhưng.có.thể.bị.bất.ổn.do.những.biến.động.trong.cung.
tiền.và.dó.đó.chính.sách.tiền.tệ.có.ý.nghĩa.quan.trọng..Họ.lý.luận.rằng.sự.gia.
tăng.không.tính.toán.trước.của.cung.tiền.làm.tăng.tốc.độ.tăng.trường.kinh.tế.
(caohơn.so.với.dự.đoán).dẫn.đến.giảm.tỷ.lệ.thất.nghiệp.và.do.đó.làm.tăng.lạm.ph
át.
thông.qua.đường.Phillips..Sự.gia.tăng.không.tính.toán.trước.của.cung.tiền.có.thể.
do.việc.in.ấn.quá.mức.nhằm.tài.trợ.ngân.sách.hoặc.cho.khu.vực.tư.nhân.vay.
quá.mức..Vì.vậy.mô.hình.về.các.tác.nhân.của.lạm.phát.do.một.nhà.kinh.tế.học.
tiền.tệ.xây.dựng.là.tốc.độ.tăng.cung.tiền,.tốc.độ.tăng.thu.nhập,.chi.phí.cơ.hội.của.
việc.giữ.tiền..Lãi.suất.và.lạm.phát.trong.quá.khứ.là.những.biến.đã.được.sử.dụng.

để.đo.lường.chi.phí.cơ.hội.của.việc.giữ.tiền.
Tuy.nhiên,.cách.tiếp.cận.của.các.nhà.kinh.tế.học.tiền.tệ.đến.lạm.phát.xuất.
phát.từ.các.nước.phát.triển.nơi.hệ.thống.tài.chính.đã.hoàn.thiện.và.tồn.tại.rất.ít.
các.bế.tắc.về.cơ.cấu.như.ở.các.nước.đang.phát.triển..Cách.tiếp.cận.cơ.cấu.đến.
các.nhân.tố.quyết.định.lạm.phát.xác.định.các.yếu.tố.cứng.nhắc.là.nguyên.nhân.
gây.áp.lực.lạm.phát..Những.áp.lực.lạm.phát.như.vậy.ở.các.nước.đang.phát.triển.
có.thể.do.các.chính.sách.không.phù.hợp.của.Chính.phủ,.chênh.lệch.về.năng.suất.
lao.động.ở.các.khu.vực.của.nền.kinh.tế,.việc.tăng.lương,.cung.lương.thực.thực.
phẩm.thiếu.co.giãn,.các.hạn.chế.về.ngoại.hối.cũng.như.những.hạn.chế.về.ngân.
sách..Những.yếu.tố.cứng.nhắc.này.dẫn.đến.việc.giá.cả.và.lạm.phát.tăng.lên.
(Akinboade..2004)..Các.nhà.kinh.tế.học.cơ.cấu.cũng.coi.các.cú.sốc.“thực”.đối.vớ
i.nền.kinh.tế.như.sự.gia.tăng.của.giá.hàng.hóa.nhập.khẩu.hay.sự.tăng.lên.đột.ngột
.của.
thâm.hụt.ngân.sách.là.những.nguyên.nhân.gây.lạm.phát..Họ.gọi.chúng.là.các.
nhân.tố.“chi.phí.đẩy”.tác.động.đến.lạm.phát.vì.về.cơ.bản.những.nhân.tố.này.làm.
tăng.chi.phí.sản.xuất.và.gây.áp.lực.tăng.giá.trong.một.bộ.phận.nhất.định.của.nền.
25