Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp sản xuất, chế biến, tiêu thụ Chè trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên

i

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

HOÀNG VÂN NGỌC

GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNG TRANH CỦA
DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT, CHẾ BIẾN, TIÊU THỤ CHÈ
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH THÁI NGUYÊN
Chuyên ngành: Kinh tế nông nghiệp
Mã số: 60 - 31 - 10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Người hướng dẫn khoa học: TS. BÙI ĐÌNH HOÀ

THÁI NGUYÊN - 2010

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




ii

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số
liệu, kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa có ai công bố
trong một công trình nghiên cứu nào khác.
Tác giả

Hoàng Vân Ngọc

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




iii

LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên, em xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới
TS. Bùi Đình Hoà, Người đã tận tình hướng dẫn em trong suốt quá trình thực
hiện và hoàn thành luận văn này.
Em xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo đã tận tình giảng dạy,
hướng dẫn, quan tâm đã tạo điều kiện giúp đỡ em trong quá trình học tập,
nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Em cũng luôn biết ơn sâu sắc sự quan tâm và tấm lòng của gia đình,
bạn bè, đồng nghiệp đã động viên, khích lệ và giúp đỡ em trong suốt quá
trình học tập và nghiên cứu.
Thái Nguyên, tháng năm 2010
Tác giả luận văn

Hoàng Vân Ngọc

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

iv

M ỤC L ỤC
MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn ............................................................... 2
2.1. Mục tiêu chung ........................................................................................ 2
2.2. Mục tiêu cụ thể ........................................................................................ 2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................... 3
3.1. Đối tượng nghiên cứu ............................................................................... 3
3.2. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................. 3
3.2.1. Phạm vi không gian .............................................................................. 3
3.2.2. Phạm vi thời gian.................................................................................. 3
4. Bố cục của luận văn.................................................................................... 3
Chƣơng 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU VÀ PHƢƠNG
PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................................................... 4
1.1. Cơ sở khoa học của đề tài ........................................................................ 4
1.1.1. Cơ sở lý luận về cạnh tranh ................................................................... 4
1.1.1.1. Khái niệm về cạnh tranh và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp .......... 4
1.1.1.2. Chức năng và vai trò của cạnh tranh ................................................ 12
1.1.1.3. Các hình thức cạnh tranh ................................................................. 13
1.1.2. Các nhân tố tác động tới năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp .......... 13
1.1.2.1. Các nhân tố bên trong doanh nghiệp ................................................ 13
1.1.2.2. Các nhân tố bên ngoài doanh nghiệp................................................ 17
1.1.3. Hội nhập kinh tế quốc tế và yêu cầu nâng cao năng lực cạnh tranh
của doanh nghiệp Việt Nam ................................................................ 20
1.3.1.1. Hội nhập kinh tế quốc tế và những tác động đối với doanh nghiệp
Việt Nam ............................................................................................ 20

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

v

1.1.3.2. Cơ hội và thách thức đối với các doanh nghiệp Việt Nam................ 23
1.1.3.3. Tiêu chí xác định năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp ................. 26
1.1.3.4. Thực trạng năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam ........... 30
1.1.3.4.1. Tình hình thực hiện các chỉ tiêu về năng lực cạnh tranh ................. 30
1.1.3.4.2. Yếu tố tác động đến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam ..... 50
1.1.3.4.3. Thực trạng về môi trường kinh doanh của doanh nghiệp Việt Nam ....... 55
1.1.4. Kinh nghiệm nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp
trong khu vực và trên thế giới .............................................................. 61
1.1.5. Tình hình sản xuất, kinh doanh chè Việt Nam ..................................... 65
1.1.6. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................... 66
1.1.6.1. Các câu hỏi nghiên cứu .................................................................... 66
1.1.6.2. Phương pháp nghiên cứu ................................................................. 66
1.1.6.2.1. Cơ sở phương pháp luận ................................................................ 66
1.1.6.2.2. Phương pháp thu thập thông tin ..................................................... 66
1.1.6.2.3. Phương pháp tổng hợp xử lý số liệu ............................................... 67
1.1.7. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ............................................................... 67
1.1.7.1. Hệ thống các tiêu chí xác định năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp ... 67
1.1.7.2. Hệ thống các nhân tố tác động tới năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp ..... 67
Chƣơng 2. 70THỰC TRẠNG VỀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA
CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT, CHẾ BIẾN, TIÊU THỤ CHÈ
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH THÁI NGUYÊN .................................................. 70
2.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu................................................................. 70
2.1.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên tỉnh Thái Nguyên .................................... 70
2.1.1.1. Điều kiện tự nhiên ........................................................................... 70

