Công nghệ CADCAM và CNC bài giảng dành cho sinh viên Đại học và cao đẳng

TR NG
I H C PH M V N
NG
KHOA K THU T CÔNG NGH
-----  -----

BÀI GI NG

CÔNG NGH CAD/CAM/CNC
B c:

i h c – Ngành: Công ngh k thu t c

GV: ThS. Tr n V n Thùy (Ch biên)
GV: ThS. Ph m Tr

ng Tùng

GV: KS. Bùi Trung Kiên

Qu ng Ngãi , 05/2014

hí


CL C
L i nói đ u.................................................................................................Trang 01
CH

NG 1: T NG QUAN V CAD/CA

1.1. L ch s phát tri n c a CAD/CAM .......................................................Trang 02
1.2.

nh ngh a CAD/CAM .................................................................................. 03

1.3. N i dung và công c c a CAD/CAM ............................................................ 05
1.3.1. N i dung và công c c a CAD ............................................................. 05
1.2.2. N i dung và công c c a CAM ............................................................ 07
1.4. Qui trình s n xu t và CAD/CAM .................................................................. 09
1.5. Ph n c ng c a CAD/CAM ............................................................................ 11
1.5.1. Gi i thi u chung ................................................................................... 11
1.5.2. C u hình ph n c ng c a m t h CAD đi n hình .................................. 11
1.5.3. Tr m thi t k ......................................................................................... 12
1.5.4. Thi t b đ u cu i đ h a ..................................................................... 12
1.5.5. B n m ch ghép n i đ ho ................................................................... 12
1.5.6. các thi t b nh p .................................................................................... 13
1.5.7. Các thi t b xu t .................................................................................... 13
1.6. Ph n m m c a CAD/CAM ............................................................................ 14
1.6.1. Gi i thi u .............................................................................................. 14
1.6.2. C u hình ph n m m c a m t h th ng đ ho t

ng tác ..................... 15

1.6.3. Các ch c n ng c a m t gói ph n m m đ ho ..................................... 17
1.6.4. Xây d ng hình h c ............................................................................. 19
1.6.5. các phép chuy n đ i ............................................................................. 20
1.7. L i ích c a CAD/CAM ................................................................................. 21
CH

NG 2: T NG QUAN V CNC

2.1. L ch s phát tri n c a máy CNC .........................................................Trang 23
2.2.

c tr ng c b n c a máy CNC ................................................................... 25

2.2.1. Tính n ng t đ ng cao .......................................................................... 25
2.2.2. Tính n ng linh ho t cao ........................................................................ 25
2.2.3. Tính n ng t p trung nguyên công ......................................................... 25
2.2.4. Tính n ng chính xác, đ m b o ch t l
i

ng cao ..................................... 25


2.2.5. Gia công biên d ng ph c t p ............................................................... 26
2.2.6. Tính n ng hi u qu kinh t và k thu t cao .......................................... 26
2.3. Mô hình khái quát c a m t máy CNC ........................................................... 27
2.3.1. Ph n đi u khi n .................................................................................... 27
2.3.2. Ph n ch p hành ..................................................................................... 27
2.4. Các ph

ng pháp đi u khi n ......................................................................... 28

2.4.1. i u khi n đi m – đi m........................................................................ 28
2.4.2. i u khi n đo n th ng .......................................................................... 29
2.4.3. i u khi n đ

ng ................................................................................. 29

2.4.4. i u khi n 3D ....................................................................................... 31
2.4.5. i u khi n 4D và 5D ............................................................................ 31
2.5. H tr c t a đ trên máy CNC ........................................................................ 31
2.5.1. H t a đ Descarte ................................................................................ 32
2.5.2. H t a đ c c ........................................................................................ 33
2.5.3. Góc quay c a các tr c ........................................................................... 33
2.5.4. Các đi m g c, đi m chu n .................................................................... 34
2.5.5. H t a đ đ i v i m t s máy............................................................... 37
2.6. Các b

c th c hi n gia công trên máy CNC ................................................. 38

2.6.1. Nghiên c u công ngh gia công chi ti t ............................................... 38
2.6.2. Thi t k qu đ o c t.............................................................................. 38
2.6.3. L p ch

ng trình đi u khi n NC .......................................................... 41

2.6.4. Ki m tra ch

ng trình đi u khi n NC .................................................. 42

2.6.5. i u ch nh máy CNC ........................................................................... 42
2.6.6. Gia công chi ti t trên máy CNC ........................................................... 44
2.7. Hình th c t ch c gia công trên máy CNC ................................................... 44
2.7.1. L p trình th công, nh p ch

ng trình tr c ti p lên máy CNC............ 45

2.7.2. L p trình th công, nh p ch

ng trình b ng b ng đ c l ..................... 45

2.7.3. L p trình t đ ng và đi u khi n s tr c ti p......................................... 46
CH

NG 3: CÔNG NGH L P TRÌNH PHAY CNC

3.1. Công ngh phay CNC ..........................................................................Trang 47
3.1.1. Thông s NC ....................................................................................... 47
3.1.2 Công ngh phay CNC .......................................................................... 49

ii


3.2. C s l p trình phay CNC ............................................................................. 49
3.2.1. Các l nh di chuy n dao ....................................................................... 50
3.2.2. Các l nh t a đ và đ n v .................................................................... 52
3.2.3. Các l nh v m t ph ng gia công ......................................................... 53
3.2.4. L nh t c đ ch y dao .......................................................................... 54
3.2.5. L nh t c đ tr c chính ......................................................................... 54
3.2.6. L nh ch n và thay dao ........................................................................ 54
3.3. L nh bù và d ch ch nh dao ............................................................................. 55
3.3.1. Bù bán kính dao .................................................................................... 55
3.3.2. Bù tr chi u dài dao .............................................................................. 56
3.4. Chu trình phay ............................................................................................... 57
3.4.1. Chu trình khoan G81 ........................................................................... 59
3.4.2. Chu trình khoan l có d ng G82 ......................................................... 59
3.4.3. Chu trình khoan l sâu G83 ................................................................ 60
3.4.4. Chu trình taro G84............................................................................... 61

3.4.5. Chu trình doa tinh l G85 .................................................................... 61
3.4.6. Chu trình doa tinh l G85 .................................................................... 61
3.5. Phép l p ......................................................................................................... 62
3.6. Các ví d ........................................................................................................ 64
CH

NG 4: CÔNG NGH L P TRÌNH TI N CNC

4.1. C s l p trình ti n CNC ............................................................................... 67
4.1.1. Công ngh ti n CNC ........................................................................... 67
4.1.2. L n ti n CNC ...................................................................................... 68
4.1.3. Dao ti n ............................................................................................... 70
4.1.4. T c đ c t ............................................................................................ 71
4.1.5. T c đ tr c chính................................................................................. 71
4.1.6. i m chu n tham chi u c a máy ........................................................ 73
4.1.7. Tr v đi m chu n tham chi u c a máy ............................................. 73
4.1.8. Ch

ng trình NC ................................................................................. 74

