Điểm tựa cho doanh nghiệp hội nhập quốc tế

Điểm tựa cho doanh nghiệp hội nhập quốc tế
I. Mở đầu
Trong xã hội ngày nay, người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến sản phẩm,
hàng hoá từ các khía cạnh an toàn, tác động đến sức khoẻ và môi trường,
bền vững, tương thích và phù hợp với mục đích sử dụng. Xuất phát từ nhu
cầu này, các hoạt động chứng nhận sản phẩm, hàng hoá phù hợp tiêu chuẩn,
quy chuẩn kỹ thuật được tiến hành nhằm vào ba mục đích chính sau đây:
1.; Giúp cho người người tiêu dùng có được quyết định đúng đắn khi lựa
chọn sản phẩm, hàng hoá trên thị trường;
2Giúp cho các nhà cung ứng sản phẩm, hàng hoá biết được mức chấp nhận
của thị trường để phấn đấu và làm thoả mãn nhu cầu cũng như các yêu cầu
luật định, đặc biệt là yêu cầu về an toàn của sản phẩm, hàng hoá;
3.; Giúp cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền thực thi nhiệm vụ quản lý
nhà nước về chất lượng sản phẩm hàng hoá.
Nằm trong xu thế chung này, sản phẩm điện, điện tử là một trong các mặt
hàng được người tiêu dùng đặc biệt quan tâm về khía cạnh an toàn khi sử
dụng. Cũng chính vì lý do này mà sản phẩm, hàng hoá điện - điện tử cũng
thường là mặt hàng được các cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền tại
các quốc gia đưa vào trong nhóm các mặt hàng chịu sự quản lý chặt chẽ về
an toàn. Một trong biện pháp quản lý phổ biến thường được lựa chọn là sử
dụng các kết quả chứng nhận sản phẩm, hàng hoá phù hợp với tiêu chuẩn,
quy chuẩn kỹ thuật do tổ chức chứng nhận độc lập tiến hành.
II. Chứng nhận sản phẩm, hàng hoá phù hợp tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật
Về bản chất, chứng nhận sản phẩm là hoạt động thông qua đó một tổ chức,
đóng vai trò là một bên thứ ba độc lập, đưa ra sự đảm bảo bằng văn bản rằng
một sản phẩm, hàng hoá phù hợp với các yêu cầu quy định trong một tiêu
chuẩn hoặc quy chuẩn kỹ thuật. Tiêu chuẩn là tự nguyện áp dụng còn quy
chuẩn kỹ thuật là bắt buộc áp dụng. Các yêu cầu bắt buộc áp dụng thường
được sử dụng trong các trường hợp liên quan đến an toàn, vệ sinh, sức khoẻ
và môi trường.
Hoạt động chứng nhận sản phẩm hợp chuẩn có thể bao gồm nhiều hoạt động

chức năng khác nhau như chọn mẫu sản phẩm, đánh giá mẫu sản phẩm, đánh


giá quá trình sản xuất hay hệ thống quản lý chất lượng, xem xét kết quả đánh
giá và ra quyết định, giám sát sau chứng nhận.
Nội dung cơ bản trong các hệ thống chứng nhận sản phẩm có thể bao gồm
một trong những nội dung sau:
- Thử nghiệm mẫu sản phẩm điển hình
-; Thử nghiệm mẫu sản phẩm đại diện của lô hàng (lấy mẫu theo AQL)
-; Đánh giá quá trình sản xuất hoặc đánh giá hệ thống chất lượng
-; Thử nghiệm mẫu sản phẩm lấy từ thị trường hoặc lấy tại nơi sản xuất
trong quá trình giám sát.
Tuỳ vào mức độ tin cậy đối với mục đích sử dụng của từng chủng loại sản
phẩm và mức độ rủi ro liên quan đến khía cạnh về an toàn, sức khoẻ và tác
động đến môi trường của sản phẩm, hoạt động chứng nhận sản phẩm hợp
chuẩn sẽ có sự kết hợp giữa một số nội dung này để tạo nên 7 hệ thống
chứng nhận sản phẩm cụ thể.
Tiêu chuẩn quốc tế ISO/IEC Guide 67 có đưa ra mô hình định hướng cho 7
hệ thống chứng nhận sản phẩm. Nguyên tắc xác định và sự khác biệt của các
hệ thống chứng nhận này được mô tả khái quát trong Sơ đồ 1. Dựa vào đặc
điểm chính của từng mô hình, có thể phân chia 7 mô hình chứng nhận trên
vào 2 nhóm chính là nhóm 1 (mô hình 1A và 1B) và nhóm 2 (mô hình 2, 3,
4, 5). Riêng mô hình 6 là một trường hợp rất đặc biệt minh hoạ cho một hệ
thống chứng nhận sản phẩm gần giống với chứng nhận hệ thống và chỉ áp
dụng trong trường hợp sản phẩm là dịch vụ.
Với các hệ thống chứng nhận trong Nhóm 1, mức độ tin cậy của kết quả
chứng nhận chỉ đơn thuần dựa trên kết quả thử nghiệm mẫu sản phẩm (thử
nghiệm điển hình hoặc thử nghiệm đại diện theo Lô sản phẩm) và do vậy
khó đánh giá được tính đại diện của mẫu sản phẩm cũng như khó chứng
minh được cho sự ổn định của các đặc tính của sản phẩm vì thiếu các biện

