SKKN một số BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ sử DỤNG PP TRỰC QUAN KHI dạy tự NHIÊN xã hội

Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng ph ơng pháp
quan sát trong dạy học Tự nhiên và xã hội lớp 3

Lời mở đầu
T nhiờn v xó hi l mụn hc cung cp cho hc sinh nhng kin thc
c bn ban u v cỏc s vic, hin tng trong t nhiờn, xó hi v trong
cỏc mi quan h ca con ngi, xy ra xung quanh cỏc em nhm gúp
phn hon thin nhõn cỏch cho tr. ỏp ng nhu cu i mi phng phỏp
dy hc tớch cc húa hot ng hc sinh, tụi mnh dn xut mt s bin
phỏp nõng cao hiu qu s dng phng phỏp quan sỏt trong dy hc T
nhiờn v xó hi lp 3. Ni dung bao gm cỏc chng sau:
Chng I: C s lớ lun
Chng II: C s thc tin
Chng III: Mt s bin phỏp nõng cao hiu qu s dng phng phỏp
quan sỏt trong gi hc T nhiờn v xó hi lp 3

MC LC
Phạm Thị Thanh

- 1 -


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng ph ơng pháp
quan sát trong dạy học Tự nhiên và xã hội lớp 3
T
rang
Ti liu tham kho3
M U..4
1. Lớ do chn ti..4
2. Lch s ti...5
3. i tng v phm vi nghiờn cu...6

4. Nhim v nghiờn cu..........6
5. Phng phỏp nghiờn cu.6
6. úng gúp ti...7
7. Cu trỳc ti.7
NI DUNG7
Chng I: C s lớ lun...7
Chng II: C s thc tin14
Chng III: Mt s bin phỏp nõng cao hiu qu s dng phng
phỏp quan sỏt trong dy hc T nhiờn v xó hi lp 3..19
KT LUN28

TI LIU THAM KHO
Phạm Thị Thanh

- 2 -


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng ph ơng pháp
quan sát trong dạy học Tự nhiên và xã hội lớp 3
1. Ti liu bi dng thng xuyờn cho Giỏo viờn tiu hc chu k III
(2003 2007), tp 2, BGD T.
2. T nhiờn xó hi v phng phỏp dy hc t nhiờn - xó hi, tp 2, B
giỏo dc o to, 2007.
3. Ti liu bi dng giỏo viờn dy cỏc mụn hc trong chng trỡnh tiu
hc tp 1,2 ( mụn ting Vit, o c, Khoa hc, Lch s v a lý 4)ca
BGD T, giỏo v tiu hc, nh xut bn giỏo dc.
4. Sỏch giỏo khoa T nhiờn v xó hi 3, Sỏch giỏo viờn mụn T nhiờn v xó
hi 3, BGD T, nh xut bn giỏo dc.
5. Phan Trng Ng, Dy hc v phng phỏp dy hc trong nh trng,
NXB HSP 2004

6. http/google.com. vn.

PHN M U
1. Lý do chn ti :

Phạm Thị Thanh

- 3 -


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng ph ơng pháp
quan sát trong dạy học Tự nhiên và xã hội lớp 3
Giỏo dc tr em l mt nhim v vụ cựng quan trng m c xó hi u
quan tõm, bi vỡ Tr em hụm nay l th gii ngy mai, ngy mai th
gii cú nhng ch nhõn tt, xó hi cú nhng cụng dõn tt thỡ ngay t ngy
hụm nay chỳng ta phi o to th h tr cú kin thc c bn v t nhiờn xó
hi v cú phm cht o c ca con ngi cỏc em c hc lờn cỏc cp
hc trờn d dng. Nhim v giỏo dc hc sinh luụn luụn c xó hi quan
tõm nhng quan trng hn c vn l nh trng, c bit l trng tiu hc.
Bi vỡ nh trng núi chung v trng tiu hc núi riờng l ni kt tinh
trỡnh vn minh ca xó hi trong cụng tỏc giỏo dc tr em. a tr ngy
hụm nay v mai sau tr thnh nhng ngi nh th no l tu thuc rt
nhiu vo cp tiu hc cỏc em c hc nhng gỡ?
Trong ú, T nhiờn v Xó hi chớnh l mụn hc nh th. Nú cung cp
cho hc sinh nhng kin thc c bn ban u v cỏc s vic hin tng
trong t nhiờn, xó hi v trong cỏc mi quan h ca con ngi, xy ra xung
quanh cỏc em. Bờn cnh cỏc mụn hc chớnh nh Toỏn, Ting Vit, T
nhiờn v xó hi trang b cho cỏc em nhng kin thc c bn ca bc hc
gúp phn bi dng nhõn cỏch ton din cho tr.
Ho cựng vi cụng cuc i mi mnh m v phng phỏp, hỡnh thc

t chc dy hc trờn ton ngnh, mụn T nhiờn v xó hi cng cú nhng
bc chuyn mỡnh, tng bc vn dng thay i linh hot cỏc phng
phỏp dy hc nhm tớch cc hoỏ cỏc hot ng ca hc sinh, phỏt huy tớnh
ch ng sỏng to ca hc sinh trong quỏ trỡnh lnh hi tri thc.
Phng phỏp quan sỏt l phng phỏp c trng, thng c s dng
khi dy hc mụn T nhiờn v xó hi v c bit l i vi hc sinh giai
on 1. Hc sinh quan sỏt ch yu l nhn bit hỡnh dng, c im bờn
ngoi ca s vt hin tng ang din ra trong mụi trng t nhiờn, trong
cuc sng. Khi c s dng cỏc giỏc quan tip cn trc tip vi s vt,
hin tng (s mú, ngi, nm, m x, nhỡn, nghe.) lnh hi tri thc
hc sinh s thớch thỳ hn trong hc tp.

