Giải phẩu sinh lý người bài giảng dành cho sinh viên

TR

NG Đ Ι Η Χ ΠΗ M VĂN Đ ΝΓ
KHOA S PH Μ Τ ΝΗΙ⊇Ν

ΒℵΙ ΓΙ ΝΓ

ΓΙ Ι ΠΗ Υ SINH LÝ NG
(∆νγ χηο β χ Χ

νγ νγ◊νη Σ

CN PHAN ĐÌNH H Ι

Θυ νγ Νγι, 2015
1

Ι

µ Σινη η χ)


M
Gi i ph u ậ sinhălỦăng

U

i là môn h c nghiên c u v hình d ng, c u t o và các

ch că n ngă ho tă đ ng c aă c ă th conă ng
tr

ng s ng c aăconăng

nh t v i ngo i c nhăd

i trong m i liên h kh ngă khítă v i môi

i,ătrênăc ăs c ăth là m t kh i th ng nh t toàn v n, th ng
i s đi u khi n c a th n kinh và th d ch.

H c ph n Gi i ph u ậ sinhălỦăng

i nh m trang b cho sinh viên các ki n th c

và k n ngăc ăb n v c u t o và ch căn ngăc a các h th ngăc ăquanătrongăc ăth
ng

i. M i quan h qua l i c a các h th ngăc ăquanătrongăho tăđ ng c a m tăc ă

th th ng nh t cùng nh ng y u t

nhăh

ng t môiătr

ng s ngăđ n c u trúc, ch c

n ngăc a các h th ngăc ăquanăvƠătoƠnăb c ăth .
Bài gi ng nh m m c tiêu:
*V ki n th c

Sinhăviênăcóăđ
ng

c nh ng ki n th căc ăb n v c u t o và ch căn ng c aăc ăth

i, các b ph năvƠăc ăquanătrongăc ăth .
Bi tăđ

c m i liên quan gi a các b ph n vƠăcácăc ăquanătrongăc ăth c ngă

nh ăgi aăc ăth vƠămôiătr

ngăthôngăquaăc ăch đi u ti t b ngăconăđ

ng th n kinh

ậ th d ch.
*V k n ng
Sinh viên bi t v n d ng các quy lu t sinh lý vào vi c ti p thu các ki n th c
nh m phát tri năt ăduy.ă
Bi t v n d ng ki n th c vào vi c t rèn luy n b n thân, d y h c ph thông,
vào vi c giáo d c dân s - k ho chă hóaă giaă đình,ă giáoă d că môiă tr

ng, phòng

ch ng AIDS ậ ma túy.
*V tháiăđ
Các ki n th c v sinh lý h c s lƠăc ăs choăsinhăviênăcóătháiăđ đúngăđ năđ i
v i vi căng năng a các t n n xã h i.
Có ý th c yêu ngh th hi n qua vi c n m ki n th c và s n sàng th c hi n t t

công vi c gi ng d y môn Gi i ph u ậ sinhălỦăng

2

i

tr

ng THCS.


Ch

ng 1. C U T O CHUNG C AăC ăTH NG

I

* M c tiêu
- Bi t đ

c m t cách khái quát v c u t o c a c ăth ng

- Bi t đ

c nh ngăđ căđi m v m t c u t o và ch căn ngăđ m b o s th ng

i

nh t c a c ăth
- Hi uă đ

că c ă ch đi u ti t các ch că n ngă trong c ă th nh mă đ m b o s

th ng nh t gi aăc ăth vƠămôiătr

ng.ă

căđi m c a quá trình sinh tr

ng và phát

tri n.
- Sinh viên bi t v n d ng ki n th căđ gi ng d y
1.1. C ăth ng

tr

ng THCS.

i là m t kh i th ng nh t

1.1.1. S th ng nh t v m t c u t o
- T t c các b ph năvƠăcácăc ăquanătrongăc ăth đ uăđ

c t o thành t các t

bào.
- T bƠoălƠăđ năv c u t oăc ăb n c a t t c các b ph năvƠăcácăc ăquanătrongă
c ăth .
1.1.1.1. Các t bào

- Trongăc ăth có nhi u lo i t bào khác nhau v hình d ng, c u t o và ch c
n ng.
- Thành ph năc ăb n c a t bào là nhân
- Các bào quan là các c uătrúcăđ c bi t n m trong t bào ch t và th c hi n các
ch căn ngănh tăđ nh và chia thành bào quan chung và bào quan chuyên hóa.
* Các bào quan chung
- Là các c u t o th c hi n các ch că n ngă gi ng nhau
nhau nh ătiăth , ti u th , m ngăl

các lo i t bào khác

i n i sinh ch t, trung th ầ

* CácăbƠoăquanăđ c bi t
Có liên quan m t thi t v i vi c th c hi n m t ch căn ngăđ c bi tănƠoăđóănh :ă
s i th n kinh, s iăc ,ăcácăs i bi u mô.
* Các th vùi
- Là thành ph năthayăđ i c a ch t nguyên sinh

3


- Thành ph n hóa h c c a t bào g m 90% kh iăl

ngălƠăn

c và 10% là ch t

r n.
* Các tính ch t chung c a t bào

Tính ch tăc ăb n c a t bào là kh n ngătraoăđ i các ch t, kh n ngăsinhăs n và
kh n ngăt o thành các c u t o bên ngoài t bào

Hình 1. T bào
1.1.1.2. Các mô (t ch c)
Mô là h th ng các t bào và các c u trúc không ph i t bào liên k t v i nhau
đ t o ra m t c u trúc có c u t o, ngu n g c phát sinh chung nh m th c hi n m t
ch căn ngănh tăđ nh. Trongăc ăth ng

i có 4 lo iămôăc ăb n là:

* Mô bi u bì
-

c t o thành t các t bào n m ép sát vào nhau và ch t gian bào r t ít ho c

không có.

4


- Mô bi u bì th c hi n các nhi m v b o v (da, m tătrongăcácăc ăquan),ăthamă
gia vào quá trình h p th các ch tă dinhă d

ng (bi uă bìă đ

ng tiêu hóa), ti t d ch

(bi u bì tuy n), t o thành l p s ng c a da, lông, móngầ
* Mô liên k t

- Cóăđ căđi m là ch t gian bào r t phát tri n và là thành ph năc ăb n c a mô
nh :ămôămáu,ăb ch huy t, mô m , mô s n,ămôăx

ng,ămôăc ătr n.

