Công nghệ chế tạo máy 2 bài giảng dành cho sinh viên Đại học và cao đẳng

Đ ι η χ Πη m Văn Đ νγ

ΒℵΙ ΓΙ ΝΓ ΧΝΓ ΝΓΗ ΧΗ Τ Ο ΜℑΨ 2

ThS. Tr

ng Quang D ng

ThS. Ph m V n Trung
11/11/2016


UBNDăT NHăQU NGăNGĩI
TR NGă HăPH MăV Nă NG
----------

ThS. Tr ng Quang D ng
ThS. Ph m V n Trung

BẨI GI NG

CÔNG NGH CH T O MÁY 2
(Dùng cho b c H)

Qu ng Ngưi, tháng 11/2016


Bàiăgi ng:ăCôngăNgh ăCh ăT oăMáy

Tr

ngă HăPh măV nă

ngă

M CL C
L I NÓI
CH

U ................................................................................................................ 1

NG 7 : TIểU CHU N HÓA QUI TRÌNH CÔNG NGH ............................ 2

7.1

Khái ni m chung .............................................................................................. 2

7.2

Phơn lo i đ i t

ng s n xu t........................................................................... 3

7.2.1

M căđích ...................................................................................................... 3

7.2.2

C ăs ăđ phânălo i ....................................................................................... 3

7.2.3

H ăth ngăphânălo i ...................................................................................... 4

7.3

Công ngh đi n hình ........................................................................................ 5

7.3.1

M căđích ...................................................................................................... 5

7.3.2

C ăs ăc aăcôngăngh ăđi năhình ................................................................... 5

7.3.3

Tácăd ngăc aăcôngăngh ăđi năhình .............................................................. 5

7.3.4

N iădungăc năth căhi n ............................................................................... 5

7.3.5

Yêuăc uăc aăquyătrìnhăcôngăngh ăđi năhình ................................................ 6

7.3.6

M căđ ăápăd ng........................................................................................... 6

7.4

Công ngh nhóm .............................................................................................. 8

7.4.1

C ăs ăc aăcôngăngh ănhóm ......................................................................... 8

7.4.2

Tácăd ngăc aăcôngăngh ănhóm.................................................................... 8

7.4.3

căđi măc aăcôngăngh ănhóm ................................................................... 8

7.4.4
7.5
CH

Cácăb

căth căhi n...................................................................................... 9

Công ngh t h p ........................................................................................... 15
NG 8 : CÔNG NGH GIA CÔNG CHI TI T I N HÌNH ...................... 18

8.1

Qui trình công ngh gia công các chi ti t d ng h p .................................... 18

8.1.1

Nh ngăyêuăc uăk ăthu tăch ăy uăkhiăgiaăcôngăchiăti tăd ngăh p .............. 19

8.1.2

Tínhăcôngăngh ătrongăk tăc uăc aăchiăti tăd ngăh p ................................. 19

8.1.3

V tăli uăvàăphôiăđ ăch ăt oăchiăti tăd ngăh p ............................................ 20

8.1.4

Quiătrìnhăcôngăngh ăgiaăcôngăchiăti tăd ngăh p ........................................ 21

8.1.5

Bi năphápăth căhi năcácănguyênăcôngăchính ............................................. 23

8.2

Qui trình công ngh gia công các chi ti t d ng cƠng .................................. 31

8.2.1

i uăki năk ăthu t ..................................................................................... 32

8.2.2

V tăli uăvàăphôi ......................................................................................... 32

KhoaăK ăThu tă– CôngăNgh

Τρανγ ι


Bàiăgi ng:ăCôngăNgh ăCh ăT oăMáyăβ

Tr

ngă HăPh măV nă

ngă

8.2.3

Tínhăcôngăngh ătrongăk tăc uăc aăcàng ..................................................... 33

8.2.4

Quiătrìnhăch ăt oăchiăti tăd ngăcàng .......................................................... 33

8.2.5

Bi năphápăth căhi năcácănguyênăcông....................................................... 34

8.2.6

Quiătrìnhăcôngăngh ăgiaăcôngătayăbiên ...................................................... 38

8.3

Qui trình công ngh gia công các chi ti t d ng tr c ................................... 39

8.3.1

i uăki năk ăthu t ..................................................................................... 40

8.3.2

V tăli uăvàăphôiădùngăđ ăch ăt oăchiăti tăd ngătr c ................................... 41

8.3.3

Tínhăcôngăngh ătrongăk tăc uăc aătr c ...................................................... 41

8.3.4

Quiătrìnhăcôngăngh ăch ăt oăcácăchiăti tăd ngătr c .................................... 41

8.3.5

Bi năphápăth căhi năcácănguyênăcôngăchính ............................................. 43

8.4

Qui trình công ngh gia công các chi ti t d ng b c .................................... 50

8.4.1

i uăki năk ăthu t ..................................................................................... 50

8.4.2

V tăli uăvàăphôi ......................................................................................... 51

8.4.3

Tínhăcôngăngh ătrongăk tăc uăc aăb c ....................................................... 51

8.4.4

Quiătrìnhăcôngăngh ăkhiăgiaăcôngăb c ....................................................... 52

8.4.5

Bi năphápăth căhi năcácănguyênăcông....................................................... 53

8.5

Gia công bánh r ng ........................................................................................ 55

8.5.1

Phânălo iăbánhăr ng ................................................................................... 56

8.5.2

ăchínhăxác ............................................................................................. 57

8.5.3

V tăli uăch ăt oăbánhăr ng ......................................................................... 58

8.5.4

Phôiăbánhăr ng ........................................................................................... 58

8.5.5

Nhi tăluy năbánhăr ng ............................................................................... 59

8.5.6

Yêuăc uăk ăthu tăch ăt oăbánhăr ng .......................................................... 59

8.5.7

Tínhăcôngăngh ătrongăk tăc u .................................................................... 60

8.5.8

Chu năđ nhăv ăkhiăgiaăcôngăbánhăr ng ...................................................... 60

8.5.9

Quiătrìnhăcôngăngh ătr

8.5.10 Cácăph

căkhiăc tăr ng ..................................................... 61

ngăphápăgiaăcôngăr ngăc aăbánhăr ng ........................................ 62

8.5.11 Ki mătraăbánhăr ng .................................................................................... 85
CH

NG 9 : CÔNG NGH L P RÁP ................................................................... 88

9.1

Khái ni m v công ngh l p ráp ................................................................... 88

9.1.1

Vaiătròăc aăcôngăngh ăl păráp ................................................................... 88

9.1.2

Nhi măv ăc aăcôngăngh ăl păráp ............................................................... 88

KhoaăK ăThu tă– CôngăNgh

Τρανγ ιι

Bàiăgi ng:ăCôngăNgh ăCh ăT oăMáyăβ

9.2

Các ph

Tr

ngă HăPh măV nă

ngă

ng pháp l p ráp.............................................................................. 89

9.2.1

Phânălo iăcácăm iăl p ................................................................................ 89

9.2.2

Kháiăni măv ăđ ăchínhăxácăl păráp ............................................................ 90

9.2.3

Cácăph

9.3

ngăphápăl păráp .......................................................................... 90

Các hình th c l p ráp .................................................................................... 97

9.3.1

L părápăc ăđ nh.......................................................................................... 97

9.3.2

L părápădiăđ ng ......................................................................................... 98

9.3.3

L părápădâyăchuy n ................................................................................... 99

9.4

Thi t k qui trình công ngh l p ráp .......................................................... 100

9.4.1

Kháiăni măvàăđ nhăngh a ......................................................................... 100

9.4.2

Nh ngătàiăli uăbanăđ uăđ ăthi tăk ăquyătrìnhăcôngăngh ăl păráp ............. 100

9.4.3

Trìnhăt ăthi tăk ăquyătrìnhăcôngăngh ăl păráp ......................................... 101