pháp giám sát. Ngoài ra, các phương pháp này cũng không có hiệu quả vì sẽ
tốn kém quá nhiều chi phí thử nghiệm cho từng lô hàng. Chính vì lý do này
mà thông thường biện pháp thử nghiệm theo lô thường chỉ được áp dụng
trong điều kiện kiểm soát chất lượng sản phẩm, hàng hoá nhập khẩu theo
từng lô và có rủi ro thấp hoặc thử nghiệm mẫu điển hình để kiểm tra mẫu
nhất định trong kiểm tra nhà nước về chất lượng.


Các hệ thống chứng nhận thuộc nhóm 2 có đặc điểm chung là mức độ tin
cậy của kết quả chứng nhận được đảm bảo hơn vì dựa trên đồng thời kết quả
thử nghiệm điển hình và đánh giá điều kiện sản xuất trước chứng nhận. Đặc
điểm này cho phép tiên lượng được khả năng duy trì ổn định các đặc tính
sản phẩm đã được xác nhận trong báo cáo thử nghiệm. Điểm khác biệt giữa
các mô hình này nằm ở việc áp dụng các biện pháp khác nhau trong giám sát
sản phẩm sau chứng nhận.
Trong các hệ thống này, có thể nhận thấy rằng nếu được áp dụng ở mức độ
đầy đủ nhất, Hệ thống 5 sẽ là hệ thống chứng nhận sản phẩm chặt chẽ và tin
cậy nhất trong các hệ thống chứng nhận. Ngoài tính chặt chẽ có độ tin cậy
cao, hệ thống 5 còn cho phép kết hợp và vận dụng linh hoạt các biện pháp
giám sát để tận dụng tối đa các đặc điểm kiểm soát của hệ thống 3 và hệ
thống 4 khi áp dụng để xem xét khả năng tác động của quá trình phân phối
đến chất lượng của sản phẩm. Các đặc điểm trên đây chính là lý do dẫn tới
việc tại sao hầu hết các tổ chức chứng nhận trên thế giới áp dụng hệ thống 5
một cách phổ biến cho chứng nhận phần lớn các sản phẩm hàng hoá (PSB
của Singapore, Sirim của Malaysia, BSI của Anh, CQC của Trung Quốc,
BIS của Ấn Độ,...). Xét về mức độ rủi ro và tầm quan trọng của việc đảm
bảo an toàn đối với các sản phẩm điện - điện tử trong sử dụng, hệ thống 5 là
hệ thống phù hợp để triển khai các hoạt động chứng nhận sản phẩm điện điện tử.
III. Chứng nhận sản phẩm, hàng hoá điện - điện tử trong ASEAN EE MRA
Trong xu thế toàn cầu hoá về kinh tế và thương mại, một trong những mối

