Thay đổi điện tâm đồ trong cơn hạ đường huyết trên bệnh nhân đái đường

THAY ĐỔI ĐIỆN TÂM ĐỒ
TRONG CƠN HẠ ĐƯỜNG HUYẾT
TRÊN BỆNH NHÂN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG
Mai Trọng Trí 1, Phan Thị Quỳnh Như2, Đỗ Tiến Vũ2,
Nguyễn Tấn Khang1, Trần Quang Nam2

1. Bệnh viện Nhân Dân 115, TPHCM
2. Bộ môn Nội Tiết, Đại học Y Dược TPHCM

1


NỘI DUNG
Đặt vấn đề
Mục tiêu nghiên cứu
Tổng quan tài liệu

Phương pháp nghiên cứu
Kết quả và bàn luận
Giới hạn của nghiên cứu
2


ĐẶT VẤN ĐỀ
Hạ đường huyết
• Một trong những biến chứng nặng đe dọa tính mạng
• Gia tăng tử vong (1)(2)(3)

Biến cố tim mạch liên quan hạ đường huyết (HĐH)
• Thấy được qua nghiên cứu thực nghiệm, các báo cáo ca lâm
sàng, các thử nghiệm lâm sàng (4)(5)

• Sự thay đổi trên điện tâm đồ trong cơn HĐH qua các nghiên cứu
thực nghiệm, báo cáo ca lâm sàng
Còn ít nghiên cứu về thay đổi điện tâm đồ (ECG) trong cơn HĐH
1.
2.
3.

Sophia Zoungas, M.D., N Engl J Med 2010;363:1410-8
Skrivarhaug T, et al; Diabetetologia 2006;49:298-305
Tanenberg RJ, et el; Endocr Pract 2010;16:244-248

4.
5.

Amy L, et al; Diabetes 2014;63:1457–1459
Secrest AM, et al; Diabet Med 2011;28:293-300
3


TỔNG QUAN TÀI LIỆU
Nhiều nghiên cứu thực nghiệm, các biến đổi trên ECG
gặp trong cơn hạ đường huyết:
• Nhịp chậm xoang (1)
• Ngoại tâm thu nhĩ và thất (1)
• QTc kéo dài (2)(3)(4)(5)
• Rung nhĩ (6)
• PR kéo dài (7)
1.
2.
3.

4.
5.
6.
7.

Elaine Chow, et al, Diabetes 2014;63:1738-1747
T.F. Christesen, Journal of Diabetes and Its complications (2014)
J.W. Beom, et al; Diabetes Metab J. 2013 Jun; 37(3): 190–195.
T.F. Christesen, et el; Car Re & Prac, Volume (2010), 6 pages
Gill, et al, Diabetologia (2009) 52:42-45
A.Collier,et al; Postgraduate Medical Journal (1987)63,895-897
J M Nappi, West J Med. 1983 Jan; 138(1): 95–97

4


MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
Xác định các bất thường trên điện tâm đồ trong cơn hạ đường

huyết nặng bao gồm các kiểu rối loạn nhịp, tình trạng kéo dài
đoạn QTc, sự chênh lên hoặc chênh xuống của đoạn ST, sự đổi
chiều của sóng T.

5


ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Thiết kế nghiên cứu

• Nghiên cứu cắt ngang

Dân số nghiên cứu
• Dân số chọn mẫu: tất cả các bệnh nhân nhập khoa nội tiết
bệnh viện 115 từ tháng 12/2015 đến tháng 3/2016 thoả tiêu
chuẩn chọn mẫu.

Phương pháp chọn mẫu: chọn mẫu thuận tiện
6


ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Tiêu chuẩn nhận vào

Tiêu chuẩn loại trừ

• Lớn hơn hoặc bằng 18 tuổi
• Có sử dụng các thuốc ảnh hưởng
• Đã được chẩn đoán đái tháo
lên QT
đường
• Bệnh tim mạch có đặt máy tạo
• Nhập viện vì hạ đường huyết có
nhịp
đường huyết tại thời điểm nhập
viện ≤ 70 mg/dL (≤3,9 mmol/L)
• Được đo điện tâm đồ tại khoa cấp
cứu lúc nhập viện.

7

ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Phương pháp phân tích điện tâm đồ

• Phân tích bởi bác sĩ chuyên khoa tim mạch (được làm mù
kết quả đường huyết).
Phương pháp xử lý số liệu
• Nhập dữ liệu bằng phần mềm Epidata.
• Xử lý số liệu bằng Microsoft Excel 2013 và SPSS 20.0.

8


BIẾN SỐ NGHIÊN CỨU
Tuổi, giới, thời gian mắc bệnh ĐTĐ, các bệnh đồng mắc
Thuốc đang sử dụng
Huyết áp, nhịp tim, tình trạng tri giác, biểu hiện thần kinh trong
cơn HĐH.
Đường huyết, HbA1c, nồng độ Natri, nồng độ Kali, Ure,
Creatinin, eGFR (MDRD)

9


BIẾN SỐ NGHIÊN CỨU
Khoảng QT: được tính từ bắt đầu phức hợp QRS đến kết thúc

sóng T
QTc (Khoảng QT hiệu chỉnh) được tính bằng các công thức
theo phương pháp Bazett (1)
QTc bất thường nếu ≥ 440ms (2)

