Nghiên cứu sự lưu hành của vi khuẩn Pasteurella multocida trong bệnh tụ huyết trùng ở trâu, bò tại một số huyện có dịch trên địa bàn tỉnh Hà Giang và biện
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (315.21 KB, 27 trang )
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
NGUYỄN THỊ HÀ
NGHIÊN CỨU SỰ LƢU HÀNH CỦA VI KHUẨN
PASTEURELLA MULTOCIDA TRONG BỆNH TỤ HUYẾT TRÙNG
Ở TRÂU, BÕ TẠI MỘT SỐ HUYỆN CÓ DỊCH TRÊN ĐỊA BÀN
TỈNH HÀ GIANG VÀ BIỆN PHÁP PHÕNG TRỊ
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP
Thái Nguyên, năm 2010
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
NGUYỄN THỊ HÀ
NGHIÊN CỨU SỰ LƢU HÀNH CỦA VI KHUẨN
PASTEURELLA MULTOCIDA TRONG BỆNH TỤ HUYẾT TRÙNG
Ở TRÂU, BÕ TẠI MỘT SỐ HUYỆN CÓ DỊCH TRÊN ĐỊA BÀN
TỈNH HÀ GIANG VÀ BIỆN PHÁP PHÕNG TRỊ
Chuyên ngành: Thú y
Mã số: 60.62.50
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. Đặng Xuân Bình
Thái Nguyên, năm 2010
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu do tôi trực tiếp thực
hiện cùng với sự giúp đỡ của TS. Đặng Xuân Bình. Các số liệu, hình ảnh và
kết quả trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ
một công trình nào khác. Tôi xin đảm bảo rằng các thông tin, trích dẫn trong
luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc.
Tác giả luận văn
Nguyễn Thị Hà
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn này, ngoài sự nỗ lực của bản thân, tôi đã luôn
nhận được sự giúp đỡ quý báu, chỉ bảo tận tình của các thầy trong suốt quá
trình thực hiện đề tài.
Nhân dịp này, cho phép tôi được bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu
sắc đối với thầy: T.S. Đặng Xuân Bình, người đã trực tiếp hướng dẫn tôi trong
quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Khoa Sau đại học - Trường Đại học Nông
Lâm Thái Nguyên, tập thể cán bộ nghiên cứu của Bộ môn Công nghệ Vi Sinh
- Viện Khoa học Sự sống, Chi cục Thú y Hà Giang, cùng gia đình, bạn bè
đồng nghiệp đã tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất, giúp đỡ tôi trong quá trình
hoàn thành luận văn này.
Thái Nguyên, ngày…..tháng….năm 2010
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
MỤC LỤC
Lời cam đoan
Lời cảm ơn
Mục lục
Danh mục các ký hiệu, các chữ viết tắt
Danh mục các bảng
Danh mục các hình
Trang
MỞ ĐẦU ......................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết đề tài ........................................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu đề tài ................................................................................. 2
3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ............................................................ 2
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU ........................................................ 3
1.1. Tình hình nghiên cứu bệnh tụ huyết trùng trong và ngoài nước ....................... 3
1.1.1. Tình hình nghiên cứu trong nước ............................................................. 3
1.1.2. Tình hình nghiên cứu ngoài nước ............................................................. 4
1.2. Đặc điểm dịch tễ bệnh tụ huyết trùng .............................................................. 6
1.2.1. Quá trình sinh dịch ................................................................................... 6
1.2.1.1. Nguồn bệnh ....................................................................................... 6
1.2.1.2. Yếu tố truyền lây ............................................................................... 7
1.2.1.3. Động vật mẫn cảm ............................................................................ 8
1.2.2. Tuổi mắc bệnh ......................................................................................... 9
1.2.3. Mùa vụ phát bệnh và tần suất xuất hiện dịch .......................................... 10
1.2.4. Vùng phát bệnh ...................................................................................... 12
1.2.5. Hiện tượng mang vi khuẩn Pasteurella multocida ở đường hô hấp trên
của động vật khoẻ ............................................................................................ 13
1.3. Các đặc tính sinh học của mầm bệnh............................................................. 15
1.3.1. Phân loại vi khuẩn Pasteurella multocida ....................................... 15
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
1.3.2. Đặc điểm hình thái và tính chất bắt màu ................................................ 16
1.3.3. Đặc tính nuôi cấy................................................................................... 16
1.3.4. Đặc tính sinh hoá ................................................................................... 19
1.3.5. Kháng nguyên của vi khuẩn P. multocida ............................................. 21
1.3.6. Sức đề kháng của vi khuẩn P. multocida ............................................... 24
