Đặc điểm dịch tễ bệnh sán lá gan lớn ở trâu, bò tỉnh Quảng Ninh, biện pháp phòng và trị bệnh
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (284.69 KB, 27 trang )
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
MAI ANH TÙNG
ĐẶC ĐIỂM DỊCH TỄ BỆNH SÁN LÁ GAN LỚN
Ở TRÂU, BÕ TỈNH QUẢNG NINH, BIỆN PHÁP
PHÕNG VÀ TRỊ BỆNH
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP
Thái Nguyên, 2011
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
MAI ANH TÙNG
ĐẶC ĐIỂM DỊCH TỄ BỆNH SÁN LÁ GAN LỚN
Ở TRÂU, BÕ TỈNH QUẢNG NINH, BIỆN PHÁP
PHÕNG VÀ TRỊ BỆNH
Chuyên ngành: Thú y
Mã số: 60 62 50
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS.
Nguyễn Văn Đức
Thái Nguyên, 2011
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết
quả nêu trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất kỳ
công trình nào khác.
Tôi xin cam đoan rằng các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã đƣợc chỉ
rõ nguồn gốc và mọi sự giúp đỡ đã đƣợc cảm ơn.
Tác giả luận văn
Mai Anh Tùng
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
ii
LỜI CẢM ƠN
Với lòng biết ơn sâu sắc, tôi xin bày tỏ lời cảm ơn chân thành tới TS.
Nguyễn Văn Đức ngƣời đã tận tình hƣớng dẫn, giúp đỡ tôi trong quá trình thực
hiện và hoàn thành luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của các thầy, cô giáo trong bộ môn Ký
Sinh Trùng - Khoa Thú Y; các thầy, cô giáo trong khoa Sau Đại Học - Trƣờng Đại
Học Nông Lâm - Thái nguyên và các thầy, cô giáo đã giảng dạy tôi trong suốt quá
trình học tập và nghiên cứu khoa học vừa qua.
Xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã giúp đỡ, động
viên tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu để hoàn thành luận văn này.
Tác giả luận văn
Mai Anh Tùng
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
iii
MỤC LỤC
Trang
LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN .................................................................................................. ii
MỤC LỤC ...................................................................................................... iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ............................................................ vii
DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................... viii
DANH MỤC CÁC HÌNH .............................................................................. ix
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
ĐẶT VẤN ĐỀ .............................................................................................................1
MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU........................................................................................2
Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI .........................................2
Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU ......................................................................3
1.1. ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC CỦA SÁN LÁ FASCIOLA .........................................3
1.1.1. Vị trí của sán lá Fasciola trong hệ thống phân loại động vật học .....................3
1.1.2. Đặc điểm hình thái của sán lá Fasciola .............................................................3
1.1.3. Đặc điểm vòng đời của sán lá Fasciola .............................................................4
1.2. ĐẶC ĐIỂM CỦA BỆNH DO SÁN LÁ FASCIOLA GÂY RA Ở TRÂU, BÒ......7
1.2.1. Cơ chế sinh bệnh của bệnh sán lá Fasciola .......................................................7
1.2.2. Đặc điểm dịch tễ bệnh sán lá Fasciola ở trâu bò ...............................................9
1.2.3. Triệu chứng bệnh sán lá gan ở trâu bò ............................................................12
1.2.4. Bệnh tích của trâu, bò mắc bệnh sán lá gan ....................................................13
1.2.5. Chẩn đoán bệnh sán lá Fasciola ở trâu bò .......................................................14
1.2.6. Phòng và trị bệnh sán lá Fasciola ở trâu bò ....................................................15
1.3. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU TRONG VÀ NGOÀI NƢỚC .............................16
1.3.1. Tình hình nghiên cứu trong nƣớc ....................................................................16
1.3.1.1. Tình hình nhiễm sán lá gan lớn ở trâu, bò trong nƣớc .................................16