- Mô liên k t có ngu n g c t trung mô thu c lá phôi gi a
- Quá trình phân hóa trung mô và t o thành các lo i mô khác nhau trong quá
trình ti n hóa c aăc ăth đ ng v t x y raătheoă3ăh
+ăCácămôăchuyênămônăhóaătheoăh

ng chính sau:

ng th c hi n các ch căn ngădinhăd

ng và

b o v (máu, b ch huy t)
+ Các mô làm nhi m v b đ (s n,ăx

ng,ămôăliênăk t)

+ Các mô làm nhi m v coăbópă(c ătr n)
- Tùy thu c vào ch căn ng,ăcácălo i mô liên k t s có c u t o khác nhau
* Môăc ăvơn: cácămôăbámăvƠoăx

ng

* Mô th n kinh: các mô c u t o nên h th n kinh
1.1.1.3. Cácăc ăquanăvƠăh c ăquan
- Cácăc ăquanălƠăđ năv ho tăđ ng c aăc ăth .ăCácăc ăquanăcóăcùngăm t ch c

n ngăs t p h p v iănhauăđ t o thành h c ăquan.
- Trongăc ăth có nh ng h c ăquanănh :ăh v năđ ng, h tiêu hóa, h hô h p,
h ti t ni u, h sinh d c, h tim m ch, h th n kinh, h th ng các tuy n n i ti t.
1.1.2. S th ng nh t v m t ch căn ng
- Tuy có c u t o vô cùng ph c t pănh ngăc ăth ng

i luôn là m t kh i th ng

nh t vì toàn b các t bào, các t ch c,ăcácăc ăquanăvƠăh c ăquanătrongăc ăth luôn
ho tăđ ngăđ ng b nh măđ m b o kh n ngăthíchănghi cao nh tăđ sinh t n.
- M i ho tăđ ng c aăc ăth đ uăđ
n ngăl

c th hi năquaăquáătrìnhătraoăđ i ch t và

ngăthôngăquaăquáătrìnhăđ ng hóa và d hóa.

- Traoăđ i ch tăvƠăn ngăl
1.2. Môiătr
1.2.1.ăMôiătr

ng là ho tăđ ngăđ cătr ngăchoăc ăth s ng.

ng bên trong và n i cân b ng
ng bên trong là gì?

5


- M iă đ năv t oăthƠnhăcácă mô,ăcácăc ăquanăvƠăh c ăquanătrongăc ăth đ u

ph i t n t i trong m tămôiătr
- Môiătr

ng nh tăđ nh.

ngăđ t bào s ng, ho tăđ ng và phát tri năđ

c g iălƠămôiătr

ng

bên trong (n i môi)
- N i môi bao g m: máu, b ch huy t và d ch gian bào
năđ nh v m t tính ch t hóa lý c a n iămôiăđưăt o ra s cân b ng trong

-S

ho tăđ ng c a các b ph năvƠăcácăc ăquanătrongăc ăth đ

c g i là n i cân b ng.

- Nh có tr ng thái n i cân b ng mà m i b ph năvƠăc ăquanătrongăc ăth liên
k t v iănhau,ăbùăđ p cho nhau nh măđ m b o s th ng nh t trong ho tăđ ng c aăc ă
th .ă i u này th c hi năđ

căvìăc ăth luôn bi t t đi u ch nh mình trong quá trình

ho tăđ ng.
1.2.2. Kh n ngăt đi u ch nh
- T đi u ch nh là kh n ngăc ăth thi t l p l i tr ng thái cân b ng sinh lý ban

đ u.
- T đi u ch nh là kh n ngăvƠălƠătínhăch t chung c a t t c các b ph n và các
c ăquanătrongăc ăth .
1.2.3.ăC ăch đi u ti t các ch căn ngătrongăc ăth
- M i ho tăđ ngătrongăc ăth đ uădoăc ăch th n kinh ậ th d chăđi u ti t
-

i v iăđ ng v t b t th p, không có h th năkinhăthìăph

các ch căn ngăduyănh t là b ngăconăđ
-

c ăth ng

ngăth căđi u ti t

ng th d ch (ch t hóa h c)

iăvƠăđ ng v t b c cao h th n kinh ậ th d chăđi u ti t m i ho t

đ ng c aăc ăth .
1.3. Quá trình hình thành và phát tri năc ăth
- Phát tri nălƠăquáătrìnhăthayăđ i v m t s l
th ng

ng và ch tăl

i.

- Quá trình phát tri n g m 3 y u t c ăb n là:

+ăSinhătr

ng

+ăPhơnăhóaăcácăc ăquan và h c ăquan
+ T oăthƠnhăhìnhădángăđ cătr ngăchoăc ăth
- Ba y u t này liên quan m t thi t và h tr l n nhau

6

ng x yăraătrongăc ă


Câu h i ôn t p
1. Th nƠoălƠăc ăquan,ăh c ăquan?ăCóăm y h c ăquanătrongăc ăth ng
2. T iăsaoăc ăth có th t n t i và phát tri n trongăđi u ki nămôiătr

i?
ng luôn

thayăđ i?ăC ăch nƠoăđ m b o tr ng thái cân b ng c aăc ăth ?
3. T iăsaoănóiătraoăđ i ch t là th hi n s th ng nh t c aăc ăth v m t ch c
n ng?

7


Ch

ngă2.ăMÁU VÀ B CH HUY T

* M c tiêu:

- Sv hi u đ

c nh ng ki n th căc ăb n v c u t o, ch căn ngăvƠăc ăch ho t

đ ng c a máu và các thành ph n có trong máu.
- Sv bi t đ

c t m quan tr ng c a vi c phòng ch ng b nh và các bi n pháp

phòng ch ng m t s b nhăthôngăth
- Bi t đ
đ

ng.

c nh ng ki n th că c ă b n v c ă ch đôngă máu.ă T đó,ă gi i thích

căc ăs sinh lý h c c a các bi n pháp c m máu khi b ch y máu.
-V n d ng ki n th căđ gi ng d y

tr

ng THCS.