Phạm Thị Thanh

- 4 -


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng ph ơng pháp
quan sát trong dạy học Tự nhiên và xã hội lớp 3
Vỡ la tui tiu hc, cỏc em hc sinh cũn rt hn nhiờn. Cỏc em ch
hiu c nhng khỏi nim cú liờn quan n mụi trng t nhiờn v xó hi
trc tip xung quanh. Cỏc em cũn thiu kin thc trc tip v th gii
thc. Do ú, cn to iu kin cỏc em tri nghim mt cỏch trc tip
hay giỏn tip. C t duy v tỡnh cm ca cỏc em u mang tớnh c th, trc
quan, giu cm xỳc. Mt khỏc giai on ny ghi nh khụng ch nh cũn
gi mt vai trũ quan trng trong quỏ trỡnh nhn thc ca cỏc em. ng thi
kh nng tp trung chỳ ý ca cỏc em cha cao. Vỡ vy, vic s dng
phng phỏp quan sỏt trong dy hc ú gúp phn khụng nh trong gi dy
T nhiờn v xó hi trng Tiu hc. L mt giỏo viờn tng lai tụi hiu
rng giỳp hc sinh hiu c th ni dung trong chng trỡnh, thỡ ging dy

phi xut phỏt t vic xỏc nh phng phỏp dy phự hp vi tng ni
dung bi dy v tng i tng c th.
Xut phỏt t nhu cu tỡm hiu v nõng cao kin thc v vic dy hc
mụn T nhiờn v xó hi v tm quan trng ca nú. Tụi thy vic s dng
phng phỏp quan sỏt nhm i mi phng phỏp dy hc l mt vic lm
rt cn thit. Vỡ th, tụi chn ti: Mt s bin phỏp nõng cao hiu qu
s dng phng phỏp quan sỏt trong dy hc T nhiờn v xó hi lp 3
2. Lch s ti
Cỏc bin phỏp quan sỏt trong gi hc T nhiờn v xó hi c rt nhiu
nh giỏo, nh khoa hc quan tõm v nghiờn cu:
- T nhiờn xó hi v phng phỏp dy hc T nhiờn xó hi tp 2
(Sỏch d ỏn phỏt trin giỏo viờn tiu hc). Trong sỏch nờu lờn c cỏc
phng phỏp dy hc v cỏc hỡnh thc t chc dy hc ch yu.
- Ti liu bi dng thng xuyờn cho Giỏo viờn tiu hc chu k III
B giỏo dc o to. Trong sỏch núi lờn c quy trỡnh dy tit quan sỏt
t phỏt hin kin thc.
Qua tỡm hiu tụi thy: Nhng cun sỏch trờn ch a ra mt s kin thc
nhm vn dng phng phỏp quan sỏt theo mt quy trỡnh ca chng trỡnh

Phạm Thị Thanh

- 5 -


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng ph ơng pháp
quan sát trong dạy học Tự nhiên và xã hội lớp 3
sỏch giỏo khoa ci cỏch. Song quỏ trỡnh dy ch rp khuụn theo mụ tớp no
ú m cha a ra c s vn dng vo tng bi c th mt cỏch cú hiu
qu. Do ú m quỏ trỡnh dy T nhiờn v xó hi cha t kt qu cao.
3. Mc ớch v nhim v nghiờn cu

Mc ớch nghiờn cu
- Nghiờn cu v tỡm hiu tỡnh hỡnh s dng phng phỏp quan sỏt trong
dy hc Tiu hc.
- a ra cỏc bin phỏp nhm nõng cao hiu qu s dng phng phỏp
quan sỏt trong gi hc T nhiờn v xó hi lp 3.
Nhim v nghiờn cu
- Gúp phn i mi phng phỏp dy hc mụn T nhiờn v xó hi
Tiu hc theo hng phỏt huy tớnh tớch cc dy hc.
- Tỡm hiu thc trng dy dy T nhiờn v xó hi lp 3
- xut mt s bin phỏp nhm nõng cao cht lng dy hc.
- Rỳt ra bi hc kinh nghim.
4. i tng v phm vi nghiờn cu
i tng;
Mt s bin phỏp nõng cao hiu qu s dng phng phỏp quan sỏt trong
gi hc T nhiờn v xó hi lp 3.
Phm vi nghiờn cu
Mụn T nhiờn v xó hi lp 3
5. Phng phỏp nghiờn cu
- Phng phỏp nghiờn cu ti liu: sỏch, bỏo, tp chớ
- c sỏch: sỏch giỏo khoa, sỏch giỏo viờn, sỏch tham kho
- Phng phỏp iu tra, thc tin.
6. úng gúp ti
- Tỡm hiu cỏc phng phỏp dy hc i mi ỏp dng trong chng trỡnh
dy hc.

Phạm Thị Thanh

- 6 -

Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng ph ơng pháp
quan sát trong dạy học Tự nhiên và xã hội lớp 3
- Nghiờn cu mt s bin phỏp nõng cao hiu qu s dng phng phỏp
quan sỏt trong gi hc T nhiờn v xó hi lp 3.
- Mt s ý kin xut.
7. Cu trỳc ti
Ngoi phn m u v phn kt lun ti bao gm nhng phn sau:
- Chng I: C s lớ lun
- Chng II: C s thc tin
- Chng III: Mt s bin phỏp nõng cao hiu qu s dng phng phỏp
quan sỏt trong dy hc T nhiờn v xó hi lp 3

NI DUNG
CHNG I: C S L LUN
1. Phng phỏp dy hc T nhiờn v xó hi
T nhiờn v xó hi l mt mụn hc quan trng trong chng trỡnh Tiu
hc
1.1 Khỏi nim phng phỏp dy hc
Phng phỏp dy hc l tng hp cỏc cỏch thc hot ng ca c thy v
trũ trong quỏ trỡnh dy hc, c tin hnh di vai trũ ch o ca thy
nhm thc hin tt cỏc nhim v dy hc.
1.2. Mt s c im riờng ca phng phỏp dy hc Tiu hc
* Phng phỏp dy hc T nhiờn v xó hi c hiu l giỏo phỏp b
mụn T nhiờn v xó hi gm nhiu b phn bao gm cỏc phng phỏp c
thự, nguyờn tc dy hc, cỏch thc tỏc ng ln nhau gia giỏo viờn v hc
sinh.
* Phng phỏp dy hc Tiu hc ph thuc vo ni dung dy hc.
- Phng phỏp dy hc Tiu hc ph thuc vo cỏc tõm lớ ca ngi hc.
- Phng phỏp dy hc Tiu hc ph thuc vo phng tin dy hc.
- Phng phỏp dy hc Tiu hc ph thuc vo s la chn ca giỏo

viờn.
1.3. Cỏc phng phỏp dy hc T nhiờn v xó hi ch yu

Phạm Thị Thanh

- 7 -


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng ph ơng pháp
quan sát trong dạy học Tự nhiên và xã hội lớp 3
* H thng cỏc phng phỏp dy hc mụn T nhiờn v xó hi
- Phng phỏp quan sỏt
- Phng phỏp m thoi
- Phng phỏp iu tra
- Phng phỏp thc hnh
- Phng phỏp thớ nghim
- Phng phỏp k chuyn
- Phng phỏp tho lun
- Phng phỏp úng vai
- Phng phỏp trũ chi hc tp
- Phng phỏp ng nóo
2. Phng phỏp quan sỏt trong dy hc mụn T nhiờn v xó hi
2.1. Phng phỏp quan sỏt l gỡ?
Phng phỏp quan sỏt l phng phỏp trong ú GV t chc cho HS s
dng cỏc giỏc quan tri giỏc cú mc ớch i vi cỏc ụớ tng trong t
nhiờn v xó hi m khụng cú s can thip vo cỏc quỏ trỡnh din bin ca
cỏc hin tng hoc s vt ú.
2.2. Vai trũ ca phng phỏp quan sỏt trong dy hc mụn T nhiờn
v xó hi
Phng phỏp quan sỏt l phng phỏp c trng c s dng khi dy