4.2. Các l nh di chuy n dao .................................................................................. 76
4.2.1. Ch y dao nhanh G00 ........................................................................... 77
4.2.2. N i suy đ

ng th ng G01 ................................................................... 77

iii


4.2.3. N i suy cung tròn G02/G03 ................................................................ 77

4.2.4. C t ren v i b

c ren không đ i ........................................................... 78

4.3. Bù tr và cài đ t thông s dao ti n ................................................................ 78
4.3.1. Offset dao ............................................................................................ 78
4.3.2. Bù tr bán kính dao ............................................................................. 79
4.4. Các l nh v chu trình ..................................................................................... 80
4.4.1. Chu trình gia công tinh G70 ................................................................ 81
4.4.2. Chu trình ti n h

ng tr c G71 ............................................................ 81

4.4.3. Chu trình ti n h

ng kính G72 ........................................................... 82

4.4.4. Chu trình ti n chép hình G73 .............................................................. 83
4.4.5. Chu trình ti n ren h n h p G76 .......................................................... 83
4.4.6. Chu trình ti n rãnh h

ng kính G75 ................................................... 84

4.5. Các ví d ........................................................................................................ 85
CH

NG 5: L P TRÌNH GIA CÔNG T

NG V I

ASTERCA

5.1. Gi i thi u ph n m m MasterCam.................................................................. 89
5.2. Các l nh v c b n ......................................................................................... 89
5.2.1. Công c qu n l .................................................................................... 89
5.2.2. Các l nh v 2D ..................................................................................... 93
5.3. Các l nh hi u ch nh ....................................................................................... 95
5.4. L p trình phay ................................................................................................ 96
5.4.1. L a ch n ki u máy ............................................................................... 96
5.4.2. M và nh p t p làm vi c ...................................................................... 96
5.4.3. Thi t đ t thu c tính máy ....................................................................... 97
5.4.4. T o đ
5.4.5. Xu t ch

ng d ng c c t ......................................................................... 98
ng trình đi u khi n máy CNC ............................................ 101

5.5. L p trình ti n................................................................................................ 101
5.5.1. L a ch n ki u máy ............................................................................. 102
5.5.2. Thi t l p thu c tính nhóm máy ........................................................... 102
5.5.3. T o đ

ng d ng c c t ....................................................................... 104

TƠi li u tham h o ............................................................................................ 107

iv


L IN I

U

Nh ng n m cu i th k 20, công ngh CAD/CAM/CNC đã tr thành m t l nh
v c đ t phá trong thi t k , ch t o và s n xu t s n ph m công nghi p. Cùng v i s
phát tri n c a C khí – Tin h c – i n t – T đ ng hóa, công ngh CAD/CAM/CNC
đã đ

c ng d ng r ng rãi trong công nghi p nói chung và ngành công nghi p c khí

ch t o nói riêng đ t ng n ng xu t lao đ ng, gi m c

ng đ lao đ ng và t đ ng hóa

quá trình s n xu t, nâng cao đ chính xác chi ti t và đ t hi u qu kinh t cao.
H c ph n công ngh CAD/CAM/CNC là h c ph n kh i ki n th c ngành, h c
ph n s trang b cho sinh viên ki n th c đ

ng d ng nh ng thành t u c a công ngh

CAD/CAM/CNC trong thi t k , ch t o, gia công c khí.
C th , h c ph n s gi i thi u v v trí, vai trò, t m quan tr ng c a công ngh
CAD/CAM/CNC trong ngành c khí. H c ph n s cung c p cho sinh viên nh ng ki n
th c c b n v k thu t l p trình CNC đ sinh viên có th vi t ch

ng trình đi u khi n

máy CNC trong gia công chi ti t. Ngoài ra, h c ph n c ng trình bày v

ng d ng ph n

m m CAM trong l p trình gia công t đ ng, h tr gia công nh ng b m t chi ti t
ph c t p.

Q

ng Ngãi th ng 05/ 014
Nhóm Biên So n

1


ng 1

Ch

T NG QUAN V CAD/CA
1.1. L ch s phát tri n c a CAD/CA
Nh s phát tri n c a công ngh máy tính, các nhà s n xu t mu n t đ ng quá trình
thi t k và mu n s d ng c s d li u này cho quá trình t đ ng s n xu t.
t

ng cho ngành khoa h c CAD/CAM ra đ i. CAD/CAM đ

ây là ý

c hi u là s d ng máy tính

trong quá trình thi t k và s n xu t hay theo thu t ng ti ng Anh là máy tính tr giúp
thi t k và s n xu t. T s ra đ i c a CAD/CAM các l nh v c khác c a vi c ng d ng

máy tính c ng đã phát tri n theo nh : CG, CAE, CAPP,.. T t c nh ng l nh v c sinh ra
đó đ u liên quan t i nh ng nét đ c tr ng c a quan ni m v CAD/CAM. CAD/CAM là
m t l nh v c r ng l n nó là trái tim c a n n s n xu t tích h p và t đ ng .
L ch s phát tri n c a CAD/CAM g n li n v i s phát tri n c a công ngh máy tính
và k thu t đ ho

t

ng tác ICG). Cu i 1950 đ u 1960 CAD/CAM có nh ng b

c

phát tri n đáng k , kh i đ u có th nói là t i Massachusetts Institute of Technology
(MIT) - M

v i ngôn ng

l p trình cho máy tính APT (Automatically Programmed

Tools). M c đích c a APT là đ l p trình cho máy đi u khi n s , nó đ
b

c coi nh là m t

c đ t phá cho t đ ng hoá quá trình s n xu t.
Nh ng n m 1960 đ n 1970 CAD ti p t c phát tri n m nh, h th ng turnkey CAD

đ

c th

ng m i hoá, đây là m t h th ng hoàn ch nh bao g m ph n c ng, ph n m m,

b o trì và đào t o, h th ng này đ

c thi t k ch y trên mainframe và minicomputer. Tuy

nhiên kh n ng x l thông tin, b nh và ICG c a mainframe và minicomputer h n ch
nên các h CAD/CAM th i k này kém hi u qu , giá thành cao và ch đ

c s d ng

trong m t s r t ít l nh v c.
N m 1983 máy tính IBM-PC ra đ i, đây là th h máy tính l t
lý thông tin, b

nh , đ

ho cho CAD/CAM.

ng v kh n ng x

i u này t o đi u ki n cho các h

CAD/CAM phát tri n r t nhanh chóng.
Cu i nh ng n m 1990 là th i k CAD/CAM đ t đ n nh ng thành t u đáng k , r t
nhi u ph n m m đ s đ

c tung ra th tr

ng và ng d ng r ng rãi trong thi t k và s n

xu t c a nhi u ngành công nghi p.

2


Hi n nay các ph n m m CAD/CAM n i ti ng đang có m t trên th tr

ng nh :

 CIMATRON- Israel
 DELCAM- Anh
 Pro-Engineer - M
 Uni-Graphics - M
 SURFCAM - M
 MasterCAM - M

...

