THÁI độ của PHỤ HUYNH xã GIAO TIẾN GIAO THỦY NAM ĐỊNH đối với vấn đề bạo lực TRẺ EM TRONG GIA ĐèNH HIỆN NAY

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI
-----˜&™-----

TRẦN THỊ MAI

THÁI ĐỘ CỦA PHỤ HUYNH XÃ GIAO TIẾN GIAO THỦY - NAM ĐỊNH ĐỐI VỚI VẤN ĐỀ
BẠO LỰC TRẺ EM TRONG GIA ĐÌNH HIỆN NAY
Chuyên ngành: Tâm lý học
Mã số: 60.31.04.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÂM LÝ HỌC

Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THỊ MÙI

HÀ NỘI - 2013


Lời cảm ơn
Em xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành, sâu sắc nhất
đến TS. Nguyễn Thị Mùi – người đã luôn tạo điều kiện
thuận lợi cho em lựa chọn hướng đi đúng đắn trong việc
nghiên cứu đề tài này. Cô là người luôn tận tình hướng dẫn
em về mặt khoa học, khích lệ, động viên em trong suốt tiến
trình hoàn thành luận văn.
Em xin chân thành cảm ơn TS. Nguyễn Thị Tình cùng
các thầy cô trong khoa Tâm lý – Giáo dục, đặc biệt là các thầy
cô trong tổ tâm lý học ứng dụng đã tận tình chỉ bảo, hỗ trợ để
em hoàn thành nghiên cứu này.
Tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ quý báu của các
thầy cô, các em học sinh trường Mầm non, trường Tiểu học

xã Giao Tiến – Giao Thủy – Nam Định đã cộng tác và giúp
đỡ tôi trong suốt thời gian tôi làm đề tài nghiên cứu này.
Do còn hạn chế về thời gian và kinh nghiệm nghiên cứu
nên luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Với tinh thần
ham học hỏi, mong muốn sự tiến bộ. Kính mong nhận được
sự góp ý chân thành của thầy cô, và các các bạn.
Em xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, tháng 10 năm
2013
Tác giả

Trần Thị Mai


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU................................................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài............................................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu......................................................................................................3
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu................................................................................3
4. Giả thuyết khoa học........................................................................................................4
5. Nhiệm vụ nghiên cứu.....................................................................................................4
6. Phạm vi nghiên cứu........................................................................................................4
6.2. Phạm vi khách thể nghiên cứu................................................................................5
7. Phương pháp nghiên cứu................................................................................................5
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận..................................................................5
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn...............................................................5
7.3. Phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê toán học.................................................6
Chương 1................................................................................................................................7
MỘT SỐ VẤN ĐỂ LÝ LUẬN CHUNG...............................................................................7
1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề..........................................................................7

1.1.1. Trên Thế giới........................................................................................................7
1.2.1. Bạo lực trẻ em....................................................................................................10
1.2.2. Bạo lực trẻ em trong gia đình.............................................................................15
3.2.2. Thái độ xúc cảm của phụ huynh trên địa bàn xã Giao Tiến – Giao Thủy – Nam
Định về vấn đề BLTE trong gia đình...........................................................................66
3.2.2.3. Cảm xúc của phụ huynh sau mỗi lần đánh mắng con cái................................75
3.5.3. Nội dung thực nghiệm............................................................................................94
Câu 5. Cảm xúc của anh (chị) khi đọc bài báo “ bố bạo hành con tại Hải phòng. Theo:
http://www. Vietgiaitri.com/xa-hoi/su-kien- noi-bat/2011/10”. VỤ BỐ BẠO HÀNH CON
TẠI HẢI PHÒNG..............................................................................................................110
(Đòn roi không thể dạy thành người).................................................................................110


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
STT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11

Chữ viết tắt
BLTE
BLGĐ

BHTE
BLTT
BLTC
BLKT
BLTD
KLBL
GV
CN
ND

Chữ viết đầy đủ
Bạo lực trẻ em.
Bạo lực gia đình.
Bạo hành trẻ em.
Bạo lực tinh thần.
Bạo lực thể chất.
Bạo lực kinh tế.
Bạo lực tình dục
Không là bạo lực
Giáo viên
Công nhân
Nông dân


DANH MỤC BẢNG
MỞ ĐẦU................................................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài............................................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu......................................................................................................3
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu................................................................................3
4. Giả thuyết khoa học........................................................................................................4

5. Nhiệm vụ nghiên cứu.....................................................................................................4
6. Phạm vi nghiên cứu........................................................................................................4
6.2. Phạm vi khách thể nghiên cứu................................................................................5
7. Phương pháp nghiên cứu................................................................................................5
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận..................................................................5
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn...............................................................5
7.3. Phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê toán học.................................................6
Chương 1................................................................................................................................7
MỘT SỐ VẤN ĐỂ LÝ LUẬN CHUNG...............................................................................7
1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề..........................................................................7
1.1.1. Trên Thế giới........................................................................................................7
1.2.1. Bạo lực trẻ em....................................................................................................10
1.2.2. Bạo lực trẻ em trong gia đình.............................................................................15
3.2.2. Thái độ xúc cảm của phụ huynh trên địa bàn xã Giao Tiến – Giao Thủy – Nam
Định về vấn đề BLTE trong gia đình...........................................................................66
3.2.2.3. Cảm xúc của phụ huynh sau mỗi lần đánh mắng con cái................................75
3.5.3. Nội dung thực nghiệm............................................................................................94
Câu 5. Cảm xúc của anh (chị) khi đọc bài báo “ bố bạo hành con tại Hải phòng. Theo:
http://www. Vietgiaitri.com/xa-hoi/su-kien- noi-bat/2011/10”. VỤ BỐ BẠO HÀNH CON
TẠI HẢI PHÒNG..............................................................................................................110
(Đòn roi không thể dạy thành người).................................................................................110