mụn T nhiờn v xó hi. Hc sinh quan sỏt ch yu l nhn bit hỡnh
dng, c im bờn ngoi ca c th ngi, ca mt s cõy xanh, mt s
ng vt hoc nhn bit cỏc hin tng ang din ra trong mụi trng t
nhiờn, trong cuc sng hng ngy. Mc tiờu quan sỏt phi n gin, phự
hp vi c im nhn thc v t duy ca hc sinh. Trong quỏ trỡnh quan
sỏt, giỏo viờn phi t ra cỏc cõu hi ngn gn v rừ rng hng hc
sinh vo kin thc cn tỡm kim v phỏt hin.
2.3. Quy trỡnh thc hin
Bc 1: Xỏc nh mc ớch quan sỏt.

Phạm Thị Thanh

- 8 -


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng ph ơng pháp
quan sát trong dạy học Tự nhiên và xã hội lớp 3
Trong quỏ trỡnh quan sỏt khụng phi lỳc no hc sinh cng rỳt ra c nhng
c im ca i tng. Vỡ vy, vi mi i tng, GV cn xỏc nh mc ớch
ca vic quan sỏt.
Bc 2: La chn i tng quan sỏt
i tng quan sỏt l tranh nh, s , mu vt, mụ hỡnhl khung cnh
gia ỡnh, lp hc, cuc sng a phng, l cõy ci, con vt v mt s s
vt, hin tng quan sỏt. GV nờn u tiờn chn cỏc vt tht v tu theo ni
dung hc tp, GV s chn i tng quan sỏt phự hp vi trỡnh HS v
iu kin a phng.
Vớ d:
i vi thc vt
Giỏo viờn nờn cho hc sinh quan sỏt trong sõn trng, vn trng,
ng ph hoc khu vc xung quanh trng. c bit, i vi hc sinh

nụng thụn, khi khụng cú iu kin tip xỳc vi vt tht thỡ cho hc sinh
quan sỏt tranh nh, mụ hỡnh.
i vi ng vt
Khi hc v mt s ng vt, c th ngi, GV nờn hng dn hc sinh
phi hp quan sỏt cỏc ng vt tht, quan sỏt chớnh c th cỏc em vi quan
sỏt tranh nh hoc s . Hc sinh s hỡnh thnh biu tng sng ng, cũn
quan sỏt tranh nh hay s rt cú li cho s phỏt trin t duy ca cỏc em.
i vi cuc sng xó hi
Tt nht l cho hc sinh quan sỏt cuc sng xy ra hng ngy cựng tranh
v nh chp nhng khung cnh c trng cú tớnh khỏi quỏt cao.
Bc 3: T chc v hng dn HS quan sỏt.
- T chc: Tựy theo ni dung v mc tiờu ca bi hc, s dựng dy
hc hoc hin tng vt tht m cú th t chc cho HS quan sỏt cỏ nhõn,
quan sỏt theo nhúm hoc c lp. iu ú ph thuc vo s dựng chun
b c v nng lc qun lý ca GV.
- S dng nhng cõu hi nhm hng dn hc sinh:

Phạm Thị Thanh

- 9 -


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng ph ơng pháp
quan sát trong dạy học Tự nhiên và xã hội lớp 3
+ Quan sỏt tng th ri mi i n b phn, chi tit.
+ Quan sỏt t bờn ngoi ri mi i vo bờn trong.
+ So sỏnh vi cỏc i tng cựng loi (m cỏc em ó bit) tỡm ra
nhng c im ging nhau v khỏc nhau.
Bc 4: T chc cho HS bỏo cỏo kt qu quan sỏt c v i tng.
T chc cho hc sinh trỡnh by theo nhúm hoc theo cỏ nhõn. GV cú th

nờu cõu hi cựng hc sinh trao i hon thin kt qu quan sỏt.
2.4. u im v hn ch ca phng phỏp quan sỏt:
- u im
+ HS c s dng phi hp nhiu giỏc quan tri giỏc s vt, hin
tng, hỡnh thnh c cỏc biu tng, khỏi nim c th v hin tng
+ To hng thỳ hc tp, phỏt trin kh nng tp trung, chỳ ý, úc tũ mũ khỏm
phỏ khoa hc.
+ Phỏt trin t duy v nõng cao tớnh t lc, tớch cc ca hc sinh.
- Hn ch
Khụng phi lỳc no cng tỡm c i tng quan sỏt phự hp vi ni
dung hc tp.
Mt s lu ý khi s dng phng phỏp quan sỏt
- i vi mụn T nhiờn v xó hi i tng quan sỏt ca hc sinh
khụng ch l tranh nh, mu vt, mụ hỡnh m cũn l khung cnh gia ỡnh,
lp hc, cõy ci, con ngi v mt s s vt, hin tng din ra hng ngy
trong t nhiờn v xó hiVỡ vy giỏo viờn cú th t chc cho hc sinh
quan sỏt trong lp hay ngoi lp (sõn trng, vn trng, cỏc a im
xung quanh trng...) hay cú th i xa hn nh cụng viờn cỏc vựng lõn
cn
- GV nờn s dng i tng quan sỏt nh l ngun thi thc t chc
cho HS tin hnh cỏc hot ng hc tp, tng bc phỏt hin ra kin thc
mi.