Ph n m m CAE xu t hi n sau CAD/CAM, khi mà nh ng đòi h i v ch t l
s n ph m r t cao. Vi c phân tích mô hình sau thi t k đ

ng c a

c th c hi n nh CAE. CAE đã

làm cho công vi c phân tích tr nên đ n gi n h n nhi u so v i toán h c thông th

ng và

cho k t qu đáng tin c y trong m t th i gian nhanh chóng, nh vào k t qu đó mà ng

i

thi t k s hi u ch nh l i thi t k cho phù h p. Tu theo tính n ng và yêu c u c a chi ti t
mà s phân tích có th là nh ng quá trình sau:
 Phân tích nhi t, áp su t, ng su t, bi n d ng, cong vênh, kh n ng đi n đ y khuôn,
quá trình đông đ c...
 Ph

ng pháp ph n t h u h n FEM) là m t công c toán h c quan trong trong

các bài toán phân tích. Ph

ng pháp này chia t đ ng chi ti t thành nhi u ph n nh hình

tam giác hay ch nh t n i ti p nhau r i phân tích t ng ph n nh đó. K t qu c a quá trình
phân tích có th là m t b ng báo cáo, m t b c tranh đi n đ y hay m t mô hình chi ti t đã
b cong, hay bi n d ng đ

c đ t trùng v i mô hình lý thuy t, t đó ng

i thi t k s nhìn

th y nh ng v trí bi n d ng c c đ i và đi u ch nh thi t k . Ví d : Moldex Taiwan) và
Mold-flow Australia) là các ph n m m CAE chuyên d ng h tr cho tính toán thi t k
khuôn nh a. Các ph n m m này s

d ng đ phân tích quá trình đi n đ y

khuôn,

cong

vênh, nhi t, áp xu t. ANSYS là ph n m m CAE chuyên dùng cho phân tích ng su t và
bi n d ng,.. h tr cho quá trình tính toán thi t k các chi ti t, k t c u c khí,…
1.2.

nh ngh a CAD/CA
Nh ng n m cu i th k 20, công ngh CAD/CAM đã tr thành m t l nh v c đ t

phá trong thi t k , ch t o và s n xu t s n ph m công nghi p. CAD Computer Aided
Design) là thi t k tr giúp b ng máy tính. CAM Computer Aided Manufacture) là s n
xu t v i s tr giúp c a máy tính. Hai lãnh v c này ghép n i v i nhau đã tr thành m t
lo i hình công ngh cao, m t lãnh v c khoa h c t ng h p c a s liên ngành C khí – Tin

3


h c – i n t – T đ ng hóa. Cùng v i s phát tri n c a khoa h c máy tính, CAD/CAM
đã đ

c nh n th c và ch p nh n nhanh chóng trong công nghi p công nghi p d t – may,

công nghi p nh a, công nghi p c khí ch t o ...) vì nó là h t nhân chính đ sáng t o và
s n xu t s n ph m, đ t ng n ng xu t lao đ ng, gi m c

ng đ lao đ ng và t đ ng hóa

quá trình s n xu t, nâng cao đ chính xác chi ti t và đ t hi u qu kinh t cao.
Công vi c chu n b s n xu t có vai trò vô cùng quan tr ng trong vi c hình thành b t
k m t s n ph m c khí nào. Công vi c này bao g m các khâu chu n b thi t k

thi t k

k t c u s n ph m, các b n v l p chung c a s n ph m, các c m máy...), chu n b công
ngh

đ m b o tính n ng công ngh c a k t c u, thi t l p quy trình công ngh ), thi t k

và ch t o các trang b công ngh

và d ng c ph ... k ho ch hóa quá trình s n xu t và

ch t o s n ph m trong th i gian n đ nh.
Trong s n xu t hàng lo t nh , do đ c đi m là s l
ch ng lo i l i nhi u cho nên kh i l

ng th i gian chu n b cho s n xu t r t l n, mà d ng

s n xu t này hi n đang chi m u th trong n n kinh t th tr
ph i đòi h i t o ra ph

ng chi ti t trong lo t ít , s
ng hi n nay. T t c đi u đó

ng pháp thi t k m i nh máy tính đi n t .

CAD/CAM là m t l nh v c nghiên c u nh m t o ra các h th ng t đ ng thi t k và

ch t o. Nó dùng máy tính đi n t đ th c hi n m t ch c n ng nh t đ nh đ thi t k và
ch t o s n ph m. T đ ng hóa ch t o là dùng máy tính đi n t đ k ho ch hóa, đi u
khi n quá trình s n xu t, đi u khi n quá trình c t g t kim lo i và ki m tra nguyên công
gia công.
CAD/CAM k t n i v i nhau t o ra m i quan h m t thi t gi a hai d ng ho t đ ng là
thi t k và ch t o mà lâu nay ng

i ta coi là khác nhau và không ph c thu c vào nhau.

T đ ng hóa thi t k là dùng các h th ng và ph

ng ti n tính toán giúp ng

thi t k mô ph ng, phân tích và t i u hóa gi i pháp thi t k . Ph
tính đi n t , các máy v , máy in, thi t b đ c l b ng ...Ph
ch

ik s đ

ng ti n bao g m máy

ng ti n l p trình bao g m

ng trình máy, cho phép đ m b o giao ti p v i máy v và các ch

ng trình ng d ng

đ th c hi n ch c n ng thi t k .
H

th ng CAD/CAM là m t s n ph m c a CIM

Manufacturing). H th ng này đ

Computer Integrated

c qu n l và đi u hành d a trên c s d li u trung

4


tâm, h th ng còn đ

c dùng đ l p k ho ch , bi u đ , đ a ra các ch d n và thông tin

đ m b o m c đích k ho ch s n xu t c a nhà máy.
1.3. N i dung vƠ công c c a CAD/CA
1.3.1. N i
a. N i

ng và công c c

CAD

ng c a CAD

Thi t k v i s h tr c a máy tính đi n t - CAD là s
ph

ng d ng có hi u qu các

ng ti n công ngh c a k thu t tin h c, đi n t ... đ gi i quy t các công vi c liên

quan t i công vi c thi t k . Quá trình thi t k có th phân chia làm 6 giai đo n chính nh
hình 1.1
Xây d ng nhi m v
XC n b ng

ch

n

Thi t k t ng th
đ ng
hi t k
Thi t k chi ti t

GEOMETRIC
MODELING

Tính toán phân tích

ANALYSIS

Thi t k t i u

OPTIMZATION
DRAFTING)
(VIEWS AND
DRAWINGS

L p tài li u thi t k
Hình 1.1: Q

trình c a CAD

AutoCAD
PRO engineer
Unigraphics
Unigraphics
Nastran
Modex
3D...
Sap 86
Nastran

AutoCAD
PRO
engineer
Unigraphics..

Vi c s d ng công c tin h c và đi n t trong công vi c thi t k -thi t k v i s tr
giúp c a máy tính đi n t

CAD) có th chia thành 4 công đo n chính bao g m:

 Mô hình hóa hình h c
 Tính toán k thu t
 Thi t k t i u
 L p tài li u k thu t t đ ng t mô hình đã đ

5

c thi t k .


