Môn Thư viện số: Giao thức tìm kiếm Z39.50

Bộ môn : Thư viện số
G/v: Đỗ Quang Vinh
Đề tài : Giao thức tìm kiếm Z39.50

Ma Thị
Hồng
Hạnh

Bùi
Hồng
Mến
Vũ Thị
Mận

Nguyễn
Thị
nhâm
Nguyễn
Thị Hà


Nội dung trình bày:


Giới thiệu về giao thức Z39.50

 Giúp bạn đọc ở thư viện này có thể tìm kiếm tài liệu ở thư viện
khác.
 Trên thế giới giao thức z39.50 được sử dụng lần đầu tiên năm
1970.
 Ở Việt Nam hiên nay các thư viện mới chú trọng trong việc xây

dựng giao thức tìm kiếm liên thư viện.


Việc tìm kiếm liên thư việc đã được chú trọng, bạn đọc ở thư viện này có thể
tìm kiếm tài liệu, tiến hành mượn tài liệu ở thư viện khác thông qua giao thức
tìm kiếm liên thư viện Z39.50.


Với việc các thư viện sử dụng giao thức Z39.50 để tìm kiếm, đặc biệt là thư
viện số thì bạn đọc chỉ cần sử dụng máy tính có kết nối mạng là có thể tiến
hành tìm kiếm thông tin không những ở thư viện của mình mà còn ở các thư
viện mà có liên kết chia sẻ hợp tác với thư viện của mình, mà không nhất thiết
phải trực tiếp tới thư viện


Lịch sử
+ Z39.50 là giao thức client/server cho việc tìm kiếm và lưu trữ thông tin
từ các CSDL lưu trữ ở xa;là sự kết hợp giữa tiêu chuẩn ANSI/NISO Z39.50
và tiêu chuẩn ISO 23950.
+ Giao thức Z39.50 được thư viện quốc hội Mỹ áp dụng. Z39.50 được sử
dụng rộng rãi trong môi trường thư viện và thường được kết hợp thực hiện
trong các hệ thống thư viện tích hợp và phần mềm tham chiếu thư mục cá
nhân.
+ Giao thức Z39.50 được thực thi đầu tiên vào năm 1970 và được bổ sung
với các phiên bản 1988, 1992 và 1995. Các phiên bản cung cấp nhữn tính
năng bao gồm: tìm kiếm, lưu trữ, sắp xếp và duyệt. Cú pháp của giao thức
Z39.50 cho phpes thực hiện nhiều truy vấn phức tạp
+ Z39.50 là một công nghệ phát triển trước khi Web ra đời nên hoàn toàn
độc lập với các phần mềm tìm kiếm.

Các tính
năng

• +hỗ trợ tìm kiếm thông tin trong một phân phối như một máy
•
•

chủ thông tin.
+chia tách các giao diện người dùng trên các mặt hàng từ các
máy chủ thông tin, công cụ tìm kiếm, và cơ sở dữ liệu.
+cung cấp một cái nhìn nhất quán của thông tin từ nhiều nguồn
khác nhau


•

ANSI / NISO Z39.50 cho phép hệ thống máy tính khác nhau - với các hệ thống
điều hành khác nhau, phần cứng, công cụ tìm kiếm, hệ thống quản lý cơ sở dữ liệu để tương thích và làm việc với nhau liền mạch.
•Một thực hiện Z39.50 cho phép một giao diện để truy cập vào nhiều hệ thống cung
cấp người dùng cuối với truy cập gần như trong suốt với các hệ thống khác.
• Là một tiêu chuẩn quốc gia Hoa Kỳ. NISO Z39.50 phát triển và duy trì sự đồng
thuận sử dụng thủ tục phê duyệt ANSI, điều phối viên chính của tiêu chuẩn tự nguyện
ở Hoa Kỳ.


Cách thức hoạt động của giao thức Z39.50
• Z39.50 cung cấp một ngôn ngữ chung cho cả hai hoạt động: lựa chọn thông
•
•

tin dựa trên một số tiêu chuẩn và phục hồi của thông tin.
Z39.50 tiêu chuẩn hóa cách thức trong giao tiếp client và server và phối
hợp hoạt động khi có nhiều hệ thống máy tính, công cụ tìm kiếm và CSDL
khác.
Z39.50 là một giao thức tầng ứng dụng như theo mô hình tham chiếu OSI.
Giao thức hỗ trợ các truy vấn giao tiếp và tương tác trực tiếp với các
chương trình máy tính lưu trữ trên client và server.