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Như chúng ta đã biết, trẻ em là nguồn hạnh phúc của mỗi gia đình, là
mầm non tương lai của đất nước, là người kế tục sự nghiệp xây dựng và bảo
vệ Tổ quốc. Trong đó, gia đình là chiếc nôi đầu tiên, là bến đỗ, là sự trở về an
toàn của mỗi đứa trẻ. Nếu như nhà trường đóng vai trò chủ đạo trong hoạt
động giáo dục thì gia đình chiếm vị trí đặc biệt quan trọng trong nuôi dưỡng,

chăm sóc và giáo dục trẻ, bởi gia đình không chỉ có chức năng đảm bảo kinh
tế đầy đủ cho trẻ sinh hoạt và đến trường mà còn có chức năng chia sẻ, thỏa
mãn nhu cầu tâm lý. Gia đình, nơi mà trẻ có thể nhận được tất cả sự yêu
thương, đùm bọc từ cha mẹ, người thân của mình. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã
từng nói “ Trẻ em như búp trên cành – Biết ăn ngủ, biết học hành là ngoan”.
Thái độ là một đặc điểm, một thuộc tính của nhân cách, nó có chức
năng điều khiển và tác động đến hành vi của con người. Chính vì thế sự hiểu
biết, cảm xúc tích cực và cách ứng xử phù hợp của cha mẹ là những điều kiện
thuận lợi cho sự phát triển của trẻ. Ngược lại, nếu phụ huynh có nhận thức và
thái độ không đúng đắn sẽ dẫn đến những sai lệch trong hành vi đối với con
em mình và sẽ ảnh hưởng không tốt đến cuộc sống và tương lai của trẻ. Nói
cách khác, thái độ của cha mẹ trực tiếp ảnh hưởng đến chất lượng nuôi dạy
trẻ, đến sự hình thành, phát triển nhân cách của các em.
Nhằm tạo điều kiện tốt nhất cho sự phát triển của trẻ, Đảng và nhà
nước đã có nhiều chính sách, bộ luật như luật bảo vệ trẻ em, luật gia đình,
chính sách hỗ trợ trẻ em nghèo vượt khó, chính sách nâng cao nguồn nhân lực
– bồi dưỡng nhân tài.... Hơn nữa, Việt Nam là nước đầu tiên ở Châu Á và là
nước thứ hai trên thế giới phê chuẩn công ước Quốc tế về quyền trẻ em. Điều
đó chứng tỏ Đảng và nhà nước đã có sự quan tâm đến sự phát triển của thế hệ
1


trẻ, và như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói: “ vì lợi ích mười năm trồng
cây – Vì lợi ích trăm năm trồng người”.
Tuy nhiên, trên thực tế cho thấy, tình trạng bạo lực trẻ em ngày càng
gia tăng và tính chất của nó ngày càng phát triển. Trẻ em bị bạo hành gia đình
vẫn còn xảy ra ở mức độ khá nghiêm trọng, nó ảnh hưởng trực tiếp đến đời
sống của mỗi người dân, phá vỡ hạnh phúc của nhiều mái ấm gia đình. Điều
này cho thấy nhiều phụ huynh có nhận thức chưa đúng đắn, chưa đầy đủ về
vấn đề bạo lực trẻ em, có thái độ xúc cảm – tình cảm tiêu cực đối với con trẻ,

từ đó họ có những hành vi chưa đúng đắn đối với con em mình. Những thông
tin trên các phương tiện cho thấy bạo hành gia tăng, và bạo hành lại do chính
cha mẹ và người thân của mình. Vậy điều gì khiến các bậc cha mẹ vốn rất yêu
thương con cái của mình, có thể hi sinh bản thân mình vì con lại có những
hành vi bạo ngược với các con ?. Và làm thế nào để giảm thiểu được tình
trạng này? Đó cũng là mối lo ngại về sự xuống cấp của các chuẩn mực đạo
đức, sự thiếu vắng của môi trường văn hóa giáo dục gia đình. Chính vì thế,
việc nghiên cứu thái độ của phụ huynh đối vấn đề bạo lực trẻ em trong gia
đình có ý nghĩa hết sức quan trọng, nó giúp chúng ta hiểu được mặt nhận
thức, xúc cảm – tình cảm và hành vi của phụ huynh đối với vấn đề bạo lực.
Hành vi bạo lưc trẻ em trong gia đình hiện nay đã và đang là một vấn
nạn của xã hội, nạn bạo hành trong gia đình diễn ra đều khắp cả nông thôn và
thành thị. Và nếu như ở thành thị nạn bạo hành diễn ra một cách âm thầm, kín
đáo nhất là trong gia đình trí thức thì các điều này càng khó nhất biết, vì họ
thường sống hết sức hình thức, che đậy bằng một hình ảnh gia đình hạnh
phúc, đầm ấm...thì trái lại, ở nông thôn tình trạng bạo lực gia đình diễn ra
thường xuyên với mức độ dễ thấy là cha mẹ đánh đập, chửi mắng, miệt thị
con. Bạo lực trẻ em trong gia đình phần lớn diễn ra do mối quan hệ căng
thẳng giữa các thành viên trong gia đình, cha mẹ ngoại tình, trẻ không vâng

2


lời.....Đây cũng chính là nguyên nhân dẫn đến nạn bạo hành không suy giảm
mà ngày càng gia tăng.
Xã hội nói chung và xã Giao Tiến - Giao Thủy - Nam Định nói riêng
không thể phát triển bền vững nếu một thế hệ trẻ em bị đối xử một cách tồi tệ
bởi cha mẹ, người thân và những thành viên khác trong xã hội. Chính vì vậy,
việc nghiên cứu hành vi bạo lực trẻ em trong gia đình không những mang tính
cấp thiết, tính thời sự trước những đòi hỏi bức xúc từ thực tiễn đời sống xã

hội, đặc biệt là trước tương lai của một bộ phận không nhỏ trẻ em đang gặp
những hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, có nguy cơ chịu hành vi bạo lực cao, mà
còn là lương tâm, đạo lý, trách nhiệm nhằm góp phần tô điểm thêm truyền
thống đạo đức nhân văn, nhân đạo cao cả của dân tộc, gìn giữ hạnh phúc của
gia đình cũng như nâng cao giá trị truyền thống văn hóa gia đình Việt Nam.
Xuất phát từ lý do trên, mà chúng tôi lựa chọn và nghiên cứu đề tài
“Thái độ của phụ huynh xã Giao Tiến – Giao Thủy – Nam Định đối với
vấn đề bạo lực trẻ em trong gia đình hiện nay” với mong muốn góp một
phần sức nhỏ của mình trong chiến dịch “vì tương lai trẻ thơ”.
2. Mục đích nghiên cứu
Phát hiện thực trạng thái độ của phụ huynh trên địa bàn nghiên cứu đối
với vấn đề bạo lực trẻ em trong gia đình hiện nay, nhân tố của thực trạng này.
Thực nghiệm tác động tâm lý, nhằm nâng cao nhận thức, thay đổi thái độ và
hành vi của phụ huynh theo hướng tích cực về vấn đề bạo lực đối với trẻ em
trong gia đình hiện nay.
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu
+ Đối tượng nghiên cứu
Thái độ của phụ huynh đối với vấn đề bạo lực trẻ em trong gia đình.
+ Khách thể nghiên cứu
Luận văn nghiên cứu 120 phụ huynh và 2 trẻ em trong gia đình, cụ thể:
3