9.4.4

L păs ăđ ăl păráp ..................................................................................... 101

9.5

Công ngh l p ráp m t s m i l p đi n hình ............................................. 102

9.5.1

L păcácăm iăl păc ăđ nhătháoăđ

9.5.2

L păcácăm iăl păc ăđ nhăkhôngătháoăđ

9.5.3

L păcácăm iăl pădiăđ ng .......................................................................... 105

9.5.4

L părápăb ătruy năbánhăr ng ................................................................... 108

9.6

Ki m tra ch t l

c ......................................................... 102
c .............................................. 103

ng l p ráp ....................................................................... 109

9.6.1

Ki mătraăch tăl

ngăm iăl p ................................................................... 109

9.6.2

Cânăb ngămáy .......................................................................................... 110

9.6.3

Ki mătraăch tăl

ngăs năph m ................................................................ 111

TẨI LI U THAM KH O......................................................................................... 113

KhoaăK ăThu tă– CôngăNgh

Τρανγ ιιι


Bàiăgi ng:ăCôngăNgh ăCh ăT oăMáyăβ

Tr

L I NÓI

ngă HăPh măV nă

ngă

U

Ch t o máy làăm tăngànhăquanătr ngăc aăn năkinhăt ăqu cădân.ăPh măviăs ă
d ngăs nă ph măc a ngànhăch ăt oă máyăr tăr ngărưi.ăT ăconătàuăv ă tr ăchoăđ năgiày,ă
dép,ăqu năáo,…ăt tăc ănh ngăs năph mănàyăđ uăđ

căt oăraăt ănh ngămáyămócăkhácă

nhau.
Mônăh c Công ngh ch t o máy làămônăh căchínhătrongăch
k ăs ăc ăkhí,ăcungăc păchoăng
s năph m,ăph

ngătrìnhăđàoăt oă

iăh cănh ngăki năth căc ăb năv ăn ngăsu t,ăch tăl

ngăphápăthi tăk ăquiătrìnhăcôngăngh ,ăđ cătr ngăc aăcácăph

ngă

ngăphápă

giaăcông…

Bàiăgi ngăCông ngh ch t o máy 2 đ
ch

ngătrìnhădoăTr

ngăxâyăd ng.ăN iădungăđ

căxâyăd ngă

theoătinhăth năng năg n,ăd ăhi uăvàătrênăc ăs ăk ăth aănh ngăn iădungăđ

căgi ngăd yă

ăcácătr
l

ngă

iăh căPh măV nă

căbiênăso nătheoăn iădungăphânăph iă

ng,ăk tăh păv iănh ngăn iădungăm iănh măđápă ngăyêuăc uănângăcaoăch tă

ngăđàoăt oăph căv ăs ănghi păcôngănghiêpăhóa,ăhi năđ iăhóa.
N iădungăc aăbàiăgi ngăCông ngh ch t o máy 2 baoăg mă3 ch

l

ngăv iăth iă

ng 30 ti t,ăs ăgi iăthi uăchoăsinhăviênăcácăki năth căt ngăquátăv ătiêuăchu năhóaăqui

trìnhăcôngăngh ,ăgiúpăcácăsinhăviênăhi uărõăđ

căquiătrìnhăcôngăngh ăgiaăcôngăcácăchiă

ti tăđi năhìnhăvàăn măv ngăcácăki năth căv ăcôngăngh ăl păráp.
Tuyănhómătácăgi ăcóănhi uăc ăg ngăkhiăbiênăso n,ănh ngăbàiăgi ngăch căkhôngă
tránhăkh iănh ngăsaiăsót.ăNhómătácăgi ămongănh năđ

cănhi uăýăki năđóngăgóp,ăxâyă

d ngăc aăb năđ căvàăđ ngănghi păđ ăn iădungăbàiăgi ngăđ

căhoànăthi năh n.ăChúngă

tôiăxinăchânăthànhăc mă n.
M iăýăki năđóngăgópăxinăliênăh ăquaăemail:ă
Qu ng Ngãi, tháng 11/2016
Nhóm biên so n

KhoaăK ăThu tă– CôngăNgh

Τρανγ 1


Bàiăgi ng:ăCôngăNgh ăCh ăT oăMáyăβ

CH

Tr

ngă HăPh măV nă

ngă

NG 7 : TIểU CHU N HÓA QUI TRÌNH CÔNG NGH

M c đích:
Trang b cho sinh viên nh ng khái ni m, ki n th c v công ngh đi n hình,
công ngh nhóm, công ngh t h p. T đó sinh viên bi t cách v n d ng vào trong quá
trình thi t k qui trình công ngh .
7.1

Khái ni m chung
Trong chu n b s n xu t g m có chu n b k thu t và chu n b t ch c. Trong

đó chu n b k thu t g m có chu n b thi t k và chu n b công ngh .
Chu n b công ngh cho s n xu t là c u n i quan tr ng gi a hai quá trình: thi t
k s n ph m và ch t o s n ph m, trong đó ti n hành nh ng n i dung k thu t t ng
h p nh m đ a vào s d ng trong s n xu t nh ng qui trình công ngh m i có hi u qu
nh t trên c s nh ng thành t u khoa h c k thu t tiên ti n.
a) Nh ng ph

ng h

ng c b n c a khâu chu n b công ngh hi n nay:

- Nghiên c u và áp d ng các bi n pháp nh m rút ng n th i gian và gi m kh i

l

ng laoăđ ng trong quá trình chu n b s n xu t và s n xu t, áp d ng nhanh chóng và

có hi u qu nh ng ti n b khoa h c k thu t nh t đ ng hóa thi t k (CAD), t đ ng
hóa s n xu t (CAM), ng d ng nguyên lý CIM (Computer Intergrated Manufacturing),
áp d ng dây chuy n s n xu t t i u, linh ho t và t đ ng hóa trong s n xu t.
- Th

ng xuyên nghiên c u b sung, c i ti n đ hoàn thi n quá trình công ngh

c . Thi t k t i u quá trình công ngh và trang thi t b - d ng c công ngh đ ch t o
đ it

ng m i. C n chú tr ng nghiên c u c i ti n k thu t s n xu t và t ch c s n xu t

đ đ t hi u qu cao h n trong s n xu t.
b) Bi n pháp c b n nh m rút ng n th i gian, nâng cao hi u qu khi chu n b
công ngh :
Bi năpháp c b n đ gi m b t tiêu t n trong khâu chu n b công ngh ch t o
s n ph m c khí chính là th ng nh t hóa, tiêu chu n hóa v k t c u c a chi ti t và s n
ph m c khí;ăđ t o c s th ng nh t hóa và tiêu chu n hóa v công ngh ch t o.
Các ph

ng án c th trong chu n b công ngh cho s n xu t theoăh

chu n hóa công ngh đ

ng tiêu

c áp d ng: công ngh đi n hình, công ngh nhóm và công

ngh t h p.
c) Qui trình công ngh tiêu chu n t o đi u ki n:
KhoaăK ăThu tă– CôngăNgh

Τρανγ 2


Bàiăgi ng:ăCôngăNgh ăCh ăT oăMáyăβ

Tr

ngă HăPh măV nă

ngă

- Gi i phóng cán b công ngh kh i nh ng công vi c tính toán v n v t, xây d ng
nh ng tài li u công ngh trùng l p nhi u l n.
- Gi m s l
-

ng các trang b công ngh trùng l p.

n gi n khâu tính toán đ nh m c v laoăđ ng và v t li u.

- Gi m kh i l

ng th i gian b trí s n xu t.

