Tiết 47: Tỏ lòng (Thuật hoài)

Kiểm tra bài cũ
1.Văn học trung đại Việt Nam phát triển qua mấy
giai đoạn?
A. Một
B. Hai
C. Ba D. Bốn
2. Những tư tưởng lớn nào xuyên suốt toàn bộ 10
thế kỉ văn học trung đại Việt Nam?
A. Yêu nước và hiện thực B. Yêu nước và nhân đạo
C. Yêu nước và lãng mạn
D. Nhân đạo và hiện thực

c©u3. “Hµo khÝ ®«ng A” lµ côm tõ dïng ®Ó chØ?
A. Hµo khÝ thêi §inh
B. Hµo khÝ thêi TrÇn
C. Hµo khÝ thêi LÝ
D. Hµo khÝ thêi Lª

Tiết 47, đọc văn Tỏ lòng
( Thuật hoài)
Phạm Ngũ Lão
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả
2. Hoàn cảnh sáng tác
II. Đọc - hiểu
1. Hai câu đầu:
2. Hai câu cuối:
III. Tổng kết
1. Nghệ thuật
2. Nội dung

3. Đọc
IV. Luyện tập
Vẻ đẹp hùng dũng của người tráng sĩ đời Trần
Khát vọng lập nhiều chiến công vì đất nước, dân tộc
1 2
-Thể thơ tứ tuyệt súc tích. Bút pháp gợi, biện pháp tu từ so
sánh, nói quá.
- Hình ảnh thơ mạnh mẽ, gây ấn tượng đậm nét, mang âm
hưởng sử thi hùng tráng.
- Tài, chí, tâm của người tráng sĩ đời Trần.
- Quan niệm nhân sinh của Phạm Ngũ Lão.
3 4

-
Sinh năm 1255 mất 1320, người làng Phù ủng, huyện
Đường Hào nay là Ân Thi, tỉnh Hưng Yên, thuộc tầng
lớp bình dân.
-
Là nhân vật lịch sử có công lớn trong cuộc kháng
chiến chống quân Nguyên ã Mông.
-
Là người văn võ toàn tài.
Tiết 47, đọc văn Tỏ lòng
Phạm Ngũ Lão
1. Tác giả
- Tác phẩm còn lại hai bài thơ: Tỏ lòng , và Viếng
thượng tướng quốc công Hưng Đạo Đại Vương
I. Tìm hiểu chung
Em hãy nêu những nét chính về tác giả Phạm Ngũ Lão?

Bài thơ ra đời trong không
khí quyết chiến, quyết thắng
của quân dân đời Trần khi
giặc Nguyên - Mông sang
xâm lược đất nước ta.
Tiết 47, đọc văn Tỏ lòng
Phạm Ngũ Lão
2. Hoàn cảnh sáng tác
Bài thơ ra đời trong bối cảnh
lịch sử như thế nào?

Phiên âm
Hoành sóc giang sơn kháp kỉ thu,
Tam quân tì hổ khí thôn ngưu.
Nam nhi vị liễu công danh trái,
Tu thính nhân gian thuyết Vũ hầu.
Dịch nghĩa:
Cầm ngang ngọn giáo trấn giữ đất nước vừa chẵn mấy thu,
Ba quân dũng mãnh như hổ báo khí thế nuốt trâu.
Nam nhi mà chưa trả được nợ công danh,
Xấu hổ khi nghe người ta nói chuyện Vũ hầu.
Dịch thơ: Múa giáo non sông trải mấy thu,
Ba quân khí mạnh nuốt trôi trâu.
Công danh nam tử còn vương nợ,
Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ hầu.
Bùi Văn Nguyên (dịch)
Tiết 47, đọc văn Tỏ lòng
Phạm Ngũ Lão
3. Đọc

Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật chữ Hán (bản
dịch cũng theo thể thơ ấy)
+ Chia làm 2 phần:
- Hai câu đầu
- Hai câu cuối
+ Cũng có thể đọc - hiểu theo từng câu:
Câu 1 (khai)
Câu 2 (thừa)
Câu 3 (chuyển)
Câu 4 (hợp)
Tiết 47, đọc văn Tỏ lòng
Phạm Ngũ Lão
Bài thơ được làm theo thể thơ gì? Với thể thơ này ta
nên đọc - hiểu theo hướng nào cho phù hợp?
II. Đọc hiểu