Phạm Thị Thanh

- 10 -


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng ph ơng pháp
quan sát trong dạy học Tự nhiên và xã hội lớp 3

- khc phc vic hc sinh thng ch s dng th giỏc quan sỏt
giỏo viờn cn hng dn cỏc em huy ng ti a tt c cỏc giỏc quan
quan sỏt (trong trng hp c th). Nh vy, hc sinh mi nh bi lõu v
cú nhng biu tng chớnh xỏc v cỏc s vt, hin tng.
3. Nhu cu i mi phng phng phỏp dy hc
3.1. Phng phỏp dy hc tớch cc
Phng phỏp dy hc tớch cc l mt thut ng rỳt gn, c dựng
nhiu nc ch nhng phng phỏp giỏo dc, dy hc theo hng phỏt
huy tớnh tớch cc, ch ng, sỏng to ca ngi hc. Phng phỏp dy hc
tớch cc hng ti vic hot ng húa, tớch cc húa hot ng nhn thc
ca ngi hc, ngha l tp trung vo phỏt huy tớnh tớch cc ca ngi hc
ch khụng phi l tp trung vo phỏt huy tớnh tớch cc ca ngi dy, tuy
nhiờn dy hc theo phng phỏp tớch cc thỡ giỏo viờn phi n lc nhiu
so vi dy theo phng phỏp th ng.
3.2. Nhu cu v i mi phng phỏp dy hc
Hc sinh Tiu hc cú trớ thụng minh khỏ nhy bộn sc so, cú úc tng
tng phong phỳ. ú l tin tt cho vic phỏt trin t duy nhng rt d
b phõn tỏn, ri trớ nu b ỏp t, cng thng, quỏ ti. Chớnh vỡ th ni dung
chng trỡnh, phng phỏp ging dy, hỡnh thc chuyn ti, truyn t lm
th no cho phự hp vi tõm sinh lý la tui l iu khụng th xem nh.
c bit i vi hc sinh lp 3, lp m cỏc em va mi vt qua nhng
mi m ban u chuyn t hot ng vui chi l ch o sang hot ng
hc tp l ch o. Vỡ la tui mu giỏo, cỏc em c hc theo cỏch vui
chi l ch yu cũn yờu cu v k lut hc tp v kt qu hc tp khụng t
ra nghiờm ngt i vi mi em. Lờn n lp 1 thỡ yờu cu ú t ra l
thng xuyờn i vi cỏc em tt c cỏc mụn hc. Nh vy núi v cỏch
hc, v yờu cu hc thỡ tr lp 1 gp phi mt s thay i t ngt m n
cui nm lp 1 v sang lp 2 cỏc em mi quen dn vi cỏch hc ú. Do vy

Phạm Thị Thanh

- 11 -


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng ph ơng pháp
quan sát trong dạy học Tự nhiên và xã hội lớp 3
gi hc s tr nờn nng n, khụng duy trỡ c kh nng chỳ ý ca cỏc em
nu cỏc em ch cú nghe v lm theo.
Mun gi hc cú hiu qu thỡ ũi hi ngi giỏo viờn phi i mi
phng phỏp dy hc tc l kiu dy hc Ly hc sinh lm trung tõm
hng tp trung vo hc sinh, trờn c s hot ng ca cỏc em. Kiu dy
ny ngi giỏo viờn l ngi nh hng, t chc ra nhng tỡnh hung hc
tp nú kớch thớch úc tũ mũ v t duy c lp. Mun cỏc em hc c thỡ
trc ht giỏo viờn phi nm chc ni dung ca mi bi v la chn, vn
dng cỏc phng phỏp sao cho phự hp, bi no thỡ s dng cỏc phng
phỏp trc quan, thuyt trỡnh, trũ chi ... hoc bi no thỡ s dng phng
phỏp ging gii, kim tra, thớ nghim ... nhng phi chỳ ý n c im tõm
sinh lý ca hc sinh Tiu hc.
Hc sinh Tiu hc khụng th ngi quỏ lõu trong gi hc cng nh lm
mt vic gỡ nhiu thi gian vỡ th giỏo viờn cú th thay i hot ng
hc ca cỏc em trong gi hc : cho cỏc em tho lun, lm bi tp hoc
thụng qua trũ chi. Cú nh vy mi gõy c hng thỳ hc tp v khc sõu
c bi hc.
Tuy nhiờn khụng cú phng phỏp no l ti u c. Vỡ vy, giỏo viờn cn
phi bit phi hp cỏc phng phỏp mt cỏch nhun nhuyn, linh hot.
Lm c iu ú giỏo viờn mi t chc gi dy c thnh cụng.
Hc sinh lp 3 va bc qua giai on ban u ca bc tiu hc: Giai
on tip cn vi nhng kin thc ht sc s gin ch yu c giỏo viờn
cung cp qua trc quan sinh ng. Hc sinh lp 3 bt u bit chuyn t
trc quan sinh ng n nhng phõn tớch, so sỏnh, tng hp kin thc

dng t duy tru tng. Tuy nhiờn, hc sinh lp 3 vn cũn quan sỏt s vt
hin tng di dng tng th, n gin. Nng lc suy lun ca cỏc em cũn
kộm, trong khi ú lng kin thc truyn t thỡ nhiu v n di dng
tranh v, yờu cu v phn bi hc úng khung rt khụ cng. Nu khụng
khai thỏc phự hp thỡ rt d dn n vic hc sinh chỏn hc mụn t nhiờn

Phạm Thị Thanh

- 12 -


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng ph ơng pháp
quan sát trong dạy học Tự nhiên và xã hội lớp 3
xó hi. thc hin tt mc tiờu ca mụn hc t nhiờn xó hi, giỏo viờn
cn phi cp nht, i mi phng phỏp giỳp hc sinh phỏt huy tớnh tớch
cc ch ng sỏng to trong hc tp, giỳp hc sinh hot ng nhiu i theo
ỳng cỏc con ng m cỏc
4. c im tõm sinh lý ca hc sinh tiu hc.
- la tui Tiu hc c th ca tr ang trong thi k phỏt trin vỡ th
sc do dai ca c th cũn thp nờn tr khụng th lm lõu mt c ng n
iu, d mt mi nht l khi hot ng quỏ lõu v phũng hc nh thp. Vỡ
th, khi s dng phng phỏp quan sỏt vo bi hc s giỳp hc sinh hot
ng c t duy ln th cht s lm cho cỏc em yờu thớch mụn hc hn.
- Hc sinh Tiu hc d nh nhng chúng quờn nht l khi cỏc em
khụng tp trung cao . Vỡ vy ngi giỏo viờn phi to ra hng thỳ trong
hc tp v phi thng xuyờn c luyn tp. Do ú, khi c nhỡn vo vt
tht hay mụ hỡnh bi hc s giỳp hc sinh tri giỏc v nhng gỡ mỡnh ó nhỡn
thy t ú trớ nh bn vng hn
- Hc sinh Tiu hc rt d xỳc ng v thớch tip xỳc vi mt s vt,
hin tng no ú nht l nhng hỡnh nh gõy cm xỳc mnh. Vớ d nh

mụ hỡnh c quan hụ hp, hot ng tun honcỏc em s yờu thớch s
khỏm phỏ, tỡm hiu nhng tri thc mi l khi tip xỳc vi nú.
- Tr hiu ng, ham hiu bit cỏi mi nờn d gõy cm xỳc mi song
cỏc em chúng chỏn. Do vy trong dy hc giỏo viờn phi s dng nhiu
dựng dy hc, a hc sinh i tham quan, i thc t, tng cng thc
hnh ... cng c khc sõu kin thc.