1.4. Bệnh tụ huyết trùng do vi khuẩn P. multocida gây ra .................................... 25
1.4.1. Biểu hiện đặc trưng của trâu, bò mắc bệnh tụ huyết trùng ...................... 25
1.4.1.1. Triệu chứng của trâu, bò mắc bệnh tụ huyết trùng ........................... 25
1.4.1.2. Bệnh tích ......................................................................................... 27
1.4.2. Chẩn đoán bệnh ..................................................................................... 27
1.4.2.1. Chẩn đoán lâm sàng ........................................................................ 27
1.4.2.2. Chẩn đoán vi khuẩn học .................................................................. 27
1.4.2.3. Chẩn đoán huyết thanh học ............................................................. 28
1.4.3. Phòng và trị bệnh ................................................................................... 29
1.4.3.1. Phòng bệnh ..................................................................................... 29
1.4.3.2. Điều trị bệnh ................................................................................... 30
CHƢƠNG 2: NỘI DUNG - NGUYÊN LIỆU VÀ PHƢƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU............................................................................................... 32
2.1. Đối tượng, thời gian và địa điểm nghiên cứu ................................................. 32
2.1.1. Đối tượng nghiên cứu............................................................................. 32
2.1.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu .......................................................... 32
2.2. Nội dung nghiên cứu ..................................................................................... 32
2.2.1. Điều tra một số đặc điểm dịch tễ bệnh tụ huyết trùng tại tỉnh Hà Giang ........ 32
2.2.2. Phân lập vi khuẩn Pasteurella multocida từ dịch ngoáy mũi gia súc khoẻ ..... 32
2.2.3. Đề xuất biện pháp phòng chống bệnh tụ huyết trùng tại tỉnh Hà Giang ......... 33
2.3. Nguyên liệu dùng cho nghiên cứu ................................................................. 33
2.3.1. Mẫu bệnh phẩm dùng phân lập vi khuẩn ................................................ 33
2.3.2. Động vật thí nghiệm ............................................................................... 33
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
2.3.3. Hóa chất và dụng cụ nghiên cứu ............................................................. 33
2.4. Phương pháp nghiên cứu............................................................................... 34
2.4.1. Phương pháp nghiên cứu dịch tễ học ...................................................... 34
2.4.2. Phương pháp tính tỷ lệ và hệ số .............................................................. 34
2.4.3. Phương pháp xác định tương quan giữa các yếu tố khí hậu và số gia
súc mắc bệnh tụ huyết trùng............................................................................. 35
2.4.4. Phương pháp nuôi cấy, phân lập và xác định vi khuẩn Pasteurella
multocida ........................................................................................................ 37
2.4.4.1. Phương pháp nuôi cấy, phân lập ...................................................... 37
2.4.4.2. Phương pháp xác định tính chất sinh vật, hoá học của P. multocida ....... 38
2.4.5. Kiểm tra độc lực của vi khuẩn của vi khuẩn Pasteurella multocida
phân lập được .................................................................................................. 41
2.4.5.1. Kiểm tra độc lực của vi khuẩn trên chuột bạch ............................... 41
2.4.5.2. Phương pháp làm kháng sinh đồ ...................................................... 42
CHƢƠNG 3: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN ............................................... 43
3.1. Đặc điểm dịch tễ học bệnh tụ huyết trùng gia súc tại Hà Giang ..................... 43
3.1.1. Tình hình bệnh tụ huyết trùng trâu, bò, lợn trên địa bàn tỉnh Hà Giang
từ năm 2007 - 2009. ......................................................................................... 43
3.1.2. Tần suất xuất hiện dịch bệnh tụ huyết trùng trâu, bò tại các huyện từ
năm 2007 - 2009 .............................................................................................. 45
3.1.3. Kết quả điều tra trâu, bò mắc bệnh và chết do bệnh tụ huyết trùng trâu,
bò theo loài gia súc ......................................................................................... 47
3.1.4. Kết quả điều tra trâu, bò mắc bệnh và chết do bệnh tụ huyết trùng trâu,
bò theo mùa vụ ................................................................................................ 49
3.1.5. Kết quả điều tra trâu, bò mắc bệnh và chết do bệnh tụ huyết trùng trâu,
bò theo lứa tuổi ................................................................................................ 51
