Đổi mới Phương pháp dạy học Địa Lý ở trường THCS

UBND T NH QU NG NGÃI
TR

NGă

I H C PH MăV Nă

NG

I - KTCN ậ KTPV

T



C

I M I PH
TR

NGăBÀIăGI NG

NG PHÁP D Y - H C
NG TRUNG H C C

A LÝ

S

(Tài li uăl uăhànhăn i b )

GVC: Phan Thông

N mă2015

0


M CL C
L I GI I THI U .....................................................................................................4
CH

NG1. NH NG V Nă

CHUNG V

I M I GIÁO D C PH

THÔNG ......................................................................................................................5
1.1. M t s quan đi m ch đ o đ i m i giáo d c trung h c ...................................5
1.2. Nh ng đ nh h

ng đ i m i ch

1.2.1. Chuy n t ch

ng trình giáo d c ph thông ..........................7

ng trình đ nh h

ng n i dung d y h c sang ch

ng trình

đ nh h

ng n ng l c ................................................................................................7

1.2.2.

nh h

ng chu n đ u ra v ph m ch t và n ng l c c a ch

ng trình

giáo d c c p trung h c c ăs .................................................................................13
1.3. M i quan h gi aăn ngăl c v i ki n th c, k n ng,ătháiăđ .........................20
CH

NGă2. NH N TH C CHUNG V V Nă

PHÁP D Y H Că

TR

A LÝ

I M IăPH

NGă

NG TRUNG H CăC ăS .......................22

2.1. S c n thi t ph iăđ i m i PPDH .....................................................................22
2.1.1ăCh

ngătrìnhăkhôngăcònăphùăh p v iăgiaiăđo n m i ...................................22

2.1.2. Yêu c u c a s phát tri n kinh t - xã h iăđ i v i vi căđàoăt o ngu n nhân
l cătrongăgiaiăđo n m i:ă óălàăyêu c u c a s nghi p công nghi p hoá, hi năđ i
hoáăđ tăn

c. ..........................................................................................................23

2.1.3 Yêu c u c a s phát tri n khoa h c - công ngh ..........................................23
2.1.4 Xu th h i nh p vàăđ i m i ti n b trong khu v c và trên th gi i ..................24
2.2 Nh ng thách th căđ i v iămônă
2.2.1 V trí, vai trò c aămônă

a lí

tr

ng ph thông ............................25

a lí ph thông trong th c hi n m c tiêu giáo d c.25

2.2.2. Th c tr ng d y h că a lý

THCS .............................................................25

2.3. Nh ng ti năđ c ăb n c a vi căđ i m iăPPDHă
2.3.1 Ch

a lý

tr

ng THCS .......27

ngătrìnhăvàăsáchăgiáoăkhoaăđưăcóăs đ i m iăc ăb n ............................27

2.3.2 Nh n th c c a giáo viên và h căsinhăđưăcóăs thayăđ i. ...............................28
2.3.3. GVăđưăđ

c b iăd

ng v đ i m i. .............................................................28

2.3.4. V đ căđi m tâm sinh lí h c sinh. ................................................................28
2.3.5 C ăs VCKT ph c v cho vi c d y và h căđ aălíăđưăđ

1

căt ngăc

ng. .......29


CH

NGă3.
TR

A LÝ
3.1.ăPh

I M I VI C S

D NGăCÁCăPH

NGăPHÁPăD Y H C

NG TRUNG H CăS ăS ........................................................30

ngăphápăd y h c tích c c ........................................................................30

3.1.1. Khái ni măph

ngăphápătíchăc c .................................................................30

3.1.2. Nh ng d u hi uăđ cătr ngăc aăph

ngăphápătích c c .................................31

3.1.3. Các tiêu chí chính c a d y h c tích c c ......................................................34
3.1.4. Nh ng bi u hi n c a tính tích c c trong gi h că
3.2.

i m i ph

3.2.1.ă

ng pháp d y h c

tr

a lí .............................36

ng trung h c ......................................36

i m i PPDH nh m chú tr ng phát tri năn ngăl c c a h c sinh ..............37

3.2.2. M t s bi năphápăđ i m iăph

ngăphápăd y h c ........................................39

3.2.3 K thu t d y h cătheoăđ nhăh

ng phát tri năn ngăl c ................................43

3.2.4. Xác đ nh các n ng l c chuyên bi t c a môn
3.2.5 Áp d ng PPDHTC trong d y h că

a lý

a lí .....................................53

THCS ........................................55

3.2.6. Vai trò c aăng

i giáo viên trong qúa trình t ch c ho tăđ ng d y h căđ a lí

theoăh

tr

ng tích c c

ng THCS .....................................................................69

3.2.7. Công vi c c a GV tr

c khi trình bày bài gi ng .........................................71

3.2.8. Ti n hành bài gi ng .....................................................................................73
3.2.9. Nh n d ng d y h c tích c c.........................................................................74
3.2.10. Xây d ng m t bài h c theo PPDH tích c c ...............................................75
CH

NGă4.

I M I KI MăTRAă ÁNHăGIÁăK T QU H C T P C A

H C SINH ...............................................................................................................79
4.1.ă nhăh

ngăđ i m i ki mătra,ăđánhăgiáăho tăđ ng h c t p c a h c sinh ...79

4.2.ă ánhăgiáătheo n ngăl c ....................................................................................82
4.3. M t s yêu c uăđ i v i ki mătra,ăđánhăgiáăk t qu h c t p c a h c sinh ...84
4.3.1. Ph i đánh giá đ

c các n ng l c khác nhau c a h c sinh ...........................84

4.3.2.

m b o tính khách quan ............................................................................85

4.3.3.

m b o s công b ng.................................................................................86

4.3.4.

m b o tính toàn di n ................................................................................87

4.3.5.

m b o tính công khai ...............................................................................87

4.3.6.

m b o tính giáo d c .................................................................................88
2


4.3.7.
4.4.

m b o tính phát tri n ...............................................................................88

nh h

ng xây d ng câu h i, bài t p đánh giá n ng l c h c sinh ............89

4.4.1. Ti p c n bài t p theo đ nh h

ng n ng l c..................................................89

4.4.2. Phân lo i bài t p theo đ nh h

ng n ng l c ................................................90

4.4.3. Nh ng đ c đi m c a bài t p theo đ nh h
4.4.4. Các b c trình đ trong bài t p theo đ nh h
4.5.ăH

ng n ng l c ..............................92
ng n ng l c............................93

ng d n biên so n câu h i g n v i th c ti n ............................................94

4.5.1. C u trúc c a câu h i ....................................................................................94
4.5.2. M t s câu h i và bài t p minh h a .............................................................95
4.5.3.ăH

ng d n biên so n câu h i/bài t p ki mătraăđánhăgiáătheoăđ nhăh

n ngăl c c a các ch đ trongăch

ng

ngătrìnhăgiáoăd c ph thông ........................101

TÀI LI U THAM KH O ....................................................................................108
PH L C ...............................................................................................................109

3


L IăGI IăTHI U

i m i PPDH

nhàătr

ng ph thông là nhi m v quan tr ng c aăđ i m i

giáo d c. Trongăgiaiăđo n hi nănay,ăđ chu n b cho vi c th c hi năđ i m i ch

ngă

trình, sách giáo khoa vàăđ i m iăPPDH,ăđư có nhi u tài li uăc ngănh ăcácăch

ngă

trình t p hu năchoăgiáoăviênăđangăgi ng d y
ti p c n c a giáoă sinhă trongă cácă tr

vàoă ch
đ

cácătr

ng ph thông. Tuy nhiên s

ngă s ă ph m còn nhi u h n ch do ph thu c

ngătrìnhă khungă vàă th iă giană đàoă t o c aă nhàă tr

ng . Vì v y tài li u này

c biên so n nh m m căđíchăgi i thi uăchoăsinhăviênă(C SPăngànhă

đ u có nh ng nh n th c v s thayăđ i c aăch

ngătrìnhătheoăđ nhăh

aăLỦ)ăb

c

ng phát tri n

n ngăl c cùng nh ng v năđ liênăquanăđ năPPDHăvàăđ i m i ki mătraăđánhăgiáăk t
qu h c t p c a h căsinhătheoăh
Tài li u bao g mă4ăch

ng phát tri năn ngăl c

nhàătr

ngăchính:

Ch

ngă1:ăNh ng v năđ chung v đ i m i giáo d c ph thông

Ch

ngă2:ăM t s v năđ v đ i m iăPPDHă

a lý

tr

ng THCS

Ch

ngă3:ă

i m i vi c s d ngăcácăPPDHă

a lý

tr

ng THCS

Ch

ngă4:ă

i m i ki mătraăđánhăgiáăk t qu h c t p c a h c sinh

Nh ngă c ăs lý lu n v đ i m iă PPDHă theoă đ nhă h
còn m i m vàăđangăt ngăb
n

ng ph thông.

c ta và do th iăl

c v n d ng vào gi ng d y

ng phát tri nă n ngă l c

nhàătr

ng ph thông c a

ng có h n nên tài li u ch đ c păđ n nh ng n i dung c n thi t

và h u ích nh t.
Trong quá trình biên so n không kh i nh ng thi u sót, mong ng
chân thành góp ý.
Ng

4

i vi t

iă đ c


Ch
NH NGăV Nă

ng1.