40 phụ huynh là nông dân thuần túy.
40 phụ huynh là công nhân.
40 phụ huynh là giáo viên.
2 cặp cha mẹ và con cái trong gia đình.
4. Giả thuyết khoa học
Một số phụ huynh trên địa bàn nghiên cứu đã có nhận thức đúng đối
với vấn đề bạo lực trẻ em. Tuy nhiên, họ chỉ dừng lại ở mức độ nhận thức và

chưa thực sự có thái độ đúng đắn đối với vấn đề này. Nếu chúng ta có những
tác động tích cực, thực hiện một số biện pháp tâm lý sẽ hình thành được thái
độ đúng của phụ huynh. Qua đó, hạn chế được những hành vi bạo lực đối với
trẻ em trong gia đình.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
Đề tài được nghiên cứu nhằm giải quyết những vấn đề:
Tìm hiểu, hệ thống hóa một số vấn đề lý luận về thái độ, về bạo lực trẻ em.
Nghiên cứu thực trạng thái độ của phụ huynh trên địa bàn xã Giao
Tiến, huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định về hành vi bạo lực đối với trẻ em
trong gia đình và một số nguyên nhân ảnh hưởng đến thực trạng đó.
Đề xuất và thực hiện một số ứng dụng các biện pháp tâm lý góp phần
nâng cao nhận thức, thay đổi thái độ và hành vi của phụ huynh về vấn đề bạo
lực trẻ em trong gia đình.
6. Phạm vi nghiên cứu
6.1. Phạm vi đối tượng nghiên cứu
Chúng tôi nghiên cứu thực trạng về nhận thức, xúc cảm, hành vi ứng
xử của phụ huynh trên địa bàn xã Giao Tiến, huyện Giao Thủy, tỉnh Nam
Định về vấn đề bạo lực gia đình. Trên cơ sở đó đề ra một số biện pháp tâm
lý nhằm nâng cao nhận thức cho phụ huynh và hình thành thái độ đúng đắn
về vấn đề này.
4


6.2. Phạm vi khách thể nghiên cứu
Luận văn nghiên cứu trên phụ huynh thuộc 3 nhóm nghề nghiệp: Nông
dân – Công nhân và Giáo viên.
Luận văn nghiên cứu trên trẻ em thuộc lứa tuổi mầm non và tiểu học.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Chúng tôi sử dụng phương pháp này nhằm thu thập, hệ thống những tài

liệu, tìm hiểu, bổ sung và tích lũy vốn tri thức lý luận có liên quan đến vấn đề
nghiên cứu dưới nhiều góc độ: Triết học, Tâm lý học đại cương, Tâm lý học
sư phạm, Tâm lý học lứa tuổi mầm non, Tâm lý học trẻ em, đồng thời nghiên
cứu các văn bản, chương trình, kế hoạch, mục tiêu của hiến pháp nước Việt
Nam về vấn đề bạo lực trẻ em trong gia đình.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi
Phương pháp chủ yếu được sử dụng để nghiên cứu đề tài nhằm:
Tìm hiểu thực trạng thái độ của phụ huynh về vấn đề bạo lực trẻ em
trong gia đình, nguyên nhân của thực trạng.
Thu thập ý kiến của khách thể về những vấn đề liên quan đến đề tài
nghiên cứu.
Nhằm tìm hiểu một số nguyên nhân dẫn đến thực trạng và nhằm làm
bộc lộ thái độ của phụ huynh về vấn đề bạo lực trẻ em trong gia đình.
7.2.2. Phương pháp phỏng vấn
Qua trò chuyện thân thiện, cởi mở trực tiếp với phụ huynh xoay quanh
vấn đề BLTE trong gia đình, nhằm thu thập những thông tin để bổ sung và
chính xác các kết quả điều tra thực trạng.
7.2.3. Phương pháp thảo luận nhóm
Với phương pháp này chúng tôi tổ chức một số buổi sinh hoạt nhỏ, và
định hướng một số vấn đề liên quan đến BLTE trong gia đình để phụ huynh
5


trả lời và phát biểu quan điểm của mình. Qua đó, chúng tôi thu thập và tổng
hợp lại các ý kiến này góp phần chính xác hóa kết quả của thực trạng.
7.2.4. Phương pháp hỏi ý kiến của chuyên gia
Lắng nghe ý kiến của chuyên gia để có phương pháp nghiên cứu đề tài
thích hợp.
7.2.5. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm

Chúng tôi sử dụng phương pháp này nhằm tác động vào nhận thức, kỹ
năng của phụ huynh về vấn đề bạo lực trẻ em trong gia đình. Góp phần hình
thành thái độ đúng của phụ huynh về vấn đề này.
Thử nghiệm một số biện pháp tác động đến phụ huynh và trẻ nhằm
chứng minh giả thuyết khoa học là đúng.
7.2.6. Phương pháp nghiên cứu trường hợp(case study)
Đề tài tiến hành nghiên cứu 2 cặp cha mẹ và con cái trong gia đình có
bạo lực để kiểm tra hiệu quả của việc tác động một số các biện pháp tâm lý
đến phụ huynh trong gia đình có trẻ em bị ảnh hưởng của bạo lực.
7.3. Phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê toán học
Chúng tôi sử dụng phương pháp này để xử lý phiếu điều tra nhằm thu
thập số liệu về mặt định lượng cho những biểu hiện định tính qua phiếu điều
tra thực trạng nhận thức và thái độ của phụ huynh về vấn đề bạo lực trẻ em
trong gia đình hiện nay.

6


Chương 1
MỘT SỐ VẤN ĐỂ LÝ LUẬN CHUNG

1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Trên Thế giới
Bạo lực nói chung và BLTE nói riêng là một vấn nạn xã hội cần lên
tiếng trên phạm vi toàn cầu. Vấn đề này đã và đang được nghiên cứu dưới
nhiều góc độ trong những năm gần đây. Chúng ta có thể tóm lược một cách
sơ bộ nhất một số nghiên cứu về bạo lực của các nhà nghiên cứu tâm lí học
trên thế giới như sau:
Trong năm 1996 đã diễn ra hai hội nghị Quốc tế về bảo vệ trẻ em khỏi bị
bóc lột tình dục: một ở Bawngkok từ 2 – 5 tháng 4 và hội nghị khác ở

