Tổ chức hoạt động dạy học một số kiến thức chương Từ trường và Cảm ứng điện từ vật lý 11 THPT theo tư tưởng của lý thuyết kiến tạo

i

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
--------

HOÀNG THỊ HƢƠNG

TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MỘT SỐ KIẾN THỨC CHƢƠNG
“TỪ TRƢỜNG” VÀ “CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ” VẬT LÝ 11 THPT
THEO TƢ TƢỞNG CỦA LÝ THUYẾT KIẾN TẠO

Chuyên ngành: Lý luận và phƣơng pháp giảng dạy Vật lý
Mã số: 60.14.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học:
PGS.TS. Nguyễn Thị Hồng Việt

THÁI NGUYÊN - 2011
Số hóa bởi Trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên




ii

LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình thực hiện luận văn này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ
nhiệt tình của các thầy giáo, cô giáo, các đồng nghiệp, bạn bè, người thân.

Với những tình cảm chân thành và trân trọng nhất, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn
sâu sắc tới cô giáo PGS.TS. Nguyễn Thị Hồng Việt đã tận tình đóng góp
những ý kiến quý báu giúp tôi trong suốt quá trình hình thành và hoàn chỉnh
luận văn.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban giám hiệu, khoa Sau đại học, khoa Vật lí,
các thầy cô giáo giảng dạy cùng toàn thể các bạn học viên lớp cao học K.17
trường ĐHSP – ĐHTN đã tận tình giảng dạy, góp nhiều ý kiến quý báu cho
tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu khoa học và làm luận văn.
Tôi cũng xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, các thầy cô giáo của
trường THPT Tân Yên số 1 và trường THPT Tân Yên số 2 đã tạo điều kiện
cho tôi trong quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài.
Cuối cùng tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè và người thân đã
giúp đỡ, động viên tạo điều kiện giúp tôi hoàn thành luận văn này.
Thái Nguyên, tháng 8 năm 2011
Tác giả

Hoàng Thị Hương

Số hóa bởi Trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên




iii

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,
kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa có ai công bố trong
một công trình nào khác.
Thái Nguyên, tháng 08 năm 2011

Tác giả

Hoàng Thị Hương

Số hóa bởi Trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên




iv

MỤC LỤC
Trang phụ bìa ..................................................................................................... i
Lời cam đoan ..................................................................................................... ii
Lời cảm ơn ....................................................................................................... iii
Mục lục ............................................................................................................. iv
Danh mục các chữ viết tắt .............................................................................. viii
Danh mục các bảng .......................................................................................... ix
Danh mục các hình vẽ, biểu đồ và đồ thị .......................................................... x
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
1. Lí do chọn đề tài ............................................................................................ 1
2. Mục đích nghiên cứu ..................................................................................... 3
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 3
4. Giả thuyết khoa học ...................................................................................... 4
5. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................... 4
6. Phương pháp nghiên cứu............................................................................... 4
7. Những đóng góp của đề tài .......................................................................... 5
8. Cấu trúc của luận văn .................................................................................... 5
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn............................................................7
1.1. Cơ sở lý luận của lý thuyết kiến tạo và việc vận dụng LTKT vào dạy học

vật lý ở THPT....................................................................................................7
1.1.1. Thuyết kiến tạo nhận thức.......................................................................7
1.1.1.1. Luận điểm cơ bản của J.Piaget.............................................................7
1.1.1.2. Luận điểm kiến tạo của Vygotsky........................................................9
1.1.1.3. Kiến tạo cơ bản ..................................................................................10
1.1.1.4. Kiến tạo xã hội...................................................................................11
1.1.1.5. Lý thuyết kiến tạo và dạy học............................................................12

Số hóa bởi Trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên




v

1.1.2. Dạy học vật lý theo định hướng vận dụng tư tưởng của lý thuyết kiến
tạo....................................................................................................................20
1.1.2.1. Dạy học vận dụng tư tưởng của lý thuyết kiến tạo với mục tiêu dạy
học vật lý trung học phổ thông........................................................................20
1.1.2.2. Đặc điểm tâm sinh lý của học sinh THPT và khả năng vận dụng tư
tưởng của lý thuyết kiến tạo trong dạy học vật lý THPT................................21
1.1.2.3. Tổ chức dạy học vật lý THPT theo định hướng vận dụng tư tưởng của
lý thuyết kiến tạo.............................................................................................22
1.2. Phương pháp thực nghiệm trong dạy học vật lý THPT theo tư tưởng của
lý thuyết kiến tạo.............................................................................................23
1.2.1.Phương pháp thực nghiệm......................................................................23
1.2.2.Phương pháp thực nghiệm trong dạy học vật lý.....................................24
1.2.3. Phương pháp thực nghiệm trong dạy học vật lý THPT theo tư tưởng của
lý thuyết kiến tạo.............................................................................................24
1.2.3.1. Sự cần thiết vận dụng phương pháp thực nghiệm trong dạy học vật lý

THPT theo tư tưởng của lý thuyết kiến tạo.....................................................24
1.2.3.2. Vận dụng phương pháp thực nghiệm trong dạy học vật lý trung học
phổ thông theo tư tưởng của lý thuyết kiến tạo như thế nào?.........................25
1.3.Cơ sở thực tiễn của việc tổ chức dạy học Vật lý theo tư tưởng của lý
thuyết kiến tạo.................................................................................................26
1.3.1.Thực trạng dạy học vật lý ở trường THPT chương “Từ trường” và
chương “Cảm ứng điện từ” theo tư tưởng của lý thuyết kiến tạo....................26
1.3.2. Điều tra quan niệm sẵn có của học sinh khi học chương “Từ trường” và
chương “Cảm ứng điện từ”..............................................................................28
1.3.3.Đề xuất khắc phục những khó khăn trong quá trình xây dựng kiến
thức..................................................................................................................29
Kết luận chƣơng 1.........................................................................................31