quan tâm hàng đầu của các quốc gia là tháo gỡ các rào cản đối với thương
mại tạo nên bởi các các biện pháp thuế quan, kiểm soát giá thành, độc quyền
buôn bán hay các biện pháp kỹ thuật. Trong các vấn đề nêu trên, rào cản kỹ
thuật là một trong những vấn đề được WTO, APEC và các nước trong khối
ASEAN đặc biệt quan tâm. Về bản chất, rảo cản kỹ thuật không cần thiết đối
với thương mại sẽ nảy sinh khi không có sự minh bạch và rõ ràng trong
chính sách và quy chế quản lý của mỗi quốc gia, không hài hòa và thống
nhất về các tiêu chuẩn – quy định đối với sản phẩm/hàng hoá và có sự không
đồng đều và tương xứng về hạ tầng cũng như năng lực của các hoạt động
đánh giá sự phù hợp.
Trong ASEAN, tại Hội nghị thượng định ASEAN lần thứ VI tổ chức tại Hà
Nội - Việt Nam vào ngày 16/12/1998, các nước thành viên ASEAN đã ký
kết Hiệp định khung về Thoả thuận thừa nhận lẫn nhau nhằm mục đích chấp
nhận hay thừa nhận các kết quả đánh giá sự phù hợp do các tổ chức đánh giá


sự phù hợp của các nước thành viên thực hiện. Mục đích chính của hiệp định
là nhằm hướng tới việc thực hiện khẩu hiệu hội nhập về chất lượng “Một lần
đánh giá, cấp một chứng chỉ và có gia trị ở mọi nơi”.
Triển khai thực hiện theo định hướng này, với mục tiêu thuận lợi hoá thương
mại, giảm chi phí và thời gian kiểm tra hàng hoá điện - điện điện tử xuất nhập khẩu trong khu vực, mười nước thành viên ASEAN đã thống nhất
thông qua Thoả thuận thừa nhận lẫn nhau về thiết bị điện - điện tử của
ASEAN (ASEAN Sectoral Mutual Recognition Arrangement for Electrical
and Electronic Equipment viết tắt là ASEAN EE MRA) vào ngày 5/4/2002
tại Bangkok – Thailand. Thoả thuận này là một bước tiến quan trọng cho
phép chính phủ của các nước thành viên ASEAN vừa duy trì được mục tiêu
quản lý an toàn của các sản phẩm điện - điện tử, vừa tạo thuận lợi cho các
bên tham gia trong quá trình thương mại với các khả năng giảm thiểu thời
gian và chi phí.
Xét về lợi ích của các bên, việc hình thành một thoả thuận như ASEAN EE

MRA là cần thiết vì theo xu thế chung, mỗi một quốc gia đều có mục tiêu
quản lý hoạt động sản xuất, thương mại và quảng cáo liên quan đến sản
phẩm điện, điện tử nhằm đảm bảo người tiêu dùng và cộng đồng nói chung
được đảm bảo một quyền lợi tối thiểu và chính đáng là quyền sử dụng các
sản phẩm điện, điện tử an toàn.
Có thể xem xét trường hợp của Singapore như một ví dụ điển hình để thấy
được sự liên quan giữa vai trò quản lý nhà nước và các hoạt động chứng
nhận sản phẩm điện, điện tử cũng như lợi ích của cơ chế theo ASEAN EE
MRA trong việc tạo thuận lợi trong quá trình triển khai thực hiện mục tiêu
quản lý này.
Ở Singapore, mục tiêu của Hệ thống đăng ký bảo vệ an toàn người tiêu dùng
của Singapore (CPS Scheme) là nhằm bảo vệ mối quan tâm của người tiêu
dùng về sự an toàn của các sản phẩm điện, điện tử được quy định thuộc
nhóm các sản phẩm, hàng hoá bắt buộc phải được kiểm soát hoàn toàn phù
hợp với một tiêu chuẩn an toàn cụ thể. CPS Scheme, được điều hành bởi
SPING Singapore thuộc Bộ Thương mại và Công nghiệp (MTI) với vai trò
là cơ quan quản lý an toàn, áp dụng đối với 45 nhóm sản phẩm điện điện tử.
Mỗi sản phẩm điện, điện tử thuộc nhóm này đều được quy định rõ phải phù
hợp với một tiêu chuẩn quốc gia và/hoặc tiêu chuẩn quốc tế tương đương
cũng như phù hợp với một số yêu cầu đặc thù của cơ quan quản lý nhà nước
(Tham khảo Phụ lục 1 về Danh sách nhóm sản phẩm, hàng hoá điện - điện tử
bắt buộc phải được quản lý tại Singapore).