Stockholm từ 27 – 31 tháng 8. Các đại biểu tham gia hai hội nghị này đã kêu gọi
các quốc gia và cá nhân hợp tác chặt chẽ trong cuộc đấu tranh để loại trừ nạn bắt
cóc, buôn bán, và bóc lột tình dục trẻ em trên thế giới (Văn Huy, 1996).
Ở nước Mỹ vào năm 2000, các cơ quan công quyền nhận được hơn 3
triệu báo cáo về nạn lạm dụng hoặc bỏ mặc trẻ em. Điều này có nghĩa là
người ta ghi nhận cứ 25 trẻ em thì có một vụ xảy ra (R. Tschacfer, 2005:
461). Một nghiên cứu đã đưa ra số liệu: Ở Mỹ trong số 10 triệu trẻ em có 3,3
triệu trẻ em bị bạo lực gia đình hàng năm (Lucy S. Carter và cộng sự, 1999) –
Theo tạp chí tâm lý học, số 6 (99), 6 – 2007.
Trong bản “Tóm tắt tin tức” của Trung tâm Phòng chống bạo lực
trường học Sở Tư pháp Bắc Carolina (2002), đã đưa ra định nghĩa sơ lược về
“ Bạo lực học đường”.
Trong hội thảo Quốc tế về tác động toàn cầu của các vấn đề về phụ nữ
và trẻ em tại Thái Lan (2005), đã chỉ ra các tác động của bạo lực đối với trẻ
em như: những tổn thương về thể chất, tinh thần, sự gia tăng hiện tượng bất
bình đẳng giới, gia tăng tội phạm và chu kỳ của bạo lực….
7


Báo cáo của Ủy viên Thống kê Malawi (2005) nghiên cứu các học sinh
tiểu học và trung học tại Malawi, bạo lực học đường bao gồm bốn loại: thể
chất, tình dục, kinh tế và tình cảm. Báo cáo đã đưa ra các mức độ của mỗi loại
bạo lực học đường tại Malawi.
Hiệp hội Tâm lý học (2007) trong tác phẩm “ Sự hiểu biết về trẻ em như
là một công cụ để phòng chống bạo lực ”, đã cho rằng nếu người lớn có hiểu biết
về sự phát triển tâm lí của trẻ em thì có thể bảo vệ các em thoát khỏi bạo lực.
1.1.2. Ở Việt Nam
Bạo lực nói chung và Bạo lực gia đình nói riêng có nguồn gốc từ lâu
đời trong xã hội phong kiến Việt Nam và diễn ra ở tất cả các tầng lớp xã hội,
ở cả nông thôn và thành thị. Song, BLGĐ chỉ thực sự được đề cập rộng rãi từ

sau khi Quốc hội đã thông qua Luật phòng chống BLGĐ vào tháng 11/2007
và có hiệu lực từ 1/7/2008. BLGĐ có ảnh hưởng rất lớn đến không chỉ cá
nhân người bị hại mà còn ảnh hưởng đến sự phát triển của xã hội.
Ở Việt Nam, hiện chưa có nghiên cứu quy mô và toàn diện về BLTE
trong gia đình và những hậu quả của nó. Những dữ liệu có được về bạo lực
gia đình đối với trẻ em thường được lồng ghép trong những nghiên cứu khác
nhau về gia đình, về giới và sức khỏe, hoặc trong những nghiên cứu về bạo
lực gia đình, hoặc được đăng trên các tạp chí như:
+ Hung tính ở trẻ em (Phạm Mạnh Hà, Hoàng Gia Trang, 2002).
+ Ảnh hưởng của nhóm bạn không chính thức đến hành vi phạm pháp
của trẻ vị thành niên (Mã Ngọc Thể, 2004).
+ Bạo hành đối với trẻ em gái trong môi trường học đường (Nguyễn
Thị Phương Thảo, Đặng Bích Thủy, Trần Thị Vân Anh, 2004).
+ Ảnh hưởng của gia đình tới hành vi hung tính của trẻ (Hoàng Gia
Trang, 2006).
+ Giáo dục hay xâm hại – Nghiên cứu về trừng phạt thân thể và tinh
thần của trẻ em tại Việt Nam (Nhóm nghiên cứu viên kinh nghiệm từ các tổ
8


chức phi chính phủ và các chuyên viên thuộc Uỷ ban Dân số, Gia đình và trẻ
em Việt Nam, 2005).
+ Cách thức cha mẹ quan hệ với con và hành vi lệch chuẩn của trẻ (Lưu
Song Hà, 2008).
+ Hoàng Bá Thịnh (2007): Bạo lực gia đình đối với trẻ em và một số
giải pháp phòng ngừa.
+ Qũy nhi đồng Liên hiệp quốc – Tổng cục thống kê (2006): Điều tra
đánh giá các mục tiêu trẻ em và phụ nữ; nxb Thống kê, Hà Nội.
+ Năm 2002, Vì một xã hội không có bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em
do trung tâm sức khỏe phụ nữ và gia đình World bank nghiên cứu.

Một nghiên cứu về gia đình cho thấy, khi con cái mắc lỗi thì có 9,3%
cha mẹ quát mắng, 1,5% đánh đòn (Lê Ngọc Văn và cộng sự, 2002:166). Một
nghiên cứu khác tại 6 tỉnh thuộc miền Bắc và miền Trung do Viện Nghiên
cứu Thanh niên thực hiện, với cỡ mẫu là 1.240 học sinh các trường tiểu học
và trung học cơ sở cho thấy: 46% nói rằng cha mẹ các em thường xuyên phạt
con cái bằng cách này hay cách khác nếu các con có lỗi.
Nghiên cứu bạo lực ở miền Đông Nam Bộ cho thấy, sau khi xảy ra
bạo lực gia đình thì 13,4% cặp vợ chồng đổ bực tức lên con cái (Ngô Ngọc
Anh, 2006:31).
Trong nghiên cứu về BLGĐ tại 6 tỉnh, thành phố (Hà Nôi, Nam
Định, Thanh Hóa, Quảng Ngãi, Đồng Tháp, Trà Vinh), do Trung tâm
Nghiên cứu Giới, Gia đình và Môi trường trong Phát triển (CGFED) phối
hợp với Uỷ ban các vấn đề xã hội của Quốc hội thực hiện (năm 2006) về
quan điểm của người dân trong việc giáo dục con cái có tới gần 50% số
người được hỏi trả lời đồng ý với việc dùng roi vọt và tùy vào mức độ có
thể đánh đòn (Hoàng Bá Thịnh, 2006).
Theo số liệu của Uỷ ban bảo vệ và chăm sóc trẻ em. Sang năm 1997,
con số này tăng lên gấp đôi 1103 vụ. Năm 1998, số vụ hiếp dâm trẻ em tăng
9