CHNG II: C S THC TIN
1. Yờu cu v ni dung mụn T nhiờn v xó hi lp 3
1.1. Mc tiờu chng trỡnh T nhiờn v xó hi lp 3

Phạm Thị Thanh

- 13 -


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng ph ơng pháp
quan sát trong dạy học Tự nhiên và xã hội lớp 3
Kin thc
Cung cp cho hc sinh mt s kin thc c bn ban u v thit thc
v:
+ Con ngi v sc kho
+ Mt s s vt, hin tng n gin trong t nhiờn v xó h xung
quanh.
K nng
Bc u hỡnh thnh v phỏt trin hc sinh nhng k nng:
+ T chm súc sc khe bn thõn v phũng trỏnh mt s bnh tt, tai
nn.
+ Quan sỏt nhn xột, nờu thc mc, t cõu hi v din t nhng hiu
bit ca mỡnh v s vt, hin tng n gin trong t nhiờn v xó hi.

Thỏi
Hỡnh thnh v phỏt trin hc sinh nhng thỏi v hnh vi:
+ T giỏc thc hin cỏc qui nh v sinh cỏ nhõn, an ton cho bn thõn,
gia ỡnh v cng ng.
+ Yờu thiờn nhiờn, gia ỡnh, trng hc, quờ hng.
1.2. Cu trỳc chng trỡnh
Mụn T nhiờn xó hi mang tớnh tớch hp gm 3 ch im:
- Ch : Con ngi v sc khe:
ch im ny, hc sinh c hc cỏc c th ngi v cỏc c quan
trong c th, cỏch gi v sinh thõn th, cỏch n , ngh ngi, vui chi iu
v an ton phũng chng bnh tt.
Vớ d: C quan hụ hp, c quan tun hon, c quan thn kinh
- Xó hi:
Ch im ny, hc sinh c hc v cỏc thnh viờn, cỏc hot ng v cỏc
mi quan h gia ỡnh trong cng ng v iu kin sng ca xó hi, cỏc
hot ng sinh sng nhõn dõn, mt s c s hnh chớnhCỏch gi gỡn v

Phạm Thị Thanh

- 14 -


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng ph ơng pháp
quan sát trong dạy học Tự nhiên và xã hội lớp 3
sinh nh, lp, trng hc, cng ngCỏch gi an ton cho bn
thõn v c ngi khỏc trong mụi trng sinh hot v hc tp ca mỡnh.
- T nhiờn:
Hc sinh c hc v c im, mụi trng sng ca ng, thc vt ni
ting, ớch li v tỏc hi ca chỳng i vi i sng v sc khe con ngi,
mt s hin tng t nhiờn nh: Mt tri; trỏi t; vai trũ ca mt tri i

vi s sng trờn trỏi t
1.3 Ni dung chng trỡnh c th
Ni dung chng trỡnh T nhiờn v Xó hi lp 3 cú 3 ch gm 70 tit
ca 35 tun. Trong ú cú 63 bi hc mi v 7 bi ụn tp c phõn phi:
Con ngi v sc khe (18 bi)
Bi 1: Hot ng th v c quan hụ hp (Quan sỏt ng tỏc hc sinh)
Bi 2: Nờn th nh th no?
Bi 3: V sinh hụ hp (Quan sỏt, lm thớ nghim lm v sinh bng nc
mui)
Bi 4: Phũng bnh ng hụ hp
Bi 5: Bnh lao phi
Bi 6: Mỏu v c quan tun hon (Quan sỏt mụ hỡnh)
Bi 7: Hot ng tun hon (Quan sỏt s vũng tun hon)
Bi 8: V sinh c quan tun hon
Bi 9: Phũng bnh tim mt
Bi 10: Hot ng bi tit nc tiu (Quan sỏt s h bi tit)
Bi 11: V sinh c quan bi tit nc tiu
Bi 12: C quan thn kinh (Quan sỏt s v nờu tờn cỏc b phn)
Bi 13: Hot ng thn kinh (Quan sỏt hot ng ca hc sinh khi lm thớ
nghim: chm tay vo ly nc núng)
Bi 14: Hot ng thn kinh (tip theo)
Bi 15: V sinh thn kinh
Bi 16: V sinh thn kinh (tip theo)
Bi 17 18: ễn tp v kim tra: Con ngi v sc khe

Phạm Thị Thanh

- 15 -

Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng ph ơng pháp
quan sát trong dạy học Tự nhiên và xã hội lớp 3
Xó hi (21 bi)
Bi 19: Cỏc th h trong mt gia ỡnh (Quan sỏt tranh)
Bi 20: H ni, h ngoi (Quan sỏt tranh)
Bi 21- 22: Thc hnh: Phõn tớch v v s mi quan h h hng
Bi 23: Phũng chỏy khi nh
Bi 24: Mt s hot ng trng (Quan sỏt cỏc hot ng ti trng hc)
Bi 25: Mt s hot ng trng (tip theo)
Bi 26: Khụng chi cỏc trũ chi nguy him
Bi 27 28: Tnh (thnh ph) ni bn ang sng (Quan sỏt tranh, nh)
Bi 29: Cỏc hot ng thụng tin liờn lc (Quan sỏt tranh v thc t)
Bi 30: Hot ng nụng nghip (Quan sỏt tranh, hỡnh)
Bi 31: Hot ng cụng nghip, thng mi
Bi 32: Lng quờ v ụ th (Quan sỏt tranh, hỡnh nh)
Bi 33: An ton khi i xe p
Bi 34 35: ễn tp v kim tra hc k I
Bi 36: V sinh mụi trng
Bi 37: V sinh mụi trng (tip theo)
Bi 38: V sinh mụi trng (tip theo)
Bi 39: ễn tp: Xó hi
T nhiờn (31 bi)
Bi 40: Thc vt (Quan sỏt cõy ci ti sõn trng v nh )
Bi 41: Thõn cõy (Quan sỏt thõn cõy ti sõn trng hoc trong lp hc)
Bi 42: Thõn cõy (tip theo)
Bi 43: R cõy (Quan sỏt r cõy thu thp c t hc sinh v giỏo viờn)
Bi 44: R cõy (tip theo)
Bi 45: Lỏ cõy (Quan sỏt lỏ cõy ti sõn trng)
Bi 46: Kh nng k diu ca lỏ cõy (Xem tranh v quan sỏt ti sõn trng)
Bi 47: Hoa (Quan sỏt ti lp qua vt tht v tranh nh)

Bi 48: Qu (Quan sỏt ti lp qua vt tht v tranh nh)