2.1. Tính ch t lý, hóa h c c a máu
2.1. 1. Kh iăl
-

ng

ng máu
i máu chi m 7 ậ 9% toàn b kh i l

- Trong tr ngătháiăsinhălỦăbìnhăth
trong h th ng m chămáuăvƠă50%ăl

ng c aăc ăth

ng, ch cóă50%ăl

ng máu còn l iăđ

ngămáuăđ

c d tr

căl uăthôngă

cácă“kho”ătrongă

c ăth
-T l l

ng máu d tr vƠăl

ngămáuăl uăthôngăbi năđ i tùy theo tr ng thái

ho tăđ ng c aăc ăth .
2.1.2. T tr ngăvƠăđ nh t c a máu
2.1.2.1. T tr ng c a máu
- T tr ng c aămáuăng
- T

i b ng 1,051 ậ 1,060

tr ng c a máu ph

thu c vào s

l

ng h ng c uă vƠă hƠmă l

ng

hemoglobin có trong h ng c u.
2.1.2.2.

nh t c a máu (đ keo,ăđ măđ c,ăđ quánh)

-

nh t c aămáuădaoăđ ng trong kho ng 4 ậ 5

-

nh t c a máu ph thu căvƠoăhƠmăl

nh ăs l

ng h ng c uătrongămáu,ăhƠmăl

trong huy tăt

ng.

8

ng các thành ph n chính c a máu

ngăproteinăvƠăhƠmăl

ng mu i khoáng


2.1.3. Áp su t th m th u c a máu
- Áp su t th m th u c aămáuăđ m b o s

năđ nh áp su t th m th u trong các

mô nên có vai trò quan tr ngăđ i v i ho tăđ ng s ng c aăc ăth .
- S thayă đ i áp su t th m th u trong các mô s làm r i lo n ho tă đ ng c a
chúng và th m chí còn có th gây ra t vong.
- HƠmă l

ng mu iă khoángă trongă máu,ă đ c bi t là NaCl,ă đóngă vaiă tròă chínhă

trong vi c gi cân b ng áp su t th m th u (kho ng 0,9 ậ 1%)
2.1.4.ă
S

pH c a máu
năđ nhăđ pH c aămáuăđ m b o cho s ho tăđ ng c a h ng c u và c a các

c ăquanăítăb bi năđ i.
2.1.5. H đ m c a máu
-S

năđ nhăđ pH c a máu là nh có các h đ m

- Các h đ m có ch căn ngăđi uăhòaăhƠmăl

trong máu

ngăaxităvƠăbaz ăđ đ m b o s

n

đ nhăđ pH c a máu (xem sách)
2.2. Các thành ph năc ăb n c a máu
2.2.1. Huy tăt

ng

2.2.1.1. Thành ph n c u t o c a huy tăt
- Huy tăt

ng

ngălƠăm t ch t d ch trong su t, vàng nh t, v h iăm n, chi m 55 ậ

58% th tích c a máu
- Trong huy tăt

ngăg măcóăn

c, protein, gluxit, lipit và các thành ph n vô

c
2.2.1.2. Ch căn ngăc a huy tăt

ng

- Là dung d ch t o thành dòng ch y trong h m ch, t oă đi u ki n cho s di
chuy n c a các t bƠoămáuănh ăh ng c u, b ch c u và ti u c u.
- Là dung môi hòa tan c a các ch tăvôăc ăvƠăh uăc
-

m b o áp su t th m th u và năđ nhăđ pH trong máu

2.2.2. H ng c u
2.2.2.1. C u t o c a h ng c u
h ng,ăđ

ng

i, h ng c u là nh ng t bào không nhân, hình tròn, lõm hai m t, màu

ng kính trung bình là 7,5 wm

9


- Màng c a h ng c u có tính th m ch n l c.
- Thành ph n quan tr ng nh t c a h ng c u là hemoglobin (Hb)
2.2.2.2. S l
-

ng,ăđ i s ng,ăn iăs năsinh,ăn iătiêuăh y h ng c u

nam gi i có kho ng 4,4 ậ 4,6 tri u h ng c u/mm3 máu (n 4,1 ậ 4,3)

-S l

ng h ng c u có th daoăđ ng trong m t ph m vi nh tăđ nh tùy theo l a

tu i và tr ng thái sinh lý c aăc ăth .
- Trongăc ăth , h ng c u già b tiêu h yăvƠăđ
đ

c thay th b ng h ng c u m i

c sinh ra.
- Th i gian s ng c a h ng c u kho ng 100 - 120 ngày
- H ng c u già b th c bào b iăcácăđ i th c bào
- H ng c uănonăđ

c sinh ra

t yăđ c aăx

gan, lách và t yăx

ng

ng.

2.2.2.3. Ch căn ngăc a h ng c u
- Ch căn ngăch y u c a h ng c u là v n chuy n khí và tham gia tích c c vào
vi c cân b ngăaxităvƠăbaz ătrongămáu.
- H ng c u có ch căn ngăv n chuy n oxy t ph iăđ n các mô và v n chuy n
cacbonic t môăđ n ph iăđ th i ra ngoài.
Hb + O2

HbO2

(oxyhemoglobin)

Hb + CO2

HbCO2 (cacbohemoglobin)

OxyhemoglobinăcóămƠuăđ t

i

CacbohemoglobinăcóămƠuăđ th m

- Trongă môiă tr

ng có nhi u khí CO thì hemoglobin d k t h p v i CO t o

thành cacboxyhemoglobin.
Hb + CO = HbCO (cacboxyhemoglobin)
2.2.3. B ch c u
2.2.3.1. B ch c u là gì?
B ch c u là nh ng t bào không có hình d ng nh tăđ nh, không màu, có nhân,
đ

ng kính trung bình 5 ậ 25 µm

2.2.3.2. S l

ng, th i gian s ng,ăn iăs năsinh,ăn iătiêuăh y b ch c u

- Trong máu s l
-S l

ng b ch c u kho ng 6000 ậ 8000 b ch c u/mm3 máu

ng b ch c u có th bi năđ ng tùy theo tr ng thái c aăc ăth

10


- B ch c u t n t i trong máu kho ng 6 ậ 8 gi ,ăsauăđóăxuyên qua m ch máu
vào các mô và
đ

đóăkho ng 2 ậ 3 ngày (riêng b ch c u lympho có kh n ngăs ng

c 100 ậ 300 ngày)
- B ch c uăđ

c s n sinh ra t các t bào g c trong t yăđ c aăx

ng

- B ch c u b ch tăkhiăc ăth b viêm, nhi m trùng
2.2.3.3. Công th c c a b ch c u
- Tùy theo hình d ng bên ngoài, c u t oăvƠăđ c tính c a b ch c uămƠăng

i ta

chia chúng thành b ch c u không h t và b ch c u có h t.
- B ch c u không h t g m có b ch c u lympho và b ch c u mono.
- B ch c u có h t g m có b ch c u trung tính, b ch c uă aăaxităvƠăb ch c uă aă
ki m.
- Khi m c b nh, không ch s l

ng b ch c uăthayăđ i mà công th c b ch c u

thayăđ i r t nhi u tùy t ng lo i b nh.
2.2.3.4. Ch căn ngăc a b ch c u
- Ch căn ngăch y u c a b ch c u là b o v c ăth , ch ng l i b nh t t và d n
s ch các ph th i kh i nh ng ph n b th
- Ch căn ngăc a b ch c uăđ

ngăvƠăviêmănhi m.