178% so với năm 1997 (Xem Thanh Bình: Hiếp dâm trẻ em – Tội ác cần cảnh
bào. Báo phụ nữ Việt Nam số 46/1998).
Theo báo cáo của Bộ LĐTB và XH về việc thực hiện chính sách pháp
luật về phòng, chống bạo lực, xâm hại trẻ em, năm 2009 có 3.000 vụ bạo hành
trẻ em, năm 2011 tăng lên hơn 7.000 vụ [40].
Như vậy, có thể nói những nghiên cứu liên quan đến BLGĐ đối với trẻ
em cho thấy hai hình thức bạo lực phổ biến hơn cả là bạo lực thể chất và bạo
lực tinh thần, các loại bạo lực này để lại trong tâm hồn thơ ngây của các em
“vết sẹo” không dễ gì xóa hết được. Nó có tác động và ảnh hưởng đến cả

tương lai và hạnh phúc của các em.
1.2. Một số vấn đề lý luận về bạo lực trẻ em trong gia đình
1.2.1. Bạo lực trẻ em
1.2.1.1. Khái niệm về về trẻ em
Trẻ em là một khái niệm mang tính lịch sử nên mỗi thời đại khác
nhau đều có những quan niệm khác nhau. Chiều dài của lứa tuổi TE biến
động theo sự phát triển của xã hội và do nền văn minh quy định. Xã hội
càng văn minh, càng phát triển, tri thức của nhân loại càng phong phú thì
tuổi thơ càng được kéo dài. Nó phụ thuộc vào điều kiện KT – XH và sự
phát triển của chính bản thân con người. Do đó, không có tuổi thơ chung
cho tất cả thời đại lịch sử, cho các dân tộc, hay tầng lớp xã hội. TE là “con
đẻ” của một thời đại nhất định. TE là đối tượng nghiên cứu của nhiều khoa
học (sinh vật học, tâm lý học, giáo dục học, xã hội học…). Có thể nói, đây
là một đối tượng phức tạp nên khi nghiên cứu cần có thái độ thực sự khoa
học, đặc biệt cần khắc phục tư tưởng lấy người lớn làm trung tâm, làm
thước đo cho trẻ, coi TE là “ người lớn thu nhỏ lại” mà J.Rutxo – nhà tâm
lý học, đồng thời là nhà giáo dục học người Pháp đã lên án từ thế kỷ XVIII.
Ông nhận xét: “ Trẻ em không phải là người lớn thu nhỏ lại, trẻ em có
những cách nhìn, cách suy nghĩ và cảm nhận của riêng nó”.
10


GS.TS Hồ Ngọc Đại đã từng quan niệm: “ Chiến lược mới coi trẻ em là
một thực thể tự vận động theo quy luật của bản thân nó. Sự vận động tất yếu
của trẻ em do quá trình phát triển bên trong của nó sẽ tự phủ định bản thân
mình để chuyển hóa sang một trình độ mới khác về chất” – theo Hồ Ngọc Đại
– Tâm lý học dạy học. Nxb Giáo dục. H. 1983, trang 96.
Như vậy, việc quan niệm trẻ em chỉ là người lớn thu nhỏ lại, sự khác nhau
giữa trẻ em và người lớn về tầm cỡ, kích thước, về lượng, không khác nhau về
chất là chưa đúng. Theo các nhà tâm lý học Mác xít quan niệm “ Trẻ em vừa là

trẻ em, vừa là người lớn đang hình thành. Sự khác biệt tâm, sinh lý giữa trẻ
em và người lớn vừa về lượng, vừa về chất ”.
Để hiểu sâu hơn về khái niêm trẻ em, chúng ta có thể hiểu trên bình diện:
+ Thứ nhất – Về độ tuổi: Trẻ em phải là người có giới hạn tuổi nhất
định, Điều 1 – Công ước QT về quyền TE thông qua ngày 20/11/1989 tại
Viên(Áo) nêu rõ: “Trẻ em là người dưới 18 tuổi, trừ khi luật pháp Quốc gia
quy định tuổi thiếu niên thấp hơn”. Việc quy định thấp hơn tùy thuộc vào lịch
sử, tập quán, điều kiện KT – XH và thực trạng về thể chất con người của mỗi
Quốc gia nhưng không được phép lớn hơn 18 tuổi. Căn cứ vào sự phát triển
của xã hội, luật bảo vệ, chăm sóc và gia đình TEVN quy định TE là công dân
dưới 16 tuổi [5].
+ Thứ 2 – Về mặt xã hội: TE là lực lượng đông đảo của xã hội, là tài
sản quý giá của mỗi Quốc gia, dân tộc. Trong thư gửi học sinh nhân ngày khai
giảng năm học mới (2/9/1945), Bác Hồ viết: “ Non sông Việt Nam có trở nên
tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai
với các cường quốc năm châu hay không, chính là nhờ phần lớn ở công học
tập của các em” – HCM toàn tập, Nxb – CTQG, HN 1995, tập 4, tr33. Đối với
mỗi gia đình thì TE không những là thành viên của gia đình, được ông bà, cha
mẹ chăm sóc, nuôi dưỡng mà còn là nguồn hạnh phúc của mỗi nhà, là chủ
nhân tương lai của đất nước. Việc tiếp thu những kinh nghiệm nào, đạo đức
11


nào, mặt giáo dục nào phụ thuộc rất nhiều vào ý thức, trách nhiệm và sự mâu
thuẫn trong mọi hành vi của thế hệ đi trước. Hơn nữa, phần lớn TE là những
người chưa có tài sản riêng, đời sống phụ thuộc vào gia đình, do đó TE có
quyền được chăm sóc, bảo vệ, nuôi dưỡng và giáo dục. Chủ tịch Hồ Chí Minh
đã từng nói: “ gia đình tốt thì xã hội tốt, xã hội tốt thì gia đình càng tốt”. Mọi
thiếu sót trong việc chăm sóc, giáo dục TE đều có thể dẫn đến những hậu quả
nguy hại cho TE, gia đình và xã hội, mọi sự xâm hại TE đều đáng bị lên án và

trừng trị nghiêm.
Thứ 3 – về mặt tâm lý: Tâm lý TE được hình thành và phát triển do quá
trình tiếp thu, lĩnh hội từ bên ngoài, trong môi trường sống của nó. Ở giai
đoạn này nếu người lớn bỏ mặc cho trẻ tự phát triển tâm lý sẽ dẫn đến chỗ
tâm lý phát triển phiến diện, chậm chạp, bị chèn ép bởi những nét tâm lý tiêu
cực. Nếu người lớn quá áp đặt hoặc xúc phạm một cách thô bạo sẽ dẫn đến
những tổn thương về tâm lý. TE cũng có những nét tâm lý riêng, nhất là
những em sắp đến tuổi trưởng thành, đó là nhu cầu muốn được tự khẳng định
mình, thích làm những việc của người lớn, hay tò mò, bắt chước, dễ bị kích
động, thường có những hành vi nông nổi, bột phát, thiếu tự chủ…. Cũng
chính vì vậy, trong chính sách hình sự của Đảng và nhà nước ta đều có những
chế định pháp lý riêng về TE, đặc biệt là việc bắt, giam giữ, truy tố, xét xử
người chưa thành niên phạm tội.
Như vậy, chúng ta có thể hiểu khái niệm về TE như sau: “ Trẻ em là
những người còn non nớt, ở độ tuổi dưới 16 tuổi, chưa phát triển đầy đủ
về thể chất, tinh thần. Trẻ em vừa là trẻ em, vừa là người lớn đang hình
thành. Do đó, trẻ em cần có được sự chăm sóc, giáo dục vào bảo hộ của
gia đình và xã hội”.
1.2.1.2. Khái niệm về bạo lực trẻ em
Để xây dựng khái niệm BLTE, trước hết chúng ta cần nghiên cứu, tìm
hiểu về bạo lực trong xã hội. Lâu nay, khái niệm bạo lực vẫn thường được
12