ăCHUNGăV ă

IăM IăGIÁOăD CăPH ăTHỌNG

M C TIÊU
- Sinh viên n m và hi uă đ
n

c m t s quană đi m ch đ o c a

ng và Nhà

c v đ i m i giáo d c trung h c.
- N m v ng n i dung nh ng đ nh h

ng đ i m i ch

ng trình giáo d c ph

thông.
N IăDUNG
1.1. M t s quan đi m ch đ o đ i m i giáo d c trung h c
Vi c đ i m i giáo d c trung h c d a trên nh ng đ
giáo d c c a nhà n

c, đó là nh ng đ nh h

ng l i, quan đi m ch đ o

ng quan tr ng v chính sách và quan

đi m trong vi c phát tri n và đ i m i giáo d c trung h c. Vi c đ i m i ph
pháp d y h c, ki m tra đánh giá c n phù h p v i nh ng đ nh h
c a ch

ng

ng đ i m i chung

ng trình giáo d c trung h c.

Nh ng quan đi m và đ

ng l i ch đ o c a nhà n

d c nói chung và giáo d c trung h c nói riêng đ

c v đ i m i giáo

c th hi n trong nhi u v n b n,

đ c bi t trong các v n b n sau đây:
1.1.1. Lu t Giáo d c s 38/2005/QH11,

i u 28 qui đ nh: "Ph

ng pháp giáo

d c ph thông ph i phát huy tính tích c c, t giác, ch đ ng, sáng t o c a h c sinh;
phù h p v i đ c đi m c a t ng l p h c, môn h c; b i d

ng ph

ng pháp t h c,

kh n ng làm vi c theo nhóm; rèn luy n k n ng v n d ng ki n th c vào th c ti n;
tác đ ng đ n tình c m, đem l i ni m vui, h ng thú h c t p cho h c sinh".
1.1.2. Báo cáo chính tr
ch

ng trình, n i dung, ph

i h i

ng toàn qu c l n th

ng pháp d y và h c, ph

XI “

i m i

ng pháp thi, ki m tra theo

h

ng hi n đ i; nâng cao ch t l

ng toàn di n, đ c bi t coi tr ng giáo d c lý

t

ng, giáo d c truy n th ng l ch s cách m ng, đ o đ c, l i s ng, n ng l c sáng

t o, k n ng th c hành, tác phong công nghi p, ý th c trách nhi m xã h i”.
Ngh quy t H i ngh Trung

ng 8 khóa XI v đ i m i c n b n, toàn di n

giáo d c và đào t o “Ti p t c đ i m i m nh m ph
5

ng pháp d y và h c theo


h

ng hi n đ i; phát huy tính tích c c, ch đ ng, sáng t o và v n d ng ki n th c,

k n ng c a ng

i h c; kh c ph c l i truy n th áp đ t m t chi u, ghi nh máy

móc. T p trung d y cách h c, cách ngh , khuy n khích t h c, t o c s đ ng

i

h c t c p nh t và đ i m i tri th c, k n ng, phát tri n n ng l c. Chuy n t h c ch
y u trên l p sang t ch c hình th c h c t p đa d ng, chú ý các ho t đ ng xã h i,
ngo i khóa, nghiên c u khoa h c.
truy n thông trong d y và h c”; “

y m nh ng d ng công ngh thông tin và
i m i c n b n hình th c và ph

ng pháp thi,

ki m tra và đánh giá k t qu giáo d c, đào t o, b o đ m trung th c, khách quan.
Vi c thi, ki m tra và đánh giá k t qu giáo d c, đào t o c n t ng b
chí tiên ti n đ

c theo các tiêu

c xã h i và c ng đ ng giáo d c th gi i tin c y và công nh n. Ph i

h p s d ng k t qu đánh giá trong quá trình h c v i đánh giá cu i k , cu i n m
h c; đánh giá c a ng
tr

i d y v i t đánh giá c a ng

ng v i đánh giá c a gia đình và c a xã h i”.
1.1.3. Chi n l

c phát tri n giáo d c giai đo n 2011 ậ 2020 ban hành kèm theo

Quy t đ nh 711/Q -TTg ngày 13/6/2012 c a Th t
t c đ i m i ph
h
ng

i h c; đánh giá c a nhà

ng Chính ph ch rõ: "Ti p

ng pháp d y h c và đánh giá k t qu h c t p, rèn luy n theo

ng phát huy tính tích c c, t giác, ch đ ng, sáng t o và n ng l c t h c c a
i h c"; "

i m i k thi t t nghi p trung h c ph thông, k thi tuy n sinh đ i

h c, cao đ ng theo h

ng đ m b o thi t th c, hi u qu , khách quan và công b ng;

k t h p k t qu ki m tra đánh giá trong quá trình giáo d c v i k t qu thi".
Ngh quy t H i ngh Trung

ng 8 khóa XI v đ i m i c n b n, toàn di n

giáo d c và đào t o xác đ nh ắTi p t c đ i m i m nh m và đ ng b các y u t c
b n c a giáo d c, đào t o theo h ng coi tr ng phát tri n ph m ch t, n ng l c c a
ng

i h c”; “T p trung phát tri n trí tu , th ch t, hình thành ph m ch t, n ng

l c công dân, phát hi n và b i d
h c sinh. Nâng cao ch t l

ng n ng khi u, đ nh h

ng ngh nghi p cho

ng giáo d c toàn di n, chú tr ng giáo d c lý t

ng,

truy n th ng, đ o đ c, l i s ng, ngo i ng , tin h c, n ng l c và k n ng th c
hành, v n d ng ki n th c vào th c ti n. Phát tri n kh n ng sáng t o, t h c,
khuy n khích h c t p su t đ i”. Theo tinh th n đó, các y u t c a quá trình giáo d c
trong nhà tr ng trung h c c n đ

c ti p c n theo h
6

ng đ i m i.

Ngh quy t s

44/NQ-CP, ngày 09/6/2014 Ban hành Ch

ng trình hành

đ ng c a Chính ph th c hi n Ngh quy t s 29-NQ/TW ngày 04 tháng 11 n m
2013 H i ngh l năth tám Ban Ch p hành Trung

ng khóa XI v đ i m i c n

b n, toàn di n giáo d c và đào t o, đáp ng yêu c u công nghi p hóa, hi n đ i hóa
trong đi u ki n kinh t th tr
t xác đ nh ắ

ngăđ nh h

i m i hình th c, ph

ng xã h i ch ngh a và h i nh p qu c

ng pháp thi, ki m tra và đánh giá k t qu

ng đánh giá n ng l c c a ng

giáo d c theo h

i h c; k t h p đánh giá c quá

trình v i đánh giá cu i k h c, cu i n m h c theo mô hình c a các n

c có n n

giáo d c phát tri n”...
Nh ng quan đi m, đ nh h

ng nêu trên t o ti n đ , c s và môi tr

ng

pháp lý thu n l i cho vi c đ i m i giáo d c ph thông nói chung, đ i m i đ ng
b ph

ng pháp d y h c, ki m tra đánh giá theo đ nh h

1.2. Nh ng đ nh h

ng đ i m i ch

1.2.1. Chuy n t ch
trình đ nh h

ng trình giáo d c ph thông

ng trình đ nh h

ng n i dung d y h c sang ch

ng trình giáo d c đ nh h

ng n i dung” d y h c hay ắđ nh h

c đi m c ăb n c a ch

ng trình giáo d c

ng đ u vào” (đi u khi n đ u vào).