( Cầm ngang ngọn giáo trấn giữ đất nước vừa chẵn mấy thu,
Ba quân dũng mãnh như hổ báo khí thế nuốt trâu.)
( Múa giáo non sông trải mấy thu,
Ba quân khí mạnh nuốt trôi trâu. )
Tiết 47, đọc văn Tỏ lòng
Phạm Ngũ Lão
Hoành sóc giang sơn kháp kỉ thu,
Tam quân tì hổ khí thôn ngưu.
1.Hai câu đầu

Hình ảnh:
- Người tráng sĩ
- Ba quân
Hình ảnh người tráng sĩ cắp ngang ngọn giáo trấn giữ non

sông đất nước.
Múa giáo non sông trải mấy thu,
Ba quân khí mạnh nuốt trôi trâu.
Tiết 47, đọc văn Tỏ lòng
Phạm Ngũ Lão
Cầm ngang ngọn giáo trấn giữ đất nước vừa chẵn mấy thu,
Ba quân dũng mãnh như hổ báo khí thế nuốt trâu.
Hình ảnh người tráng sĩ có hành động như thế nào?
Hai câu thơ đầu em chú ý đến hình ảnh nào?

-
Con người xuất hiện với tư thế hiên ngang, sẵn sàng
chủ động chiến đấu.
- Cây trường giáo này phải được đo bằng chiều dài
của non sông.
Tiết 47, đọc văn Tỏ lòng
Phạm Ngũ Lão
Em hãy nhận xét về tư thế này của người tráng sĩ?

Có rất nhiều cách hiểu khác nhau về nghĩa của
cụm từ kháp kỉ thu như:
+ Là mùa thu của một năm.
+ Là mùa thu của nhiều năm.
+ Tượng trưng cho nhiều năm.
Chọn cách hiểu thứ ba kháp kỉ thu là nhiều năm vì
như vậy sẽ thấy chiều dài lịch sử từ các triều Đinh,
Lí, qua đó thấy được tinh thần chiến đấu ngoan cư
ờng trải qua nhiều năm tháng của quân dân nhà
Trần.
Em chọn cách hiểu nào? Vì sao?

Tiết 47, đọc văn Tỏ lòng
Phạm Ngũ Lão

Qua hình ảnh này, người tráng sĩ đời Trần đã hiện lên
như thế nào?
- Đây là những người dũng sĩ với tư thế hiên ngang,
dũng mãnh đã ngoan cường chiến đấu nhiều năm
tháng để bảo vệ tổ quốc, lập nên nhiều chiến công
lẫy lừng.
Ba quân trong câu thơ Ba quân hùng khí nuốt trôi trâu
gồm những đội quân nào? Hình ảnh này có ý nghĩa gì?
Ba quân: Ba đạo quân gồm
+ Tiền quân (đội quân đi trước )
+ Trung quân (đội quân đi giữa)
+ Hậu quân (đội quân đi sau)
Hình ảnh ba quân được miêu tả như thế nào?
- Mạnh như hổ báo
- Khí thế nuốt trôi trâu
Tiết 47, đọc văn Tỏ lòng
Phạm Ngũ Lão
Quân sĩ nhà Trần

Nếu là em, em thích cách dịch nào hơn? Vì sao?
+ Khí thế hùng mạnh của ba quân như hổ báo có
thể nuốt trôi trâu.
+ Khí thế hào hùng của ba quân vang động lên
đến tận trời xanh, làm át, làm mờ cả sao ngưu.
Đó là khí thế của đội quân phụ tử chi binh ào ào
ra trận, không một thế lực nào, một kẻ thù nào có
thể ngăn cản nổi, một khí thế mang tầm cao của

bầu trời, vũ trụ.
Biện pháp nghệ thuật gì đã sử dụng trong câu thơ?
Tác dụng của nó?
- Thủ pháp phóng đại, so sánh khái quát hoá sức
mạnh vũ bão của chiến binh nhà Trần mang trong
mình tinh thần hào khí Đông A.
Tiết 47, đọc văn Tỏ lòng
Phạm Ngũ Lão