hiểu theo nghĩa hẹp của ngành Chính trị học. Với cách hiểu như vậy, bạo lực
vẫn được hiểu với tính chất của một phương thức vận động chính trị, được sử
dụng để giành chính quyền, duy trì và sử dụng quyền lực nhà nước. Theo từ
điển Tiếng Việt 2003: “ Bạo lực là sức mạnh dùng để trấn áp, lật đổ”, theo đại
từ điển Tiếng Việt 1998 thì: “Bạo lực là sức mạnh dùng để trấn áp, chống lại
lực lượng đối lập, lật đổ chính quyền”.

Tuy nhiên, không phải mọi hình thức bạo lực trong xã hội đều mang
tính chính trị, đều chỉ hướng vào việc lật đổ các nhóm và phe phái chính trị.
Người ta có thể dùng bạo lực để hình xử với nhau trong cuộc sống hàng ngày
vì rất nhiều lý do như: giết người cướp của, hiếp dâm, chống người thi hành
công vụ, để giải quyết mối bất hòa trong quan hệ xã hội, hay một sự tranh
chấp quyền lợi giữa hai người hàng xóm…. Như vậy, có thể nói bạo lực là
một hiện tượng xã hội. Nó là một phương thức hành xử trong các mối quan hệ
giữa con người với con người và tồn tại rất lâu trong lịch sử.
Nếu các mối quan hệ xã hội là vô cùng đa dạng và phức tạp thì hành vi
bạo lực trong việc xử lý các mối quan hệ này cũng đa dạng và phức tạp như
vậy. Các nhà khoa học đã cố gắng xếp đặt và phân chia các dạng bạo lực trong
xã hội thành những nhóm khác nhau tùy thuộc vào phạm vi, lĩnh vực, mức độ
và hình thức của các dạng thức này. Nó có thể là bạo lực về chính trị, vũ trang,
khủng bố lật đổ hoặc bạo lực về kinh tế, tranh dành lợi nhuận, bạo lực ở cấp độ
giai cấp hoặc ở cấp độ các nhóm và tầng lớp xã hội, bạo lực trong phạm vị địa
phương, khu vực hay bạo lực trong phạm vi gia đình, nhà trường, tập thể lao
động, bạo lực giữa cá nhân với nhau. Với bản chất là sử dụng sức mạnh trong
các mối quan hệ xã hội, bạo lực có thể là những hình thức chém giết, đánh đập,
gây đầu rơi máu chảy, nhưng cũng có thể là cưỡng bức, trấn áp, đe dọa về mặt
tâm lý, tinh thần gây hoang mang, lo sợ cho nạn nhân.
Chúng ta cần phân biệt rõ giữa bạo lực trẻ em và bạo hành trẻ em
(BHTE). Bạo hành có thể coi là một dạng thức của bạo lực trong xã hội. Đó là
13


việc của các thành viên trong xã hội vận dụng sức mạnh để xử lí các vấn đề.
Sự khác biệt cơ bản giữa BHTE với các dạng thức bạo lực khác là ở chỗ
BHTE chủ yếu thực hiện ở mặt tinh thần. BHTE và BLTE trong gia đình
cùng có đối tượng tác động là những con người non nớt, yếu đuối về cả thể
chất lẫn tinh thần, chủ thể thực hiện hành vi lại là những người có quan hệ

huyết thống, quan hệ nuôi dưỡng đối với TE. Địa điểm xảy ra các vụ bạo lực
chủ yếu là ở gia đình, nơi được coi là tổ ấm của hạnh phúc và những sự yêu
thương đối với trẻ.
Trên thế giới, BLTE là một cụm từ xuất hiện trên các phương tiện
thông tin đại chúng và được sử dụng chính thức trong các văn bản quốc tế về
quyền TE. Tại điều 19 (công ước quốc tế về quyền TE năm 1989) đưa ra quan
điểm: “ BLTE đó là mọi hình thức bạo lực về thể xác và tinh thần, gây tổn
thương hay xúc phạm, bỏ mặc hoặc sao nhãng trong việc chăm sóc, ngược đãi
hoặc bóc lột, kể cả về xâm hại tình dục”. Đồng thời phân chia các hành vi bạo
lực đối với trẻ thành 4 loại: bạo lực về thể chất; chểnh mảng trầm trọng trong
chăm sóc; bạo lực tâm lý; hành hạ tình dục.
Ở nước ta hiện nay, vẫn chưa có một quan điểm thống nhất về khái niệm
BLTE cũng như chưa có cơ quan, tổ chức nào đưa ra ý kiến chính thức về vấn
đề này. Việc nhận diện BLTE chủ yếu dựa trên cơ sở quan điểm quốc tế và sự
so sánh, đối chiếu với các chuẩn mực xã hội. Theo đó, người ta có thể hiểu
BLTE là những hành vi – vi phạm chuẩn mực đạo đức trái với luân thường đạo
lý và truyền thống tốt đẹp của dân tộc, ở mức độ cao hơn có thể cấu thành các
tội bức tử, giết người, cố ý gây thương tích, làm nhục người khác… BLTE
cũng có thể được hiểu là những hành vi xâm hại một cách thô bạo tới thân thể,
đời sống tâm lý TE thông qua các hình thức biểu hiện cụ thể như: đánh đập,
ngược đãi, hành hạ, lạm dụng, bóc lột, sỉ nhục…. Xét về tình cảm, mức độ của
hành vi xâm hại TE cho thấy, một hành vi chỉ được coi là BL khi diễn ra một
14


cách thường xuyên. Những hành động có tính chất thi thoảng, kể cả đấm đá, tát
tai, nếu không nghiêm trọng đến sức khỏe, tâm lý đều không thể coi là bạo lực.
Tuy nhiên, nếu quan niệm như vậy thì dường như những hành vi bạo lực đã
được bỏ qua, được tha thứ. Do đó, những hành vi có thể ít xảy ra nhưng gây
tổn thương nghiêm trọng hoặc có nguy cơ gây tổn thương nghiêm trọng đến