 Mô hình hình h c: ng d ng h th ng CAD đ phát tri n vi c mô t toán h c c a
các v t th hình h c. Các mô hình hình h c này đ
b nh máy tính) cho phép ng

c l u tr trong h c s d li u trong

i s d ng bi u di n hình nh c a mô hình trên các thi t

b đ h a và th c hi n các thao tác d ng hình.
 Tính toán phân tích k thu t: sau giai đo n thi t k mô ph ng hình h c. Mô hình
thi t k c n ph i đ

c tính toán phân tích đ đ m b o các thông s k thu t), ví d : ki m

tra đ b n, bi n d ng, quá trình trao đ i nhi t. Quá trình tính toán phân tích k thu t đ

c

th c hi n thông qua các ph n m m CAE.
 L p tài li u thi t k t đ ng: đây là công vi c th hi n k t qu thi t k - t đ ng t o
các hình chi u, t o b n v k thu t bao g m c ghi kích th

c t mô hình 3D đã đ

c

thi t k .
Tóm l i: vai trò c b n nh t c a CAD là đ xác đ nh hình h c c a thi t k nh hình
dáng hình h c c a các chi ti t c khí, các k t c u ki n trúc, m ch đi n t , m t b ng nhà
c a trong xây d ng… Các ng d ng đi n hình c a CAD là t o b n v k thu t v i đ y đ
các thông tin k thu t c a s n ph m và mô hình hình h c 3D c a s n ph m. H n n a, mô
hình CAD này s đ

c dùng cho các ng d ng CAE và CAM sau này.

ây là l i ích l n

nh t c a CAD vì có th ti t ki m th i gian m t cách đáng k và gi m đ

c các sai s gây

ra do ph i xây d ng l i hình h c c a thi t k m i khi c n đ n nó.
b. Công c c a CAD
 Thi t k mô ph ng hình h c 3 chi u 3D) nh ng hình d ng ph c t p.
 T o b n v , in n.
 K t xu t d li u cho CAM: n i suy hình h c, biên d ch các ki u đ

ng ch y dao

cho công ngh gia công đi u khi n s .
 Liên k t v i các ch

ng trình tính toán th c hi n các ch c n ng phân tích k

thu t: tính bi n d ng khuôn, mô ph ng dòng ch y v t li u, tr

ng áp su t, tr

ng nhi t

đ , đ co rút v t li u,...
 K t xu t d li u cho theo các đ nh d ng đ ho chu n. Giao ti p v i các thi t b
đo, quét to đ 3D th c hi n nhanh chóng các ch c n ng mô ph ng hình h c t d li u
s .

6


1.3.2. N i

ng và công c c

CAM

Là th c hi n quy trình s n xu t v i s tr giúp c a máy tính đi n t là s d ng máy
tính đ l p k ho ch s n xu t và đi u khi n s n xu t. S đ ch c n ng c a CAM có th
đ

c bi u di n theo hình 1.2

CAM
L P K HO CH

I U KHI N

S N XU T

QUÁ TR NH S N
XU T

C s d li u công ngh

i u khi n ch t l
ph m

L p trình gia công

i u khi n x

Cân b ng dây chuy n

ng

Giám sát các quá trình s n xu t
i u khi n quá trình s n xu t

Xây d ng đ nh m c lao đ ng
cl

ng s n

i u khi n các máy NC và
CNC

ng giá thành s n ph m

i u khi n kho v t t và công
c

L p k ho ch s n xu t

i u khi n các tay máy ng
máy

i

i u khi n thi t b v n chuy n
Hình 1.2: Q

a.

p k ho ch s n x

trình c a CA

t

- C s d li u công ngh : các ch

ng trình máy tính c n đ

c so n th o đ đ a ra

các đi u ki n c t t i u cho các lo i nguyên v t li u khác nhau. Các tính toán d a trên

các d li u nh n đ

c t th c nghi m ho c tính toán l thuy t v tu i th c a dao c t

theo đi u ki n c t.

7


- L p trình gia công v i s tr giúp c a máy tính: l p trình cho máy công c ho c
l p trình CNC là công vi c khó kh n cho ng

i v n hành và gây ra nhi u l i khi các chi

ti t tr nên ph c t p. Các b h u x l máy tính đ
b ng tay.
ra ch

c s d ng đ thay th vi c l p trình

i v i các chi ti t có hình d ng hình h c ph c t p, h th ng CAM có th đ a

ng trình gia công chi ti t nh ph

ng pháp t o ra t p l nh đi u khi n cho máy

công c hi u qu h n h n l p trình b ng tay.
- Cân b ng dây chuy n v i s tr giúp b ng máy tính: vi c đ nh v các ph n t
trong các tr m lên dây chuy n là v n đ l n và khó kh n. Các ch
COMSOAL và CALB đ

ng trình máy tính nh

c phát tri n đ tr giúp cân b ng t i u cho các dây chuy n.

- Xây d ng các đ nh m c lao đ ng: m t b ph n chuyên trách s có trách nhi m xác
l p chu n th i gian cho các công vi c lao đ ng tr c ti p t i nhà máy. Vi c tính toán này
khá công phu và ph c t p. Hi n đã có m t s ch
công vi c này. Các ch

ng trình ph n m m đ

c phát tri n cho

ng trình máy tính s d ng d li u v th i gian chu n cho các

ph n t c b n, sau đó c ng t ng th i gian th c hi n c a các ph n t đ n đó và ch

ng

trình s đ a ra th i gian chu n cho công vi c hoàn ch nh
cl

-

ng giá thành s n ph m:

cl

đ n gi n trong nhi u ngành công nghi p và đ

Chi phí c a t ng chi ti t b ph n đ

ng giá c a m t lo i s n ph m m i là khá
c hoàn thành b i ch

ng trình máy tính.

c c ng l i và giá c a s n ph m s đ

c xác đ nh.

- L p k ho ch s n xu t: các trình t th c hi n và các trung tâm gia công c n thi t
cho s n xu t m t s n ph m đ

c chu n b b i máy tính. Các h th ng này cung c p các

l trình, tìm ra l trình t i u và ti n hành mô ph ng ki m nghi m k ho ch đ a ra. Máy
tính đ

c s d ng trong ch c n ng ghi nh các b n ghi t n kho, đ t hàng t đ ng các m t

hàng khi kho r ng, đi u đ s n xu t ch , duy trì các đ c tính hi n t i cho các đ n đ t
hàng s n xu t khác nhau, l p k ho ch nhu c u nguyên v t li u và l p k ho ch n ng l c.
b.

i

khi n

-

i u khi n s n xu t liên quan t i vi c qu n l và đi u khi n các ho t đ ng s n

xu t trong nhà máy.
phân x

trình s n x

t

i u khi n quá trình, đi u khi n ch t l

ng, đi u khi n s n xu t

ng và giám sát quá trình đ u n m trong vùng ch c n ng c a đi u khi n s n xu t.