Ti n đ quan tr ng nh t c a tiêu chu n hóa quá trình công ngh là th ng nh t
hóa, tiêu chu n hóa k t c u c a đ i t
t

ng s n xu t (chi ti t, b ph n, máy), b i vì đ i

ng s n xu t có k t c u gi ng nhau s ph i có công ngh ch t o gi ngănhau.ă

th ti n t i th ng nh t hóa, tiêu chu n hóa k t c u c a đ i t

có

ng s n xu t, t đó th ng

nh t hóa, tiêu chu n hóa quá trình công ngh , c n ph i ti n hành kh o sát, phân lo i
đ it

ng s n xu t theoăđ c đi m k t c u và đ c đi m công ngh c a chúng.

7.2

Phân lo i đ i t

ng s n xu t

7.2.1 M c đích
Phân lo i đ i t

ng s n xu t là c s đ ti n hành tiêu chu n hóa quá trình công

ngh . Cho phép t p h p m t s l

ng l n các chi ti t, b ph n k t c u c a các s n

ph m c khí đa d ng thành m t s lo i, ki u, c đ ng nh t trong m t gi i h n nh t
đ nh, t o ra kh n ng gia công và l p ráp chúng theo m t công ngh h p lý, t o c s
cho vi c tiêu chu n hóa toàn b các y u t c b n c a quá trình s n xu t.
7.2.2 C s đ phân lo i
C s đ phân lo i là các đ c đi m v k t c u c a chi ti t, các chi ti t trong
cùng m t lo i có s th ng nh t v lo i v t li u, hình dáng hình h c, kích th

c,ă đ

chính xác,ăđ nhám b m t và các y u t đ c tr ng khác.
Các chi ti t trong cùng m t lo i có s gi ng nhau v lo i v t li u, hình dáng
hình h c,ăđ chính xác,ăđ nhám b m t, kích th

c phân b trong ph m vi nh t đ nh.

Lo i là m c phân c p r ng nh t c a h th ng phân lo i chi ti t gia công. Lo i g m các
chi ti t gi ng nhau v hình d ng hình h c và các đ c đi m công ngh đ c tr ng nh t,
ch y u là gi ng nhau v ch c n ng làm vi c và đi u ki n k thu t.
M c phân c p h p h n lo i là ki u chi ti t. Ki u n m trong ph m vi m t lo i
chi ti t nh t đ nh. D a trên các đ c đi m công ngh gi ng nhau t o kh n ng th ng
nh t các nguyên công v máy, trang b , d ng c và ch đ công ngh . Ki u là t p h p
các chi ti t thu c cùng m t lo i nh ng có chung m t trình t và n i dung công ngh .
Ph n l n các nguyên công ng v i các chi ti t thu c cùng m t ki u là gi ng nhau.
KhoaăK ăThu tă– CôngăNgh

Τρανγ 3

Bàiăgi ng:ăCôngăNgh ăCh ăT oăMáyăβ

D NG chi ti t
(Hình kh i t ng

Tr

ngă HăPh măV nă

Ví d : tr c, càng,
b c, h p, bánh r ng

D NG chi ti t

Ví d : b đôi chính
xác c p nhiên li u
trongăđ ng c Diesel

LO I chi ti t

ngă

th ,ăđ i quan)

LO I chi ti t
(Ch c n ng làm
vi c)

KI U chi ti t
(Hình d ng c

Ví d : piston b m
cao áp

KI U chi ti t

Ví d : piston D12

C chi ti t

Ví d : m t tr ngoài
c a piston D12

D NG B M T

b n, đi u ki n
k thu t c b n)

C chi ti t
(c kích th

c)

D NG B M T
Các đ c tr ng b
m t (Rz,ăđ chính

Các đ c tr ng b

xác, v t li u,

m t

kích th

c).

Hình 7.1 T ng quan v phân lo i chi ti t gia công theo đ c đi m
k t c u và đ c đi m công ngh
7.2.3 H th ng phân lo i
Khi xây d ng h th ng phân lo i c n đ m b o nh n d ng đ i t

ng nhanh t đó

có quan đi m phân lo i nh sau:
- Phân lo i theoăđ c đi m k t c u.
- Phân lo i theoăđ c đi m công ngh .
KhoaăK ăThu tă– CôngăNgh

Τρανγ 4


Bàiăgi ng:ăCôngăNgh ăCh ăT oăMáyăβ

Tr

ngă HăPh măV nă

ngă

- Phân lo i theo đ c đi m k t c u và đ c đi m công ngh .
C n nh n m nh r ng, theo quan đi m công ngh thì nh ng đ c đi m v k t c u
và nh ng đ c đi m v công ngh c a đ i t
nhau.ă
t

ng s n xu t có quan h th ng nh t v i

ph c t p v k t c u g ng li n v i đ ph c t p v công ngh c a t ng đ i

ng s n xu t. Nh v y, khi thi t k k t c u các đ i t

ng s n xu t, ph i chú ý đ n

các kh n ng hi n th c v công ngh đ đ m b o quá trình ch t o k t c u mang tính
th c t , tiên ti n và kinh t , ngh a là ph i đ m b o tính công nh trong k t c u c khí.
7.3

Công ngh đi n hình

7.3.1 M c đích
M că đíchă c a đi n hình hóa quá trình công ngh là xây d ng m t quy trình
công ngh chung cho nh ng đ i t

ng s n xu t (chi ti t, b ph n, s n ph m) có k t

c u gi ng nhau.
7.3.2 C s c a công ngh đi n hình

D a vào vi c phân lo i chi ti t, b ph n máy,…ăv m t k t c u và công ngh
xác đ nh ho c l p nên các đ i t

ng đ i di n (đi n hình) có đ y đ các đ c tr ng tiêu

bi u c a t ng ki u. Nh v y mà quá trình gia công các chi ti t ho c l p ráp các b
ph n thu c cùng m t ki u nh t đ nh,ăđ
đi n hình đư đ

c xác đ nh t tr

c ti n hành theo nh ng qui trình công ngh

c. Nh ng qui trình này đư đ

c thi t k , ki m

nghi măđ m b o các ch tiêu kinh t k thu t theo nh ng đi u ki n và trình đ s n xu t
nh t đ nh.
7.3.3 Tác d ng c a công ngh đi n hình
- Th ng nh t hóa, tiêu chu n hóa các nguyên công thông d ng.
- H n ch s đa d ng c a đ i t
ki u, gi m b t kh i l

ng v k t c u và công ngh trong cùng m t

ng laoăđ ng khi chu n b s n xu t, gi m b t các tài li u trùng

l p v n i dung.
- Th c hi n chuyên môn hóa s n xu t c a các giai đo n s n xu t trong phân

x

ng ho c các giai đo n s n xu t trong toàn b nhà máy trên c s áp d ng các bi n

pháp tiên ti n v k thu t và t ch c s n xu t nh đ

ng dây t đ ng.

7.3.4 N i dung c n th c hi n
1. Phân lo i các chi ti t, b ph n thành các ki u. Trong m t ki u thì các đ i t

ng

ph i gi ng nhau h u nh hoàn toàn v k t c u.

KhoaăK ăThu tă– CôngăNgh

Τρανγ 5


Bàiăgi ng:ăCôngăNgh ăCh ăT oăMáyăβ

Tr

2. Phân tích, l a ch n trong t ng ki u m t m t t

ngă HăPh măV nă

ngă

ng đ i di n (đi n hình).