sức khỏe, tinh thần của TE cũng được coi là bạo lực.
Như vậy, từ những phân tích về đặc điểm TE và những lý luận nêu trên
có thể hiểu một cách khái quát về khái niệm BLTE như sau: “Bạo lực trẻ em
là những hành vi trực tiếp xâm hại hoặc đe dọa, đến sự phát triển bình
thường về thể chất, tinh thần như tâm – sinh lý trẻ em, từ đó gây ra những
hậu quả xấu cho trẻ em, gia đình và xã hội”.
1.2.1.3. Phạm vi bạo lực trẻ em
Bạo lực đều có thể xảy ra ở mọi nơi mọi lúc, ở nông thôn cũng như ở
thành thị, không phân biệt sắc tộc văn hóa, lứa tuổi cũng như giai cấp. Trẻ em
có thể bị ngược đãi ở khắp mọi nơi,ở đường phố, nơi công cộng, khu vui chơi
giải trí… thậm chí ở ngay chính trong tổ ấm của mình.
Bạo lực đối với trẻ em thường diễn ra trên các phạm vi: Trong gia đình,
tại nơi công cộng, buôn bán trẻ em, bắt buộc làm gái mãi dâm, hãm hiếp, lạm
dụng tình dục.
1.2.2. Bạo lực trẻ em trong gia đình
1.2.2.1. Khái niệm bạo lực trẻ em trong gia đình
Theo Domestic Violence, 1993: “ Bạo lực trong gia đình là hành vi tấn
công của một người (thường là đàn ông) đối với người khác có quan hệ tình
cảm đối với họ bằng cách dùng vũ lực hoặc đe dọa dùng vũ lực để kiểm soát
người khác. Người có hành vi bạo lực thường kiểm soát cả về tài chính và các
quan hệ xã hội của người là đối tượng của hành vi bạo lực”. Như vậy, với
định nghĩa này thì: BL trong gia đình là sự đe dọa bằng hành động của các
15


thành viên trong gia đình, đe dọa đến cuộc sống chung của người vợ hoặc
người sống chung với họ qua việc cưỡng bức về thân thể, cưỡng bức về tình
dục, cưỡng bức về tâm lí, tình cảm, cưỡng bức về mặt tài chính nhằm kiểm
soát hoạt động của người đó, áp đặt sự kiểm soát đối với người chung sống.
Theo Luật phòng chống BLGĐ: “Bạo lực gia đình là hành vi cố ý

của thành viên gia đình gây tổn hại hoặc có khả năng gây tổn hại về thể
chất, kinh tế đối với thành viên khác trong gia đình” – Luật phòng chống
BLGĐ điều 1 mục 2.
Như vậy, có thể khái quát về bạo lực trẻ em trong gia đình như sau:
BLTE trong gia đình là hành vi đe dọa bằng hành động, lời nói của các
thành viên khác trong gia đình đối với các lĩnh vực khác nhau trong cuộc
sống hằng ngày của trẻ. Bạo lực đối với trẻ em trong gia đình là biểu hiện
của sự kiểm soát về các hoạt động, hành hạ về thể xác lẫn tinh thần…. qua
đó ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, tinh thần cũng như quá trình
hình thành và phát triển nhân cách của trẻ.
1.2.2.2. Các hình thức bạo lực trẻ em trong gia đình
Bạo lựa đối với trẻ em trong gia đình xảy ra dưới nhiều hình thức,
nhưng chủ yếu là bạo lực về thể chất và bạo lực về tinh thần.
Bạo lực kinh tế

Bạo lực
thể chất

Bạo lực trẻ
em

Bạo lực
tinh thần

Bạo lực tình dục
Sơ đồ 1.1. Các hình thức bạo lực chủ yếu đối với trẻ em
16


Trong các loại hành vi BLGĐ, đối với hành vi BLTE trong gia đình có

thể chia làm hai nhóm chính là: Hành vi BLGĐ về thể chất và hành vi BLG Đ
về tinh thần.
* Hành vi BLGĐ về thể chất [ 20, 9]:
+ Dùng chân, tay để tát, đấm, đá, đạp, kéo tóc, bóp cổ.
+ Dùng dây để trói.
+ Dùng gậy, gộc để đánh.
+ Dùng hung khí như dao, kéo, thanh sắt để đâm, chém.
+ Dùng đồ vật ném vào người.
+ Dùng than, vôi bột, ớt bột....để hun khói cho ngạt thở.
* Hành vi BLGĐ về tinh thần [ 20, 12]:
+ Dùng lời nói chửi bới, mắng nhiếc, đay nghiến nhằm hạ thấp hay xúc
phạm nhân phẩm.
+ Có lời nói hay hành vi đe dọa.
+ Kiểm soát quan hệ xã hội, ngăn cản hoặc cấm không cho tự do giao
tiếp xã hội, giam lỏng trong nhà.
+ Cố ý gây áp lực làm trẻ căng thẳng và phải chấp nhận điều gì đó mà
bản thân trẻ không muốn.
Như vậy, hành vi BL đối với trẻ em trong gia đình được thể hiện rất đa
dạng. Tuy nhiên, trên thực tế “nó lại được che giấu”. Để có thể giúp mọi
người nhận ra được hành vi BLTE trong gia đình và cùng nhau lên tiếng một
cách đanh thép, dõng dạc ở cấp cao nhất rằng bạo lực đối với TE ở bất kỳ
hình thức nào, vào bất kỳ tình huống nào và trong bất kỳ hoàn cảnh nào đều
không thể dung tha thì giải pháp chính là: “Làm thay đổi thái độ, quan niệm
của xã hội đối với hành vi BLGĐ để hành vi đó không còn được coi là bình
thường hay có thể chấp nhận trong cuộc sống gia đình như vẫn thường diễn ra
từ trước đến nay ” [ Phát biểu của Bà Maniza Zaman – Phó đại diện Unicef tại
Việt Nam năm 2008].
17