đây máy tính tham gia tr c ti p on-line) vào các ho t đ ng s n xu t trong nhà máy.
Các ng d ng c a đi u khi n quá trình s d ng máy tính là khá ph bi n trong các h

8


th ng s n xu t t đ ng hi n nay. Chúng bao g m các dây chuy n v n chuy n, các h
th ng l p ráp, đi u khi n s , k thu t rôb t, v n chuy n nguyên v t li u và h th ng s n
xu t linh ho t.
-

i u khi n ho t đ ng s n xu t phân x

ng liên quan t i vi c thu nh p d li u đó

đ tr giúp đi u khi n s n xu t và l u tr trong nhà máy. Các công ngh thu nh p d li u
máy tính hóa và giám sát quá trình b ng máy tính đang là ph
trong ho t đ ng s n xu t phân x

ng ti n đ

c đánh giá cao

ng hi n t i.

 Trong t t c nh ng công vi c áp d ng c a máy tính đi n t trên đây đòi h i có s
tham gia c a con ng

i ho c đ nh p d li u đ m b o cho ch

ng trình làm vi c ho c đ

giám sát các k t qu th c hi n.
1.4. Qui trình s n xu t vƠ CAD/CA
Chu trình s n ph m truy n th ng đ
Ý ni m
s n

ph m

Khách hàng
và th

tr

ng

c th hi n qua s đ hình 1.3

thi t k
t mua thi t
b và d ng c

Quy trình
công

S n

L p k ho ch
s n xu t

m i

Ki m tra
ch t l ng

ngh

xu t

Hình 1.3: Ch trình s n ph
đánh giá đ

V

Tính
toán

tr

n th ng

c t m quan tr ng c a CAD/CAM trong chu trình s n ph m chúng ta

phân tích các ph m vi ho t đ ng khác nhau và ch c n ng t

ng ng đ th c hi n vi c

nghiên c u và ch t o s n ph m. Các th lo i công vi c và ch c n ng c a CAD/CAM
trong chu trình s n ph m đ

c th hi n trên hình 1.4

Chu k này ho t đ ng theo nhu c u c a khách hàng và th tr

ng tiêu th . Chu trình

s n ph m có th thay đ i tu theo yêu c u c a khách hàng
Có tr

ng h p công vi c thi t k là do khách hàng th c hi n cho nên nhà máy ch

có nhi m v ch t o s n ph m đã đ

c thi t k đó

9


L p b n v và
h s máy

CAD
Khái ni m
s n ph m
Khách
hàng và
th tr ng

V

Tính
toán
thi t k
t mua
thi t b
m i

Ki m
tra
i u khi n
ch t l ng
nh máy
tính

S n
xu t

L p k ho ch
s n xu t

Robot công
nghi p đi u
khi n b ng
máy tính

Hình 1.4: Ch trình s n ph
Tr
D a vào

Thi t k
QTCN

L p
QTCN
nh
máy
tính
(CAM)

L p k ho ch s n
xu t nh máy tính,
nhu c u v t t , n m
tình hình s n xu t

th o Công ngh CAD/CA .

ng h p th hai là nhà máy đ m nh n luôn c công vi c thi t k và ch t o m i.
đ t o ra s n ph m đó m i thi t k s n ph m, hoàn t t b n v

Trên b n v s n ph m ph i nêu rõ các yêu c u k thu t c n ph i đ m b o trong quá
trình ch t o. Trên c s các b n v chi ti t ph i l p quy trình công ngh ch t o s n
ph m và l p k ho ch s n xu t.

ch t o s n ph m ph i l p nhu c u v trang thi t b

công ngh và các d ng c c n thi t. K ho ch s n xu t ph i ch rõ th i gian và s n l
xu t x

ng

ng trong th i gian đã đ nh. Ti p theo là công đo n đ a vào s n xu t, ch t o

xong ph i ti n hành ki m tra và th nghi m s n ph m, cu i cùng là bàn giao cho khách
hàng.
Trong giai đo n thi t k s n ph m m i, áp d ng máy tính đi n t cho phép t đ ng
hóa thi t k , in các b n v và tài li u k thu t.
Giai đo n chu n b công ngh , ngh a là thi t k quy trình công ngh và l p bi u đ
s n xu t v i s tr giúp c a máy tính đi n t . Ngoài ra máy tính đi n t còn có th áp
d ng đi u khi n quá trình ch t o chi ti t dùng tay máy, các máy đi u khi n theo ch
trình s

ng

CNC). Công đo n cu i cùng là ki m tra và th nghi m c ng có th t đ ng hóa

nh máy tính đi n t .

10


 Qua đó ta th y h th ng tích h p CAD/CAM đóng vai trò quan tr ng trong n n
s n xu t hi n đ i, trong các l nh v c chuyên môn hóa cao. T

hình 1-4 rõ ràng

CAD/CAM bao quát xuyên su t trong chu trình s n ph m.
1.5. Ph n c ng c a CAD/CA
1.5.1. Gi i t i

c

ng

Các b ph n ph n c ng dùng cho m t h CAD r t đa d ng v kích th

c, c u hình

và v m c đ hi n đ i, tu theo nhi m v c a t ng đ n v mà ch n h CAD cho phù h p.
Ta bi t r ng n n t ng c a m t h CAD hi n đ i là đ ho máy tính t
cho phép ng
đ

ng tác ICG)

i thi t k có ngay nh ng ng x c a h th ng v d li u đ u vào đ có

c nh ng tác đ ng thích h p vì gi a ng

tr c ti p theo cách ng

i thi t k và h th ng có m t m i liên l c

i s d ng vào l nh cho h th ng và đáp ng l i nh ng câu h i mà

h th ng đ a ra.
Ngày nay các ph n c ng trong công ngh thông tin r t phong phú và đa d ng đ

c

s d ng trong h CAD.
1.5.2. C

n p

n c ng c

M t h CAD nói chung th

t

CAD đi n

n

ng có các thi t b ph n c ng sau đây:

- M t ho c m t s tr m thi t k v i m t đ u cu i đ ho và các thi t b vào c a
ng

i thi t k .
- M t ho c m t s máy v và các thi t b ra khác.
- M t máy tính.
- Các b l u tr ngoài b nh ngoài).

Hình 1.5: C

hình c a

t h CAD

H CAD có lo i đ c l p trong đó ch có m t máy tính cá nhân đi u khi n, có lo i
n i m ng cuc b v i nhi u tr m thi t k do m t máy trung tâm đi u khi n.

11


1.5. 3. r

t i t

Tr m thi t k hay còn g i là tr m công tác c a h CAD là m t h th ng giao di n
v i th gi i bên ngoài.
ti n đ i v i ng

ây là m t y u t quan tr ng t o nên tính hi u qu và s thu n

i thi t k khi làm vi c v i m t h CAD. Bao g m m t tr m thi t k có

PC, thi t b đ u cu i đ h a màn hình CRT), thi t b vào bàn phím, chu t).
* Ch c n ng c a

t tr

thi t k đ ho :

M t tr m thi t k ph i đ m trách đ

c n m ch c n ng sau đây :

- Giao di n v i máy tính.
- T o ra các b n v

n đ nh cho ng

- Cung c p các b n mô t d

i thi t k .

i d ng s c a các b n v trên.