c th c hi n là kh n ngăti t ra kháng th , kh

n ngăth căbƠoăđ tiêu h y các vi khu n gây b nh, các ch t l và xác t bào ch t.
- S th căbƠoăđ

c th c hi n ch y u b i các b ch c u mono, b ch c u trung

tính và b ch c uă aăaxit.
- Vi c ti t ra kháng th ch y u do b ch c u lympho th c hi n.
- Kháng th đ

că l uă thôngă trongă máuă vƠă cóă tácă d ng ch ng l i các kháng

nguyênăđóăb ng nhi u hình th cănh ăng ngăk t, k t t a,ătrungăhòaầ
2.2.4. Ti u c u (t m máu)
2.2.4.1. C u t o
Ti u c u là nh ng t bào không nhân, hình dáng không nă đ nh (hình tròn
ho c b u d c),ăkíchăth
2.2.4.2. S l

c 2 - 4 µm.

ng,ăđ i s ng, sinh s n

- Trong 1 mm3 máu có 200 - 300 nghìn ti u c u, th i gian s ng 6 - 8 ngày.

11

- Ti u c u sinh ra t nh ng t bào có nhân l n trong tu đ c aăx
tiêu hu

ngăvƠăb

gan và lách.

- Ch căn ngăchínhăc a ti u c u là gi i phóng enzim tromboplastinăđ gơyăđôngă
máuăkhiăc ăth b ch y máu.
2.3. Ch căn ngăc a máu
2.3.1. Ch căn ngăv n chuy n
- V n chuy n các ch tă dinhă d
đ

c v n chuy năd

huy tăt

ng, ch t th i, oxy, cacbonic... các ch t này

i d ng hoà tan ho căd

i d ng k t h p v i các ch t có trong

ngăvƠătrongăh ng c u.

- Máu v n chuy n các hoocmon t các tuy n n i ti tăđ năcácăc ăquanămƠănóă
tácăđ ng,ăđ m b o m i liên h gi a các ph năkhácănhauătrongăc ăth . Nh v y, máu
đưăthamăgiaăvƠoăvi căđi u hoà các ho tăđ ng c aăc ăth .

2.3.2. Ch căn ngăb o v
Ch căn ngănƠyăch y u do b ch c uăđ m nh n, nó ch ng l i s xâm nh p c a
các lo i vi sinh v t gây b nh và các y u t có h iăđ i v iăc ăth .
2.3.3. Ch căn ngăđi u hoà thân nhi t
Máuăđemănhi t t c ăquanănóngăđ năc ăquanăl nhăh năvƠăđemănhi tăđ
raătrongăc ăth th i ra ngoài. Nh v y mà năđ nhăđ
đ m b oăchoăc ăth thíchănghiăđ
tr

c sinh

c nhi tăđ bênătrongăc ăth và

c v iăđi u ki n nhi tăđ luônăthayăđ i c a môi

ng bên ngoài.

2.3.4. Ch căn ngăb oăđ m h ng tính c a n i môi
Máu b oăđ m h ng tính c a n i môi nh kh n ng đi u hoà s cân b ngăn

c

và mu i khoáng, kh n ngăđi u hoà các ph n ngăsinhăhoáăđ gi s cân b ng trong
m iăt
tr

ngăquanăgi aăaxităvƠăbaz ătrongăc ăth ; nh đóămƠăđ pH c a máu và môi

ngăbênătrongăc ăth luôn năđ nh.

2.3.5. Ch căn ngăhôăh p
Máu tham gia v n chuy n khí oxy và cacbonic t ph iăđ n t bƠo,ămôăđ trao
đ iăvƠăng

c l i.

2.4.ăC ăch đôngămáu,ăhi năt

ngămáuăkhóăđôngăvƠăch ng m t máu

2.4.1.ăụăngh a c a s đôngămáu

12


- ôngămáuălƠăph n ng b o v , gi choăc ăth kh i b m t máu khi b th

ng.

- Khiă máuă cònă l uă thôngă trongă h m ch,ă máuă khôngă đôngă lƠă doă b m t bên
trong c a thành m chă tr nă nh n, ti u c u không b v nênă enzymă gơyă đôngă máuă
trong ti u c u không ho tăđ ngăđ

c,ăđ ng th i do m t s t bào lót m t trong c a

thành m ch máu và b ch c u ti t ra ch t ch ngăđôngănênămáuăkhôngăth đôngăđ c
đ

c.

2.4.2.ăC ăch đôngămáu
- Khi m ch máu b rách, các ti u c u b phá v ,ădínhăvƠăđôngăl i b t kín v t
th

ngănênămáuăkhôngăch yăraăngoƠiăđ

căvƠăc ăth không b m t máu.

2.4.2.1. Các y u t thamăgiaăquáătrìnhăđôngămáu
ôngămáuălƠăm t quá trình lý, hoá ph c t p g m nhi u ph n ng liên ti p v i
s tham gia c a các lo i protein khác nhau và có 13 y u t tham gia. (xem sách)
2.4.2.2. Cácăgiaiăđo n c aăquáătrìnhăđôngămáu
Cóă3ăgiaiăđ an chính:
* Giaiă đo n 1: s

hình thành và gi i phóng enzim tromboplastin. (có 2 lo i:

tromboplastin ngo i sinh và tromboplastin n i sinh).
- Tromboplastin ngo iăsinhădoămôătrongăc ăth ti t ra khi mô b t năth
- Tromboplastin n i sinh do ti u c u ti t ra khi m ch máu b t năth

ng.

ng.

* Giaiăđo n 2: s ho t hoá protrombin
-D
t

i tác d ng c a tromboplastin ho tăđ ng, ch t protrombin có trong huy t

ngă d ng không ho tăđ ng chuy n hoá thành trombin ho tăđ ng.