• Kiến trúc client/Server phân tán chỉ định rõ ràng về giao tiếp và thu hồi

thông tin. Phần mềm NSD (client) độc lập với phần mềm quản lý thông tin
thực hiện tìm kiếm và trả về kết quả (server). Z39.50 không chú trọng vào
giao diện NSD, nhưng đề cập chi tiết kỹ thuật và thủ tục giao thức thuộc về
Z39.50 client (Z39.50 “origin”) như: khởi tạo truy vấn phục hồi thông tin và
cách thức truy vấn từ server, cùng chi tiết kỹ thuật và thủ tục giao thức
thuộc về Z39.50 server (Z39.50 “target”) như: khả năng thực thi kết quả và
định dạng kết quả trả về cho client.


Mô hình Client/Server hay còn là
Origin/target
• Origin là một phần trong tương tác của client, thường “trong suốt”

•

với NDS và có khả năng truy cập đồng thời nhiều target khác nhau.
Chức năng chính là chuyển truy vấn sang định dạng chuẩn của
giao thức Z39.50; kết nối và gửi truy vấn tới hệ thống lưu trữ CSDL;

mô tả lại báo cáo, kết quả trả về cho người tìm kiếm.
Cổng giao tiếp giữa origin và target là một chương trình có hai giao
diện. Một giao diện hoạt động khi có truy vấn từ một origin tới một
target. Một giao diện để sử lý các giao tiếp của phía client như:
HTTP, Telnet, Z39.50


Khởi tạo một phiên bản Z39.50 và điều chỉnh thứ tự của các phiên hoạt động.
Sau đó, thứ tự được thiết lập và client có thể truy vấn. Z39.50 client thông dịch
truy vấn sang một dạng được tiêu chuẩn hóa và truyền cho Z39.50 server.
Server tìm kiếm trong CSDL và trả kết quả. Sau đó, Client có thể truy vấn yêu
cầu các báo cáo từ tập kết quả hoặc bổ sung thêm truy vấn tới Server.

Cổng giao tiếp dựa trên môi trường web


Các tính năng

Tìm kiếm một
cơ sở dữ liệu

Lấy hồ sơ từ
một cơ sở dữ liệu

Các tính năng khác


Tìm kiếm một CSDL:
ANSI / NISO Z39.50 liệt kê các loại và giá trị của thuộc
tính trong bộ thuộc tính đăng ký. Bộ thuộc tính tiêu chuẩn

hóa và công nhận lẫn nhau cho phép người thực hiện một
cơ sở chung cho thông tin liên lạc liên hệ thống.


Lấy hồ sơ từ một
cơ sở dữ liệu

ANSI / NISO
Z39.50 cung cấp
sự lựa chọn về những
yếu tố dữ liệu (ví dụ, bộ
phần tử) từ các bản ghi
cơ sở dữ liệu người dùng
có thể yêu cầu.

Z39.50 đăng ký tên tập
hợp các yếu tố tiêu chuẩn
hóa và cú pháp kỷ lục để
hỗ trợ thông tin liên lạc
client / server cho khía
cạnh này của thông tin.


Các tính năng khác



3.1.PowerCat Công cụ khai
thác Z39.50
PowerCat là một công cụ hữu ích cho tất cả các thư viện

lớn và những nhà kinh doanh sách ngoại văn chuyên
nghiệp. Thông qua việc tìm kiếm theo công nghệ đa
luồng trên hàng nghìn CSDL của các thư viện trên thế
giới PowerCat có thể tải về đầy đủ các thông tin về một
danh mục sách được yêu cầu. Ngoài việc tìm kiếm trên
các CSDL thư viện, PowerCat còn có khả năng kết nối tới
dịch vụ của nhà bán lẻ trực tuyến hàng đầu thể giới
Amazon để tải về các thông tin thương mại của danh
mục sách mà bạn quan tâm.