ng trình giáo d c đ nh h

ng n i dung là chú tr ng vi c

truy n th h th ng tri th c khoa h c theo các môn h c đã đ
ch

ng

ng n i dung d y h c

ng trình d y h c truy n th ng có th g i là ch

Ch

i h c.

ng n ng l c

1.2.1.1. Ch
ắđ nh h

ng n ng l c ng

c quy đ nh trong

ng trình d y h c. Nh ng n i dung c a các môn h c này d a trên các khoa

h c chuyên ngành t

ng ng. Ng

i ta chú tr ng vi c trang b cho ng

ih ch

th ng tri th c khoa h c khách quan v nhi u l nh v c khác nhau.
Tuy nhiên ch
đ đ nă ch

th ng

ng trình giáo d c đ nh h
i h c c ng nh

ng n i dung ch a chú tr ng đ y

đ n kh n ng

ng d ng tri th c đư h c

trong nh ng tình hu ng th c ti n. M c tiêu d y h c trong ch
h

ng n i dung đ

c đ a ra m t cách chung chung, không chi ti t và không nh t

thi t ph i quan sát, đánh giá đ
v vi c đ t đ
l

ng giáo d c

ng trình đ nh

c ch t l

c m t cách c th nên không đ m b o rõ ràng

ng d y h c theo m c tiêu đư đ ra. Vi c qu n lý ch t

đây t p trung vào ắđi u khi n đ uăvào” là n i dung d y h c.
7


u đi m c a ch

ng trình d y h c đ nh h

i h c m t h th ng tri th c khoa h c và h th ng. Tuy nhiên ngày nay

cho ng

ng trình d y h c đ nh h

ch

ng n i dung là vi c truy n th

ng n i dung không còn thích h p, trong đó có nh ng

nguyên nhân sau:
- Ngày nay, tri th c thay đ i và b l c h u nhanh chóng, vi c quy đ nh c ng
nh cănh ng n i dung chi ti t trong ch

ng trình d y h c d n đ n tình tr ng n i

dung ch

ng trình d y h c nhanh b l c h u so v i tri th c hi n đ i. Do đó vi c rèn

luy n ph

ng pháp h c t p ngày càng có ý ngh a quan tr ng trong vi c chu n b
i có kh n ng h c t p su t đ i.

cho con ng
- Ch

ng trình d y h c đ nh h

ng n i dung d n đ n xu h

ng vi c ki m tra

đánh giá ch y u d a trên vi c ki m tra kh n ng tái hi n tri th c mà không đ nh
h

ng vào kh n ng v n d ng tri th c trong nh ng tình hu ng th c ti n.
- Do ph

ng pháp d y h c mang tính th đ ng và ít chú ý đ n kh n ng ng

d ng nên s n ph m giáo d c là nh ng con ng
kh n ng sángă t o và n ng đ ng. Do đó ch
ng đ

i mang tính th đ ng, h n ch

ng trình giáo d c này không đáp

c yêu c u ngày càng cao c a xã h i và th tr

ng lao đ ng đ i v i ng

i

lao đ ng v n ng l c hành đ ng, kh n ng sáng t o và tính n ng đ ng.
1.2.1.2. Ch
Ch

ng trình giáo d c đ nh h

ngătrìnhăgiáoăd căđ nhăh

nayă cònă g iă làă d y h c đ nh h

ng n ng l c

ngăn ngăl că(đ nhăh

ng k t qu đ u ra đ

n mă90ăc aăth ăk ă20ăvàăngàyănayăđưătr ăthànhăxuăh
đ nhăh

că bànă đ nă nhi uă t ă nh ngă

ngăgiáoăd căqu căt .ăGiáoăd că

ngăn ngăl cănh măm cătiêuăphátătri năn ngăl căng

Giáoăd căđ nhăh

ngăphátătri năn ngăl c)ă

ngăn ngăl cănh măđ măb oăch tăl

iăh c.
ngăđ uăraăc aăvi căd y

h c,ă th că hi nă m că tiêuă phátă tri nă toànă di nă cácă ph mă ch tă nhână cách,ă chúă tr ngă
n ngăl căv năd ngătriăth cătrongănh ngătìnhăhu ngăth căti nănh măchu năb ăchoăconă
ng

iăn ngă l că gi iă quy tă cácă tìnhăhu ngă c aă cu că s ngă vàă ngh ă nghi p.ă Ch

trìnhănàyănh năm nhăvaiătròăc aăng

ngă

iăh căv iăt ăcáchăch ăth ăc aăquáătrìnhănh nă

th c.
Khácăv iăch

ngătrìnhăđ nhăh

ngăn iădung,ăch

n ngăl căt pătrungăvàoăvi cămôăt ăch tăl

ngătrìnhăd yăh căđ nhăh

ngă

ngăđ uăra,ăcóăth ăcoiălàăắs năph măcu iă
8

cùng”ăc aăquáătrìnhăd yăh c.ăVi căqu nălỦăch tăl

ngăd yăh căchuy năt ăvi căắđi uă

khi năđ uăvào”ăsangăắđi uăkhi năđ uăra”,ăt călàăk tăqu ăh căt păc aăh căsinh.
Ch

ngătrìnhăd yăh că đ nhăh

ngăn ngăl căkhôngăquyă đ nhănh ngă n iădungă

d y h căchiăti tămàăquyăđ nhănh ngăk tăqu ăđ uăraămongămu năc aăquáătrìnhăgiáoă
d c,ă trênă c ă s ă đóă đ aă raă nh ngă h
ph

ngăpháp,ăt ăch căvàăđánhăgiáăk tăqu ăd yăh cănh măđ măb oăth căhi năđ

m cătiêuăd yăh căt călàăđ tăđ
đ nhăh
đ

ngă d nă chungă v ă vi că l aă ch nă n iă dung,ă

căk tăqu ăđ uăraămongă mu n.ăTrongăch

că

ngătrình

ngăn ngăl c,ăm cătiêuăh căt p,ăt călàăk tăqu ăh căt pămongămu năth

ngă

cămôăt ăthôngăquaăh ăth ngăcácăn ngăl că(Competency).ăK tăqu ăh căt pămongă

mu năđ

cămôăt ăchiăti tăvàăcóăth ăquanăsát,ăđánhăgiáăđ

k tăqu ăyêuăc uăđưăquyăđ nhătrongăch
làănh măđ măb oăqu nălỦăch tăl
uăđi măc aăch
lý ch tăl

c.ăHS c năđ tăđ

cănh ngă

ngătrình.ăVi căđ aăraăcácăchu năđàoăt oăc ngă

ngăgiáoăd cătheoăđ nhăh

ngătrìnhăgiáoăd căđ nhăh

ngăk tăqu ăđ uăra.

ngăn ngăl călàăt oăđi uăki năqu nă

ngătheoăk tăqu ăđ uăraăđưăquyăđ nh,ănh năm nhăn ngăl căv năd ngăc aă

h căsinh.ăTuyănhiênăn uăv năd ngăm tăcáchăthiênăl ch,ăkhôngăchúăỦăđ yăđ ăđ năn iă
dungăd yăh căthìăcóăth ăd năđ năcácăl ăh ngătriăth căc ăb năvàătínhăh ăth ngăc aătriă
th c.ăNgoàiăraăch tăl

ngăgiáoăd căkhôngăch ăth hi nă ăk tăqu ăđ uăraămàăcònăph ă

thu căquáătrìnhăth căhi n.
Trongăch
l cđ

ngătrìnhăd yăh căđ nhăh

ngăphátătri năn ngăl c,ăkháiăni măn ngă

căs ăd ngănh ăsau:
- N ngă l că liênă quană đ nă bìnhă di nă m că tiêuă c aă d yă h c:ă m că tiêuă d yă h că

đ

c môăt ăthôngăquaăcácăn ngăl căc năhìnhăthành;
- Trongăcácămônăh c,ănh ngăn iădungăvàăho tăđ ngăc ăb năđ

căliênăk tăv iă

nhau nh măhìnhăthànhăcácăn ngăl c;
- N ngăl călàăs ăk tăn iătriăth c,ăhi uăbi t,ăkh ăn ng,ămongămu n...;
- M cătiêuăhìnhăthànhăn ngăl căđ nhăh

ngăchoăvi căl aăch n,ăđánhăgiáăm că

đ quanătr ngăvàăc uătrúcăhóaăcácăn iădungăvàăho tăđ ngăvàăhànhăđ ngăd yăh căv ă
m tăph

ngăpháp;

- N ngă l că môă t ă vi că gi iă quy tă nh ngă đòiă h iă v ă n iă dungă trongă cácă tìnhă
hu ng:ăvíăd ănh ăđ căm tăv năb năc ăth ă...ăN măv ngăvàăv n d ngăđ
9

căcácăphépă


tínhăc ăb nă...;
- Cácăn ngăl căchungăcùngăv iăcácăn ngăl căchuyênămônăt oăthànhăn năt ngă
chungăchoăcôngăvi căgiáoăd căvàăd yăh c;
- M căđ ăđ iăv iăs ăphátătri năn ngăl căcóăth ăđ

căxácăđ nhătrongăcácăchu n:ă

n m tăth iăđi mănh tăđ nh nàoăđó,ăh căsinhăcóăth /ph iăđ tăđ

cănh ngăgì?