Phạm Thị Thanh

- 16 -


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng ph ơng pháp
quan sát trong dạy học Tự nhiên và xã hội lớp 3
Bi 49: ng vt (S dng tranh nh v con vt tht ti cỏc gia ỡnh)
Bi 50: Cụn trựng (Quan sỏt qua tranh, nh)
Bi 51: Tụm, cua (Quan sỏt qua tranh, nh)
Bi 52: Cỏ (Quan sỏt qua tranh, nh)
Bi 53: Chim (Quan sỏt qua tranh, nh)
Bi 54: Thỳ (Quan sỏt qua tranh, nh)
Bi 55: Thỳ (tip theo)
Bi 56 57: Thc hnh: i thm thiờn nhiờn
Bi 58: Mt tri (Quan sỏt ti sõn trng)
Bi 59: Trỏi t. Qu a cu (Mụ hỡnh qu a cu)
Bi 60: S chuyn ng ca Trỏi t (Mụ hỡnh qu a cu)
Bi 61: Trỏi t l mt hnh tinh trong h Mt Tri (Quan sỏt tranh)
Bi 62: Mt Trng l v tinh ca Trỏi t (Mụ hỡnh)
Bi 63: Ngy v ờm trờn Trỏi t (Mụ hỡnh)
Bi 64: Nm, thỏng v mựa
Bi 65: Cỏc i khớ hu (Mụ hỡnh, qu a cu)
Bi 66: B mt Trỏi t (Quan sỏt bn )
Bi 67: B mt lc a
Bi 68: B mt lc a (tip theo)
Bi 69 70: ễn tp v kim tra hc k II: T nhiờn
2. Thc trng vn dng phng phỏp quan sỏt trong dy hc T nhiờn

v xó hi lp 3
2.1 Thun li
- Sỏch giỏo khoa
Ni dung kin thc trong ton b sỏch c phỏt trin theo nguyờn tc t
gn n xa, dn dt hc sinh m rng vn hiu bit t bn thõn n gia
ỡnh, trng hc, cuc sng xung quanh. Mi ch tớch hp giỏo dc mt
cỏch hp lý, kt hp cht ch gi kờnh ch v kờnh hỡnh phự hp vi tng
i tng hc sinh.

Phạm Thị Thanh

- 17 -


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng ph ơng pháp
quan sát trong dạy học Tự nhiên và xã hội lớp 3
- Giỏo viờn:
+ B giỏo dc o to luụn to iu kin cho cụng tỏc thay sỏch t hiu
qu tt. Giỏo viờn cú y nng lc, nm vng tay ngh. Giỏo viờn ch
yu c o to qua trng lp s phm.
+ Phn ln giỏo viờn nm c cỏc phng phỏp dy hc v s dng
phng phỏp quan sỏt trong dy hc mụn T nhiờn v xó hi. Song, vic s
dng phng phỏp quan sỏt cũn ớt v phn ln cha t hiu qu cao.
- Hc sinh:
Hc sinh c tip xỳc vi th gii bờn ngoi nh quan h gia ỡnh, h
hng, cõy ci xung quanh vn, trờn ng v cỏc con vt nuụi trong
nhnờn giỳp cỏc em hỡnh thnh kin thc s gin khi hc trờn lp.
2.2 Khú khn:
- Sỏch giỏo khoa
T nhiờn v xó hi lp 3 c biờn son da trờn nguyờn tc t gn n

xa, s dng cỏc hỡnh nh phong phỳ giỳp hc sinh tip thu ngun tri thc.
Nhng hỡnh nh trỡnh by trong sỏch nhiu khi cũn xa l vi cỏc em vỡ th
khi quan sỏt hc sinh s tip nhn mt cỏch mỏy múc m khụng ghi nh lõu
v bn vng c.
- Giỏo viờn:
Trờn thc t vic s dng phng phỏp quan sỏt trong dy hc T nhiờn
v Xó hi vn cha c thc hin mt cỏch ỳng mc. Vic dy hc T
nhiờn v Xó hi ch din ra khụ khan, cng nhc, mang tớnh cht i phú
cho y chng trỡnh. Hc sinh, ph huynh v thm chớ c giỏo viờn
vn cho rng mụn hc ny l ph nờn khụng chuyờn tõm ý, nờn hay b
ct gim thi lng dnh thi gian cho hai mụn hc chớnh: Toỏn v
Ting Vit vn cú lng kin thc nhiu. Chớnh vỡ th, khi dy hc giỏo
viờn s dng phng phỏp quan sỏt cha linh hot, thnh tho, cũn hc
sinh thỡ lỳng tỳng khi quan sỏt, cha thc s ch ng trong chim lnh tri
thc. Vỡ vy cỏc em cha hng thỳ vi vic hc mụn T nhiờn v Xó hi.

Phạm Thị Thanh

- 18 -


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng ph ơng pháp
quan sát trong dạy học Tự nhiên và xã hội lớp 3
- Hc sinh:
+ Hc sinh lp 3 l giai on u ca Tiu hc, cỏc em cũn b ng,
cha mnh dn,cha t tin khi tham gia cỏc hot ng hc tp.
+ Hc sinh cha cú kh nng nh lõu vỡ khụng c trc tip quan sỏt
cỏc s vt, hin tng. Mt s em khụng tr li c cõu hi khi cha nhỡn
thy trc tip.

CHNG III. MT S BIN PHP NNG CAO HIU
QU S DNG PHNG PHP QUAN ST TRONG GI
HC T NHIấN V X HI LP 3
s dng phng phỏp quan sỏt cú hiu qu thỡ giỏo viờn cn rốn
luyn cho mỡnh cỏc k nng phc v cho t chc quan sỏt. Vic phi hp
thc hin linh hot cỏc k nng hng dn quan sỏt s em li kt qu cao
cho vic hc tp mụn T nhiờn v Xó hi. Vỡ th, giỏo viờn cn rốn cho hc
sinh cỏc k nng quan sỏt. Cỏc k nng ú bao gm:
1. Xỏc nh ni dung v vn dng phng phỏp quan sỏt vo dy
hc
Giỏo viờn cn bit khi no thỡ s dng phng phỏp quan sỏt. Vic xỏc
nh c tỡnh hung s dng phng phỏp quan sỏt lm cho bi dy hiu
qu hn. Giỏo viờn nờn s dng phng phỏp quan sỏt khai thỏc kin
thc t cỏc s vt, hin tng v s dng vo thi gian u ca tit hc
to hng thỳ lm vic ca hc sinh.
Vớ d: Bi 47: Hoa (T nhiờn v xó hi 3, trang 90)
Trong phn khai thỏc kin thc mi, giỏo viờn t chc cho hc sinh quan
sỏt tỡm hiu nhng c im ca mt s loi hoa: tờn hoa, mu sc, hỡnh
dỏng lỏ, mựi hngcú gỡ c bit.