3. L p qui trình công ngh đi n hình cho t ng ki u đ i t

ng ng v i đ i t

ng

đi n hình đư ch n.
4. Xác đ nh trang thi t b , d ng c , ch đ công ngh cho t ng ki u, ng v i ti n
trình công ngh đi n hình.
Nh phân lo i nh v y mà các đ i t

ng s n xu t đ

k t c u gi ng nhau trong t ng kích c , kích th

c x p thành ki u có d ng

c nh t đ nh, cho phép có th gia công

ho c l p ráp theo nh ng ti n trình công ngh gi ng nhau.
7.3.5 Yêu c u c a quy trình công ngh đi n hình
Quiă trìnhă côngă ngh ă (QTCN) đi n hình ph i là QTCN tiên ti n trong nh ng
đi u ki n s n xu t nh t đ nh và ph i t o đi u ki n c i ti n sau này. Do đó QTCN ph i
đ

c xây d ng trên c s th ng nh t hóa các tiêu chu n v trang thi t b , d ng c , ch

đ công ngh , các đ nh m c kinh t - k thu t nh m đ m b o cho quá trình s n xu t

đ ng b và d n hoàn thi n trình đ s n xu t, đ t hi u qu kinh t - k thu t t ng h p
ngày càng cao h n.
7.3.6 M c đ áp d ng
Công ngh đi n hình có th áp d ng theo hai m c đ khác nhau:
-

i n hình hóa toàn b quá trình công ngh cho m t ki u.

-

i n hình hóa t ng nguyên công riêng bi t cho các đ i t

ng trong cùng ki u.

Hai m c đ này có s liên h ch t ch v i nhau, b sung cho nhau nh m nâng
cao tính lo t s n xu t,ăđ ng th i n đ nh tính lo t s n xu t, t o đi u ki n áp d ng dây
chuy n s n xu t linh ho t cho nhi u đ i t

ng cùng ki u.

m c đ đi n hình hóa toàn b quá trình công ngh cho m t ki u, chi ti t gia
côngă đ

c phân lo i trên c s s

gi ng nhau h u nh

hoàn toàn v

k t c u; ngh a là v t li u ch t o, v

trí và kích th

c t t c các b m t

quan tr ng c a chi ti t gia công ph i
gi ng nhau

m c đ cao,ăđ có th

gia công v i cùng m t ti n trình
công ngh

t ng nguyên công, có

KhoaăK ăThu tă– CôngăNgh

Hình 7.2 Chi ti t gia công trong công ngh đi n hình

Τρανγ 6


Bàiăgi ng:ăCôngăNgh ăCh ăT oăMáyăβ

Tr

th s d ng chung m t lo i thi t b công ngh . Thôngăth

ngă HăPh măV nă

ng thì đ i t

ngă

ng s n xu t

đây thu c cùng m t ki u chi ti t,ăvíăd ănh ăhìnhă7.β.
Ví d : B ng tóm t t QTCN đi n hình gia công bánh r ng côn r ng th ng

Hình 7.3. Bánh r ng
côn r ng th ng

Th t

B n v bán

N i dung

Máy

D ng c

Nguyên công

thành ph m

nguyên công
Máy khoan

Dao khoét, dao

đ ng

doa

Máy chu t

Dao chu t

Máy ti n

Dao tiêu chu n

Máy ti n

Dao tiêu chu n

Máy c t r ng

Dao c t tiêu

côn th ng

chu n

Càăr ng,ămàiă

Máy chuyên

Daoătiêuăchu n

r ng

dùng

Khoan l ngay

Máy khoan bàn

Gia công l
1

Chu t r ng

2

then
Ti n thô m t

3

ngoài
Ti n tinh m t
ngoài và m t

4

đ u
5

Ki m tra

6

7

8

C t r ng

trên ph n tr

KhoaăK ăThu tă– CôngăNgh

M i khoan
ru t gà

Τρανγ 7


Bàiăgi ng:ăCôngăNgh ăCh ăT oăMáyăβ

7.4

Tr

ngă HăPh măV nă

ngă

Công ngh nhóm

7.4.1 C s c a công ngh nhóm
C s c a công ngh nhóm là phân lo i đ i t

ng s n xu t theo s gi ng nhau

t ng ph n v k t c u, ví d đ i v i chi ti t gia công m c đ gi ng nhau v m t ho c
t p h p m t vài b m t gia công (hình 7.4).
7.4.2 Tác d ng c a công ngh nhóm
Cho phép gia công các chi ti t trong cùng m t nhóm v i cùng trang thi t b ,
d ng c và trình t công ngh , ngh a là v i cùng nguyên công.
i v i t ng chi ti t c th cho phép s khác
bi t r t ít so v i các đ c tr ng công ngh chung c a
nhóm chi ti t. Nh
l

v y, qua s

phân nhóm, s

ng chi ti t gia công tính cho m t đ n v trang b

công ngh cho m t nguyên công s t ng lên t

ng

ng v i qui mô s n xu t l n (hàng lo t, hàng kh i).
M c dù th c t đ i v i t ng chi ti t gia công c th
thì s l

ng c a nó ch t

ng ng v i qui mô lo t

v a, hàng lo t nh ho c đ n chi c. S l

ng chi ti t

gia công đ nhi u đ i v i các nguyên công s cho
phép áp d ng các ph

ng pháp gia công tiên ti n,

thi t b và trang b công ngh tiên ti n có n ng su t

Hình 7.4. Các chi ti t gia công
trong công ngh nhóm (các chi
ti t gi ng nhau t ng ph n v k t
c u; gi ng nhau v v t li u, v
trí và kích th c các l

cao nh máy revonver, máy t đ ng.
C n l u ý r ng, công ngh nhóm ch nên áp d ng gi i h n

m t vài nguyên

công chính vì:
- Quá trình ghép nhóm chi ti t gia công s r t ph c t p n u t ng chi ti t gia công
c th trong quá trình công ngh c a nó ph i ghép nhóm nhi u l n.
- Trong đi u ki n s n xu t đ n chi c, lo t nh , lo t v a v i s l

ng t ng lo i

chi ti t không nhi u mà ch ng lo i chi ti t đa d ng, ph c t p thì vi c phân nhóm nh
v y không th th c hi n đ
7.4.3

c vì r t t n kém.

i u hành và qu n lý quá trình gia công khó kh n và t n kém.
c đi m c a công ngh nhóm
Công ngh nhóm th

ng ng v i m t vài nguyên công chung c a các đ i t

ng

gia công có k t c u khác nhau; còn công ngh đi n hình l i ng v i toàn b quá trình

KhoaăK ăThu tă– CôngăNgh

Τρανγ 8


Bàiăgi ng:ăCôngăNgh ăCh ăT oăMáyăβ

Tr

ngă HăPh măV nă

công ngh , mà các nguyên công mang tính ch t chung cho các đ i t

ngă

ng gia công có

k t c u gi ng nhau thu c cùng m t ki u.
Công ngh nhóm th

ng đ

c th c hi n

t ng nguyên công, c th là trên

t ng máy, ví d : gia công nhóm trên máy ti n, máy khoan, máy phay, máy mài
ph ng,v.v…ăVi c phân chia chi ti t gia công thành t ng nhóm gia công trên t ng lo i
máy c th nh v y s g n h n.
Trong m t nhóm, các chi ti t có quá trình gia công r t ng n đ i v i các b m t
c b n. Nói chung

công ngh nhóm thì các nhóm chi ti t ch có chu k gia công trên

m t ho c hai máy cùng ki u. N u các chi ti t có chu kì gia công trên nhi u máy thì
nên x p vào công ngh đi n hình.
Ph m vi công ngh nhóm tuy h p h n công ngh đi n hình nh ng nó r t c th ,
cho phép ng d ng nhanh và đ a l i hi u qu kinh t t t nh t
nh - đ n chi c, ch y u là vì

công ngh nhóm s l

đi u ki n s n xu t lo i

ng chi ti t thu c nhóm có th

nhi u, m c dù k t c u chung c a các lo i chi ti t có khác nhau.
Mu n đ t hi u qu t t khi áp d ng công ngh nhóm c n ph i chú ý đ n các v n
đ sau:
(1) Lo i tr s đa d ng c a QTCN, c n h

ng t i QTCN chung cho các đ i t

trong m t nhóm, ngh a là có th ph i nghiên c u s a đ i l i k t c u đ i t

ng

ng đ

chúng có th chung m t quá trình công ngh . T ng quát h năđ i v i v n đ này là ph i
nâng cao tính công ngh trong k t c u, th ng nh t hóa, tiêu chu n hóa k t c u c a chi
ti t, b ph n, s n ph m c khí nói chung.
(2) S d ng các đ gá tiên ti n, có kh n ng đi u ch nh nhanh ng v i t ng đ i
t

ng trong nhóm.
(3) Ph i t o đi u ki n đ t đ ng hóa quá trình gia công,ăh

ng t i vi c xây d ng

và s d ng các dây chuy n gia công linh ho t và t đ ng.