Sauăđâyălàăb ngăsoăsánhăm tăs ăđ cătr ngăc ăb năc aăch

ngătrìnhăđ nhăh

n i dungăvàăch

ngătrìnhăđ nhăh

CT đ nh h

ngăn ngăl c:

ng n i dung

M c tiêu

M cătiêuăd yăh căđ

giáo d c

t ăkhôngăchiăti tăvàăkhông

cămô

Ch

c.

ng trình đ nh h

ng n ng

K tăqu ăh căt păc năđ tăđ

cămôăt ă

chi ti tăvàăcóăth ăquanăsát,ăđánhăgiá

nh tă thi tă ph iă quană sát,ă đ
đánhăgiáăđ

ngă

c;ăth hi năđ

căm căđ ăti năb ă

c aăh căsinhăm tăcáchăliênăt c.

N i dung

Vi căl aăch năND d aăvàoă L aăch nănh ngăn iădungănh măđ tă

giáo d c

cácăkhoaăh căchuyênămôn,ă đ

că k t qu đ u ra đư quy đ nh,

khôngă g nă v iă cácă tìnhă g n v i các tình hu ngă th că ti n.ă
hu ngăth căti n.ă N iădungă Ch

ngă trìnhă ch ă quy đ nh nh ng

pháp d y

đ că quyă đ nhă chiă ti tă n i dung chính, không quy đ nh chi
Giáoăviênălàăng

iătruy n
- GV
trongăch ngătrình.
ti
t. ch ă y uă làă ng iă t ă ch c,ă h ă
th ă triă th c,ă làă trungă tâmă tr HS t ăl căvàătíchăc căl nhăh iătriă

h c

c aăquáătrìnhăd yăh c.ăH că th c.ă Chúă tr ngă s ă phátă tri nă kh ă

Ph

ng

sinhă ti pă thuă th ă đ ngă n ngă gi iă quy tă v nă đ ,ă kh ă n ngă
nh ngă triă th că đ

că quyă giaoăti p,…;

đ nhăs n.

- Chúătr ngăs ăd ngăcácăquanăđi m,ă
ph

ng phápă vàă k ă thu tă d yă h că

tíchă c c;ă cácă ph

ngă phápă d yă h că

Hình th c

Ch ăy uăd yăh călỦăthuy t

T ăch căhìnhăth
căh căt păđaăd ng;ă
thíănghi
m,ăth căhành

d yh c

trênăl păh c.

chú ý cácă ho tă đ ngă xưă h i,ă ngo iă
khóa,ă nghiênă c uă khoaă h c,ă tr iă
nghi mă sángă t o;ă đ yă m nhă ngă
d ngăcôngăngh ăthôngătinăvàătruy nă
10

thôngătrongăd yăvàăh c


ánh giá

Tiêuă chíă đánhă giáă đ

că Tiêuă chíă đánhă giáă d aă vàoă n ngă l că

k t qu

xâyăd ngăch ăy uăd aătrênă đ uă ra,ă cóă tínhă đ nă s ă ti nă b ă trongă

h c t p

s ă ghiă nh ă vàă táiă hi nă n iă quáătrìnhăh căt p,ăchúătr ngăkh ăn ngă

c a HS

dungăđưăh c.

v nă d ngă trongă cácă tìnhă hu ngă th c

ti n.
ăhìnhăthànhăvàăphátătri năn ngăl căc năxácăđ nhăcácăthànhăph năvàăc uătrúcă
c a chúng.ăCóănhi uălo iăn ngăl căkhácănhau.ăVi cămôăt ăc uătrúcăvàăcácăthànhăph nă
n ngăl căc ngăkhácănhau.ăC uătrúcăchungăc aăn ngăl căhànhăđ ngăđ

cămôăt ălàăs ă

k tăh păc aă4ăn ngăl căthànhăph n:ăN ngăl căchuyênămôn,ăn ngăl căph

ngăpháp,ă

n ngăl căxưăh i,ăn ngăl căcáăth .
(i)ă N ngă l că chuyênă mônă (Professional competency): Làă kh ă n ngă th că hi nă
cácă nhi m v ă chuyênă mônă c ngă nh ă kh ă n ngă đánhă giáă k tă qu ă chuyênă mônă m tă
cáchăđ căl p,ăcóăph

ngăphápăvàăchínhăxácăv ăm tăchuyênămôn.ăNóăđ

căti pănh nă

quaăvi căh căn iădungăậ chuyênămônăvàăch ăy uăg năv iăkh ăn ngănh năth căvàătâmă
lỦăv năđ ng.
(ii)ă N ngă l că ph

ngă phápă (Methodical competency): Làă kh ă n ngă đ iă v iă

nh ng hànhă đ ngă cóă k ă ho ch,ă đ nhă h
nhi măv ăvàăv năđ .ăN ngăl căph
vàăph

ngă m că đíchă trongă vi că gi iă quy tă cácă

ngăphápăbaoăg măn ngăl căph

ngăphápăchuyênămôn.ăTrungătâmăc aăph

ngăphápăchungă

ngăphápănh năth călàănh ngăkh ă

n ngăti pănh n,ăx ălỦ,ăđánhăgiá,ătruy năth ăvàătrìnhăbàyătriăth c.ăNó đ
quaăvi căh căph

căti pănh nă

ngăphápălu năậ gi iăquy tăv năđ .

(iii) N ng l c xã h i (Social competency): Là kh n ng đ t đ
trong nh ng tình hu ng giao ti p

ng x

xã h i c ng nh

c m c đích

trong nh ng nhi m

v khác nhau trong s ph i h p ch t ch v i nh ng thành viên khác. Nó đ

c

ti p nh n qua vi c h căgiao ti p.
(iv) N ng l c cá th (Induvidual competency): Là kh n ng xác đ nh, đánh giá
đ

c nh ng c

h i phát tri n c ng nh

nh ng gi i h n c a cá nhân, phát tri n

n ng khi u, xây d ng và th c hi n k ho ch phát tri n cá nhân, nh ng quan đi m,
chu n giá tr đ o đ c và đ ng c chi ph i các thái đ và hành vi ng x . Nó đ
ti p nh n qua vi c h c c m xúc ậ đ o đ c và liên quan đ n t duy và hành đ ng t
11

c


ch u trách nhi m.
Mô hình c u trúc n ng l c trên đây có th c th hoá trong t ng l nh v c
chuyên môn, ngh nghi p khác nhau. M t khác, trong m i l nh v c ngh nghi p
ng

i ta c ng mô t các lo i n ng l c khác nhau. Ví d n ng l c c a GV bao g m

nh ng nhóm c b nă sau: N ng l c d y h c, n ng l c giáo d c, n ng l c ch n
đoán và t v n, n ng l c phát tri n ngh nghi p và phát tri n tr

ng h c.