* Giaiăđo n 3: s t o thành s i fibrin.
-D

i tác d ng c a trombin, ch t fibrinogen

d

i d ng hoà tan liên k t l i

v i nhau t o thành các s i m nh fibrin.
- Các s i fibrin k t thành m t m ngăl

i chen gi a các t bào máu t o thành

c cămáuăđông;ăph n còn l i c a máu g i là huy t thanh.
- Trongăquáătrìnhăđôngămáuăcóăs tham gia c a ion canxi.
- S ăđ đôngămáu:

13


Tromboplastin (ch aă ho tă đ ng)

Ti u c u v
Protrombin

Trombin

Fibrinogen

Fibrin

Tromboplastin (ho tă đ ng)

Máu l ng

Máuăđôngă(c c máu

+ huy t thanh).
2.4.3. Hi năt

ngămáuăkhóăđông

- Nh ng y u t quan tr ngă trongă quáă trìnhă đôngă máuă nh ă Protrombină vƠă
Fibrinogenăđ

c s n xu t

gan nên khi gan b m c b nhănh ăviêmăgan,ăx ăgan,ăteoă

gan, vàng da c p tính s lƠmăchoămáuăkhóăđông.
- Vitamin K kích thích s hình thành các y u t thamăgiaăvƠoăquáătrìnhăđôngă
máu. Vì v y,ăkhiăc ăth không h p th đ vitaminăKăc ngălƠmăchoămáuăkhóăđông.
- Nh ngăng
dài khi b th

i m c b nhămáuăkhóăđôngă(Hemophilia)ăcóăth b ch y máu kéo

ngă (nguyênă nhơnă lƠă doă thi u y u t Antihemophilia (ch t ch ng

Hemophilia).
- Khi s l
2.4.4.

ng ti u c u gi măc ngălƠmăchoămáuăkhóăđông.

ng d ngăc ăch đôngămáuătrongăvi c ch ng m t máu

- Ph i cung c pă đ yă đ các ch t c n thi tă choă c ă th nh ă protein,ă cácă lo i
vitamin,ăđ c bi t là Vitamin K, các lo i mu i khoáng, quan tr ng là canxi.
-

ch ng m tămáu,ănênăb ngăbóăv tăth

ngăb ngăbôngăb ngăyăt (b ngăl

i,

nhám)ă đ ti u c u v nhi u và nhanh t oă đi u ki nă choă máuă nhanhă chóngă đôngă
thành c c b t kín v tăth

ng.

2.5. Nhóm máu và truy n máu
2.5.1. Các nhóm máu c aăng

i

2.5.1.1. Nhóm máu
- Trên màng h ng c u có 2 lo iăng ngăk t nguyên A và B (NKN); còn trong
huy tăt

ngăcóă2ălo iăng ngăk t t

ăvƠă (NKT).

- H ng c uă cóă ng ngă k t nguyên A s b ng ngă k t (h ng c u k t dính v i
nhau) khi g p huy tăt

ngăch aăng ngăk t t

s b ng ngăk t khi g p huy tăt

ăvƠăh ng c uăcóăng ngăk t nguyên B

ngăch aăng ngăk t t

- C năc vào 2 y u t nƠyămáuăđ

.

c chia làm 4 nhóm: O, A, B và AB.

14


Nhóm máu

H.c u có NKN

O

H.t

ngăcóăNKT
vƠă

Không có gì

AăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăAăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăă
B

B

AB

A và B

Không có gì

- Khi truy n máu c năxácăđ nhăng ngăk t nguyên c aăng
ng

i nh nă khôngă đ

ng ngăk t t c aăng

iăchoăvƠăng ngăk t t c a

că đ i ngh ch nhau (vi c truy n máu di n ra r t ch m nên
i cho b dòng máu c aăng

gơyăng ngăk t h ng c u c aăng

i nh n pha loãng ngay nên không

i nh n).

A

- S ăđ :

O

AB
B

2.5.1.2. Rhezus
- Trong máu c aăđaăs ng

i có y u t Rhezus (Rh+)ăvƠăng

- Haiă nhómă máuă nƠyă c ngă khôngă th truy nă choă nhauă (ng

i không có (Rh-).
i VN có Rh+ là

99,93% và Rh- là 0,07%).
2.5.2.ăCáchăxácăđ nh nhóm máu c aăng

i

- Có 3 lo i huy t thanh chu năđ xácăđ nh nhóm máu

ng

i là anti A, anti B,

anti AB.
-Trong huy t thanh anti A có ch aăng ngăk t t

,ăantiăBăcóăch aăng ngăk t t

,ăantiăABăcóăch aă ăvƠă .
A + ă;ăBă+ă ă:ăbìnhăth

ng

Aă+ă ă;ăBă+ă ă:ăng ngăk t.
2.5.3.ăCácăđi u ki n c n thi t khi truy n máu
- Xácăđ nh nhóm máu c aăng
- Máuăng

i c năđ

c truy nămáuăđ ch n máu phù h p.

i cho không mang m m b nh HIV, viêm gan B...

- D ng c truy n máu ph i vô trùng, b oă đ m các tiêu chu n k thu tă đ
không lây truy n b nh và làm t c m ch máu.
2.6. D ch mô và b ch huy t
15


2.6.1. D ch mô và tính ch t chung
- D ch mô là ch t d ch ch a trong các kho ng gian bào (chi m 15% kh i
l

ngăc ăth ).
- Thành ph n c a d ch mô ph thu c vào s thayă đ iă n

c và các ch t gi a

mao m ch và d ch mô.
- D ch mô có ch căn ngăv n chuy n oxy và các ch tădinhăd

ng t mao m ch

vào trong t bào và v n chuy n cacbonic, các ch t th i t trong t bào vào mao
m ch theo dòng máu t iăcácăc ăquană(th n, ph i)ăđ bài xu t ra ngoài.
2.6.2. B ch huy t
- Là ch t d ch ch y trong h m ch b ch huy t,ăđ

c hình thành t d ch mô.

- Có màu vàng nh t, trong su t, có các thành ph n g n gi ng v i thành ph n

c a máu (ch có ít b ch c u và không có h ng c u)
-

cácăc ăquanăkhácănhauăthìăthƠnhăph n b ch huy tăc ngăkhôngăgi ng nhau.

- B ch huy t ch y ra t các ng tiêu hoá ch a nhi u lipit.
- B ch huy t trong các m ch b ch huy t

gan có ch a nhi u protein.