1.2.2.3. Nguyên nhân của bạo lực trẻ em trong gia đình
Qua nghiên cứu thực tế cho thấy, trong xã hội có rất nhiều nguyên nhân
dẫn đến tình trạng BLTE trong gia đình tuy nhiên về cơ bản có thể kể đến một
số nguyên nhân sau:
- Nguyên nhân do nghiện ngập: Nghiện rượu hay ma túy đều rất dễ đưa
con người đến với BL. Thực tế cho thấy một bộ phận không nhỏ nam giới
nghiện ngập hay sau khi uống quá nhiều bia, rượu đã không tự chủ, kiểm soát
được hành vi của mình do đó đã có hành động đánh đập, bạo lực với vợ con.
- Nguyên nhân do cờ bạc: Cờ bạc được xem là một trong những tệ
nạn nguy hiểm của xã hội, nhiều gia đình tan nát, đổ vỡ cũng chỉ vì vợ
hoặc chồng quá ham mê cờ bạc đã quyên đi việc chăm lo cho gia đình. Đặc
biệt, có những trường hợp đánh bạc bị thua lỗ nhiều dẫn đến bán đồ đạc,
nhà cửa, đánh đập vợ con.
- Nguyên nhân do kinh tế: Kinh tế là một vấn đề khá nhức nhối trong
một số gia đình. Kinh tế quá khó khăn dẫn đến việc người nọ đổ lỗi cho
người kia và từ đó làm nảy sinh bạo lực. Mặt khác, ở một số gia đình giàu
có, do sự chênh lệch về mức thu nhập của các thành viên trong gia đình mà
dẫn đến tình trạng vợ chồng thiếu tôn trọng nhau, cãi cọ, mắng chửi nhau, lệ
thuộc về kinh tế......
- Nguyên nhân gia đình có trình độ học vấn thấp, thiếu hiểu biết về pháp
luật: Đây cũng là một nguyên nhân khá phổ biến, đặc biệt tại các vùng nông
thôn, vùng sâu, vùng xa. Có rất nhiều phụ huynh cho rằng BLTE trong gia đình
là không vi phạm pháp luật, vì họ đơn thuần nghĩ rằng đó là con mình nên
mình có quyền mắng chửi, đánh đập không liên quan đến ai, không ai có quyền
can thiệp....Bên cạnh đó, một bộ phận không nhỏ phụ huynh còn chưa phân
biệt được đâu là hành vi bạo lực, đâu là hành vi không được vi phạm.
- Cha mẹ mâu thuẫn, ngoại tình, ly hôn, có lối sống ích kỉ, thiếu trách
nhiệm với con cái của mình. Đồng thời sự lan truyền văn hóa BL, đồi trụy qua
18

nhiều kênh đặc biệt là internet....dẫn đến nhiều hành vi BL trong gia đình mà
nạn nhân đáng thương phải hứng chịu đó là trẻ em.
- Con cái không vâng lời: Đây cũng là một trong những nguyên nhân
có thể dẫn đến BL. Con cái không vâng lời dẫn đến sự bất lực của cha mẹ,
quan hệ giữa cha mẹ và con cái trở nên căng thẳng, lúc đó cha mẹ khó kiểm
soát được hành vi của mình mà dẫn đến BL.
Như vậy, có thể thấy có rất nhiều nguyên nhân dẫn tới BLGĐ nói chung
và BLTE trong gia đình nói riêng. Do đó, việc tìm ra nguyên nhân cũng như việc
hình thành thái độ đúng cũng phần nào hạn chế được vấn đề này.
1.2.2.4. Hậu quả và tác hại của bạo lực đối với trẻ em trong gia đình
Bạo lực trẻ em trong gia đình

Rất nghiêm
trọng

Tử vong

Nghiêm
trọng

Thương tật

Bỏ nhà
lang thang

Rối nhiễu
tâm lý

Sơ đồ 1.2. Hậu quả bạo lực gia đình đối trẻ em

BLTE trong gia đình dẫn đến nhiều hậu quả khác nhau. Nước Mỹ, mỗi
năm có vài ngàn trẻ em bị thiệt mạng, ngoài ra, BLGĐ là lý do khiến hàng
trăm ngàn em phải bỏ nhà đi (J. Macionis, 2004:476). Còn ở Việt Nam, một
nghiên cứu cho thấy, theo thống kê của Bộ Nội vụ, thì có tới 70% các vụ đánh
trẻ thành thương tật và giết hại trẻ lại do chính bố mẹ gây ra (Lê Thị Qúy,
19


1996: 156). Hình phạt gây tổn thương ở 33, 9% trẻ bị đánh và 26,5% trẻ nói
chung. Trẻ trai thường bị đánh và tổn thương nhiều hơn (Lê Ngọc Lan – Trần
Đình Long). Có đến 43,6 trẻ sợ hãi, hốt hoảng khi bị đánh, 24,9% trẻ bị đánh
cảm thấy bình thường như không có chuyện gì xảy ra; 19,1% trẻ khi bị đánh
tỏ ra lầm lì không phản ứng (Tổ chức cứu trợ trẻ em Thụy Điển).
BLTE trong gia đình còn có thể dẫn đến tử vong hoặc tự sát. Hành vi tự
sát là một trong những giải pháp tiêu cực của nạn nhân bạo lực gia đình.
Trong nghiên cứu về bạo lực gia đình tại 6 tỉnh, thành phố năm 2006 cho
thấy, ở địa bàn nghiên cứu nào mỗi năm cũng có trường hợp tự tử, như trường
hợp huyện Lấp Vò tỉnh Đồng Tháp, trong đó có cả trẻ em. Có trường hợp
người cha mắng chửi con, nguyền rủa con khiến con mình tự vẫn: “Thằng con
trai thứ hai của tôi bị bố vu cho lấy 5 ngàn, ông chồng rủa là mày uống thuốc
sâu cho chết đi. Nó tức quá uống luôn trước mặt ông ấy. Mấy thằng em nó
giật ra không được. Tôi bảo con tôi, mày ngu quá sao uống thuốc, mày uống
ông có thương mày đâu. Nó bảo con có uống thì ông ấy cũng chẳng thương.
Nó ở bệnh viện một đêm thì chết. Khi đó nó mới có 17 tuổi, nếu sống thì nó
cũng 30 tuổi rồi. Thằng con tôi mà còn sống thì nó cũng không chịu được vì
bị chồng tôi đánh dữ lắm, nó hiền lắm. Tôi còn thằng con 15 tuổi, mỗi lần nó
đi chơi, ông ấy lại chửi tôi. Chồng tôi năm nay 51 tuổi, ông ấy học hết lớp 2”
(Hoàng Bá Thịnh, 2006).
Nghiên cứu 358 bệnh án của những ca ngộ độc tại bệnh viện huyện
Xuân Trường (Nam Định) trong vòng 4 năm (1997 – 2000), trong đó số ca tự

tử là 102 với 90 trường hợp tự tử liên quan đến bạo lực gia đình thì tuổi vị
thành niên chiếm 32,22% (29/9) (Đặng Phương Kiệt – Đinh Văn Lượng,
trong sách Hoàng Bá Thịnh, 2005).
BLGĐ có thể có tác động xấu tới trẻ em. Những tác động này có thể
bao gồm các vấn đề như sự sợ hãi, mất ngủ, thiếu tự tin và thất vọng. Sự rối
nhiễu tâm lý và trầm cảm của trẻ em cũng có nguyên nhân từ bạo lực gia đình
20