Mô hình b n thành ph n n ng l c trên phù h p v i b n tr c t giáo d c
theo UNESCO:
Các thành ph n n ng l c

Các tr c t giáo d c c a UNESO

N ng l c chuyên môn

H căđ bi t

N ngăl căph

H căđ làm

ngăpháp

N ngăl c xã h i

H căđ cùng chung s ng

N ngăl c cá th

H căđ t kh ngăđ nh

T ă c uă trúcă c aă kháiă ni mă n ngă l că choă th yă giáoă d c đ nhă h

ngă phátă

tri năn ngăl căkhôngăch ănh măm cătiêuăphátătri năn ngăl căchuyênămônăbaoăg mătriă
th c,ăk ăn ngăchuyênămônămàăcònăphátătri năn ngăl căph

ngăpháp,ăn ngăl căxưăh iă

vàă n ngă l că cáă th .ă Nh ngă n ngă l că nàyă khôngă táchă r iă nhauă màă cóă m iă quană h
ch tăch .ăN ngăl căhànhăđ ngăđ

căhìnhăthànhătrênăc ăs ăcóăs ăk tăh păcácăn ngă

l cănày.
N iădungăd yăh cătheoăquanăđi măphátătri năn ngăl căkhôngăch ăgi iăh nătrongă
12


triăth căvàăk ăn ngăchuyênămônămàăg mănh ngănhómăn iădungănh măphátătri năcácă
l nhăv căn ngăl c:

H c n i dung

H c ph

ng pháp H c giao ti p -Xã h i H c t tr i nghi m

- đánh giá
cho ch h c - Làm vi c trong nhóm - T đánh giá đi m
chuyên môn (các t p, k ho ch làm vi c - T o đi u ki n cho s m nh, đi m y u.
chuyên môn
- Các tri th c

- Lp k

khái ni m, ph m - Các ph

ng pháp hi u bi t v ph ng - XD k ho ch phát

trù, quy lu t, m iă nh n th c chung: Thu di n xã h i.
quan h …).

thâp, x lý, đánh giá, - H c cách

- Các k n ng

trình bày thông tin

chuyên môn.

- Các ph

tri n cá nhân.
ng x , -

ánh giá, hình thành

tinh th n trách nhi m, các chu n m c giá tr ,

ng pháp kh n ng gi i quy t đ o đ c và v n hoá,

- Úng d ng, đánh chuyên môn.

xung đ t.

lòng t tr ng …

giá chuyên môn.
Ng l c chuyên môn Ng l c ph

1.2.2.

nh h

ng pháp

N ng l c xã h i

N ng l c nhân cách

ng chu n đ u ra v ph m ch t và n ng l c c a ch

ng trình

giáo d c c p trung h c c ăs
Qua nghiên c u, tham kh o kinh nghi m các n
yêu c uăvà đi u ki n giáo d c trong n
d c Vi t Namă đư đ xu t đ nh h
chung c a ch

c phát tri n, đ i chi u v i

c nh ng n m s p t i, các nhà khoa h c giáo
ng chu n đ u ra v ph m ch t và n ng l c

ng trình giáo d cătrung h c c ăs nh ng n m s p t i nh sau:

1.2.2.1. V ph m ch t
Các ph m ch t
Bi u hi n
a)ăCoiătr ngăgiáătr ăgiaăđình;ăgi ăgìnăvàăphátăhuyăcácătruy n th ngă
1. Yêu gia
đình, Quê

t tăđ păc aăgiaăđìnhăVi tăNam.

h

ng, đ t

b) Ch ăđ ng,ătíchăc căthamăgiaăvàăv năđ ngăng

n

c

gi ă gìn, phát huy giá tr các diă s nă v nă hóa c a quê h
n c.
c)ă T ă hàoă làă ng

iăkhácăthamăgiaă
ng, đ t

iă Vi tă Nam;ă gi ă gìnă vàă phátă huyă cácă truy nă

th ng t t đ p c aădânăt căVN;ăs năsàng b oăv T ăqu c Vi t Nam.
13


2. Nhân ái,

a) C m thông, chia s v i m i ng

khoan dung

gia và v n đ ng ng
con ng i.
b)
i x v i ng

i; ch đ ng, tích c c tham

i khác tham gia các ho t đ ng xã h i vì

i khác theo cách mà b n thân mu n đ

cđ i

x ; phê phán s đ nh ki n, h p hòi, c ch p trong quan h gi a
ng

i; t tha th cho b n thân; tôn tr ng s khác bi t

i v i ng

c a các thành viên trong gia đình mình; gi i quy t xung đ t m tă
cách đ l ng, khoan hòa, thân thi n.
c) Ch đ ng, tích c c tham gia và v n đ ng ng

i khác tham

gia phòng ng a, ng n ch n các hành vi b o l c, phê phán thái
đ dung túng/dung th ăcác hành vi b o l c.
d) Có ý th c h c h i các dân t c, các qu c gia và các n n v n
hóa trên th gi i.
3. Trung th c, a) Có thói quen rèn luy n đ b n thân luôn là ng

i trung th c;

t tr ng, chí

tìm hi u và giúp đ b n bè có bi u hi n thi u trung th c s a

công vô t

ch a khuy t đi m; ch đ ng, tích c c tham gia và v n đ ng
ng

i khác tham gia phát hi n, phê phán, đ u tranh v i các

hành vi thi u trung th c trong h c t p, trong cu c s ng.
b) Ý th c đ c trách nhi m c a b n thân trong cu c s ng; t ă
đánh giá đ

c b n thân mình và nh ng vi c mình làm; ch

đ ng, tích c c và v n đ ng ng

i khác phát hi n, phê phán

nh ng hành vi thi u t tr ng.
c) Xác đ nh đ
4. T l p, t
tin, t

ch và

có tinh th n
v

t khó

c b n thân luôn s ng vì m i ng

i; th

ng

xuyên rèn luy n đ luôn là ng i chí công vô t .
a) Có thói quen t ăl p trong h c t p, trong cu c s ng; ch đ ng,
tích c c giúp đ ng

i s ng l i v

b) Bi t t kh ng đ nh b n thân tr
đ và v n đ ng ng

n lên đ có l i s ng t ăl p.
c ng

i khác; tham gia giúp

i khác giúp đ nh ng ng

i còn thi u t ă

tin; ch đ ng, tích c c phê phán và v n đ ng ng
phán các hành đ ng a dua, dao đ ng.

14

i khác phê


c) T qu n lý đ

c m i công vi c c a b n thân; làm ch đ

c

c m xúc, cách ng x c a b n thân; có thói quen ki m ch ; ch ă
đ ng, tích c c phê phán và v n đ ng ng

i khác phê phán

nh ng hành vi tr n tránh trách nhi m, đ l i cho ng i khác.
d) Th ng xuyên rèn luy n nâng cao n ng l c v t khó đ có
th v

t khó thành công trong h c t p, trong cu c s ng; giúp đ ă

b n bè và ng
5. Có trách

i thân v

t qua khó kh n trong h c t p và trong

cu c s ng.
a) t ra m c tiêu và quy t tâm ph n đ u t ăhoàn thi n b n thân

nhi m v i b n theo các giá tr đ o đ c xã h i; th

ng xuyên tu d

ng, hoàn

thân, c ng

thi n b n thân.

đ ng, đ t

b) Có ý th c, ham tìm hi u đ l a ch n ngh nghi p c a b nă

n

thân; xác đ nh đ

c, nhân

lo i và môi
tr

ng t

nhiên

c)

ánh giá đ

b n thân và ng

c h c t p là h c su t đ i.
c hành vi t ch m sóc, rèn luy n thân th c a
i khác; s n sàng tham gia các ho t đ ng tuyên

truy n, v n đ ng m i ng
d) Xác đ nh đ

c lý t

i rèn luy n thân th .
ng s ng cho b n thân; có ý th c s ng

theo lý t ng.
g) Ch đ ng, tích c c tham gia và v n đ ng ng

i khác tham

gia các ho t đ ng t p th , ho t đ ng xã h i
h) Quan tâm đ n s phát tri n c a quê h
đ ng, tích c c tham gia và v n đ ng ng

ng, đ t n

c; ch ă

i khác tham gia các

ho t đ ng phù h p v i kh n ng đ góp ph n xây d ng quê
h ng, đ t n c.
i) Ch đ ng, tích c c và v n đ ng ng

i khác tham gia các ho tă

đ ng góp ph n gi i quy t m t s v n đ c p thi t c a nhân lo i.
k)

ánh giá đ

c hành vi c a b n thân và ng

i khác đ i v i

thiên nhiên; ch đ ng, tích c c tham gia và v n đ ng ng

iă

khác tham gia các ho t đ ng tuyên truy n, ch m sóc, b o v ă
thiên nhiên và ph n đ i nh ng hành vi phá ho i thiên nhiên.