- Ch căn ngăquanătr ng nh t c a b ch huy t là v n chuy n lipit và protêin.
C th :
- V n chuy n protein t mô vào máu.
- V n chuy n lipit (axit béo và glycerin) t ru t v t nhăm ch ch trên r i theo
máuăđ v tim.
- Ngoài ra b ch huy t còn tham gia vƠoăquáătrìnhăđi uăhoƠăl

ngăn

c trong

c ăth và th i m t s s n ph m c aăquáătrìnhătraoăđ i ch t.
2.7. Mi n d ch, suy gi m mi n d ch và HIV/AIDS
2.7.1. Khái ni măvƠăỦăngh aăc a s mi n d ch
Mi n d ch là kh n ngăc aăc ăth ch ng l i s nhi m b nh m t cách có hi u
qu . Cóă2ăc ăch mi n d ch:
2.7.1.1. H mi n d chăkhôngăđ cătr ng
H mi n d chăkhôngăđ cătr ngăg m có da và Interferon.
+ Da: là hàng rào ch ng nhi m trùng và s n xu t các ch t b o v nh :ă ch t
nh n, m hôiătrongăđóăcóăch a axit lactic, axit béo... các ch tănƠyălƠmăchoăđ pH

16


xu ng th păđ di tăđ

c vi khu n, n m bám vào da ho c kìm hãm s phát tri n và

ho tăđ ng c a chúng.
+ Inteferon: h mi n d ch ch ng l i các tác nhân gây b nh có

trong máu,

trong t bào.
2.7.1.2. H mi n d chăđ c tr ng
- Có ch căn ngăđ cătr ngălƠănh n bi t và tiêu di t các kháng nguyên l l t vào
c ăth .
- Các d ng b ch c uăkhácănhauăđóngăvaiătròăchínhătrongăh mi n d ch. Trong
đóăb ch c u lymphoăđóngăvaiătròăch y u.
- Khi vi rút, vi khu n xâm nh păvƠoăc ăth và s n xu tăraăkhángănguyênăthìăc ă
th s n xu t ra kháng th đ ch ng l i.
- Kháng th đ

c s n xu t ch ng l i s xâm nh p c a vi sinh v t l năđ uăđ

c

g iălƠă“ph n ng mi n d chăs ăc p”ăvƠănh ng l n sau g iălƠă“ph n ng mi n d ch
th c p”ă(ph n ng mi n d ch th c p di n ra nhanh chóng và có qui mô l năh nă
nên ch ng b nh nhanh và tri tăđ h n).

2.7.2. Các lo i mi n d chăvƠăph

ngăphápăphòngăb nh

2.7.2.1. Mi n d ch t nhiên (b m sinh)
- Sau khi m c b nh và kh i b nhăthìăng

iăđóătrongăsu t cu căđ i ho c trong

th i gian nh tăđ nh không b b nh l n hai (b nhăđ u mùa, s i).
- NgoƠiăraăconăng

i t lúcăsinhăraăđưăcóăkh n ngăkhôngăm c m t lo i b nh

nƠoăđóăm cădùăđưăcóăti p xúc v iăng

i b nh (nhi t thán, l m m long móng). Lo i

mi n d ch này không có tính ch t năđ nh tuy tăđ i và ph thu c vào s căđ kháng
c aăc ăth vƠăcácăđi u ki n c aămôiătr
2.7.2.2. Mi n d ch nhân t o.ăPh

ng.

ngăphápăphòngăb nh

- Mi n d ch nhân t o là kh n ngăphòngăch ng b nhădoăconăng

i t o ra b ng

cách tiêm ch ng (là hình th c t o ph n ngă s ăc pă đ i v i m t lo i tác nhân gây
b nhăđ c thù; nh đóămƠăc ăth hìnhăthƠnhă“tríănh ”ămi n d ch). Có nhi u cách:
- Tiêm nh ng vi sinh v tă đưă ch t, không còn kh n ngă gơyă b nhă nh ngă v n
cònă tínhă khángă nguyênă đ kích thích h mi n d ch c a c ă th ho tă đ ngă (th
hàn, ho gà, b ch h u).

17

ngă


- Tiêm nh ngăđ c t đưăđ

c x lỦănh ngăv năcònăkhángănguyênăđ gây cho

c ăth t o ra mi n d ch ch ng b nh (u n ván).
- Làm gi m ho t l c c a các vi sinh v t còn s ngă đ chúng không còn kh
n ngăgơyăb nh nh ngăv nămangăcácăkhángănguyênătiêmăvƠoăc ăth đ kích thích h
mi n d ch c aăc ăth ho tăđ ng.
2.7.3. Suy gi m mi n d ch và HIV/AIDS (xem sách [1])
Câu h i ôn t p
1. T iăsaoăkhiăc ăth m t nhi u máu thì có th b ch t?
2. B ch huy t là gì? Ch căn ngăc a nó trongăc ăth ?
3. Mi n d ch là gì? Có m y lo i mi n d ch?
4. Nhóm máu là gì? Vai trò c aăđôngămáuăđ i v i vi c b o v c ăth .

18


Ch

ngă3. H TU N HOÀN

* M c tiêu
- SV hi uăđ

c vai trò và ho tăđ ng c a h tu n hoàn.

- Có c ăs đ nh n bi t m t s b nh c a h tu n hoàn, nguyên nhân gây b nh
vƠăc ăch phòng b nh.
- V n d ng ki n th căđ áp d ng trong cu c s ng và gi ng d y.
3.1. C u t o tim và h th ng m ch máu

Hình 3.1. C u t o h tu n hoàn
19

ng

i


3.1.1. C u t o c a tim

Hình 3.2. C u t o tim
1.ăTơmănh ăph i;ă2.ăTơmănh ătrái;ă3.ăT nhăm ch ch trên;ă4.ă

ng m ch ch ;ă5.ă

ng

m ch ph i;ă6.ăT nhăm ch ph i;ă7.ăVanăhaiălá;ă8.ăVanăđ ng m ch ch ; 9. Tâm th t
trái; 10. Tâm th t ph i;ă11.ăT nhăm ch ch d

i;ă12.ăVanăbaălá;ă13.ăVanăđ ng m ch

ph i
3.1.1.1. C u t o
- Tim n m gi a 2 lá ph i, trong l ng ng c,ăh iăl ch v bên trái.

20


- Timăđ

c bao b c b i l p màng, d ngăhìnhăchópănón,ăđáyă trênă(đ n 18 - 20

tu i tim phát tri n t iăđaăv kíchăth

c và kh iăl

ng).

- Tim là m t túi r ng,ăcóăváchăng năchiaătimăthƠnhă2ăn a ph i, trái. M i n a
c a tim g m 2 ph n: trênălƠătơmănh , d

i là tâm th t.

- Gi aătơmănh ăvƠătơmăth t ph i có van 3 lá; gi aătơmănh ăvà tâm th t trái có
van 2 lá; gi a các tâm th t v iăđ ng m ch ch và ph i có van bán nguy t (van t
chim).