2.1.1.2. Địa hình ........................................................................................... 71
2.1.1.3. Khí hậu ............................................................................................ 72

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




vi

2.1.1.4. Tài nguyên đất ................................................................................. 74
2.1.1.5. Điều kiện kinh tế - xã hội................................................................. 76
2.2. Thực trạng về năng lực cạnh tranh các doanh nghiệp sản xuất, chế biến và
tiêu thụ chè trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên ................................................. 79
2.2.1. Tình hình chung về sản xuất chè tỉnh Thái nguyên trong 3 năm 2006-2008 ..... 79
2.2.2. Tình hình phát triển nguồn lực trong doanh nghiệp sản xuất, chế
biến, tiêu thụ chè trên địa bàn tỉnh Thái nguyên từ năm 2006 - 2008 ..... 81
2.2.3. Khả năng cạnh tranh của các yếu tố liên quan đến sản phẩm ............... 81
2.2.3.1. Khả năng cạnh tranh về giá sản phẩm .............................................. 86
2.2.3.2. Khả năng cạnh tranh về phân phối và lưu thông sản phẩm chè ........ 91
2.2.3.3. Đánh giá cạnh tranh bằng hoạt động quảng cáo, tiếp thị, yểm trợ
bán hàng ............................................................................................... 93
2.3. Đánh giá năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp sản xuất, chế
biến, tiêu thụ chè tỉnh Thái Nguyên ...................................................... 95
2.4. Đánh giá những thuận lợi và khó khăn trong phát triển sản xuất ngành chè
tỉnh Thái Nguyên .................................................................................. 101
2.5. Nguyên nhân ảnh hưởng tới năng lực cạnh tranh của các doanh
nghiệp chè tỉnh Thái Nguyên .............................................................. 103
2.5.1. Nguyên nhân từ phía doanh nghiệp.................................................... 103
2.5.1.1. Nguồn nhân lực ............................................................................. 103

2.5.1.2. Nguồn lực cơ sở vật chất kĩ thuật ................................................... 104
2.5.1.3. Nguồn lực về tài chính ................................................................... 104
2.5.1.4. Nguồn cung ứng chè búp tươi ........................................................ 105
2.5.2. Nguyên nhân từ các nhân tố bên ngoài .............................................. 106
2.5.2.1. Các yếu tố kinh tế .......................................................................... 106
2.5.2.2. Thị hiếu và thói quen tiêu dùng ..................................................... 106

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




vii

2.5.2.3. Sức ép của sản phẩm thay thế ........................................................ 108
Chƣơng 3. GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH
TRANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT KINH
DOANH CHÈ TẠI THÁI NGUYÊN ........................................... 110
3.1. Công nghiệp chế biến chè .................................................................... 110
3.2. Hoạch định chiến lược sản phẩm ......................................................... 110
3.2.1. Hoạch định chiến lược giá bán sản phẩm ........................................... 113
3.2.2. Đổi mới công nghệ ............................................................................ 115
3.2.3. Tăng cường hoạt động Marketing nói chung và hoàn thiện hệ thống
kênh phân phối sản phẩm .................................................................. 116
3.3. Các giải pháp về chính sách nhà nước ................................................ 118
KIẾN NGHỊ VÀ KẾT LUẬN CHUNG ................................................... 120
1. Kết luận .................................................................................................. 120
2. Kiến nghị ................................................................................................ 121
TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................... 123