- Chuy n các l nh máy tính thành các ch c n ng v n hành.
- T o thu n l i cho vi c truy n thông gi a ng

i thi t k và h th ng

Cách t t nh t đ th c hi n các ch c n ng trên là s d ng h đ ho t
tr m thi t k dùng cho h đ ho t

ng tác. M t

ng tác t ph i có hai b ph n h p thành sau :

- M t thi t b đ u cu i đ ho
- Các thi t b vào c a ng
1.5. 4.

i tb đ

T tr

c

i thi t k .

iđ

c đ n nay đã có nhi u cách ti p c n k thu t khác nhau đ

nghiên c u c i ti n các thi t b đ u cu i đ ho , và trong t

c áp d ng đ

ng lai công ngh v n không

ng ng phát tri n vì các nhà s n xu t các h th ng CAD luôn luôn c g ng nâng cao ch t
l

ng và h giá thành s n ph m c a h .
Hi n có 2 lo i thi t b đ u cu i đ ho đ

c s d ng trong các tr m thi t k nh

sau:
- Thi t b đ u cu i t i thi u: màn hình CRT
- Thi t b đ u cu i đ ho có vi x l riêng: Màn hình CRT có card đi u khi n g n
v i b vi x l riêng.
Dù là thi t b đ u cu i đ h a lo i nào thì vi c t o sinh hình nh và hi n th hình
nh đó lên màn hình đ u theo nh ng nguyên t c gi ng nhau.
1.5. 5. B n

c g ép n i đ

o

M t s b n m ch ghép n i đ ho .
- Card màn hình đ ho đen-tr ng.
- Card màn hình đ ho màu.

12


- Card màn hình đ ho có g n vi x l riêng.
- các b n m ch ghép n i đ ho hi n đ i.
1.5. 6. C c t i t b n

p (inp t)

Các thi t b input đ
s d ng nh ng ph

c trang b t i m t tr m thi t k là nh m cung c p cho ng

i

ng ti n thu n l i trong vi c giao thông liên l c v i h th ng.

Ch ng lo i thi t b Input r t phong phú, ta có th chia các thi t b này thành 4 lo i
chính sau:
a. C c thi t b đi

khi n con tr

- B ng trò ch i.
- C n đi u khi n.
- C u v ch.
- Chu t.
- Các phím di chuy n con tr trên bàn phím
- Bút quang.
- B ng và bút đi n t .
b.

àn đ ho

Có th đ

c xem nh m t bàn v đi n t .

c. Máy quét (Scanner)
Máy quét là m t thi t b dùng đ đ c b n v hay ch vi t trên gi y, s hoá chúng r i
đ a vào cho máy tính x l .
d. Bàn phím
Có nhi u lo i:
- Bàn phím k t .
- Bàn phím ch c n ng chuyên dùng.
5.1.7. C c t i t b x

t (o p t)

Bao g m:
- Màn hình.
- Máy v .
- Máy copy màn hình.
- Các thi t b vi phim.
- Máy in.

13


1.6. Ph n m m c a CAD/CA
1.6.1. Gi i t i
Ph n c ng c a CAD ch có tác d ng và ho t đ ng v i ph n m m kèm theo. Ph n
m m đó

đây g m hai lo i :

• Ph n m m đ ho .
ây là m t b ch

ng trình đ

c vi t ra nh m t o đi u ki n cho ng

hành h th ng đ ho máy tính h ICG). B ch

ng trình này th

gói nên còn có tên g i gói ph n m m đ ho , bao g m nh ng ch

ng đ

i s d ng v n
c s n xu t tr n

ng trình đ t o ra hình

nh trên màn hình CRT, đ đi u khi n các hình nh đó và đ th c hi n các ki u t
khác nhau gi a ICG. AutoCAD là ví d đi n hình v m t b ch
h ICG là m t h th ng đ ho t

ng tác

ng trình nh v y. Còn

ng tác, ngoài ph n m m còn có ph n c ng.

• Ph n m m ng d ng k c nh ng ch

ng trình b tr đ th c hi n nh ng ch c

n ng đ c bi t có liên quan đ n CAD/CAM):
Bao g m nh ng ph n m m phân tích thi t k

ch ng h n nh phân tích ph n t h u

h n, mô ph ng đ ng h c c c u...) và nh ng ph n m m l p k ho ch s n xu t - ch t o
ch ng h n nh l p k ho ch gia công t đ ng, l p trình v t làm đi u khi n s ...). Nh ng
ph n m m loa th hai này s đ

cđ c pt i

các ch

ng sau, khi nghiên c v CAM.

Ph n m m đ ho dùng cho m t h th ng đ ho máy tính c th có tính đ c thù r t
m nh đ i v i ph n c ng c a h th ng đó - có ngh a là nó đ

c vi t ra ch y u là đ ch y

trên ph n c ng đó c a h th ng. Vì th , ph n m m ph i đ

c vi t sao cho phù h p v i

ki u màn hình CRT và ki u thi t b vào đ

c dùng trong h th ng. Nh ng chi ti t c a

ph n m m đ ch y trên CRT quét vect s ph i có nh ng đi m khác so v i khi vi t cho
CRT quét dòng vì c u t o và nguyên t c ho t đ ng c a hai lo i màn hình này không hoàn
toàn gi ng nhau.
D u r ng nh ng s khác nhau nh th trong ph n m m nhi u khi ng
không nh n ra, nh ng chúng l i r t quan tr ng đ i v i ng
ho máy tính t

i s d ng

i xây d ng m t h th ng đ

ng tác.

Các nguyên t c c b n cho vi c thi t k ph n m m đ ho nh sau :
- Tính đ n gi n : Ph n m m đ ho ph i d s d ng.
- Tính nh t quán : Goí ph n m m ph i đem đ n cho ng
pháp v n hành nh t quán và có th d đoán đ

14

i s d ng m t ph

c các thao tác ti p theo.

ng

- Tính đ ng b : Không b sót m t ch c n ng nào đáng k trong b ch c n ng đ
ho c a ph n m m.
- Tính b n v ng : Ch u đ ng đ

c nh ng sai ph m nh trong v n hành c a ng

i

- Tính hi u qu : V i nh ng h n ch c a ph n c ng, ph n m m c n khai thác đ

c

s d ng.
đ n m c t i đa kh n ng c a nó.
- Tính kinh t : Ph n m m không quá l n ho c quá đ t ti n đ n m c khách hàng
không ch p nh n đ
1.6.2. C

n p

Khi ng

c.
n

c

t

t

ng đ

o t

ng t c (ICG)

i s d ng v n hành m t h ICG, có r t nhi u ho t đ ng khác nhau x y ra.

Có th chia nh ng ho t đ ng đó thành 3 lo i :
-T

ng tác v i thi t b đ u cu i đ ho đ t o ra và thay đ i nh ng hình nh trên

màn hình.
- Ki n t o nên m t mô hình mà v m t v t l có th v
trên màn hình. ôi khi mô hình này còn đ

t ra ngoài hình nh ch a

c g i là mô hình ng d ng.