Phạm Thị Thanh

- 19 -


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng ph ơng pháp
quan sát trong dạy học Tự nhiên và xã hội lớp 3

- Tờn hoa: Hoa s
- Mu sc: Cú mu vng mu hng v mu trng

- Hỡnh dỏng: Hoa cú 5 cỏnh, cỏc cỏch hỡnh bu dc
- Mựi hng: Cú mựi thm d chu

- Tờn hoa: Hoa cỳc
- Mu sc: Hoa mu vng, nhy mu nõu
- Hỡnh dỏng: Hoa cú nhiu cỏnh nh
- Mựi hng: Hoa cú mựi thm d chu
Sau khi khai thỏc kin thc cn t thỡ giỏo viờn s dng n phng
phỏp hi ỏp, ging gii
Vớ d: Khi day bi Qu (T nhiờn v xó hi, trang 92)
phn hỡnh thnh kin thc mi giỏo viờn cú th cho hc sinh quan sỏt
cỏc loi qu khỏc nhau m hc sinh v giỏo viờn thu thp c (quan sỏt
trong lp): Chụm chụm, qu chanh, qu chuiv t cõu hi: Em hóy mụ
t mu sc, hỡnh dng, mựi v ca loi qu m em ang cú?

Phạm Thị Thanh

- 20 -


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng ph ơng pháp
quan sát trong dạy học Tự nhiên và xã hội lớp 3

- Mu sc: Mu vng
- Hỡnh dng: Hỡnh bu dc
- Mựi v: V ngt
Sau khi cho hc sinh quan sỏt qu tht hc sinh s hỡnh tng c ni
dung bi hc ca mỡnh, cỏc em s tip thu bi nhanh hn v nh lõu hn.
2. La chn i tng quan sỏt
Giỏo viờn cn xỏc nh c lng kin thc cn t trong mt tit hc.

T ú xỏc nh c i tng khai thỏc lng kin thc ú. i tng
quan sỏt cú th l cỏc hin tng din ra trong cuc sng hng ngy: tranh
nh, mụ hỡnhSong nờn ti a la chn vt tht cho hc sinh quan sỏt. Vỡ
quan sỏt vt tht giỳp cho hc sinh tri giỏc trc tip vn dng c nhiu
giỏc quan trong quan sỏt, giỳp cho tit hc sinh ng hn. Khi khụng cú
iu kin tip xỳc vi vt tht thỡ mi s dng mụ hỡnh, tranh nh.
Vớ d: Khi dy bi: Thỳ (T nhiờn v xó hi 3, trang 104)
Khi dy bi Thỳ giỏo viờn nờn s dng phng phỏp quan sỏt mt
cỏch linh hot tựy ni dung bi hc v c im a phng ni cỏc em
ang sinh sng:
Nu trng hc nụng thụn, giỏo viờn cú th t chc cho hc sinh quan
sỏt nhng con vt tht (trõu, bũ, dờ) hc sinh tỡm hiu v khai thỏc
kin thc cn chim lnh mt cỏch sinh ng, d nh nht. Ngoi ra, giỏo
viờn nờn s dng mt s tranh nh, mụ hỡnh v cỏc con vt khỏc hc
sinh quan sỏt. Hoc giỏo viờn cú th cho hc sinh quan sỏt nhng con vt
khụng cú trong sỏch m nú gn gi vi cuc sng cỏc em nh: chú, mốo

Phạm Thị Thanh

- 21 -


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng ph ơng pháp
quan sát trong dạy học Tự nhiên và xã hội lớp 3

Da vo cỏc hỡnh nh con vt thõn quen, hc sinh d dng chim lnh
c kin thc d dng hn lm c s hc bi mi.
Nu trng hc thnh ph, giỏo viờn cú th t chc cho hc sinh tham
quan cỏc vn bỏch thỳ nhm giỳp hc sinh nh hỡnh v chim lnh
tri thc. Ngoi ra, giỏo viờn nờn s dng tranh nh, mụ hỡnh hc sinh

quan sỏt nhng con vt cỏc em cha quan sỏt c.
Trong nhiu trng hp, giỏo viờn phi hp c vt tht v tranh nh, mụ
hỡnh quan sỏt. Vỡ tranh nh v mụ hỡnh th hin c s vt, hin tng
trng thỏi tnh v cú s khỏi quỏt cao.
Vớ d: Bi 1: Hot ng th v c quan hụ hp (T nhiờn v xó hi lp
3, trang 4)
Khi dy bi ny giỏo viờn cn s dng c vt tht l c th hc sinh
mụ t s thay i ca lng ngc khi hớt vo v th ra. ng thi, giỏo viờn
phi s dng tranh cỏc em bit c quan hụ hp gm nhng b phn no?
Cỏc ng i ca khụng khớ khi hớt vo th ra? Qua ú, hc sinh hiu c
tm quan trng ca c quan hụ hp: Giỳp ta luụn khớ oxy sng.
Ngoi vic phi bit xỏc nh l cn phi quan sỏt cỏi gỡ giỏo viờn cũn phi
bit la chn dựng quan sỏt sao cho phự hp:
+ dựng a vo quan sỏt phi phự hp vi bi hc, th hin c ni
dung bi hc.
+ dựng a vo quan sỏt phi kớch thớch c hng thỳ hc tp, phỏt
huy tớnh tớch cc, ch ng, sỏng to ca hc sinh
+ dựng quan sỏt m bo khoa hc, s phm, kớch thc va phi.

Phạm Thị Thanh

- 22 -


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng ph ơng pháp
quan sát trong dạy học Tự nhiên và xã hội lớp 3
+ dựng a ra ỳng lỳc, ỳng ch. Nu nh ó khai thỏc c kin
thc thỡ nờn ct dựng, nu dựng lõu s lm cho hc sinh quan
sỏt tn mn cỏc yu t khụng cn thit v xao nhóng vo cỏc hot ng hc
tp k tớờp.