7.4.4 Các b

c th c hi n

1. Phân nhóm chi ti t gia công
ây là công vi c quan tr ng đ u tiên. N u phân nhóm chi ti t t t là t p h p
đ

c nhi u đ c tr ng công ngh chung cho m i nhóm, và v c b n đư xác đ nh đúng

gi i pháp công ngh , t o đi u ki n thu n ti n choăhaiăb

c sau.

Vi c phân nhóm chi ti t gia công không ch d a vào đ c đi m k t c u và đ c
đi m công ngh c a chúng, mà còn ph i d a vào đ c đi m c a ki u, lo i thi t b công

KhoaăK ăThu tă– CôngăNgh

Τρανγ 9


Bàiăgi ng:ăCôngăNgh ăCh ăT oăMáyăβ

Tr

ngă HăPh măV nă

ngă

ngh nh m b o đ m quá trình gia công h p lý. Tóm l i ph i phân nhóm chi ti t gia
công trên các lo i thi t b công ngh c th .
Nhóm chi ti t gia công là c s đ xây d ng quá trình công ngh . Hình 7.5 trình
bày s đ phân nhóm chi ti t gia công trên các lo i thi t b công ngh .
Ch ng lo i chi ti t

Ch ng lo i chi ti t đ c phân thành các
lo i gia công trên các máy c th

Máy t
đ ng

Máy
revonver

Máy
ti n

Máy
phay

Máy
khoan

Máy
mài

Phân chia các lo i chi ti t thành các
nhóm chi ti t

Kh i 1:

Kh i 2:

Kh i 3:

Các nhóm v i ti n
trình gia công khép
kín trên m t ho c
vài máy cùng ki u

Các nhóm v i các
nguyên công chung
(m t ho c vài
nguyên công nhóm)

Các nhóm v i ti n
trình gia công khép
kín trên nhi u máy
khác ki u lo i

(Gia công nhóm: 1,2
nguyên công chung)

(Gia công nhóm: 1,2
nguyên công chung)

(Gia công đi n hình:
quá trình công ngh
nhóm có c s là

công ngh đi n hình)

Hình 7.5. S đ phân nhóm chi ti t gia công theo đ c đi m c a thi t b công ngh theo
tác gi Mitrôphanôp.
a) Kh i 1
Các chi ti t gia công ch c n th c hi n công ngh nhóm trong m t ho c hai
nguyên công trên m t ho c hai máy cùng ki u là đư hoàn ch nh, ví d ch gia công trên
m t, hai máy ti n th

ng, trên m t, hai máy ti n revonver.

đây s chi ti t đ

ct p

h p trong m t nhóm ít h n kh i 2. (hình 7.6a)
KhoaăK ăThu tă– CôngăNgh

Τρανγ 10


Bàiăgi ng:ăCôngăNgh ăCh ăT oăMáyăβ

Tr

ngă HăPh măV nă

ngă

b) Kh i 2

Các chi ti t đ

c gia công chung m t ho c vài nguyên công, trên m t ho c vài

máy khác ki u; còn trong các nguyên công khác thì chúng có th
khác nhau, có th đ

vào nh ng nhóm

c gia công nhóm hay gia công riêng bi t. (hình 7.6b).

c) Kh i 3
Các chi ti t có quá trình gia công chung (quá trình công ngh nhóm) trên nhi u
máy có ki u, lo i khác nhau (ti n, phay, khoan, mài,..) ch ng t chúng ph i có k t c u
gi ng nhau. Nh v y s lo i chi ti t khác nhau trong m i nhóm gi m đi nhi u và tr
thành thu c cùng m t ki u chi ti t có quá trình gia công chung.

ó chính là quá trình

công ngh đi n hình (hình 7.6c).

Hình 7.6. Ti n trình công ngh

ng v i các nhóm chi ti t

gia công thu c các kh i 1, 2, 3.

KhoaăK ăThu tă– CôngăNgh

Τρανγ 11

Bàiăgi ng:ăCôngăNgh ăCh ăT oăMáyăβ

Tr

ngă HăPh măV nă

ngă

Nguyên t c phân nhóm:
(1) Ghép nhóm nh ng chi ti t có hình d ng hình h c g n nh nhau.
(2) Ghép nhóm nh ng chi ti t có m t chu n đ nh v gi ng nhau.
(3) Ghép nhóm nh ng chi ti t có yêu c u k thu t g n gi ng nhau.
(4) Ghép nhóm nh ng chi ti t có các b m t gia công gi ng nhau.
(5) Ghép nhóm nh ng chi ti t có ph

ng pháp t o phôi nh nhau.

(6) Ghép nhóm nh ng chi ti t có trình t công ngh g n gi ng nhau có th
áp d ng chung ph

ng pháp gia công, thi t b công ngh .

(7) Ghép nhóm chi ti t sao cho phí t n đi u ch nh thi t b ,ăđ gá, d ng c là
ít nh t,ăkhiăthayăđ i lo i chi ti t trong nhóm.
(8) Không ghép nhóm nh ng chi ti t có s l

ng quá ít ho c nh ng chi ti t

có k t c u khác nhi u so v i các chi ti t khác.
Sau khi phân nhóm, c n xây d ng m t chi ti t đ i di n cho c nhóm b ng cách
ch n m t chi ti t có nhi u b m t gia công chung r i b sung thêm nh ng b m t khác
mà các chi ti t khác có. Cách xây d ng chi ti t d i di n, t ng h p cho c nhóm đ

c

th hi n trong hình 7.7.
2. L p qui trình công ngh cho t ng nhóm
Qui trình công ngh nhóm là m t
qui trình công ngh thích h p v i b t kì chi
ti t nào trong nhóm, nh ng có th thayăđ i
chút ít tùy theoăđ c đi m riêng c a t ng chi
ti t trong nhóm. Ví d , t ng hay gi m m t,
haiă b

c gia công nào đó, thêm ho c b t

m t vài d ng c
t

nào đó. Nhóm là đ i

ng c a quy trình và đ

c đ c tr ng

th ng nh t v thi t b , d ng c ,ă đ gá và
ph

ng pháp đi u ch nh v.v…ătrên nguyên

công.

Hình 7.7. Xây d ng chi ti t đ i di n,
t ng h p cho nhóm chi ti t 1, 2, 3, 4.

Nh ng nguyên t c khi l p QTCN nhóm:
(1) Th t c a m i b
đ

c (hay nguyên công) ph i đ m b o có th gia công

c b t kì chi ti t nào trong nhóm, ph i đ m b o yêu c u k thu t c a t ng chi ti t

trong nhóm.