15


ánh giá đ

c hành vi c a b n thân và ng

6. Th c hi n

a)

ngh a v đ o

th c hi n ngh a v đ o đ c; b n thân nêu g

đ c tôn tr ng,

ngh a v đ o đ c cùng v i ch p hành k lu t, pháp lu t.
b) ánh giá đ c hành vi ch p hành k lu t c a b n thân và

ch p hành k

i khác trong

ng v th c hi n

lu t, pháp lu t ng i khác; ch đ ng, tích c c tham gia và v n đ ng ng iă
khác tham gia các ho t đ ng tuyên truy n, ch p hành k lu t và
phê phán các hành vi vi ph m k lu t..
c) ánh giá đ c hành vi x s c a b n thân, c a ng

i khác

theo các chu n m c c a pháp lu t; ch đ ng, tích c c tham gia
và v n đ ng ng

i khác tham gia các ho t đ ng tuyên truy n,

ch p hành pháp lu t và phê phán các hành vi làm trái quy đ nh
c a pháp lu t
1.2.2.2. V các n ng l c chung
Các n ng l c
chung

Bi u hi n

1. N ng l c t

a) Xác đ nh nhi m v h c t p có tính đ n k t qu h c t p tr

h c

và đ nh h

ng ph n đ u ti p; m c tiêu h c đ

c đây

c đ t ra chi ti t, c

th , đ c bi t t p trung nâng cao h n nh ng khía c nh còn y u kém.
b)

ánh giá và đi u ch nh đ

c k ho ch h c t p; hình thành

cách h c t p riêng c a b n thân; tìm đ

c ngu n tài li u phù

h p v i các m c đích, nhi m v h c t p khác nhau; thành th o
s d ng th vi n, ch n các tài li u và làm th m c phù h p v i
t ng ch đ h c t p c a các bài t p khác nhau; ghi chép thông
tin đ c đ

c b ng các hình th c phù h p, thu n l i cho vi c ghi

nh , s d ng, b sung khi c n thi t; t đ t đ

c v n đ h c t p.

c) T nh n ra và đi u ch nh nh ng sai sót, h n ch c a b n thân
trong quá trình h c t p; suy ng m cách h c c a mình, đúc k tă
kinh nghi m đ có th chia s , v n d ng vào các tình hu ng
khác; trên c s các thông tin ph n h i bi t v ch k ho ch đi uă
ch nh cách h c đ nâng cao ch t l
16

ng h c t p.


2. N ng l c gi i
quy t v n đ

a) Phân tích đ

c tình hu ng trong h c t p, trong cu c s ng;

phát hi n và nêu đ

c tình hu ng có v n đ trong h c t p, trong

cu c s ng.
b) Thu th p và làm rõ các thông tin có liên quan đ n v n đ ; đ ă
xu t và phân tích đ

c m t s gi i pháp gi i quy t v n đ ; l a

ch n đ c gi i pháp phù h p nh t.
c) Th c hi n và đánh giá gi i pháp gi i quy t v n đ ; suy ng m
v cách th c và ti n trình gi i quy t v n đ đ đi u ch nh và v n

3. N ng l c
sáng t o

d ng trong b i c nh m i.
a)
t câu h i có giá tr đ làm rõ các tình hu ng và nh ng ý
t

ng tr u t

ng; xác đ nh và làm rõ thông tin, ý t

ng m i và

ph c t p t các ngu n thông tin khác nhau; phân tích các ngu n

thông tin đ c l p đ th y đ

c khuynh h

ng và đ tin c y c aă

ý t ng m i.
b) Xem xét s v t v i nh ng góc nhìn khác nhau; hình thành và
k t n i các ý t

ng; nghiên c u đ thay đ i gi i pháp tr

cs ă

thay đ i c a b i c nh; đánh giá r i ro và có d phòng.
c) L p lu n v quá trình suy ngh , nh n ra y u t sáng t o trong
các quan đi m trái chi u; phát hi n đ

c các đi m h n ch trong

quan đi m c a mình; áp d ng đi u đư bi t trong hoàn c nh m i.
d) Say mê; nêu đ c nhi u ý t ng m i trong h c t p và cu că
s ng; không s sai; suy ngh không theo l i mòn; t o ra y u t ă

4. N ng l c t
qu n lý

m i d a trên nh ng ý t ng khác nhau.
a) ánh giá đ c nh h ng c a các y u t tác đ ng đ n hành đ ng,
vi c làm c a mình, trong h c t p và trong cu c s ng hàng ngày; làm

ch đ c c m xúc c a b n thân trong h c t p và cu c s ng.
b) B
đ

c đ u bi t làm vi c đ c l p theo th i gian bi u; nh n ra

c nh ng tình hu ng an toàn hay không an toàn trong h c t pă

và trong cu c s ng hàng ngày.
c) Nh n ra và t đi u ch nh đ

c m t s h n ch c a b n thân

trong h c t p, lao đ ng và sinh ho t, ănhà,ă tr
17

ng.


d) Di n t đ
hi n đ

c m t s bi u hi n b t th

ng trong c th ; th c

c m t s hành đ ng v sinh và ch m sóc s c kho b n

thân; nh n ra đ

c và không ti p c n v i nh ng y u t

nh h

x u t i s c kho , tinh th n trong trong gia đình và tr
5. N ng l c

a) Xác đ nh đ

giao ti p

c nh giao ti p; d ki n đ

ng

ng.

c m c đích giao ti p phù h p v i đ i t

ng, b i

c thu n l i, khó kh n đ đ t đ

c

m c đích trong giao ti p.
b) Ch đ ng trong giao ti p; tôn tr ng, l ng nghe có ph n ng
tích c c trong giao ti p.
c) L a ch n n i dung, ngôn ng phù h p v i ng c nh và đ i
t

ng giao ti p; bi t ki m ch ; t ătin khi nói tr

c đông ng

i.

6. N ng l c

a) Ch đ ng đ xu t m c đích h p tác đ gi i quy t m t v n đ

h p tác

do b n thân và nh ng ng

i khác đ xu t; l a ch n hình th c

làm vi c nhóm v i quy mô phù h p v i yêu c u và nhi m v .
b) T nh n trách nhi m và vai trò c a mình trong ho t đ ng chung
c a nhóm; phân tích đ

c các công vi c c n th c hi n đ hoàn

thành nhi m v đáp ng đ

c m c đích chung, đánh giá kh n ng

c a mình có th đóng góp thúc đ y ho t đ ng c a nhóm.
c) Phân tích đ
xu t ph

c kh n ng c a t ng thành viên đ tham gia đ ă

ng án phân công công vi c; d ki n ph

ng án phân

công, t ch c ho t đ ng h p tác.
d) Theo dõi ti n đ hoàn thành công vi c c a t ng thành viên và
c nhóm đ đi u hoà ho t đ ng ph i h p; khiêm t n ti p thu s ă
góp ý và nhi t tình chia s , h tr các thành viên khác.
e) C n c vào m c đích ho t đ ng c a nhóm đ t ng k t k t qu
đ tđ

c; đánh giá m c đ đ t m c đích c a cá nhân và c a

nhóm và rút kinh nghi m cho b n thân và góp ý cho t ng ng
trong nhóm.

18

i


7. N ng l c s
d ng công
ngh thông tin
và truy n
thông

a) L a ch n và s d ng hi u qu các thi t b ICT đ hoàn thành
nhi m c th ; hi u đ

c các thành ph n c a h th ng m ng đ

k t n i, đi u khi n và khai thác các d ch v trên m ng; t ch c
và l u tr d li u an toàn và b o m t trên các b nh khác nhau
và v i nh ng đ nh d ng khác nhau.
b) Xác đ nh đ c thông tin c n thi t và xây d ng đ

c tiêu chí

l a ch n; s d ng k thu t đ tìm ki m, t ch c, l u tr đ h
tr nghiên c u ki n th c m i; đánh giá đ
thông tin, d li u đư tìm đ

c đ tin c y c a các

c; x lý thông tin h tr gi i quy tă

v n đ ; s d ng ICT đ h tr quá trình t duy, hình thành ý
t

ng m i c ng nh l p k ho ch gi i quy t v n đ ; s d ng

công c ICT đ chia s , trao đ i thông tin và h p tác v i ng

iă

khác m t cách an toàn, hi u qu .