Vớ d: Khi dy bi 33: An ton khi i xe p.
Giỏo viờn cn s dng tranh nh th hin th no l an ton khi i xe p
v mt s tranh nh v vi phm an ton giao thụng. Qua ú, giỏo viờn giỏo
dc cỏc em nhng cỏi gỡ nờn v khụng nờn, sau ú giỏo viờn ct tranh, nh
v a ra tỡnh hung hc sinh suy ngh, tr li. Nh vy, s phỏt trin
c t duy quan sỏt v suy lun mt cỏch linh hot cho cỏc em.
3. Xỏc nh mc ớch quan sỏt
Trong mt bi hc, khụng phi mi kin thc cn cung cp cho hc sinh
u c rỳt ra t quan sỏt, vỡ vy khi ó chun b c i tng cho hc
sinh quan sỏt, giỏo viờn cn phi xỏc nh cho hc sinh quan sỏt phi t
c mc ớch no. T ú hng hc sinh quan sỏt vo b phn, c im
ca i tng quan sỏt nht nh ch khụng quan sỏt lan man.
Vớ d: Bi 40: Thc vt (T nhiờn v xó hi lp 3, trang 76)
Giỏo viờn nờn t chc cho hc sinh quan sỏt cỏc cõy cú trng (cú th
quan sỏt theo nhúm hoc theo lp) giỏo viờn cn xỏc nh cỏc kin thc cn
rỳt ra, cn t c khi quan sỏt cõy thc vt trng:
- Nhn bit c hỡnh dỏng, c im, ln ca nhng cõy quan sỏt
c.
- So sỏnh nhng im ging v khỏc nhau ca cõy va quan sỏt.
- T vic xỏc nh mc tiờu cn t giỏo viờn cn t chc cho hc sinh
quan sỏt thõn, lỏ, mu sc.c bit l phi cho hc sinh s dng v giỏc,
khu giỏc nhn bit ra mựi v ca cõy. T ú cho hc sinh nhn bit
c ú l loi cõy gỡ? Tỏc dng nh th no? phõn bit õu l loi cõy n
qu, õu l cõy ly g... Giỏo viờn cn theo dừi, hng dn hc sinh quan
sỏt khai thỏc c kin thc cn t c.

Phạm Thị Thanh

- 23 -

Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng ph ơng pháp
quan sát trong dạy học Tự nhiên và xã hội lớp 3

Vớ d: Bi 43: R cõy (T nhiờn v xó hi lp 3, trang 82)
bi ny, giỏo viờn cho hc sinh quan sỏt cú th trong lp v cú th
ngoi lp hc: Hc sinh bit c õu l r cc, õu l r chựm, phõn bit
s khỏc nhau gia hai loi r ú v nờu c tỏc dng ca nú.
Trong quỏ trỡnh quan sỏt, giỏo viờn nờn hng dn hc sinh quan sỏt t c
th n chi tit trờn vt tht sau ú cho hc sinh kt lun trờn c s m
bo tớnh trc quan v tớnh thc t nhm giỳp hc sinh cng c v khc sõu
kin thc.
4. T chc cho hc sinh quan sỏt
t chc cho hc sinh quan sỏt tht tt, tht hiu qu thỡ giỏo viờn cn
cú k nng t chc v hng dn quan sỏt khoộ lộo, nh nhng, linh hot.
Cn c vo lng dựng cú c, giỏo viờn la chn hỡnh thc t chc
dy hc phự hp: Nu cú nhiu dựng m bo 1 dựng/ 1 hc sinh thỡ
t chc dy hc cỏ nhõn. Nu dựng cú ớt thỡ t chc dy hc theo nhúm.
Cỏc nhúm cú th cựng quan sỏt mt i tng gii quyt chung mt
nhim v hc tp hoc mi nhúm cú th quan sỏt nhiu i tng quan sỏt
khỏc nhau v gii quyt nhiu nhim v khỏc nhau. C th:
- Dy hc theo nhúm (dựng cho mt s hot ng phn phỏt trin bi)
Tỏc dng ca vic dy hc theo nhúm l cao vai trũ t hp tỏc trỏch
nhim cỏ nhõn vi tp th. ng thi dy hc theo nhúm rốn luyn cho hc
sinh nhng k nng: Bit lng nghe la chn, tip nhn ý kin ca ngi
khỏc b sung vo s hiu bit ca mỡnh, ng thi hc sinh bit trỡnh
by ý kin ca mỡnh cho bn nghe v hc c cụng tỏc t chc, iu
khin.

Phạm Thị Thanh

- 24 -


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng ph ơng pháp
quan sát trong dạy học Tự nhiên và xã hội lớp 3
Vớ d bi: V sinh hụ hp; bnh lao phi; mỏu v c quan tun hon;
lng quờ v ụ th; thc vt;
- Dy hc cỏ nhõn (dựng cho mt s hot ng phn phỏt trin bi v
cng c)
L chỳ ý phỏt trin nng lc riờng ca tng hc sinh. ng thi rốn cho
cỏc em cú thúi quen t hc, t lm vic, hỡnh thc dy hc cỏ nhõn rt a
dng, cú th lm vic vi phiu hc tp, ngoi ra cũn cú mt s hỡnh thc
khỏc nh: Lm bi tp trong sỏch, lm cỏc trũ chi, tin hnh cỏc thớ nghim,
s th hin ti nng, cỏc hot ng c lp nh: Su tm tranh nh, thu tp ti
liu, kho sỏt thc t ni mỡnh .
Vớ d nh bi: Phũng bnh tim mch; hot ng thn kinh; hot ng
nụng nghip; tụm, cua;
- Dy hc c lp (dựng cho phn gii thiu bi, gii thiu phn hot
ng v phn kt lun sau mi hot ng hay c bi)
L mt hỡnh thc dy hc c bn, khỏ ph bin trong dy hc ly GV lm
trung tõm.Trong dy hc ly HS lm trung tõm, xut hin nhiu hỡnh thc
dy hc phự hp vi cỏc PPDH cao vai trũ hot ng nhn thc ca hc
sinh. Dy hc theo lp tuy cú nhiu tỏc dng tớch cc, nhng khụng din ra
sut bui hc m ch din ra trong mt thi gian ngn, vo nhng lỳc thớch
hp ca tit hc nh vo u, gia v cui tit hc
Túm li: Ba hỡnh thc t chc trờn cn vn dng mt cỏch linh hot tựy
thuc vo ni dung vo tng bi hc.
Ngoi ra, cũn cú dy hc ngoi tri, cho hc tham quan v t chc trũ
chi

Chỳ ý: Khi quan sỏt, giỏo viờn cn to iu kin cho hc sinh c s
dng nhiu giỏc quan phỏn oỏn, cm nhn s vt v hin tng ( mt
nhỡn, tai nghe, tay s, mi ngi) t ú mi gõy hng thỳ hc tp cho hc
sinh lm vic vi i tng rỳt ra kin thc cn chim lnh.
Giỏo viờn cn t chc cho hc sinh bt u quan sỏt t ton th ri mi
i n b phn chi tit; t bờn ngoi ri mi i vo bờn trong trc khi i
n nhng nhn xột tng quỏt v s vt, hin tng ó bit tỡm ra nhng
im ging nhau hoc khỏc nhau.
Nu t chc quan sỏt theo nhúm hc sinh, giỏo viờn nờn cho cỏc em
phỏt biu kt qu quan sỏt trong nhúm hoc c mt bn ghi li nhng quan

Phạm Thị Thanh

- 25 -