KhoaăK ăThu tă– CôngăNgh

Τρανγ 12


Bàiăgi ng:ăCôngăNgh ăCh ăT oăMáyăβ

(2)
côngăđ

Tr

ngă HăPh măV nă

ngă

gá, d ng c v.v…ădùngă các nguyên công nhóm ph i đ m b o gia

c b t kì chi ti t nào trong nhóm.
(3)

m b o t n hao đi u ch nh nguyên công là ít nh t khiăthayăđ i chi ti t

gia công trong nhóm.
Tr

c h t d a vào chi ti t đ i di n, t ng h p c a nhóm chi ti t đ l p QTCN t ng

quát. Qui trình này bao g m h u h t các b

c c n thi t cho c nhóm chi ti t. Trên c

s QTCN t ng quát c n c vào đ c đi m k t c u và công ngh c a t ng chi ti t khác
trong nhóm ti n hành vi c hoàn thi n, b sung QTCN. QTCN nhóm c n đ
d ng thành s đ , theo th t các b

c xây

c nguyên công.

3. Thi t k các trang b công ngh nhóm
V c n b n thì các chi ti t trong m t nhóm có nh ng đ c tr ng công ngh gi ng
nhau, trong đó quan tr ng nh t là đ c tr ng v gá đ t khi gia công. Nh v y, các chi

ti t trong m t nhóm ph i có b m t dùng làm chu n đ nh v và s đ gá đ t khi gia
công g n gi ng nhau, ch khác nhau v kích th
dáng.

c ho c khác nhau chút ít v hình

trênăđ gá gia công nhóm, ph i có b ph n đi u ch nh thích ng v i t ng chi

ti t trong nhóm và b ph n v n n ng dùng chung cho c nhóm chi ti t. Thôngăth

ng

thì các b ph n v n n ng c a đ gá gia công nhóm chi m 80-90%, đó là các chi ti t
thân,ăđ , c c u phână đ , c c u truy n l c k p,v.v…ăKhiăchuy n sang gia công chi
ti t khác trong nhóm thì b ph n v n n ng khôngăthayăđ i, còn b ph n đi u ch nh có
th thay th nhanh ho c đi u ch nh nhanh theo k t c u c a chi ti t gia công m i.
gá gia công nhóm có nh ng đ c đi m sau:
- Có th gá đ t chính xác, nhanh chóng b t kì chi ti t nào trong nhóm.
m b o đi u ch nh và thay th nhanh chóng các b ph n c n thi t ng v i bát

-

kì chi ti t nào trong nhóm.
m b o đ chính xác và đ c ng v ng c n thi t, không làm bi n d ng chi ti t

gia công.

- Tháo l p nhanh chóng trên máy gia công.
- Thao tác thu n ti n, nh nhàng.
- So v i lo i đ gá chuyên dùng riêng bi t thì đ gá gia công nhóm th

ng kém

c ng v ng h n.
Các ph

ng án th c hi n khâu đi u ch nh trong đ gá nhóm:

KhoaăK ăThu tă– CôngăNgh

Τρανγ 13


Bàiăgi ng:ăCôngăNgh ăCh ăT oăMáyăβ

Tr

ngă HăPh măV nă

ngă

- D ch chuy n các b ph n gá đ t chi ti t gia công nh : dung c c u vít –me, c n
đ m,ăv.v…ăK t c u c th theo cách này là các mâm c p, êtô, ng k p đàn h i …ăđ
thayăđ i c c u gá đ t c a đ gá cho phù h p v i hình d ng, kích th

c c a các chi ti t

trong nhóm.
-

nh v l i và k p ch t l i các b ph n gá đ t chi ti t gia côngăđ n m t v trí

khác trênăđ gá.
- Thayăđ i t ng ph n ho c toàn ph n nh ng b ph n đ nh v , k p ch t chi ti t gia
công, b ph n d n h

ng d ng c ; ngh a là ph i dùng các b ph n thay th nhanh nh

t m d n khoan có tr tr

t, tr c tâm, ng k p đàn h i.

- V a thay th v a d ch chuy n các b ph n gá đ t chi ti t gia công, b ph n d n
h

ng d ng c , ví d nh êtô và các c c u má k p thayăđ i nhanh.
Ví d v đ gá gia công nhóm ng v i nhóm chi ti t biên.

Hình 7.8.

gá đi u ch nh cho nhóm chi ti t tay biên

a) Nhóm chi ti t gia công. b)
KhoaăK ăThu tă– CôngăNgh

gá nhóm. c) T m d n khoan trên đ gá nhóm
Τρανγ 14


Bàiăgi ng:ăCôngăNgh ăCh ăT oăMáyăβ

7.5

Tr

ngă HăPh măV nă

ngă

Công ngh t h p
Do tính ph bi n c a ngành công ngh ch t o máy nói chung là s n xu t hàng

lo t v a và nh , nên ph

ngăh

ng công ngh quan tr ng đangăđ

c u và áp d ng m nh

nhi u n

c tri n khai nghiên

c hi n nay là nghiên c u xây d ng các quá trình

công ngh và dây chuyên s n xu t linh ho t, t đ ng hóa trên c s t h p và đi u
khi n t iă uăh th ng.
Các ph

ng pháp công ngh đi n hình và công ngh nhóm, n u xét riêng bi t,

chúng có nh ng u đi m và h n ch nh t đ nh.
Công ngh đi n hình có đ i t
m c cao,ă th

ng là các đ i t

ng là các chi ti t gia công có k t c u gi ng nhau

ng gia công cùng ki u, có khi cùng c ; nh v y

QTCNăđ gia công chúng là ph i gi ng nhau. N u ch gi i h n trong cùng m t ki u
ho c c chi ti t thì ph t i và hi u qu s d ng trang thi t b , d ng c công ngh
th

ng là th p, làm h n ch hi u qu kinh t c a quá trình công ngh và dây chuy n

s n xu t. Công ngh đi n hình ch có th áp d ng có hi u qu t t, n u s l
t

ng gia công trong m t ki u ho c c ph i đ nhi u,ăth

xu t hàng lo t l n, hàng kh i, dây chuy n s n xu t th
Công ngh nhóm l i l y đ i t
t ng ph n,ăth

ng là gi ng nhau

này trên t ng đ i t

ng đ i

ng là ng v i quy mô s n

ng là c ng, kém linh ho t.

ng là các chi ti t gia công có s gi ng nhau

m t vài b m t gia công, mà đ t o ra các b m t

ng có th s d ng chung trang thi t b , d ng c , ch đ công ngh

làm cho h s s d ng trang thi t b cao, các nguyên công chung có tính linh ho t. Tuy
v y vi c phân nhóm và giám sát s n xu t đ i v i t ng đ i t

ng gia công r t ph c t p.

M tăkhác v i công ngh nhóm thu n túy r t khó th c hi n s n xu t theo dây chuy n.
S n xu t theo dây chuy n trên c s quá trình công ngh t i u, linh ho t và t
đ ng hóa trong qui mô s n xu t ph bi n cho hàng lo t v a và nh .ă
nghiên c u công ngh t h p d a trên vi c k t h p các ph
tiêu chu n hóa k t c u c a đ i t

t ra v n đ

ng pháp th ng nh t hóa,

ng s n xu t, công ngh đi n hình và công ngh

nhóm nh m khai thác t n d ng các u đi m, h n ch các nh

c đi m c a t ng ph

ng

pháp riêng bi t.
M t đi m c n l u ý

đây là hình th c s n xu t theo dây chuy n đòi h i gi i

quy t t t m i quan h gi a đ i t
s n xu t t

ng ng.

ng s n xu t v i quá trình công ngh và dây chuy n

qui mô s n xu t hàng lo t v a và nh thì ch ng lo i đ i t

s n xu t đa d ng, s l

KhoaăK ăThu tă– CôngăNgh

ng

ng t ng lo i l i không nhi u, quá trình ch t o t ng lo i l i

Τρανγ 15

Bàiăgi ng:ăCôngăNgh ăCh ăT oăMáyăβ

theo chu k .