- Thành c a tim g m 3 l p: ngoài cùng là màng liên k t,

gi a là l păc ădƠy,ă

trong cùng là l p n i mô (là nh ng t bào d p).
3.1.1.2. C u t o c a c ătim
- Môăc ătimăđ

c bi t hoá m t cách r tăđ c bi tăđ phù h p v i ch căn ngăcoă

bóp c aătim.ăC ătimăv a có tính ch t c aăc ăvơn,ăv a có tính ch t c aăc ătr nă(cácă
s iăc ătimăcóănh ng vân ngang và nhi uănhơnănh ăc ăvơnăvƠăcóătínhăt đ ngănh ăc ă
tr n).
- Các s iăc ătimăđ

c n i v i nhau.

m t s đi m màng c a 2 t bƠoăc ătimă

ápă sátă vƠoă nhauă nênă h ngă ph n có th d dàng truy n t s iă c ă nƠyă sangă s iă c ă
khác. Vì v y, khi m t t bƠoăc ătimăh ngăph năthìăsóngăh ngăph n nhanh chóng lan
truy năđ n toàn b các s i c aăc ătim.
3.1.1.3. H th ng t đ ng c a tim
- Trong tim có các h ch t đ ng (nút t đ ng) và h th ng d n truy n xung
đ ng t các h chăđóăđ n các s iăc ătim.ăG m:
- H chăxoangănh :ăn m vùng ti p giáp gi aăt nhăm ch ch trênăvƠătơmănh ăph i
(h ch Keith-Flack;

ch là h ch Remack).

- Các s i th n kinh c a h ch xoang liên h v iătơmănh ăvƠăh chănh ă- th t; do
đóăxungăđ ng phát sinh trong h chăxoangăđ

c d n truy n tr c ti p t iătơmănh ăvƠă

h chănh - th t.
- H chănh ăth t n m

thƠnhătơmănh ăph i, trên n năváchănh -th t.

T h chănh -th t xu t phát các h ch t o thành bó His chia thành 2 nhánh ch yăđ n 2
thành tâm th t r i chia thành nhi u nhánh nh ch y t i các s iăc ătim,ăg i là m ng
l

i Purking.

21


- H ch xoang và h chănh -th t nh n các s i th n kinh c a dây giao c m và dây
mê t u. Bó His ch nh n các s i th n kinh c a dây giao c m.
3.1.2. C u t o c a m ch máu
3.1.2.1. C u t o c aăđ ng m ch
-

ng m ch là m ch d n máu t tim sang ph i và t timă đ nă cácă c ă quan

khác,ăcácămôătrongăc ăth .
-

ng m ch ph i xu t phát t tâm th t ph iăđ aămáuăđiălênăph i.

- Khi t i ph i,ăđ ng m ch ph iăchiaălƠmă2ănhánh,ăđiăvƠoă2ăláăph i.
- Trong ph iăcácăđ ng m chăđ

căchiaăthƠnhăcácăđ ng m ch nh d n và hình

thành h th ng mao m ch ph i.
-

ng m ch ch xu t phát t tâm th t trái.

- T đ ng m ch (đm) ch phơnăthƠnhăcácăđ ng m ch l năđiăđ năcácăc ăquană
trongăc ăth .
- Cácăđ ng m ch l nă phơnăthƠnhăcácăđ ng m ch v a, r iă đ ng m ch nh và
cu iăcùngălƠăđ ng m ch t n.ă(đmăch đ

ngăkínhă(đk): 25 - 30ămm;ăđmăl năđk:ă10 -

15ămm;ăđmăv a:ă1mm;ăđmănh :ă0,6ămm;ăđmăt n:ă0,03ămm,ădƠyă0,01ămmă(h nă500ă
tri uăđmăt n nên t ng di n tích 400 cm2 và g p 90 l n ti t di n c aăđm ch ).
- Thành c aăđ ng m chăđ

c c u t o t 3 l p. Ngoài cùng là l p s i x p,

gi a là l păc ătr năvƠătrongăcùngălƠăl p n i mô.
- Cácăđ ng m ch l n

g nătimăcóătínhăđƠnăh iăcaoăh năsoăv iăđ ng m ch

xa

tim.
3.1.2.2. C u t o c aăt nhăm ch
- T nhăm ch là các m ch d n máu t các mao m ch tr v tim.
- H th ngăt nhăm ch c a vòng tu n hoàn l n thu nh n toàn b máuăđ th m
giàu CO2 t các mô tr v tơmănh ăph i,ăcònăt nhăm ch ph i thu nh nămáuăđ giàu
O2 t các ph nang
- Tr

ph i tr v tơmănh ătráiăc a tim.

căkhiăđ vƠoătim,ăhaiăt nhăm ch ch trênăvƠăd

i h p l i v i nhau t o

thƠnhăxoangăt nhăm ch.
- ThƠnhăt nhăm ch có c u t oăt

ngăt nh ăthƠnhăc aăđ ng m chănh ngăm ng

h n.

22


i măkhácănhauăc ăb n gi aăt nhăm chăvƠăđ ng m ch là l păc ă gi a c a

-

t nhăm ch r t m ng (doăđóăkh n ngăcoăbópăvƠăđƠnăh i r t kém,ătrongălòngăcácăt nhă
m ch l n máu ch yăng
c n máu ch yăng

c chi u tr ng l c có các van t chim có ch căn ngăng nă

c l i)

3.1.2.3. C u t o c a mao m ch
- Mao m ch là nh ng m chămáuăđ

c phân nhánh t đ ng m ch t n, n iăđ ng

m ch v iăt nhăm ch. Là nh ng m ch máu nh ,ăđ

ng kính 8 µmădƠiă0,3ămm,ăđ

kính ch đ cho m t h ng c u di chuy n (m tăth

ng không th th yăđ

ng

c). Thành

r t m ng, dày 0,2 µm và có c u t o ch m t l p t bào bi u bì d p. Trên thành mao
m ch có nhi u l nh và các túi m bào nên quáătrìnhătraoăđ i ch t có th di n ra d
dàng.
- Các mao m ch n i v i nhau thành m ngăl
ng

is l

i gi aăđ ng m chăvƠăt nhăm ch.

ng mao m ch t 10 - 12 t nên chúng phân thành m t m ngăl

i dày

đ c kh p m iăn iătrongăc ăth .
- Tu
kíchă th

theo m căđ traoăđ i ch t c a t ngăc ăquană mƠăs l

ng, hình dáng,

c mao m ch có khác nhau (ví d : s mao m ch trên 1mm2 trongă c ătimă

nhi uăh năc ăvơnă2ăl n).
3.2. Các vòng tu n hoàn
3.2.1. Vòng tu n hoàn l n
- Tim và các m ch máu t o thành m t h th ng kín g m 2 vòng tu n hoàn.
- Vòng tu n hoàn t tâm th t trái c aătimăđ aămáuăđiăkh p m iăn iătrongăc ă
th r i tr v tơmănh ăph i c aătimăđ

c g i là vòng tu n hoàn l n.