1.3.1.2. Vật chủ trung gian của Fasciola spp ............................................................18
1.3.1.3. Tình hình nghiên cứu nang sán lá gan ở thực vật thủy sinh ........................19
1.3.1.4. Các yếu tố ảnh hƣởng đến sự lƣu tồn và phát triển Fasciola spp.................20
1.3.2. Tình hình nghiên cứu ở nƣớc ngoài ................................................................21
1.3.2.1. Thiệt hại do sán lá gan lớn gây ra ................................................................21
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
iv
1.3.2.2. Phân bố và tình hình nhiễm của sán lá gan lớn ở gia súc trên thế giới ........22
1.3.2.3. Vật chủ trung gian của Fasciola spp. ...........................................................24
1.3.2.4. Vai trò của thực vật thủy sinh đối với sự lƣu tồn và phát triển Fasciola spp.......30
1.3.2.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến sự lƣu tồn và phát triển Fasciola spp .................31
Chƣơng 2: ĐỐI TƢỢNG, ĐỊA ĐIỂM, NỘI DUNG, VẬT LIỆU VÀ PHƢƠNG
PHÁP NGHIÊN CỨU....................................................................................33
2.1. ĐỐI TƢỢNG VÀ ĐỊA ĐIỂM NGHIÊN CỨU .................................................33
2.1.1. Đối tƣợng nghiên cứu......................................................................................33
2.1.2. Địa điểm nghiên cứu .......................................................................................33
2.1.3. Thời gian nghiên cứu ......................................................................................33
2.2. VẬT LIỆU NGHIÊN CỨU ...............................................................................34
2.2.1. Mẫu vật nghiên cứu .........................................................................................34
2.2.2. Dụng cụ và hoá chất ........................................................................................34
2.3. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ..............................................................................34
2.3.1. Điều tra về điều kiện tự nhiên, xã hộ và tình hình phát triển chăn nuôi
trâu, bò ở tỉnh Quảng Ninh trong 5 năm gần đây ...........................................34
2.3.1.1. Điều kiện tự nhiên ........................................................................................34
2.3.1.2. Tình hình phát triển chăn nuôi trâu, bò ở tỉnh Quảng Ninh .........................34
2.3.2. Điều tra các yếu tố ảnh hƣởng đến sự lƣu tồn và phát triển của Fasciola
spp. ở các địa điểm nghiên cứu.......................................................................34
2.3.2.1. Các yếu tố xã hội ..........................................................................................34
2.3.2.2. Các yếu tố tự nhiên ......................................................................................35
2.3.3. Nghiên cứu tình nhiễm sán lá gan lớn ở trâu bò ở 4 huyện, thành của tỉnh
Quảng Ninh .....................................................................................................35
2.3.4. Tỷ lệ, cƣờng độ nhiễm sán lá gan lớn ở 4 huyện, thành tỉnh Quảng Ninh ....35
2.3.4.1. Tỷ lệ và cƣờng độ nhiễm sán lá gan lớn ở trâu, bò theo tuổi ........................35
2.3.4.2. Tỷ lệ nhiễm sán lá gan lớn ở trâu bò theo vùng. ..........................................35
2.3.4.3. Tỷ lệ và cƣờng độ nhiễm sán lá gan lớn theo phƣơng thức chăn nuôi ........35
2.3.4.4. Tỷ lệ và cƣờng độ nhiễm sán lá gan lớn theo mùa vụ .................................35
2.3.5. Nghiên cứu vật chủ trung gian của sán lá Fasciola spp..................................35
2.3.5.1. Thành phần loài của 2 loài ốc giống Limnaea ................................................35
2.3.5.2. Kết quả xét nghiệm ốc Limnaea tìm ấu trùng sán lá gan lớn .......................35
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
v
2.3.5. Nghiên cứu các biện pháp phòng, trừ .............................................................35
2.3.5.1. Thử nghiệm xác định hiệu lực của một số thuốc tẩy sán lá gan cho trâu, bò ...35
2.3.5.2. Xác định độ an toàn của thuốc tẩy sán lá gan cho trâu, bò ..........................35
2.3.5.3. Đề xuất biện pháp phòng trị sán lá gan lớn cho trâu, bò ..............................35