8. N ng l c s
d ng ngôn ng

a) Nghe hi u và ch t l c đ

c thông tin b ích t các bài đ i

tho i, chuy n k , l i gi i thích, cu c th o lu n; nói v i c u trúc
logic, bi t cách l p lu n ch t ch và có d n ch ng xác th c,
thuy t trình đ

c n i dung ch đ thu c ch

đ c và l a ch n đ

ng trình h c t p;ă

c các thông tin quan tr ng t các v n b n,ă

tài li u; vi t đúng các d ng v n b n v i c u trúc h p lý, lôgíc,
thu t ng đa d ng, đúng chính t , đúng c u trúc câu, rõ ý.
b) S d ng h p lý t v ng và m u câu trong hai l nh v c kh u
ng và bút ng ; có t v ng dùng cho các k n ng đ i tho i và
đ c tho i; phát tri n k n ng phân tích c a mình; làm quen
v i các c u trúc ngôn ng khác nhau thông qua các c m t có
ngh a trong các b i c nh t nhiên trên c s h th ng ng pháp.
c)
9. N ng l c
tính toán

t n ng l c b c 3 v 1 ngo i ng .

a) V n d ng thành th o các phép tính trong h c t p và cu c
s ng; s d ng hi u qu các ki n th c, k n ng v đo l
tính trong các tình hu ng
s ng.
19

nhà tr

ng,

că

ng c ng nh trong cu că


b) S d ng hi u qu các thu t ng , kí hi u toán h c, tính ch t
các s và tính ch t c a các hình trong hình h c; s d ng đ

că

th ng kê toán đ gi i quy t v n đ n y sinh trong b i c nh th c;
hình dung và v đ

c hình d ng các đ i t

ng trong môi tr

ng

xung quanh, hi u tính ch t c b n c a chúng.
c) Mô hình hoá toán h c đ
d ng đ

c m t s v n đ th

ng g p; v n

c các bài toán t i u trong h c t p và trong cu c s ng;

s d ng đ

c m t s y u t c a lôgic hình th c trong h c t p và

trong cu c s ng.
d) S d ng hi u qu máy tính c m tay v i ch c n ng tính toán
t

ng đ i ph c t p; s d ng đ

c m t s ph n m m tính toán

và th ng kê trong h c t p và trong cu c s ng…
T ăcácăph măch tăvàăn ngăl căchung,ăm iămônăh căxácăđ nhănh ngăph măch t,
n ngă l că cáă bi tă vàă nh ngă yêuă c uă đ tă raă choă t ngă mônă h c,ă t ngă ho tă đ ngă giáoă
d c.
1.3.ăM iăquanăh ăgi aăn ngăl căv iăki năth c,ăk ăn ng,ătháiăđ
M tăn ngăl călàăt ăh păđoăl
m tăng

căcácăki năth c,ăk ăn ngăvàătháiăđ ămàă

iăc năv năd ngăđ ăth căhi năm tănhi măv ătrongăm tăb iăc nhăth căvàăcóă

nhi uă bi nă đ ng.ă

ă th că hi nă m tă nhi mă v ,ă m tă côngă vi că cóă th ă đòiă h iă nhi uă

n ngăl căkhácănhau.ăVìăn ngăl căđ
nênăng

ngăđ

căth ăhi năthôngăquaăvi căth căhi nănhi măv ă

iăh căc năchuy năhóaănh ngăki n th c,ăk ăn ng,ătháiăđ ăcóăđ

quy tănh ngătìnhăhu ngăm iăvàăx yăraătrongămôi tr

căvàoăgi iă

ngăm i.

Nh ăv y,ăcóăth ănóiăki năth călàăc ăs ăđ ăhìnhăthànhăn ngăl c,ălàăngu năl căđ
ng

i h cătìmăđ

căcácăgi iăphápăt iă uăđ ăth căhi nănhi măv ăho căcóăcáchă ngăx ă

phùăh pătrongăb iăc nhăph căt p.ăKh ăn ngăđápă ngăphùăh păv iăb iăc nhăth călàă
đ cătr ngăquanătrongăc aăn ngăl c,ătuyănhiên,ăkh ăn ngăđóăcóăđ

căl iăd aătrênăs ă

đ ngă hóaă vàă s ă d ngă cóă cână nh că nh ngă ki nă th c,ă k ă n ngă c nă thi tă trongă t ngă
hoànăc nhăc ăth . Nh ngăki năth călàăc ăs ăđ ăhìnhăthànhăvàărènăluy năn ngăl călàă
nh ngăki năth c màăng

iăh căph iă n ngă đ ng,ăt ăki năt o,ăhuyă đ ngăđ
20

c.ăVi că


hìnhăthànhăvàărènăluy năn ngăl căđ
n ngăl căcóătr

căđ

cădi năraătheoăhìnhăxoáyătrônă c,ătrongăđóăcácă

căs ăd ngăđ ăki năt oăki năth căm i;ăvàăđ năl

tămình,ăki nă

th căm iăl iăđ tăc ăs ăđ ăhìnhăthànhănh ngăn ngăl căm i.
K ă n ngă theoă ngh aă h pă làă nh ngă thaoă tác,ă nh ngă cáchă th că th că hành,ă v nă
d ngă ki n th c,ă kinhă nghi mă đưă cóă đ ă th că hi nă m tă ho tă đ ngă nàoă đóă trongă m tă

môiătr

ngăquenăthu c.ăK ăn ngăhi uătheoăngh aăr ng,ă baoăhàmă nh ngăki năth c,ă

nh ngăhi uăbi tăvàătr iănghi m,…ăgiúpăcáănhânăcóăth ăthíchă ngăkhiăhoànăc nhăthayă
đ i.
Ki nă th c,ă k ă n ngă làă c ăs ăc nă thi tă đ ă hìnhă thànhă n ngă l că trongă m tă l nhă
v căho t đ ngă nàoăđó.ăKhôngăth ăcóăn ngăl căv ătoánăn uăkhôngăcóăki năth căvàă
đ

căth căhành,ăluy năt pătrongănh ngăd ngăbàiătoánăkhácănhau.ăTuyănhiên,ăn uăch ă

cóă ki nă th c,ă k ă n ngă trongă m tă l nhă v că nàoă đóă thìă ch aă ch că đưă đ

căcoiă làă cóă

n ngăl c,ămàăcònăc năđ năvi căs ăd ngăhi uăqu ăcácăngu năki năth c,ăk ăn ngăcùngă
v iătháiăđ ,ăgiáătr ,ătráchănhi măb năthanăđ ăth căhi năthànhăcôngăcácănhi măv ăvàă
gi iăquy tăcácăv năđ ăphátăsinhătrongăth căti năkhiăđi uăki năvàăb iăc nhăthayăđ i.

CÂU H I ÔN T P
1. D a vào nh ngăc ăs nàoăđ đ i m i GD trung h c
2.ăCh
c aăch

ngătrìnhăđ nhăh

ngătrìnhăđ nhăh

ngăn ngăl c là gì? So sánh m t s đ cătr ngăc ăb n

ng n iădungăvàăch

ngătrìnhăđ nhăh

ngăn ngăl c.

3. Hãy phân tích 4 thành ph n c u trúc chung c a n ngăl căhànhăđ ng.
4. Phân tích nh ngăđ nhăh

ng chu năđ u ra c aăch

l c ph m ch tăvàăn ngăl c chung)?


21

ngătrìnhăTHCSă(V n ngă


Ch
NH NăTH CăCHUNGăV V Nă
AăLụă ăTR

ngă2.
ă

IăM IăPH

NGăPHÁPăD YăH C

NGăTRUNGăH CăC ăS

M CTIÊU. Sinh viên c n:

-

ánhă giáă đ

c m t cách khách quan tính t t y u, nh ng thu n l i và khó

kh năc aăđ i m iăPPDHă
h

a lí hi nănay.ă

ng và cách th căđ i m iăPPDHă

ng th iăxácăđ nhăđ

c m cătiêu,ăđ nh

a lí THCS.

- Cóăk ăn ngăt ăduyă m căcaoă(phânătích,ăđánhăgiá,ăphânălo i, l a ch n, quy t
đ nh,...).
- Có ý th căđ i m i PPDH m t cách d t khoát và tích c c.