- Vòng tu n hoàn l n có nhi m v đ aămáuăgiƠuăO2 và ch tădinhăd

ng t tim

đ năcácăc ăquan, các mô, các t bào và thu nh n khí CO2 và các ch t th i t các t
bào, các mô r iăđ aăv tim.
3.2.2. Vòng tu n hoàn nh
- Vòng tu n hoàn nh xu t phát t tâm th t ph i c aă timă đ vƠoă đ ng m ch
ph iăđ n ph iăđ th i khí CO2 và nh n O2 theoăt nhăm ch ph iăđ vƠoătơmănh ătráiă
c a tim.

23


3.3. Ho tăđ ng c a tim
3.3.1. Ch căn ngăsinhălỦăc a tim
3.3.1.1. Tínhăh ngăph n c aăc ătim
- Bi u hi nătínhăh ngăph n c a tim là s co bóp.
- Khiăc

ngăđ kíchăthíchăd

iăng

ng,ăc ătimăhoƠnătoƠnăkhông h ngăph n và

không co.
- Khiăc

ngăđ kíchăthíchăđ tăđ năng

- Khiăt ngăc

ng,ăc ătimăs coăđ n m c t iăđa.

ngăđ kíchăthíchălênătrênăng

m cănh ăkhiăkíchăthíchăđ t t iăng

ng, s c co c aăc ătimăc ngăch

ngămƠăkhôngăt ngăthêm.

- Nh ăv y,ăc ătimăho tăđ ng theo qui lu tă“khôngăho c t t c ”.ă

căđi m này

khác v i s co c aăc ăvơnă(s d ăc ătimăcóăquiălu t ho tăđ ng không gi ng v iăc ă
vân là do v m t c u t oăvƠăc ăch h ngăph n c aăc ătimăcóănh ngăđ căđi m khác
v iăc ăvơn).
- C ăvơnăg m nhi u s i riêng bi t,ăđ
Các s iăc ăvơnăcóăng

căng năcáchăv i nhau b iăcácămƠngăc .ă

ngăkíchăthíchăkhácănhauănênăh ngăph n phát sinh trong các

s iăc ăkhôngăđ ng th iăvƠăđ ng t c.
- Các s iăc ătimăkhôngăhoƠnătoƠnătáchăbi tănhauămƠăchúngăđ

c c u t oănh ă

m t liên bào nên ho tăđ ng c a chúng th ng nh t v iănhauăvƠăđ ng b nh ăm t t
bào.
3.3.1.2. Tínhătr ăc a tim
- Tínhăh ngăph năthayăđ i tu theoăcácăgiaiăđo n ho tăđ ng c a tim.
- Trong th iăgianătimăco,ăc ătimăkhôngătr l iăđ i v iăcácăkíchăthíchăkhác:ăđóălƠă
giai đo nă“tr ătuy tăđ i”.
- Trong th iăgianătimăđangădưn,ătimăcóăth tr l i v i kích thích m iăcóăc
đ caoăh năc
“tr ăt

ngăđ ng

ng b ng m t nh p co ph .ă óălƠăgiaiăđo n

ngăđ i”ăc aăc ătim.
- Sauăgiaiăđo nătr ăt

cóăc

ngăbìnhăth

ng

ngăđ d

iăng

ngăđ iălƠăgiaiăđo năh ngăv

ng. Lúc này dù kích thích

ngăc ngăcóăth gây co tim.

- Do di n bi n c aăquáătrìnhăh ngăph nănh ăv yămƠăc ătimăcóătínhătr ătheoăchuă
k .

24


- Nh cóătínhătr ătheoăchuăk và th iăgianătr ăkháădƠiănênăc ătimăkhôngăb co
c ngănh ăc ăvơn,ăđ m b oăl uăthôngămáuăth

ng xuyên c a tim.

3.3.1.3. Tính t đ ng c a tim
- S d ătimăcóătínhăt đ ng là do trong tim có nh ng h ch th n kinh t đ ng và
m i h ch có tính t đ ng riêng c a nó.
- Bìnhăth

ng, khi qu tim nguyên v n thì h ch xoang chính là h ch ch huy

các ph n khác c a tim.
- Xungă đ ng xu t phát t h ch xoang lan truy n t i thành c aă tơmă nh ă
lƠmătơmănh ăcoă(0,3ă- 0,4ăgiơy).ă

ng th i, t h chăxoangăxungăđ ngăđ

c truy n

t i h chănh -th t (0,023 giây)

- T h chănh -th t xung đ ngăđ

c truy n theo 2 bó His r i to ra m ngăl

i

Purkinjeăđ đ n các s iăc ătimăc a tâm th t trái và tâm th t ph i làm cho 2 tâm th t
cùng co (0,09 giây).
3.3.2. Chu k tim, t n s timăvƠăl uăl

ng c a tim

3.3.2.1. Chu k tim
- Timăđ p nh p nhàng theo chu kì. Chu kì tim là th i gian ho tăđ ng c a tim t
lúc b tăđ u co l nătr
-

ng

iă tr

căchoăđ n b tăđ u co l n sau.
ngă thƠnh,ă trongă đi u ki n ngh ng iă bìnhă th

ng,ă timă đ p

kho ng 75 l n/phút, th i gian c a m i chu kì tim là 0,8 giây.
- M t chu kì timăcóă2ăgiaiăđo năc ăb nălƠăgiaiăđo n tim co (pha tâm thu) và tim
dưnă(phaătơmătr

ng).

* Pha tâm thu
- Pha tâm thu kéo dài 0,4 giây.
- Kh iăđ u m t chu kì tim là s coătơmănh ă(0,1ăgiơy).ăLúcănƠyăvanănh ă- th t
m , máu t tơmănh ăđ xu ng tâm th t, áp l c trong tâm nh l năh nătrongăxoangă
t nhăm ch nên van gi aăxoangăt nhăm chăvƠătơmănh ăđóngăng năc n máu t tơmănh ă
không ch yăng

căvƠoăt nhăm chăđ

c.ăSauăđóătơmănh ădưnăvƠămáuăt nhăm ch ch y

vƠoătơmănh .
- Khiătơmănh ăb tăđ u dãn thì tâm th t co (0,3 giây).

25