1 𝑄𝑇𝑐 =

𝑄𝑇
𝑅𝑅

𝑄𝑇𝑐BZT

QTc bất thường nguy cơ cao nếu ≥ 500ms (3)
1. Davey (2002) J of Pharm and Toxic Meth, 48 (1), pp. 3-9.
2. Priori SG, et al. Euro Heart J 2001;22:1374-450
3. Priori SG, et al. NEng J of Med 2003;348:1866-74

10


KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN

11


KẾT QUẢ
151 ca nhập Khoa Nội tiết
vì hạ đường huyết từ
tháng 12/2015 đến tháng
3/2016
50 ca bị loại ra:
-không đo ECG tại thời điểm nhập viện

-ECG nhiễu không đọc được thông số

-BN đã đươc truyền Glucose trước đó

100 ca nhận vào phân tích

Thu thập dữ liệu nhân trắc,
tiền sử bệnh ,thuốc điều trị,
xét nghiệm

Chuyên gia nhịp
học đọc ECG

12


ĐẶC ĐIỂM NHÂN TRẮC VÀ BỆNH ĐỒNG MẮC
Đặc điểm

Kết quả

Tuổi (năm)

67,9  11,8

Giới n (%)
Nam
Nữ

31 (31)
69 (69)

Thời gian mắc ĐTĐ (năm)

2,5 (0 - 30)

Thuốc đang điều trị (%)
Insulin
Thuốc viên
Phối hợp

14
30
6

Tăng huyết áp (%)

79

Bệnh mạch vành (%)

17

Tai biến mạch máu não (%)

17

Tổng số (ca)

101

13

ĐẶC ĐIỂM TRIỆU CHỨNG TRONG CƠN HẠ ĐƯỜNG HUYẾT
50
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0

49

10
Dấu thần
kinh khu trú

15

Rối loạn tri
giác

11
Hôn mê

Co giật

ĐẶC ĐIỂM CẬN LÂM SÀNG
Cận lâm sàng
Glucose (mg/dL)

Kết quả
31,50 (10 – 69)

HbA1C (%)
Natri máu (mmol/L)
Kali máu (mmol/L)
Creatinin (mg/dL)

6,1 (3,3 – 13,8)
135 (113 -145)
3,7  0,5
1,0 (0,5-14,7)

Ure (mg/dL)
eGFR (MDRD) (ml/phút/1,73 m2 da)

40,85 (11,50– 279,0)
58,4  31,8

15


BIỂU HIỆN ĐIỆN TÂM ĐỒ TRONG CƠN HẠ ĐƯỜNG HUYẾT

60

57

50

40
30
20

5

10

7

4

3

3

0
QTc dài

PR dài

Sóng T
dẹt

Rung nhĩ Ngoại tâm Ngoại tâm
thu nhĩ
thu thất
16


TỈ LỆ QTcBZT DÀI TRONG CƠN HẠ
ĐƯỜNG HUYẾT
Nghiên cứu

Tetsuro Tsujimoto, 2013
Nhật Bản (1)

Chúng tôi

N
Tỉ lệ QTcBZT > 440ms

167
59,28%

100
57%

1. Tsujimoto T, et al. Diabetes Care 2014 Jan; 37(1): 217-225
17


QTcBZT TRUNG BÌNH TRONG CƠN HẠ ĐƯỜNG HUYẾT

QTcBZT (ms)

Tổng

Nam

Nữ

446,63 ± 4,00

430,29 ± 7,37

453,97 ± 4,54

Nghiên cứu

Elaine Chow
Vương quốc Anh
2014 (1)

QTcBZT

440 ± 43 ms

J.W. Boem
Hàn Quốc
2016 (2)

Chúng tôi

447,6 ± 18,2 ms 446,63 ± 4,00 ms

1. Chow E, et al. Diabetes 2014; 63:1738-47.
2. Beom JW, et al. Diabetes & metabolism journal 2013; 37:190-5
18


Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng ở
bệnh nhân ĐTĐ típ 2 theo thời gian QTc
QTcBZT

P

<440ms (n = 43)

≥ 440ms (n=57 )

Tuổi

năm

68,02  10,2

67,35  13,03

0,093

HbA1C

%

6,4  1,8

6,9  1,8

0,667

Glucose

mg/dL

36,70  14,05

33,59  12,23

0,217

Kali máu

mmol/L

3,7  0,4

3,7  0,5

0,367

Creatinine

mg/dL

1,77  0,35

1,66  0,22

0,783

HA tâm thu

mmHg

141,86  24,71

145,09  29,40

0,304

HA tâm trương

mmHg

81,74  13,71

80,00  14,40

0,585

Mạch

lần/phút

84,37  22.69

83,72  18,11

0,177

Tăng huyết áp

%

43%

54%

0,592
19


GIỚI HẠN CỦA NGHIÊN CỨU
• Nghiên cứu cắt ngang nên chưa đưa ra được mối tương quan
nhân quả.
• Hồi cứu hồ sơ nên không đánh giá đầy đủ các bệnh đồng mắc,
thuốc đang dùng.
• Không kiểm soát được thời gian đo điện tâm đồ.
• Không so sánh đối chiếu được với ECG ngoài cơn hạ đường
của bệnh nhân.

20

KẾT LUẬN
• Rối loạn thường gặp nhất trên điện tâm đồ trong cơn hạ đường
huyết nặng ở bệnh nhân đái tháo đường là kéo dài đoạn QTc.
• Cần thêm nhiều nghiên cứu khác chặt chẽ hơn, cỡ mẫu lớn

hơn để tìm ra những kết quả cụ thể hơn.

21


Xin chân thành cảm ơn
quý thầy cô và đồng nghiệp!

22