N I DUNG
2.1.ăS ăc năthi tăph iăđ iăm iăPPDHă

2.1.1ăCh

ngătrìnhăkhôngăcònăphùăh păv iăgiaiăđo năm i

Trongăgiaiăđo n hi nănay,ăch
- S thayăđ i c aăđ iăt

ngătrìnhăc ăkhôngăcònăphùăh p do:

ng giáo d c: H c sinh v th l c, nh n th c, tâm lý,

nhu c u, kh n ngăti p nh năthôngătinăngàyăcàngăt ngătrongăth iăđ i khoa h c ậ k
thu t phát tri n m nh. S n ph m c aănhàătr

ngăch aăthíchă ng v i yêu c u xã h i,

hi u qu s d ngăch aăcao.ăCh aăđápă ng yêu c u phân lu ng cho HS.
- Nhi u thành t u l n và m i c a khoa h c t nhiên, xã h i, công ngh , nh ng
v năđ c p bách mang tính th iăđ i, toàn c uăch aăk p th iăđ

c gi i thi u. Nhi u

cách ti p c n thông tin m i, cách th c cung c p thông tin m iăđ i v i tri th c nhân
lo iăch aăđ
- Ch

c c p nh t.
ngătrìnhăc ăch aăđápă ng yêu c u m i v phát tri n ph m ch tăvàăn ngă

l c c a h căsinh;ăch aăchúătr ng yêu c u v v n d ng ki n th c, rèn luy năt ăduyă

đ c l p, kh n ngăph n bi n, thói quen t h c, các k n ngăth c hành, k n ngăh p
tác và làm vi cănhóm,ăn ngăl c ngo i ng và tin h c c a h căsinh”.
Bên c nhă đó,ă ch

ngă trìnhă vàă sáchă giáoă khoaă hi n hành m i chú tr ng vi c

truy nă đ t ki n th c,ă ch aă chúă tr ng phát tri n ph m ch tă vàă n ngă l c h c sinh.
22


Ch

ngătrìnhăhi n hành còn n ng v lý thuy t nh v th c hành, n ng v d y ch

nh v d yăng

i,ăh

ng nghi p.

2.1.2.ăYêuăc uăc aăs ăphátătri năkinhăt ă- xưăh iăđ iăv iăvi căđƠoăt oăngu nă
nhơnăl cătrongăgiaiăđo năm i:ă óălƠăyêuăc uăc aăs ănghi p côngănghi păhoá,ă
hi năđ iăhoáăđ tăn
i h iă

c.

ng toàn qu c l n th Xă đưă nh n m nh:ă ắ

y m nh công nghi p

hoá, hi năđ i hoá và phát tri n kinh t tri th c, t o n n t ngăđ đ aăn
tr thành m tăn

c công nghi pătheoăh

cătaăc ăb n

ng hi năđ i vàoăn mă2020”.

S nghi p công nghi p hoá, hi năđ iăhoáăđ tăn

căđòiăh iăconăng

i ph i có

nhi uăn ngăl c m i:ăn ngăl căt ăduyăđ c l p,ăn ngăl c t h c và t c p nh tăth

ng

xuyên ki n th c m i,ăn ngăl c thích ng v i nh ngăthayăđ i…ă âyăchínhălàănh ng
n ngăl căgiúpăconăng
v iăcácăn

i Vi tăNamăắđiăt tăđónăđ u”,ărútăb t kho ng cách l c h u so

c phát tri n trong khu v c và trên th gi i.

i uănàyăđòiăh i ph iăđ i m iăPPDHătrongănhàătr

ng ph thông chu n b cho

cácă emă cóă đ yă đ các ph m ch tă vàă n ngă l c c n thi t đ làm ch t
d ng và phát tri năđ tăn

ngă lai,ă xâyă

c.

2.1.3 Yêuăc uăc aăs ăphátătri năkhoaăh că- côngăngh
M t trong nh ngăđ căđi m n i b t c a th iăđ i chúng ta là s phát tri nănh ăv ă
bão c a khoa h c - công ngh . Các cu c cách m ng khoa h c trênăcácăl nhăv c: tin
h c, truy n thông, công ngh , v t li u m i…ăkhôngăch làmăthayăđ i m i m t c a
đ i s ng kinh t - xã h iămàăcònăcóătácăđ ng m nh m đ năph
vàăđánhăgiáă nhàătr

ngăphápăgi ng d y

ng ph thông.

Cu c cách m ng khoa h c và công ngh hi năđ iăđòiăh iănhàătr
t o ra nh ngăconăng

i m i, thông minh, sáng t o, thích ngăđ

ng ph iăđàoă

c v i yêu c u m i

c a th iăđ i, có tri th c khoa h c ậ công ngh tiên ti n, có k n ng,ăk x o v ng

ch c, có ý th c ngh nghi păđ gi i quy t các nhi m v c a th c ti năđ t ra.
D

i nhă h

ng c a các cu c cách m ng khoa h c, nhi uă ph

thu t d y h c hi năđ i xu t hi n. Vi c s d ngăcácăph

ngă ti n k

ngăti nănh :ăH th ng nghe

nhìn,ăinternet…ătrongăquáătrìnhăđàoăt oăđòiăh i ph iăđ i m i cách d y, cách h c
nhà tr

ng ph thông.
23


2.1.4ăXuăth h iănh păvƠăđ iăm iăti năb ătrongăkhuăv căvƠătrênăth ăgi i
Trong s đ i m i đ t n

c theo c ch th tr

ng, hoà nh p khu v c và th

gi i chúng ta đang ti n t i xây d ng XH tri th cậXH phát tri n. Xã h i tri th c là
m t hình thái KTậXH, trong đó tri th c tr thành y u t quy t đ nh v i n n kinh t
hi n đ i và các quá trình s n xu t, quan h s n xu t c a nó, c ng nh đ i v i các

nguyên t c t ch c c a XH. Xã h i tri th c có nh ng đ c đi m c b n nh :
- Tri th c là y u t then ch t c a l c l
l

ng s n xu t và t ng tr

ng ki n t o XH hi n đ i, c a l c

ng kinh t .

- Thông tin và tri th c t ng lên m t cách nhanh chóng kéo theo s l c h u
nhanh c a tri th c, công ngh c .
- S trao đ i thông tin và tri th c đ

c h tr b i công ngh thông tin và mang

tính toàn c u.
- C c u XH đ

c thay đ i theo h

ng đa d ng, linh ho t.

- T ch c và tính ch t lao đ ng ngh nghi p đ

c thay đ i. Ng

i lao đ ng

ph i h c t p liên t c đ thích nghi v i nh ng tri th c và công ngh m i.

- Con ng
-

i là y u t trung tâm trong XH tri th c, là ch th ki n t o XH

i v i t ng con ng

i thì tri th c là m t c s đ xác đ nh v trí XH, kh

n ng hành đ ng, vai trò và nh h

ng trong XH.

Giáo d c đóng vai trò then ch t trong vi c đào t o con ng

i, do đó đóng vai

trò then ch t trong s phát tri n. Nh v y xã h i tri th c là xã h i toàn c u hoá,
trình đ GD đư tr thành y u t tranh đua qu c t . V i s phát tri n nhanh chóng
c a tri th c, GD c n gi i quy t đ

c mâu thu n c b n là: tri th c ngày càng t ng

nhanh mà th i gian đào t o thì có h n. Giáo d c l i ph i đào t o con ng
đ

c nh ng đòi h i c a th tr

i đáp ng

ng lao đ ng và ngh nghi p c ng nh cu c s ng, có

kh n ng hoàn h p và c nh tranh qu c t , đ c bi t là ph i có đ

c các ph m ch t

nh : có n ng l c hành đ ng; có tính sáng t o, n ng đ ng; tính t l c và trách
nhi m; n ng l c c ng tác làm vi c; n ng l c gi i quy t các v n đ ph c h p; kh
n ng h c t p su t đ i. N
gia nh p các t ch c đa ph

c ta đang ti n hành quá trình h i nh p, gia nh p WTO,
ng và song ph

ng...nên vi c đ i m i trong GD là y u

t vô cùng quan tr ng, mang tính ch t quy t đ nh đ n s phát tri n c a đ t n
24

c.