Tất cả các nhà sản xuất, nhập khẩu, bán lẻ và thương mại có liên quan đến
việc quảng cáo hoặc cung cấp bất kỳ sản phẩm điện - điện tử nào thuộc danh
mục này trước tiên đều phải đăng ký với cơ quan quản lý an toàn như một
Nhà cung cấp được đăng ký. Sau đó, nhà cung cấp được đăng ký tiến hành
đăng ký cho từng kiểu loại sản phẩm cụ thể với cơ quan quản lý an toàn. Hồ
sơ đăng ký với phải được kèm theo một Chứng nhận về Sự phù hợp (COC)

do một tổ chức đánh giá sự phù hợp được chỉ định ban hành.
Chỉ các sản phẩm đã được đăng ký chính thức mới được phép gắn dấu an
toàn (Safety Mark) và được phép quảng cáo hoặc cung cấp trong phạm vi
của lãnh thổ Singapore. Về nguyên tắc, Singapore có thể chỉ định một tổ
chức đánh giá sự phù hợp bên ngoài lãnh thổ để ban hành COC sử dụng
trong hoạt động đăng ký này theo nguyên tắc của một thoả thuận thừa nhận
tương ứng như thoả thuận ASEAN EE MRA.
IV. Trung tâm Chứng nhận Phù hợp Tiêu chuẩn QUACERT với quá trình
chuẩn bị năng lực trong việc tham gia vào ASEAN EE MRA với tư cách là
tổ chức chứng nhận sản phẩm. hàng hoá được chỉ định.
Theo ASEAN EE MRA, việc chỉ định các tổ chức chứng nhận của các nước
thành viên để đưa vào Danh sách các tổ chức chứng nhận được chỉ định của
ASEAN sẽ do Cơ quan chỉ định quốc gia của các nước thực hiện theo trình
tự quy định. Giấy chứng nhận do tổ chức chứng nhận được chỉ định cấp ra
sẽ là bằng chứng về việc sản phẩm, hàng hoá điện - điện tử đã phù hợp với
một tiêu chuẩn an toàn cụ thể và do vậy có thể được nước nhập khẩu chấp
nhận mà không cần tiến hành các thủ tục đánh giá khác theo quy định. Về
nguyên tắc, Giấy chứng nhận sản phẩm phù hợp tiêu chuẩn cụ thể sẽ chỉ
được chấp nhận hoàn toàn nếu có sự thống nhất về hệ thống chứng nhận.
Mặt khác, Giấy chứng nhận phù hợp tiêu chuẩn cũng là minh chứng đầy đủ
hơn so với một kết quả thử nghiệm vì trong trường hợp thứ hai này, kết quả
thử nghiệm chỉ được xem như một bán sản phẩm mà tổ chức chứng nhận
của nước nhập khẩu sử dụng để đưa ra kết luận cuối cùng về sự phù hợp của
sản phẩm với một tiêu chuẩn cụ thể.
Một tổ chức chứng nhận sản phẩm chỉ có thể được chỉ định tham gia thực
hiện trong ASEAN EE MRA nếu như tổ chức đó đáp ứng được các yêu cầu
bao gồm:
- Là một pháp nhân, có nguồn tài chính độc lập, được pháp luật cho phép
hoạt động trong lĩnh vực chứng nhận đăng ký chỉ định;
-

Có năng lực kỹ thuật để thực hiện việc chứng nhận;