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




viii

DANH MỤC VIẾT TẮT
SXKD

: Sản xuất kinh doanh

ĐTTNN

: Đầu tư nước ngoài

QĐ

: Quyết định

TDMN

: Trung du miền núi

HTX

: Hợp tác xã

TNHH

: Trách nhiệm hữu hạn

XNK

: Xuất nhập khẩu

GDP

: Tổng thu nhập quốc dân

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




ix

DANH MỤC BẢNG
Biểu 01: Tóm lược các mô hình phân tích và đo lường năng lực cạnh tranh.......... 28
Biểu 02: Tỷ trọng xuất khẩu của một số quốc gia năm 2008.......................... 31
Biểu 03: Cơ cấu hàng xuất khẩu của Việt Nam 2006 - 2008 .......................... 32
Biểu 04: Xuất khẩu của doanh nghiệp trong nước so với các doanh
nghiệp có vốn nước ngoài, 2006 - 2008 ............................................ 33
Biểu 05: Tình hình lỗ, lãi của doanh nghiệp Việt nam 2006-2008 ................. 38
Biểu 06: Tình hình lãi theo loại doanh nghiệp ở Việt Nam, 2006 - 2008 ....... 40
Biểu 07: Hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp Việt Nam........................... 41
Biểu 08: Tỷ suất lợi nhuận doanh thu của doanh nghiệp Việt Nam so với
các doanh nghiệp Trung Quốc .......................................................... 42
Biểu 09: Năng suất sử dụng vốn, tài sản của các doanh nghiệp ..................... 44
Biểu 10: Năng suất sử dụng vốn, tài sản của các doanh nghiệp theo

ngành, lĩnh vực năm 2006 ................................................................. 45
Biểu 11: Nguồn tín dụng của các loại doanh nghiệp2006 - 2008 ................... 47
Biểu 12: Tỷ trọng vốn tín dụng trong tổng nguồn vốn của các doanh nghiệp ...... 48
Biểu 13: Trình độ giám đốc doanh nghiệp Việt Nam ..................................... 51
Biểu 14: Vốn bình quân của doanh nghiệp công nghiệp Trung Quốc và
Việt Nam năm 2006 .......................................................................... 52
Biểu 15: So sánh công nghệ Việt Nam, Thái Lan, Trung Quốc, 2008............ 53
Biểu 16: Số lao động theo loại hình doanh nghiệp như dưới đây ................... 54
Biểu 17: Trình độ lao động trong doanh nghiệp Việt Nam ............................ 55
Biểu 18: Mô hình lựa chọn chiến lược của doanh nghiệp .............................. 63
Biểu 19: Xuất khẩu chè của Việt Nam giai đoạn 2006 - 2008........................ 65
Biểu 20: Diện tích năm 2008 của tỉnh Thái Nguyên ...................................... 70
Biểu 21: Cơ cấu kinh tế của tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2006 - 2008 ........... 77

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




x

Biểu 22: Tình hình tăng trưởng kinh tế (2007 - 2008) ................................... 78
Biểu 23: Tổng diện tích trồng chè phân theo huyện của tỉnh 2006 - 2008 ...... 79
Biểu 24: Tổng sản lượng chè phân theo huyện của tỉnh Thái Nguyên năm
2006 - 2008 ....................................................................................... 80
Biểu 25: Tổng diện tích thu hoạch chè phân theo huyện của tỉnh 2006 - 2008 .......... 80
Biểu 26: Khả năng cạnh tranh về các yếu tố liên quan đến sản phẩm ............ 84
Biểu 27: Giá chè búp tươi thu mua tại các doanh nghiệp chè Thái Nguyên và
Tuyên Quang năm 2008 ...................................................................... 87
Biểu 28: Chi phí sản xuất 1kg chè xanh sấy khô của các doanh nghiệp

ngoài quốc doanh ở Thái Nguyên năm 2008 ..................................... 88
Biểu 29: Chi phí sản xuất 1kg chè xanh sấy khô của các doanh nghiệp
ngoài quốc doanh ở Thái Nguyên, Tuyên Quang, năm 2008 ............. 89
Biểu 30: Các hình thức quảng cáo các doanh nghiệp áp dụng năm 2008 ....... 94
Biểu 31: Tỷ trọng sản lượng chiếm lĩnh thị phần của các doanh nghiệp
sản xuất chè Thái Nguyên ................................................................. 96

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....

data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....

data error !!! can't not
read....

data error !!! can't not
read....

data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....

data error !!! can't not
read....