2.4. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................................................35
2.4.1. Điều tra về điều kiện tự nhiên, xã hộ và tình hình phát triển chăn nuôi
trâu, bò ở tỉnh Quảng Ninh trong 5 năm gần đây ...........................................35
2.4.1.1. Điều kiện tự nhiên ........................................................................................35
2.4.1.2. Tình hình phát triển chăn nuôi trâu, bò của tỉnh Quảng Ninh năm 2006-2010 .....35
2.4.2. Điều tra các yếu tố ảnh hƣởng đến sự lƣu tồn và phát triển của Fasciola
spp. ở các địa điểm nghiên cứu.......................................................................36
2.4.2.1. Các yếu tố xã hội ..........................................................................................36
2.4.2.2. Các yếu tố tự nhiên ......................................................................................36
2.4.3. Nghiên cứu tình nhiễm sán lá gan lớn ở trâu bò ở 4 huyện, thành của tỉnh
Quảng Ninh. ...................................................................................................36
2.4.3.1. Phƣơng pháp thu thập mẫu sán lá gan lớn trƣởng thành ..............................36
2.4.3.2. Phƣơng pháp xử lý và bảo quản tạm thời mẫu sán lá gan lớn .....................37
2.4.3.3. Phƣơng pháp làm tiêu bản cố định sán lá gan lớn .......................................37
2.4.3.4. Định loại loài sán lá gây bệnh Fasciolasis ở trâu, bò ...................................37
2.4.4. Tình hình nhiễm sán lá gan lớn ở trâu, bò một số huyện, thị thuộc tỉnh
Quảng Ninh ....................................................................................................38
2.4.4.1. Phƣơng pháp lấy mẫu phân ..........................................................................38
2.4.4.2. Phƣơng pháp xét nghiệm phân .....................................................................38
2.4.4.3. Phƣơng pháp xác định cƣờng độ nhiễm .......................................................38
2.4.5. Nghiên cứu tình hình nhiễm ấu trùng sán lá gan lớn ở ốc Limnaea ...............39
2.4.5.1. Phƣơng pháp lấy mẫu ...................................................................................39
2.4.5.2. Phƣơng pháp định loại ốc.............................................................................39
2.4.5.3. Phƣơng pháp ép ốc xét nghiệm mẫu: ...........................................................39
2.4.5.4. Phƣơng pháp định loại ấu trùng sán .............................................................40
2.4.6. Biện pháp phòng và trị SLGL cho trâu, bò .....................................................40
2.4.7. Phƣơng pháp xử lý số liệu ...............................................................................41
Chƣơng 3: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN .............................................................44
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
vi
3.1. ĐIỀU TRA VỀ ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, XÃ HỘI VÀ TÌNH HÌNH
PHÁT TRIỂN CHĂN NUÔI TRÂU, BÒ Ở TỈNH QUẢNG NINH .............44
3.1.1. Điều kiện tự nhiên ...........................................................................................44
3.1.2. Tình hình phát triển chăn nuôi trâu, bò của tỉnh Quảng Ninh ........................48
3.2. ĐIỀU TRA CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN SỰ TỒN TẠI VÀ PHÁT
TRIỂN SÁN LÁ FASCIOLA VÀ BỆNH DO CHÚNG GÂY RA................49
3.2.1. Các yếu tố xã hội .............................................................................................49
3.2.2. Các yếu tố tự nhiên .........................................................................................54
3.3. NGHIÊN CỨU TÌNH HÌNH NHIỄM SÁN LÁ GAN LỚN Ở TRÂU BÒ Ở
4 HUYỆN, THÀNH CỦA TỈNH QUẢNG NINH .........................................54
3.3.1. Tỷ lệ và cƣờng độ nhiễm sán lá gan lớn ở trâu bò (Qua mổ khám) ...............54
3.3.2. Tỷ lệ và cƣờng độ nhiễm sán lá gan lớn ở 4 huyện, thành tỉnh Quảng
Ninh (Qua xét nghiệm phân) ..........................................................................56
3.3.2.1. Tỷ lệ và cƣờng độ nhiễm sán lá gan lớn ở trâu, bò theo tuổi .......................56
3.3.2.2. Tỷ lệ nhiễm sán lá gan lớn ở trâu bò theo vùng ...........................................58
3.3.2.3. Tỷ lệ và cƣờng độ nhiễm sán lá gan lớn theo phƣơng thức chăn nuôi. .......60