3.2 JetPortal - Cổng thư viện
công nghệ Z39.50
• JetPortal - Cổng thư viện giao thức Z39.50, cung cấp cho độc giả

khả năng tra cứu đồng thời tới các CSDL nội bộ và trên toàn thế
giới. Giải pháp quản lý các nguồn tài nguyên đa dạng và phân tán
của thư viện ngày nay.


3.2.1 Các tính năng nổi bật
• Tìm kiếm nhanh trên hàng nghìn CSDL
• Hai phương thức tìm kiếm hiệu quả:
+Tìm kiếm thông thường
+Tìm theo danh mục ISBN
• Tra giá tự động từ Amazon
• Dễ dàng hiệu chỉnh biểu ghi tiêu chuẩn MARC
• Xuất dữ liệu tùy biến

3.2.2 Hoạt động của JetPortal
Không chỉ là một phần mềm đơn thuần, JetPortal cho phép thư
viện vận dụng sự sáng tạo trong việc phân hoạch và quản lý các
nguồn tài nguyên phân tán đảm bảo tính độc lập của các bộ sưu
tập trong một chỉnh thể thống nhất nguồn tài nguyên của thư viện.


Vấn đề (Ngữ cảnh): Một thư viện có thể có tới hàng chục các CSDL khác nhau, mỗi
CSDL là một hệ thống quản lý một bộ sưu tập với công nghệ phụ thuộc vào nhà cung cấp.
Ví dụ:
CSDL thư mục bài trích do Nacesti cung cấp là ứng dụng trên công nghệ CDS/ISIS độc giả
cần tra cứu trên máy cài đặt CSDL này trong thư viện
CSDL toàn văn về kết quả nghiên cứu nông nghiệp do Công ty A cung cấp, ứng dụng giao
diện web, công nghệ CSDL SQL Server
CSDL sách của thư viện giải pháp quản lý thư viện do công ty C cung cấp, ứng dụng tra
cứu giao diện web, công nghệ CSDL Oracle Server
...


Trang web của thư viện sẽ phải tập hợp hàng loạt các đường link khác
nhau trỏ tới các CSDL khác nhau, mỗi CSDL một giao diện tra cứu khai
thác khác nhau.


3.3 Giải pháp tra cứu liên thư
viện chuẩn Z39.50
• JetPortal là tập hợp các giải pháp phần mềm:
Cho phép tổ chức xây dựng các CSDL và xuất bản
• ·
•

•
•

theo giao thức Z39.50
·
Cung cấp khả năng tìm kiếm đồng thời đến nhiều
CSDL Z39.50 trong nội bộ một thư viện và trên toàn thế
giới
·
Các chức năng tùy biến theo yêu cầu để tích hợp với
các hệ thống quản lý hiện tại của mỗi thư viện.
·
JetPortal có thể được mở rộng theo yêu cầu để tích
hợp với các CSDL được xuất bản không theo giao thức
Z39.50 như XMLGateway, Open URL, SRW...


3.3.1 Đặc điểm của JetPortal
• ·
•
•
•
•

JetPortal được xây dựng bằng công cụ lập trình Visual Studio 2005,
kết hợp của các ngôn ngữ lập trình hiện đại C++.NET, C#.NET, VB.NET.
JetPortal ứng dụng các kiến trúc và kỹ thuật mới nhất.
·
Sử dụng kết hợp kỹ thuật Push(đẩy) và Pull (kéo) dữ liệu trong việc
quản lý đa tiến trình làm cho hệ thống vận hành tốc độ cao, tối ưu việc sử

dụng tài nguyên và đảm bảo độ ổn định. Hiện nay việc JetPortal đã thông
qua thử nghiệm trên Internet với hàng chục người sử dụng cùng một lúc.
·
Giao diện sử dụng kỹ thuật AJAX thân thiện dễ sử dụng hơn bao giờ
hết.
·
JetPortal hỗ trợ tốt việc tìm kiếm và hiển thị các biểu ghi nhiều ngôn
ngữ khác nhau: Anh, Việt, Trung, Hàn, Nhật, Nga...
·
JetPortal cho phép dễ dàng tích hợp với các phần mềm quản lý thư
viện khác thông qua các kỹ thuật phổ biến như tham chiếu URL...