- Có hệ thống chứng nhận được công nhận phù hợp theo ISO/IEC Guide
65:1996 bởi một cơ quan công nhận là thành viên của Tổ chức Hợp tác
Công nhận Thái Bình Dương (PAC) và là một bên tham gia ký Hiệp định
thừa nhận đa biên của PAC hoặc là tổ chức chứng nhận tham gia trong
Chương trình đăng ký đầy đủ các Tổ chức Chứng nhận của IEC (IEC EE
FCS);
- Luôn đảm bảo được nguyên tắc độc lập, khách quan trong hoạt động
chứng nhận.
Được Bộ Khoa học, Công nghệ và Môi trường nay là Bộ Khoa học và Công
nghệ thành lập với chức năng chính là cung cấp các dịch vụ chứng nhận các
hệ thống quản lý phù hợp tiêu chuẩn quốc tế, chứng nhận sản phẩm phù hợp
tiêu chuẩn, Trung tâm Chứng nhận Phù hợp Tiêu chuẩn QUACERT trong
thời gian qua đã không ngừng củng cố, xây dựng và phát triển năng lực
chứng nhận theo định hướng phù hợp với các tiêu chuẩn và chuẩn mực quốc
tế nhằm đảm bảo kết quả chứng nhận được thừa nhận rộng rãi đáp ứng mục
tiêu “một lần đánh giá, cấp một chứng chỉ, được chấp nhận ở mọi nơi”.
Từ năm 2001 đến nay, các hệ thống chứng nhận của QUACERT đã được tổ
chức công nhận JAS-ANZ - một trong các tổ chức công nhận có uy tín hàng
đầu trên thế giới, thành viên tham gia ký kết các hiệt định thừa nhận chính
thức của PAC và IAF – công nhận hoàn toàn phù hợp với các tiêu chuẩn
ISO/IEC Guide 62, ISO/IEC Guide 65 và ISO/IEC Guide 66. Với kết quả
này, hoạt động chứng nhận nói chung và chứng nhận sản phẩm phù hợp tiêu
chuẩn nói riêng của QUACERT đã dần được đông đảo tổ chức, doanh
nghiệp chấp nhận và sử dụng như một bằng chứng tin cậy đối với người tiêu
dùng trong nước cũng như trong các hoạt động thương mại toàn cầu. Tính
đến nay, đã có hơn 400 sản phẩm được QUACERT chứng nhận phù hợp với

các tiêu chuẩn quốc gia (TCVN, JIS, GB...) và tiêu chuẩn quốc tế (ISO,
IEC...).
Chứng nhận sản phẩm điện - điện tử được QUACERT xem như một trong
các hoạt động trọng tâm được tập trung triển khai trong thời gian qua. Hệ
thống chứng nhận mà QUACERT triển khai cho các sản phẩm điện - điện tử
được thực hiện theo hệ thống 5 theo khuyến cáo của ISO/IEC Guide 67 và
do vậy hoàn toàn có khả năng được chấp nhận đầy đủ trong các quy định bắt
buộc về chứng nhận sản phẩm điện - điện tử của các nước thành viên trong
ASEAN. Phạm vi công nhận hiện tại của JAS-ANZ theo ISO/IEC Guide 65
cho chương trình chứng nhận sản phẩm của QUACERT cũng bao gồm các
nhóm sản phẩm điện - điện tử được ưu tiên và quan tâm trong khuôn khổ


hiện tại của các hoạt động chỉ định thuộc ASEAN EE MRA như nhóm sản
phẩm dây cáp điện phù hợp IEC 60227, nhóm sản phẩm thiết bị điện gia
dụng phù hợp IEC 60335, thiết bị đóng ngắt điện dùng trong lắp đặt gia
dụng phù hợp IEC 60898...
V. Kết luận
Với xu thế hội nhập ngày càng sâu rộng và toàn diện, việc nâng cao năng lực
và hội nhập về năng lực đánh giá sự phù hợp là điều kiện tất yếu để tiến tới
xoá bỏ các rào cản kỹ thuật không cần thiết đối với thương mại. Việc tham
gia và sử dụng tích cực thoả thuận ASEAN EE MRA là biện pháp hữu hiệu
vừa tạo điều kiện cho các nhà sản xuất nội địa tiếp cận thuận lợi hơn với thị
trường tiêu dùng sản phẩm, hàng hoá điện - điện tử trong các nước thuộc
khối ASEAN vừa đồng thời là một công cụ góp phần quản lý chặt chẽ hơn
việc nhập khẩu, cung cấp và sử dụng các sản phẩm điện - điện tử trong thị
trường nội địa, đảm bảo an toàn và sức khoẻ cho người tiêu dùng.