lelelele

Đề bài: Hãy phân tích một chi tiết li kì trong truyện “Dế chọi” để làm sáng tỏ nhận
định của thi sĩ Tản Đà: “Đây là một tấm ảnh nhỏ nhưng đã thu vào nghìn vạn cảnh
trạng ở nhân gian”

HƯỚNG DẪN LÀM BÀI
I.

Mở bài

Dẫn dắt: học sinh có thể dẫn dắt theo nhiều cách: giới thiệu tác giả, tác
phẩm; lí luận về chi tiết trong tác phẩm văn học;…
-

Giới thiệu vấn đề: trích dẫn nhận định

Mở bài tham khảo: Bàn về chi tiết trong tác phẩm văn học, đại văn hào Nga
M.Gorki đã từng nói: “Chi tiết nhỏ làm nên nhà văn lớn”. Chi tiết không chỉ là yếu
tố cấu thành tác phẩm mà còn là nơi kí thác những ưu tư, trăn trở của tác giả về thế
sự, về cuộc đời. Trong “Liêu trai chí dị” của Bồ Tùng Linh, các chi tiết li kì nắm
giữ những vai trò quan trọng như thế. Mà theo như lời của thi sĩ Tản Đà, đó là
“tấm ảnh nhỏ nhưng đã thu vào nghìn vạn cảnh trạng ở nhân gian”. Có thể nói, chi
tiết Thành Danh tìm bắt dế chọi trong truyện ngắn “Dế chọi” là một chi tiết đặc sắc
như thế.

II.

Thân bài

1.

Giới thuyết

Giới thiệu về tác giả Bồ Tùng Linh- người chắp bút cho tác phẩm “Liêu trai
chí dị”: vị trí, phong cách nghệ thuật,…
-

Giới thiệu về tác phẩm “Liêu trai chí dị” và truyện ngắn “Dế chọi”

(Học sinh có thể tham khảo trong sách giáo khoa Ngữ văn 10)

2.

Giải thích


Trước hết học sinh cần giải thích từ ngữ: tấm ảnh nhỏ, nghìn vạn cảnh trạng
ở nhân gian.
+ Tấm ảnh nhỏ: là bức tranh thu nhỏ về đời sống hiện thực, là một lát cắt của
cuộc sống phản ánh những vấn đề nhức nhối, những khía cạnh tiêu cực chung của
cả xã hội.
+ Nghìn vạn cảnh trạng ở nhân gian: là sự phản ánh cuộc sống sâu rộng với
muôn mặt phức tạp của nó, là sự phơi bày bản chất xấu xa của xã hội, những bất
công, khổ đau mà con người phải chịu đựng…
Ý nghĩa cả câu: Ý kiến đã khẳng định, nhấn mạnh vai trò của chi tiết li kì
trong việc thể hiện nội dung, tư tưởng của tác phẩm.

3.

Phân tích, chứng minh vấn đề

* Học sinh có thể lựa chọn một trong số các chi tiết li kì sau:

– Tờ giấy bí ẩn của cô đồng
– Chi tiết Thành Danh tìm bắt dế chọi
– Chi tiết Thành Danh tìm bắt dế chọi lần hai
– Con dế bé nhỏ nhưng sức lực khá khác thường, chiến thắng cả những con dế có
sức vóc to hơn mình, thắng được cả con gà.
– Chi tiết con dế khi ở trong cung, mỗi lần nghe tiếng đàn cầm, đàn sắt lại nhảy
múa theo các tiết điệu.
– Chi tiết con trai Thành Danh kể lại việc mình đã hoá dế lanh lẹ, chọi giỏi.
(Khi phân tích, học sinh chú ý đưa ra dẫn chứng và phân tích cụ thể, chi tiết
để làm nổi bật lên những đau khổ, bất công mà con người phải chịu đựng. Từ đó
khái quát lại thành tiếng nói tố cáo, phơi bày hiện thực,…)

Bài viết tham khảo: phân tích chi tiết Thành Danh tìm bắt dế chọi


Tác giả đã miêu tả khá chi tiết quá trình tìm bắt dế chọi của Thành Danh. Từ
việc Thành lặn lội tìm dế từ sáng đến tối muộn mà không có được một con ưng ý.
Thành vô cùng tuyệt vọng, thế rồi, nhờ cố công luận được tờ giấy chỉ dẫn của cô
đồng gù, Thành đã tìm ra được một chú dế khỏe mạnh “mình to, đuôi dài, cổ xanh,
cánh vàng”. Thành nâng niu, chăm chút dế từng li từng tí, hàng ngày cho nó ăn
bằng tóc ngâm sữa, thịt cua luộn,…đợi đến kì hạn để nộp quan. Thế nhưng, trong
một lần vô tình, con trai Thành đã làm chết chú dế chọi. Thành thương con nhưng
nghĩ đến không có dế nộp quan lại càng đau khổ, tuyệt vọng. Chỉ vì một chú dế
chọi bị mất mà cả gia đình Thành như suy sụp hoàn toàn.
Qua chi tiết này, tưởng như việc tìm bắt dễ chọi là một việc nhỏ nhưng lại
gợi ra bao vấn đề nhức nhối trong xã hội bấy giờ. Việc cống nạp dế chọi đã trở
thành “lệ định” chung của toàn thể người dân nên có thể thấy, sự đau khổ của gia
đình Thành Danh cũng là nỗi đau chung của tất cả những người dân nhỏ bé, lương
thiện. Vì một con dế mà bao gia đình tiêu tán gia sản, nhân lực, sức khỏe, thậm chí
là cả tính mạng. Qua đó, người đọc hôm nay mới thấy được “sáng kiến” đút lót bề

trên của bọn quan lại vô dụng, thối nát. Có thể nói, chi tiết đã phần nào phơi bày
hiện thực xã hội bất công, vô nhân đạo đã khiến người dân chịu bao đắng cay, khổ
cực. Như vậy, chỉ bằng một chi tiết nhỏ ấy thôi mà tác giả đã thu vào trong đó
“nghìn vạn cảnh trạng ở nhân gian”.

* Đánh giá về nghệ thuật xây dựng chi tiết: miêu tả kĩ lưỡng quá trình tìm dế
để người đọc thấy được sự cất công, vất vả của Thành Danh; người kể chuyện là
người ngoài cuộc khiến câu chuyện trở nên khách quan, đáng tin cậy,…

III.

Kết bài

- Đánh giá, khẳng định lại vấn đề.