Tr

ngă HăPh măV nă

ngă

có th s n xu t theo dây chuy n đ t hi u qu kinh t - k thu t t t

quy mô s n xu t này,ătr

c h t ph i đ m b o tính linh ho t c a quá trình công ngh ,

nguyên công và dây chuy n s n xu t. Ngh a là đ m b o kh n ng thích nghi nhanh c a
quá trình công ngh , nguyên công và dây chuy n s n xu t khiăđ i t

ng s n xu t thay

đ i theo chu kì nh t đ nh.
Tiên đ c b n nh t đ m b o tính linh ho t t t c a dây chuy n s n xu t chính
là ph i xác đ nh h p lí đ i t

ng s n xu t cho dây chuy n.

c aătoànăb ăquáătrìnhăcôngăngh ,ăph iăxácăđ nhăđ iăt

ăđ măb oătínhălinhăho tă

ngăs năxu tătheoălu năđi măc aă

côngăngh ăđi nă hình. M tăkhácăđ ăđ mă b oă tínhălinhăho tăc aăt ngănguyênăcông,ăl iă
ph iătheoăquanăđi măc aăcôngăngh ănhóm.ă ăph
đ nh đ iăt

ngăphápăcôngăngh ăt ăh p,ăkhiăxácă

ngăs năxu t,ăph iăk t h păcácălu năđi măc aăcôngăngh ăđi năhìnhăvàăcôngă

ngh ănhóm,ămàăxu tăphátăđi măcóăth ălàăLO Iăho căKI Uăchiăti t.

Hình 7.9. S đ t ng quát v ti n trình công ngh t
h p.

Kh n ng thích nghi nhanh c a quá trình công ngh , nguyên công và dây
chuy n gia công ch y u là do trang thi t b , d ng c công ngh quy t đ nh v i s h
tr tích c c c a c c u c p phôi, c c u thay d ng c , c c u v n chuy n v.v…
đ m b o kh n ng thích nghi nhanh c a trang thi t b công ngh , ng v i
đ it

ng gia công c th , tùy theo trình đ và đi u ki n s n xu t trong ngành ch t o

máy mà có th nghiên c u áp d ng các ph
- Ph
theo ch
ch

ng án sau:

ng án t p trung nguyên công, s n xu t phát tri n: s d ng máy đi u khi n
ng trình s (máy NC, máy CNC) ho c trung tâm gia công đi u khi n theo

ng trình s .

KhoaăK ăThu tă– CôngăNgh

Τρανγ 16


Bàiăgi ng:ăCôngăNgh ăCh ăT oăMáyăβ

- Ph

Tr

ngă HăPh măV nă

ngă

ng án phân tán nguyên công, s n xu t kém phát tri n: s d ng máy v n

n ng thông th

ng k t h p gá l p linh ho t (gá l p đi u ch nh), ho c máy chuyên dùng

linh ho t có k t c u đ n gi n.
 Nh ngă b

c quan tr ngă tr

c h t c n ph i th c hi nă đ có th áp d ng công

ngh t h p là:
(1) Phân lo i và ghép nhóm đ i t
trong ch ng lo i đ i t
(2) Xác đ nh đ i t
ki u chi ti t đ

ng gia công (có th xu t phát t lo i ho c ki u)

ng gia công có trong ch

ng trình s n xu t.

ng đ i di n (đi n hình): xác đ nh ki u chi ti t đ i di n trong s

c gia công theo công ngh t h p trên c s đ ph c t p cao nh t v

k t c u và công ngh .
(3) Xác đ nh s l

ng quyăđ i c a t ng ki u chi ti t khác ra ki u đi n hình b ng h

s quyăđ i. H s quyăđ i (tính g n đúng) là h s xét đ n s khác nhau v k t c u và
công ngh gi a ki u đang xét và ki u đi n hình. Sau đó tính t ng s l
ra ki u đi n hình c a t t c các chi ti t đ
(4) Xác đ nh ph

công, s l

ng đư quyăđ i

c gia công t h p.

ng án t h p t i u v công ngh : h s t i tr ng, chu k gia

ng máy, t n hao th i gian,ăv.v…

(5) Thi t k , xây d ng quá trình công ngh , nguyên công và dây chuy n gia công
theo ph

ng án t h p t i u v công ngh , k c thi t k đ gá đi u ch nh cho t ng

nguyên công.

CỂU H I ÔN T P CH
1. Trình bày m căđíchăvàăc ăs ăđ ăphânălo iăđ iăt

NG 7
ngăs năxu t ?

2. Trình bày c ăs ăvàătácăd ngăc aăcôngăngh ăđi năhình ?
3. Trìnhăbàyăc ăs ăc aăcôngăngh ănhóm ?
4. Trìnhăbàyătácăd ngăc aăcôngăngh ănhóm ?
5. Trình bày đ căđi măc aăcôngăngh ănhóm ?
6. Trìnhăbàyăcôngăngh ăt ăh p ?
7. Soăsánhăgi aăcôngăngh ănhómăvàăcôngăngh ăđi năhình ?

KhoaăK ăThu tă– CôngăNgh

Τρανγ 17


Bàiăgi ng:ăCôngăNgh ăCh ăT oăMáyăβ

CH

Tr

ngă HăPh măV nă

ngă

NG 8 : CÔNG NGH GIA CÔNG CHI TI T I N HÌNH

M c đích:
Trang b cho sinh viên nh ng ki n th c c b n v qui trình công ngh gia công
các chi ti t đi n hình nh : gia công chi ti t d ng h p, gia công chi ti t d ng càng, gia
công chi ti t d ng tr c, gia công chi ti t d ng b c, gia công bánh r ng. T đó sinh
viên thi t k đ

c QTCN cho các chi ti t c n gia công.

Trongă ngànhă Ch ă t oă máy,ă chiă ti tă giaă côngă cóă hìnhă d ngă hìnhă h că r tă phongă
phúăvàăv iăm iăchiăti tăthìăs ăm tăcóăquyătrìnhăcôngăngh ăch ăt o.ăTuyănhiên,ăchúngătaă
cóăth ăt păh păm tăs ăr tăl năcácăchiăti tăvàănhómămáyăthànhăm tăs ălo iăcóăh n,ăb oă
đ măcóăkh ăn ngăchuy năt ăquáătrìnhăcôngăngh ăđ năchi căthànhăquáătrìnhăcôngăngh ă
hàngălo tămangăd uăhi uăđi năhìnhăđ cătr ngăchoăt ngălo i.ăNh ngăchiăti tăđ

căx pă

cùngă m tă lo iă hayă nhómă khiă chúngă cóă ch că n ngă vàă quyă trìnhă côngă ngh ă t

ngă t ă

nhau.
Trongăđi uăki năs năxu tăhàngălo t,ăquyătrìnhăcôngăngh ăđi năhìnhăcóătácăd ngă
làmăgi măb tăcôngăvi căchu năb ăs năxu t,ăkhôngăc năl păm tăho căm tăvàiăph

ngăánă

côngăngh ăchoăriêngăt ngăchiăti t,ăkhôngăc năthi tăk ăvàăch ăt oătrangăb ăcôngăngh
riêngăchoăt ngăchiăti t...
Hi nănay,ăcácăchiăti tăc ăkhíăđ
CĨNG,ăd ngăB C,ăd ngăTR C,ăd ngă

căphânălo iăthànhăcácăchiăti tăd ngăH P,ăd ngă
A.ăCh

ngănàyăs ătrìnhăbàyăquyătrìnhăcôngă

ngh ăgiaăcôngăchoăt ngăd ngăchiăti tăđi năhìnhănày.
Khi làm công tác chu năb ăs năxu tăm tăchiăti tănàoăđó,ătr
nóăthu căd ngăchiăti tănàoătrongăcácăd ngătrênăđ ăđ nhăh
côngăngh ăđi năhìnhăc aăchiăti tăt
thi tăđ ăcóăđ
8.1

căh tăc năxemăxétă

ngăvàăthamăkh oăquyătrìnhă

ngă ng,ătrênăc ăs ăđóăb ăsungănh ngăn iădungăc nă

căquyătrìnhăcôngăngh ăgiaăcôngăchoăchiăti tăc năs năxu t.