Số hóa bởi Trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên




vi

Chƣơng 2: Tổ chức hoạt động dạy học một số kiến thức chƣơng “Từ
trƣờng” và “Cảm ứng điện từ” theo tƣ tƣởng của lý thuyết kiến tạo .....32
2.1. Phân tích nội dung kiến thức thức chương “Từ trường” và “Cảm ứng điện
từ” theo định hướng nghiên cứu......................................................................32
2.1.1. Sơ đồ cấu trúc lôgic nội dung chương “Từ trường”..............................32
2.1.2. Phân tích mục tiêu dạy học của chương “Từ trường”...........................33
2.1.3. Sơ đồ cấu trúc lôgic nội dung chương “Cảm ứng điện từ”...................34
2.1.4. Phân tích mục tiêu dạy học của chương “Cảm ứng điện từ”................34
2.1.5. Đề xuất phương án khắc phục khó khăn trong dạy học chương “Từ
trường”.............................................................................................................35

2.2. Tổ chức quá trình dạy học một số kiến thức chương “Từ trường” và
“Cảm ứng điện từ” theo tư tưởng của lý thuyết kiến tạo.................................36
2.2.1. Đề xuất tiến trình dạy học theo tư tưởng của lý thuyết kiến tạo trong
dạy học vật lý trung học phổ thông dựa trên phương pháp thực nghiệm........36
2.2.2. Thiết kế tiến trình dạy học một số kiến thức chương “Từ trường” và
“Cảm ứng điện từ” theo tư tưởng của lý thuyết kiến tạo.................................41
2.2.2.1. Thiết kế tiến trình kiến tạo kiến thức về: “Từ trường” (Bài 19).........42
2.2.2.2. Thiết kế tiến trình kiến tạo kiến thức về: “Từ thông. Cảm ứng điện từ”
(Bài 23)............................................................................................................54
Kết luận chƣơng 2.........................................................................................65
Chƣơng 3: Thực nghiệm sƣ phạm...............................................................66
3.1. Mục đích và nhiệm vụ của thực nghiệm sư phạm....................................66
3.2. Đối tượng thực nghiệm sư phạm..............................................................66
3.3. Thời điểm thực nghiệm............................................................................67
3.4. Nội dung thực nghiệm sư phạm...............................................................67
3.4.1. Công tác chuẩn bị cho thực nghiệm sư phạm........................................67
3.4.1.1- Chọn lớp thực nghiệm và đối chứng..................................................67

Số hóa bởi Trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên




vii

3.4.1.2. Chọn các bài thực nghiệm sư phạm...................................................67
3.4.2. Tiến trình thực nghiệm sư phạm...........................................................68
3.5. Phân tích và đánh giá kết quả thực nghiệm sư phạm...............................76
3.5.1. Tiêu chí đánh giá ..................................................................................76
3.5.2. Các tham số thống kê đặc trưng............................................................76

3.5.3. Kết quả thực nghiệm sư phạm...............................................................77
3.5.3.1. Xử lý kết quả thực nghiệm sư phạm...................................................77
3.5.3.2. Nhận xét.............................................................................................81
Kết luận chƣơng 3.........................................................................................82
Kết luận chung...............................................................................................83
Tài liệu tham khảo.........................................................................................85
Phụ lục………………………………………………………………………P1

Số hóa bởi Trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên




viii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

DHKT

Dạy học kiến tạo

ĐC

Đối chứng

GI¸O DÔC

Giáo dục

GV

Giáo viên

HS

Học sinh

LTKT

Lý thuyết kiến tạo

PPDH

Phương pháp dạy học

PPTN

Phương pháp thực nghiệm

SGK

Sách giáo khoa

THPT

Trung học phổ thông

TN

Thực nghiệm

TNg

Thí nghiệm

TNSP

Thực nghiệm sư phạm

Số hóa bởi Trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên




ix

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 3.1: Kết quả học kỳ I của lớp thực nghiệm và lớp đối chứng
Bảng 3.2: Bảng thống kê các điểm số (Xi) của bài kiểm tra
Bảng 3.3: Bảng xếp loại kết quả kiểm tra
Bảng 3.4: Phân phối tần suất kết quả kiểm tra
Bảng 3.5. Bảng tổng hợp các tham số

Số hóa bởi Trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên




x

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, BIỂU ĐỒ VÀ ĐỒ THỊ
Sơ đồ 1.1. Sơ đồ kiến tạo kiến thức của nhóm CLIS
Sơ đồ 1.2. Sơ đồ mô tả phương pháp thực nghiệm
Sơ đồ 1.3. Sơ đồ cấu trúc lôgic giải quyết vấn đề
Sơ đồ 2.1. Sơ đồ cấu trúc lôgic nội dung chương “Từ trường”.
Sơ đồ 2.2.Sơ đồ cấu trúc lôgic nội dung chương “Cảm ứng điện từ”.
Sơ đồ 2.3. Sơ đồ kiến tạo kiến thức áp dụng phương pháp thực nghiệm
Biểu đồ 3.1. Biểu đồ xếp loại kết quả kiểm tra
Biểu đồ 3.2. Biểu đồ phân phối tần xuất kết quả kiểm tra

Số hóa bởi Trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên




data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....

data error !!! can't not
read....



data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....

data error !!! can't not

read....


data error !!! can't not
read....

data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....

data error !!! can't not
read....