3.1.6. Triệu chứng đặc trưng của trâu, bò mắc bệnh tụ huyết trùng .................. 55
3.2. Nghiên cứu mức độ và thời gian xảy ra dịch bệnh ......................................... 56
3.2.1. Nghiên cứu mức độ dịch và hệ số năm dịch ........................................... 56
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
3.2.2. Nghiên cứu thời điểm phát dịch, mùa dịch ............................................. 57
3.3. Nghiên cứu các yếu tố tự nhiên ảnh hưởng đến bệnh tụ huyết trùng trâu, bò . 60
3.3.1. Kết quả điều tra trâu, bò mắc bệnh và chết do bệnh tụ huyết trùng trâu,
bò theo vùng địa lý .......................................................................................... 61
3.3.2. Ảnh hưởng các yếu tố khí hậu ................................................................ 64
3.4. Kết quả phân lập, xác định một số đặc tính sinh vật hoá học, độc lực
Pasteurella multocida từ dịch ngoáy mũi của gia súc tại tỉnh Hà Giang ............... 68
3.4.1. Kết quả phân lập vi khuẩn Pasteurella multocida từ dịch ngoáy mũi của gia
súc khoẻ............................................................................................................ 68
3.4.2. Kết quả giám định một số đặc tính sinh vật hoá học của các chủng vi
khuẩn Pasteurella multocida phân lập ............................................................. 69
3.4.3. Kết quả thử độc lực của các chủng vi khuẩn Pasteurella multocida
phân lập ........................................................................................................... 70
3.4.4. Kết quả thử tính mẫn cảm với kháng sinh và hoá dược của các chủng
Pasteurella multocida phân lập ........................................................................ 72
3.4.5. Kết quả xác định type của Pasteurella multocida bằng kỹ thuật PCR ........... 73
3.4.6. Kết quả thử nghiệm một số phác đồ điều trị bệnh tụ huyết trùng trâu, bò ...... 73
3.4.7. Biện pháp phòng trị bệnh tụ huyết trùng trâu, bò tại Hà Giang ............... 75
KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ .......................................................................... 77
DANH MỤC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ .................................................... 79
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................ 80
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT
ADN
: acid deoxyribonucleic
BHI
: Brain Heart Infusion
Cs
: Cộng sự
FAO
: Food and Agriculture Oganization
HSND
: Hệ số năm dịch
HSTD
: Hệ số tháng dịch
MR
: Methylen Red
PCR
: Polymerase Chain Reaction
P. multocida : Pasteurella multocida
THT
: Tụ huyết trùng
TT
: Thể trọng
VP
: Voges Proskauer
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
Bảng 1.1. Phân biệt các loài Pasteurella......................................................... 21
Bảng 1.2. Mối quan hệ giữa hai hệ thống phân loại Carter - Robert ............... 22
Bảng 1.3. Hệ thống phân loại serotype của P. multocida ............................... 24
Bảng 3.1. Kết quả điều tra tình hình bệnh tụ huyết trùng gia súc tại Hà
Giang từ năm 2007 - 2009 ............................................................. 43
Bảng 3.2. Tần suất xuất hiện dịch tụ huyết trùng tại Hà Giang ....................... 45
Bảng 3.3. Kết quả xác định tỷ lệ trâu bò mắc bệnh, chết, tử vong do bệnh tụ
huyết trùng theo loài gia súc .......................................................... 48
Bảng 3.4. Kết quả xác định tỷ lệ trâu bò mắc bệnh, chết, tử vong do bệnh
tụ huyết trùng theo mùa vụ............................................................. 50
Bảng 3.5. Kết quả xác định tỷ lệ trâu, bò mắc bệnh, chết, tử vong do bệnh
tụ huyết trùng theo lứa tổi .............................................................. 53
Bảng 3.6. Kết quả theo dõi triệu chứng đặc trưng của trâu bò mắc bệnh tụ
huyết trùng ..................................................................................... 55
Bảng 3.7. Hệ số năm dịch tụ huyết trùng trâu, bò từ năm 2007 - 2009 ........... 56
Bảng 3.8. Hệ số tháng dịch tụ huyết trùng trâu, bò ......................................... 58
Bảng 3.9. Kết quả xác định tỷ lệ trâu, bò mắc bệnh, chết, tử vong do bệnh
tụ huyết trùng theo vùng địa lý....................................................... 63
Bảng 3.10. Mối tương quan giữa các yếu tố khí hậu với trâu, bò mắc bệnh
tụ huyết trùng trung bình/tháng từ năm 2007 - 2009 ..................... 65
Bảng 3.11. Kết quả phân lập Pasteurella multocida từ dịch ngoáy mũi gia
súc khoẻ........................................................................................ 68
Bảng 3.12. Kết quả giám định một số đặc tính sinh vật hoá học của vi
khuẩn Pasteurella multocida phân lập .......................................... 70
Bảng 3.13. Kết quả thử độc lực của các chủng Pasteurella multocida phân lập .... 71
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