3.3.2.4. Tỷ lệ và cƣờng độ nhiễm sán lá gan lớn theo mùa vụ .................................61
3.4. NGHIÊN CỨU VẬT CHỦ TRUNG GIAN CỦA SÁN LÁ FASCIOLA SSP .......63
3.4.1. Thành phần loài của 2 loài ốc giống Limnaea ...................................................63
3.4.2. Kết quả xét nghiệm ốc Limnaea tìm ấu trùng sán lá gan lớn ..........................63
3.5. NGHIÊN CỨU BIỆN PHÁP PHÒNG TRỪ BỆNH SÁN LÁ GAN LỚN. ......65
3.5.1. Thử nghiệm xác định hiệu lực của một số thuốc tẩy sán lá gan cho trâu, bò ......65
3.5.2. Xác định độ an toàn của thuốc tẩy sán lá gan cho trâu, bò .............................68
3.5.3. Đề xuất biện pháp phòng trị sán lá gan lớn cho trâu, bò .................................70
KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ .....................................................................................73
1. KẾT LUẬN ...........................................................................................................73
2. ĐỀ NGHỊ ..............................................................................................................74
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................76
PHỤ LỤC
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
vii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Tên viết tắt
STT
Tên đầy đủ
1
%
Phần trăm
2
ºC
Độ C
3
m²
Mét vuông
4
cm²
Centimet vuông
5
m³
Mét khối
6
DTC
Dài thân chéo
7
F. hepatica
Fasciola hepatica
8
F. gigantica
Fasciola gigantica
9
cs
Cộng sự
10
g
Gam
11
kg
Kilogam
12
m
Mét
13
mg
Miligam
14
mm
Milimet
15
ml
Mililit
16
TT
Thể trọng
17
n
Dung lƣợng mẫu
18
L. swinhoei; L.viridis
Lymnae
19
VN²
Vòng ngực bình phƣơng
20
mx
Sai số trung bình mẫu
21
Sx
Độ lệch tiêu chuẩn
22
P
Trọng lƣợng trâu, bò
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
viii
DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
Bảng 1.1. Tỷ lệ nhiễm F. hepatica trên thế giới .......................................................23
Bảng 1.2. Tỷ lệ nhiễm Fasciola gigantica trên thế giới. ..........................................24
Bảng 1.3. Vật chủ trung gian của F. Hepatica trên thế giới. ....................................25
Bảng 1.4 .Vật chủ trung gian của F. gigantica trên thế giới .....................................27
Bảng 3.1. Phân chia các huyện, thành phố của tỉnh Quảng Ninh theo vùng sinh
thái chăn nuôi ............................................................................................47
Bảng 3.2. Số lƣợng trâu, bò của tỉnh Quảng Ninh năm 2006 - 2010........................48
Bảng 3.3. Phƣơng thức chăn nuôi trâu, bò tại các địa điểm nghiên cứu ...................50
Bảng 3.4. Tình hình sử dụng bãi chăn thả trâu, bò ở các địa điểm nghiên cứu ........50
Bảng 3.5. Thực trạng vệ sinh thú y đối với trâu, bò tại các địa điểm nghiên cứu ....51
Bảng 3.6: Hiện trạng xử lý và sử dụng phân trâu, bò ...............................................52
Bảng 3.7: Thực trạng vấn đề tẩy sán lá gan lớn định kỳ cho trâu bò ........................53
Bảng 3.8: Tỷ lệ và cƣờng độ nhiễm sán lá gan lớn ở trâu bò ...................................54
Bảng 3.9. Tỷ lệ và cƣờng độ nhiễm sán lá gan lớn theo tuổi trâu. ...........................56
Bảng 3.10. Tỷ lệ và cƣờng độ nhiễm sán lá gan lớn theo tuổi bò. ............................56
Bảng 3.11. Tỷ lệ nhiễm sán lá gan lớn ở trâu, bò theo vùng ....................................58
Bảng 3.12. Tỷ lệ và cƣờng độ nhiễm sán lá gan lớn ở trâu bò theo phƣơng thức
chăn nuôi ...................................................................................................60
Bảng 3.13. Tỷ lệ và cƣờng độ nhiễm sán lá gan lớn theo mùa vụ ............................61
Bảng 3.14: Tỷ lệ và cƣờng độ nhiễm ấu trùng sán lá gan lớn của ốc Limnaea
tại các địa điểm nghiên cứu. ......................................................................64
Bảng 3.15: Hiệu lực của thuốc tẩy sán lá gan lớn trên trâu ......................................66
Bảng 3.16: Hiệu lực của thuốc tẩy sán lá gan lớn trên bò ........................................67
Bảng 3.17: Độ an toàn của một số thuốc tẩy sán lá gan lớn trên trâu .......................68
Bảng 3.18: Độ an toàn của một số thuốc tẩy sán lá gan lớn trên bò .........................69
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