- Nh p mô hình vào b nh trong và c b nh ngoài khi c n).
Khi làm vi c v i h th ng đ ho , ng

i s d ng th c hi n nh ng công vi c theo

cách ph i h p ch không ph i theo cách h t lo i công vi c n đ n công vi c khia. Ng

i

s d ng ki n t o nên m t mô hình v t l và nh p vào b nh b ng s mô t hình nh c a
mô hình đó cho h th ng bi t theo cách t

ng tác mà không c n suy ngh đ ng tác nào

thu c vào lo i nào trong ba lo i k trên. S d phân ra nh th là đ t

ng ng v i c u

hình t ng quát c a m t h ph n m m đ ho dùng trong h ICG s nói d

i đây.

Theo truy n th ng, ng

i ta xác đ nh c u hình t ng quát c a m t h ph n m m đ

ho g m có ba môdun sau :
- Gói ph n m m đ ho
- Ch

ng trình ng d ng mô hình ng d ng)

- C s d li u đ ho

15


Hình 1.6: C

a. Ch

ng trình ng

trúc

t ph n

đ h a

ng

ây là môdun trung tâm c a h đ ho . Nó là cái mô t mô hình v t l mà ng

is

d ng mu n thi t k ra nên còn có tên là mô hình ng d ng. Nó đi u khi n s l u tr d
li u vào c s d li u ng d ng và g i d li u ra t c s d li u ng d ng. Nó đ
ng

c

i s d ng xây d n nên thông qua gói ph n m m đ ho .
Ch

ng trình ng d ng đ

c ng i s d ng t o ra đ xây d ng mô hình c a th c th

v t l mà hình nh c a nó s th y đ

mô t b i m t ch

c trên màn hình đ ho . M i th c th v t l đ

c

ng trình ng d ng và bao gi c ng thu c v nh ng mi n bài toán c

th .
Nh ng mi n bài toán trong thi t k k thu t bao g m ki n trúc, xây d ng, c khí,
đi n, công nghi p hoá ch t... Nh ng mi n bài toán không thu c v thi t k thì có th là
các b trình mô ph ng bay, là hi n th d li u d

i d ng đ ho , là phân tích toán h c và

th m chí là m ngh . Trong m i tr

ng h p, ch

ng trình ng d ng đ

đ x l hình nh và các quy

ng ng v i l nh v c đó.

b.

i ph n

ct

c xây d ng nên

đ ho

ây là công c tr giúp gi a ng
nhi m v qu n l s t

i s d ng và thi t b đ u cu i đ h a. Nó có

ng tác đ ho gi a ng

c ng ho t đông v i t cách là giao di n gi a ng

i s d ng và h th ng.
i s d ng v i ch

ng th i nó

ng trình ng d ng.

Gói ph n m m đ h a bao g m:
• Các ch

ng trình con th

ng trình) Output.

• Các ch

ng trình con th

ng trình) Input nh n l nh và d li u do ng

đ a vào r i ti p t c đ a chúng t i ch

ng trình

16

ng d ng. Các ch

i s d ng

ng trình Output đi u


khi n màn hình ho c thi t b ra khác) và chuy n đ i các mô hình ng d ng thành nh ng
hình nh hai chi u ho c ba chi u.
c. C s

i

ng

ng

ây là môdun th ba trong c u hình c a h ph n m m đ ho , trong đó ch a nh ng
đ nh ngh a v toán h c, v s và v logic c a các mô hình ng d ng nh các m ch đi n,
các chi ti t máy, các b ph n ôtô v.v.. Nó còn ch a nh ng thông tin d

b ng li t kê v t li u, thu c tính hình h c, kh i l

i d ng k t nh

ng... N i dung c a c s d li u có th

s n sàng hi n th lên màn hình CRT ho c v ra trên gi y.
1.6.3. C c c

c n ng c

tg ip

n

đ

o

đáp ng đ y đ vai trò c a nó trong c u hình h ph n m m nói trên, gói ph n
m m đ ho ph i th c hi n r t nhi u ch c n ng khác nhau. Nh ng ch c n ng này có th
g p thành t ng nhóm, m i nhóm th c hi n m t ki u t

ng tác nh t đ nh gi a ng

is

d ng và h th ng ICG). Có th nêu lên m t s nhóm thông d ng nh sau:
• T o sinh các y u t hình h c:
• Các phép chuy n đ i quay, d ch chuy n...)

•

i u khi n hi n th lên màn hình, lên gi y v ...) và các ch c n ng c a s .

• Các ch c n ng phân đo n
• Các ch c n ng Input
a.

o sinh c c

t đ ho

Trong đ h a, thu t ng “Entity” dùng đ ch m t y u t đ h a hai chi u nh
đi m, đo n th ng, đ

ng tròn, v.v... Bên c nh đó còn ph i k đ n b ch cái, b ch s

cùng các k hi u đ c bi t khác, t o nên b y u t đ h a có trong h th ng. Th
m t b ph n ph n c ng đ c bi t m t chip đ

ng có

c c y thêm vào card màn hình) nh m t ng

t c đ c a quá trình t o sinh các y u t đ h a và cho phép ng

i s d ng ki n t o ra mô

hình ng d ng t nh ng y u t không thu c vào các y u t có s n trong h th ng.
Thu t ng “Primitive” nguyên th ) th

chi u nh hình c u, hình tr hay l p ph
hình đ c, các nguyên th đ

c dùng đ ch m t y u t đ ho ba

ng. Trong mô hình khung dây ba chi u và mô

c s d ng v i t cách là nh ng kh i c s đ xây d ng nên

m t mô hình ba chi u v đ i t
b. C c phép ch

ng đ

ng c th mà ng

i ta s d ng đang quan tâm.

nđ i

Các phép chuy n đ i đ

c dùng đ thay đ i hình nh trên màn hình và đ đ nh v

l i các y u t trong c s d li u.

ó là công c giúp cho ng

17

i s d ng xây d ng mô


hình ng d ng theo

mu n. Các phép chuy n đ i nói

tái đ nh v ), phép quay, phép t l
i

c.

