XUẤT HUYẾT TIÊU HÓA

XUẤT HUYẾT TIÊU HÓA

TS BS Quách Trọng Đức
BM Nội - ĐH Y Dược TP HCM


Định nghĩa
Tình trạng máu thoát ra khỏi lòng mạch
 Xuất phát từ các mạch máu trên đường
ống tiêu hóa.
 Thể hiện bằng 2 hình thức: ói máu / đi cầu
máu
 Cấp cứu tiêu hóa thường gặp


 Nội

khoa
 Ngoại khoa


Định nghĩa
XHTH trên

Góc Treitz
(góc tá – hỗng tràng)

XHTH dưới


Tình huống lâm sàng



Ói ra máu
 Máu

tươi / máu cục / máu bầm
 Máu đen


Đi cầu ra máu
 Máu
 Máu



tươi / máu cục / máu bầm
đen

Tình trạng mất máu cấp
 Đột

ngột chóng mặt, ngất
 Da niêm xanh tái, tay chân lạnh
 Mạch nhanh, HA tụt


Các vấn đề cần giải quyết


Có đúng là XHTH: CĐPB



Trên / Dưới



Mức độ



Diễn tiến



Nguyên nhân



Bệnh lý phối hợp


Các vấn đề cần giải quyết


Có đúng là XHTH: CĐPB



Trên / Dưới



Mức độ



Diễn tiến



Nguyên nhân



Bệnh lý phối hợp


Ói ra máu (1)


Máu tươi
 Chảy


máu hầu họng

Cảm giác có dịch chảy sau họng & nuốt xuống

 Ho

ra máu

Lẫn bọt (không lẫn thức ăn)
 Có lẫn đàm, bọt
 Khám phổi



Ói ra máu (2)


Máu đen
 Như

bã cà phê?

 Phân

biệt

Thức ăn: tiết canh, đồ ăn có màu đen
 Thuốc: Than hoạt, Bismuth …



Tiêu ra máu


Máu tươi

 Chảy



máu sinh dục

Máu đen:
 Điển

hình: đen - sệt – tanh, như “hắc ín”
(nhựa đường)
 Phân biệt
Bón
 Thức ăn: tiết canh, đồ ăn có màu đen
 Thuốc: Than hoạt, Bismuth …



Các vấn đề cần giải quyết


Có đúng là XHTH: CĐPB



Trên / Dưới



Mức độ



Diễn tiến



Nguyên nhân



Bệnh lý phối hợp


- Ói ra máu:

XHTH trên

- Tiêu ra máu:
+ Máu tươi: Trên < < < Dưới
+ Máu đen: Trên > > > Dưới
(90%)
(10%)


Các vấn đề cần giải quyết


Có đúng là XHTH: CĐPB



Trên / Dưới



Mức độ



Diễn tiến



Nguyên nhân



Bệnh lý phối hợp


Phân độ XHTH
Lượng máu mất
TC toàn thân

Nhẹ (độ I)

Trung Bình (độ II)

Nặng (độ III)

≤ 10%
(500ml)

< 30%
(< 1500ml)

30%
( ≥ 1500ml)

Tỉnh, hơi mệt

Chóng mặt, đổ mồ Hốt hoảng, lơ
hôi, tiểu ít
mơ, ngất
Da xanh, niêm
nhợt,

Mạch

< 100 l/ph

≥ 100 – 120 l/ph

≥ 120 l/ph

HA max

> 90mmHg

80 - < 90mmHg

< 80mmHg

HC

≥ 30%

< 20 – 30%

≤ 20%

Hct

≥ 3 triệu / mm3

2-3 triệu / mm3

≤ 2 triệu / mm3


Đánh giá mức độ XHTH
M, HA là dấu hiệu chính xác nhất trong
những giờ đầu của XHTH.
 Tri giác:


 ảnh



hưởng của cơ địa

Lượng máu ói & tiêu: hiếm khi phản ánh
chính xác tình trạng mất máu
 Trừ

trường hợp ói / tiêu máu tươi và chứng
kiến được


Đánh giá mức độ XHTH
Xét nghiệm HC, Hct: là dấu hiệu chính xác nhất sau 24 – 48 giờ

40%

40%

18%


Các vấn đề cần giải quyết


Có đúng là XHTH: CĐPB



Trên / Dưới



Mức độ



Diễn tiến



Nguyên nhân



Bệnh lý phối hợp





Cần phối hợp nhiều yếu tố để có KL chính xác
Lâm sàng:
 Hỏi:

Ói máu, đi cầu máu
 Chóng mặt
 Khám
 Tri giác
 Da niêm
 Mạch, huyết áp





Cận lâm sàng:
 Động

học Hct mỗi 6 – 8 giờ
 NS cấp cứu thấy tổn thương đang chảy máu


XHTH ổn định


Hỏi
 Đỡ

/ hết chóng mặt
 Hết ói máu / tiêu phân vàng


Khám
 Tỉnh

táo
 Sinh hiệu ổn định dần


XHTH còn tiếp diễn
Chóng mặt nhiều hơn

 Tiếp tục ói máu / tiêu máu, nhất là nếu ra
máu tươi
 Tri giác xấu hơn
 Da xanh niêm nhợ hơn
 Mạch tăng dần, huyết áp giảm dần



Theo dõi diễn tiến XHTH trong khi đang ĐT

Thể tích
máu lưu
thông


Các vấn đề cần giải quyết


Có đúng là XHTH: CĐPB



Trên / Dưới



Mức độ



Diễn tiến



Nguyên nhân



Bệnh lý phối hợp


Các yếu tố gợi ý
Tính chất chảy máu
 Tiền sử


 XHTH
 Bệnh
 Sử

dụng thuốc: điều trị bệnh dạ dày, đau nhức

Triệu chứng của bệnh phối hợp
 Nội soi



Các nguyên nhân XHTH trên thường gặp


Thực quản
 Dãn

vỡ TMTQ
 Hội chứng Mallory – Weiss


Dạ dày
 Viêm,

loét
 Ung thư


Tá tràng
 Viêm,

loét
 Chảy máu đường mật


Dãn TMTQ


Dãn vỡ TMTQ