Qui trình công ngh gia công các chi ti t d ng h p
H pă baoă g mă nh ngă chiă ti tă cóă hìnhă kh iă r ngă (xungă quanhă cóă thànhă vách)ă

th

ngălàmănhi măv ăc aăchiăti tăc ă s ăđ ăl păcácăđ năv ăl pă(nhóm,ăc m,ăb ăph n)ă

c aănh ng chiăti tăkhácălênănóăt oăthànhăm tăb ăph nămáyănh măth căhi năm tănhi mă
v ăđ ngăh cănàoăđóăc aătoàn máy. H păcóăr tănhi uăki uăvàăcôngăd ngăc ngăkhácănhau
nh ăh păt căđ ,ăh păch yădao,ăthânăđ ngăc ăđ tătrong,ăthânămáyăb m,....ă
KhoaăK ăThu tă– CôngăNgh

Τρανγ 18


Bàiăgi ng:ăCôngăNgh ăCh ăT oăMáyăβ

Tr

ngă HăPh măV nă

ngă

căđi măc aăcácăchiăti tăh pălàăcóănhi uăvách,ăđ ădàyăm ngăc aăcácăváchăkhácă
nhau, trongăcácăváchăl iăcó nhi uăgân,ănhi uăph năl iălõm.ăTrênăh păcóănhi uăm tăgiaă
côngăv iăđ ăchínhăxácăkhácănhauăvàăcóănhi uăm tăkhôngăc năph iăgiaăcông.ă

căbi tă

trênăh păcóănhi uăl ăph iăgia côngăchínhăxácăđ ăth căhi năcácăm iăl păghép.
Nhìnăchung,ăh pă làălo iăchiăti tăph căt p,ăkhóăgiaăcông,ăkhiăch ăt oăph iăđ m
b oănhi uăyêuăc uăk ăthu tăkhácănhau.

Hình 8.1. Thân h p t c đ
8.1.1 Nh ng yêu c u k thu t ch y u khi gia công chi ti t d ng h p
H păcóănh ngăb ă m tă chínhănh ăcácă m tă đáy,ă m tăl .ă Nh ngă b ă m tănàyă yêuă
c uăđ ăchínhăxácăkháăcao.ăNgoàiăraăh păcònăcóănh ngăb ăm tăkhácănh ăcácăb ăm tăn p,ă
l ăb tăbulôngăv.v...
Nh ngăyêuăc uăk ăthu tăc ăb năc aăh păbaoăg m:
-

không ph ngă vàă đ không song song c a các b m t chính trong kho ng

0,05 ÷ 0,1 mm trên toàn b chi u dài, đ nhám b m t c a chúng Ra = 5 ÷ 1,25.
- Các l cóăđ chính xác c p 6 ÷ 8, Ra = 2,5 ÷ 0,6γăđôiăkhiăc năđ t c p 5 và Ra
=0,32. Sai s hình dáng các l là 0,5 ÷ 0,7ădungăsaiăđ

ng kính l .

- Dung sai kho ng cách tâm gi a các l ph thu c vào ch căn ngăc a nó, n u là
l l p tr că bánhă r ngă thìă dungă saiă kho ng cách tâm là 0,02 ÷ 0,1 mm. Dung sai đ
không song song c a các tâm l b ng dung sai kho ngăcáchătâm.ă

không vuông góc

c a các tâm l khi l păbánhăr ngăcônăvàătr c vít - bánh vít là 0,02 ÷ 0,06 mm.
- Dungăsaiăđ khôngăđ ng tâm c a các l b ngă1/βădungăsaiăđ

ng kính l nh

nh t.
-

không vuông góc gi a m tăđ u và tâm l trong kho ng 0,01 ÷ 0,05 trên 100

mm bán kính.
8.1.2 Tính công ngh trong k t c u c a chi ti t d ng h p
KhoaăK ăThu tă– CôngăNgh

Τρανγ 19


Bàiăgi ng:ăCôngăNgh ăCh ăT oăMáyăβ

Tr

ngă HăPh măV nă

ngă

Tínhăcôngăngh ătrongăk tăc uăc aăchiăti tăh păcóăýăngh aăđ căbi tăquanătr ngăb iă
vìănóăkhôngănh ngă nhăh

h

ngăr tăl năt iăcôngăs călaoăđ ngăkhiăch ăt oămàăcònăcóă nhă

ngăt iăvi cătiêuăhaoăv tăli u.ăVì v y,ăngayăt ăkhiăthi tăk ăph iăđ măb oăcácăyêuăc uă

v ătínhăcôngăngh ăc aăk tăc uănh :
- H p ph iă cóă đ đ c ng v ngă đ khi gia công không b bi n d ng và có th
dùng ch đ c tăcao,ăđ tăn ngăsu t cao.
- Các b m t làm chu n ph iăcóăđ di n tích nh tăđ nh, ph i cho phép th c hi n
nhi u nguyên công khi dùng b m tăđóălàmăchu n. Ngoài ra, b m t chu n còn ph i
t oăđi u ki năđ gáăđ t chi ti t nhanh khi gia công và l p ráp.
- Các b m t c năgiaăcôngăkhôngăđ

c có v u l i, lõm; ph i thu n l i cho vi c nă

dao, thoát dao. K t c u c a các b m t ph i t oăđi u ki n cho vi căgiaăcôngăđ ng th i
b ng nhi u dao.
- Các l trên h p nên có k t c uăđ năgi n, không nên có rãnh ho c có d ngăđ nh
hình, b m t l khôngăđ

căđ t quãng. Các l đ ngătâmănênăcóăđ

ng kính gi m d n

t ngoài vào trong. Các l nên thông su t và ng n.
- Không nên b trí các l nghiêng so v i m t ph ng c aăcácăváchăđ khi gia công
tránh hi năt

ng dao (khoan, khoét, doa) b nădaoăl chăh

ng.

- Các l k p ch t ph i là các l tiêu chu n.
8.1.3 V t li u và phôi đ ch t o chi ti t d ng h p
V tăli uăđ ăch ăt oăcácăchiăti tăh păth

ngădùngălàăgangăxám,ăthépăđúc,ăh păkim

nhômăvàănh ngăthépăt măđ ăhàn. Tùyătheoăđi uăki nălàmăvi c,ăs ăl
màăphôiăđ

căch ăt o b ngăcácăph

ngăh păvàăv tăli uă

ngăphápăkhácănhau.ăPh ă bi nă nh tălàăphôiăgangă

đúc,ăphôiăthépăđúc,ăphôi h păkimănhômăđúc,ătrongăm tăs ătr

ngăh păng

iătaădùngă

phôiăd p,ăphôiăhàn.
 Phôi đúc bao g m c phôi gang, thép ho c h p kim nhôm là nh ng lo i phôi
ph bi n nh tă đ ch t o các chi ti t d ng h p. Ch t o phôiă đúc th
ph

ng dùng các

ngăphápăđúcăsau:
+

úcă gangă trongă khuônă cát,ă m uă g ,ă làmă khuônă b ngă tay.ă Ph

cho đ ăchínhăxácăth p,ăl
công nhână cao.ă Ph

ngă phápă nàyă

ngăd ăgiaăcôngăc tăg tăl n,ăn ngăsu tăth p,ăđòiăh iătrìnhăđ ă

ngă phápă nàyă thíchă h pă đ iă v iă d ngă s nă xu tă đ năchi că vàă lo tă

nh .

KhoaăK ăThu tă– CôngăNgh

Τρανγ 20