đây bao g m phép d ch chuy n

phóng to ho c thu nh )...

khi n hi n th và c c ch c n ng c a s

Nhóm ch c n ng này giúp ng
mu n và v i m t t l yêu c u.

i s d ng quan sát hình
làm đ

c nh v y, các phép chuy n đ i đã đ

d ng đ hi n th mô hình ng d ng theo cách mà ng
này đôi khi đ

nh t m t góc đ mong

cv n

i s d ng mong mu n. Công vi c

c g i là phép “Window” vì màn hình đ h a đ

khung c a s qua đó ng

i s d ng nhìn vào mô hình. Chú

c đâu đ nhìn vào đ i t

ng đang xét.

c quan ni m nh m t

r ng c a s có th đ t b t

Bên c nh đó, kh b nét khu t c ng thu c nhóm ch c n ng này. Trong đa s h đ
h a, hình nh đ

c t o nên b i nh ng đ

ng nét th hi n m t đ i t

nét khu t là m t th t c mà nh đó hình nh đ
không th y đ

c hay nh ng nét khu t).

h n.

c chia ra thành nh ng nét th y đ

m t s h đ ho , ng

nét nào hay ph n nào c a nét) không th y đ

ng c th . Kh b
c và

i thi t k ph i ch ra

c đ kh b khi n cho hình v d hi u

m t s h khác, gói ph n m m đ m nh đ t đ ng kh b nét khu t.

d. Ch c n ng ph n đo n
Các ch c n ng thu c nhóm này cho phép ng
ho c s a ch a nh ng ph n hình

i s d ng thay th , xoá có l a ch n

nh mong mu n. Thu t ng “đo n” dùng đ ch m t

ph n c th c a b n v c n ch n ra đ s a ch a. Phép phân đo n là phép chia m t đ i
t

ng ph c t p thành nh ng b ph n đ n gi n h n có th qu n l đ
M i b ph n nh th đ

đo n th ng, đ
thì v n đ

c g i là m t đo n.

c.

o n có th là m t ph n t đ n nh

ng tròn, ho c c ng có th là m t nhóm ph n t đ n nh ng v m t logic

c xem nh m t ph n t đ n mà ta có th thao tác trên đó.

Màn hình DVST không phù h p v i các ch c n ng phân đo n vì mu n xoá ho c
s a ch a ch m t ph n nh hình nh trên màn hình v n ph i xoá toàn c nh r i v l i. Màn
hình quét dòng thích h p m t cách l t
đ

c làm “t

ng v i các ch c n ng phân đo n vì nó luôn

i” b ng cách quét 30 l n hay trên 30 l n trong m t giây trong khi DVST

không th làm t

i nhanh đ

k quét. T p hi n th này đ

c). T m t t p hi n th , hình nh đ

c tái sinh qua m i chu

c l u tr trong m t b ph n c ng n m trong CRT quét dòng

RAM c a card màn hình). M t đo n có th d dàng xác đ nh nh là m t ph n c a t p
hi n th b ng cách đ t cho nó m t tên. N i dung c a ph n đó c a t p nh v y s đ
ho c đ

c thay th tu theo yêu c u.

18

c xoá


e. C c ch c n ng Inp t c a ng

is

ng

ây là nhóm c c k quan tr ng trong gói ph n m m đ ho vì chúng cho phép
ng

i s d ng đ a l nh và d li u vào cho h th ng. Nh ng công vi c này đ

hi n nh các thi t b Input. Các ch c n ng Input t t nhiên ph i đ

c th c

c vi t sao cho phù h p

v i các thi t b vào c th có trong h th ng, đ ng th i ph i d nh , d làm quen và ti n
l i cho ng

i s d ng.

Các ch c n ng Input c n đ
t

c vi t sao cho có th khai thác đ n m c t i đa l i th

ng tác c a h ICG. M t b n thi t k ph n m m t t v a có đ m i ch c n ng đáp ng

m i tình hu ng vào d li u, l i v a không có quá nhi u l nh khi n ng
chìm trong đó. Tuy nhiên đi u này r t khó đ t đ

i s d ng ng p

c đ i v i nh ng gói ph n m m l n và

ph c t p.
M t trong nh ng h
máy đ n m c m t ng

ng gi i quy t ch y u là đ n gi n hoá s giao di n ng

i -

i s d ng không hi u bi t nhi u v máy tính c ng có th khai thác

ph n m m m t cách hi u qu cho m c đích chuyên môn c a mình. Các ph n m m đ h a
ch y trong DOS g n đây và đ c bi t là ch y trong Windows là nh ng ví d thành công
theo h

ng y.

1.6.4. Xâ
a.

S

ng

n

ng c c

c
t đ ho

H th ng đ ho xây d ng các mô hình ph c t p t nh ng y u t đ ho đ n gi n.
Các y u t này đ

c ng

i s d ng g i ra, s p x p cái này bên c nh cái kia, th c hi n

m t s s a ch a thích h p đ t o ra mô hình. Có m t s v n đ c n quan tâm trong quá
trình xây d ng nh sau :
- Xác đ nh kích th

c, v trí và ph

ng chi u c a y u t v a m i đ

c g i ra tr

c

khi thêm nó vào mô hình. S xác đ nh này làm nh m t o ra cho y u t đó có t l , kích
th

c và hình d ng thích h p.

làm vi c này, ng

is

ng c n đ n các phép chuy n

đ i quay, d ch chuy n...)
- Các y u t đ ho có th c ng ho c tr v i nhau theo cách t t nh t đ đ a vào mô
hình. Nh v y, m t mô hình có th t o ra t nh ng y u t d

ng cùng các y u t âm.

- T o kh i : Khi xây d ng mô hình có th g p nhi u y u t đ h a thành t ng đ n
v g i là kh i hay block. Kh i có th đ
mô hình. Ch ng h n mô hình bulông đ
bulông này l i đ

c g i ra đ x l và xen vào b t k n i nào trên
c t o ra t nhi u nét v , đ n l

t mô hình

c đ nh ngh a là m t kh i và đ t cho m t tên và c t vào b nh d

19

i tên


đã đ t r i g i t b nh ra qua tên g i y đ xen vào nh ng n i c n thi t trong b n v l p
ghép đang hi n th trên màn hình.
b. X c đ nh c c

t đ h a

Có nhi u cách đ g i m t y u t đ ho c th t c s d li u ra đ đ t nó vào v
trí mong mu n trong mô hình. Các y u t đ ho thông qua t
l u tr trong c s d li u d

i d ng toán h c và đ

ng tác v i h ICG, đ

c tham chi u t i m t h to

c

đ ba

chi u. Ch ng h n m t đi m đ

c xác đ nh m t cách đ n gi n b i ba to đ x, y, z c a

đi m đó, ho c m t đa giác đ

c xác đ nh b i m t b g m các đ nh liên ti p c a đa giác

y, hay m t đ

ng tròn đ

toán h c, m t đ

c xác đ nh b i tâm và bán kính c a nó, ch ng h n v m t

ng tròn trong m t ph ng xOy có th xác đ nh b i ph

 x  m   y  n 
2

2

ng trình :

 r2

Trong đó r là bán kính, m,n) là to đ c a tâm vòng tròn trong m t ph ng xOy.
Trong m i tr
nh ng đ

ng h p, đ nh ngh a toán h c có th chuy n đ i thành nh ng đi m,

ng và nh ng m t t

ng ng đ l u trong c s d li u và đ hi n th lên màn

hình CRT
c. E it hình h c
M t h CAD nào c ng có kh n ng Edit đ tu s a và đi u ch nh trong mô hình hình
h c nh chèn, sao chép, d ch chuy n, quay v.v.. đ i v i các y u t đ ho t o nên mô
hình đó. M t s kh n ng Edit thông d ng trong m t h CAD: Move, Copy, Rotate,
Mirror, Delete, Remove, Trim c t b ph n đo n th ng v
tr

c), Block, Scale.

1.6.5. Các phép chuy n đ i
- Phép d ch chuy n.
- Phép quay.
- Phép t l .
- Phép d i x ng.

20

t ra ngoài m t đi m cho