Thực tập nguội bài giảng dành cho sinh viên Đại học và cao đẳng

Th c t p ngu i

M CL C
M
U ..................................................................................................................... 2
BÀI 1: N I QUI X
NG VÀ D NG C
O KI M ậ V CH D U ..................... 3
1.1 M c tiêu bài h c ............................................................................................... 3
1.2 N i qui x ng th c hành .................................................................................. 3
1.3 D ng c đo ki m tra chi ti t ............................................................................. 4
1.4 D ng c v ch d u ............................................................................................. 8
1.5 Bài t p th c hành .............................................................................................. 9
BÀI 2: C T KIM LO I ............................................................................................ 16
2.1 M c tiêu bài h c ............................................................................................. 16
2.2 Chu n b .......................................................................................................... 16
2.3 N i dung bài gi ng .......................................................................................... 16
2.4 Bài t p th c hành ............................................................................................ 19
BÀI 3: D A KIM LO I ........................................................................................... 22
3.1 M c tiêu bài h c ............................................................................................. 22
3.2 Chu n b .......................................................................................................... 22
3.3 N i dung bài gi ng .......................................................................................... 22
3.4 Bài t p th c hành ............................................................................................ 27
BÀI 4: KHOAN KIM LO I .................................................................................... 32
4.1 M c tiêu bài h c ............................................................................................ 32
4.2 Chu n b ......................................................................................................... 32
4.3 N i dung bài gi ng ......................................................................................... 32
4.4 Bài t p th c hành ........................................................................................... 36
BÀI 5: C T REN B NG D NG C C M TAY ................................................... 38
5.1 C t ren b ng tarô ............................................................................................. 38
5.1.1 M c tiêu bài h c .......................................................................................... 38

5.1.2 Chu n b ....................................................................................................... 38
5.1.3 N i dung bài gi ng ....................................................................................... 38
5.1.4 Bài t p th c hành ......................................................................................... 43
5.2 C t ren b ng bàn ren ....................................................................................... 46
5.2.1 M c tiêu bài h c .......................................................................................... 46
5.2.2 Chu n b ....................................................................................................... 46
5.2.3 N i dung bài gi ng ....................................................................................... 46
5.2.4 Bài t p th c hành ......................................................................................... 48
BÀI T P THAM KH O .......................................................................................... 50
TÀI LI U THAM KH O ......................................................................................... 52

GV. Nguy n V n Trúc - Khoa K thu t Công ngh , Tr

ng H Ph m V n

ng

1


Th c t p ngu i

M

U

Th c T p Ngu i là h c ph n c s trong ch

ng trình đào t o c nhân Cao

ng ngành Công ngh k thu t c khí. Môn h c nh m trang b cho SV nh ng ki n
th c c b n v th c hành k thu t c khí. Ti p xúc và s d ng các d ng c đo nh :
th

c c p, panme và các d ng c c khí c m tay nh : d ng c v ch d u, c a th

ngu i, d a, s d ng máy khoan, s d ng d ng c c t ren trong và ren ngoài (bàn ren
và tarô).
H c ph n Th c T p Ngu i s tín ch 02, h c ph n b t bu c. S gi lý thuy t
05 ti t, s gi th c hành 50 ti t. SV t h c t nghiên c u 60 ti t. Các h c ph n tiên
quy t: V k thu t, V t li u c khí.
K t qu h c t p c a SV đánh giá qua t ng bài t p th c hành.
N i dung c a h c ph n này g m 05 bài th c hành:
Bài 1: N i qui x

ng và d ng c đo ki m ậ v ch d u.

Bài 2: C t kim lo i.
Bài 3: D a kim lo i.
Bài 4: Khoan kim lo i.
Bài 5: C t ren b ng d ng c c m tay.
Gia công ngu i b ng tay đóng m t vai trò quan tr ng trong ngành k thu t c
khí nh : Ch t o, l p ráp, s a ch a. Vì th , bài gi ng Th c T p Ngu i cung c p m t
ph n c b n v ki n th c lý thuy t. Ph n th c hành nêu c th

t ng bài t p c a

m i bài.
có s đa d ng và phong phú nhi u bài t p th c hành khác nhau tùy vào
đi u ki n trang thi t b c a Tr

ng mà thi t k bài t p.

Trong quá trình biên so n c ng có đ

c s góp ý c a đ ng nghi p, nh ng

ch c ch n không tránh kh i nh ng thi u sót. R t mong nh n đ
ki n t ng

i s d ng đ bài gi ng lên website l n sau đ

GV. Nguy n V n Trúc - Khoa K thu t Công ngh , Tr

c s đóng góp ý

c hoàn ch nh h n.

ng H Ph m V n

ng

2


Th c t p ngu i

BÀI 1. N I QUI X

NG VẨ D NG C

O KI M ậ V CH D U

(5 ti t)
1.1. M C TIểU BẨI H C
1.1.1 V ki n th c
- SV hi u và áp d ng n i qui qui ch c a nhà tr

ng khi vào x

ng th c hành.

- SV hi u v d ng c đo đ ki m tra chi ti t khi th c hành bài t p v gia công
ngu i ho c đo ki m tra các chi ti t khi c n thi t.
- SV v n d ng ki n th c đ s d ng d ng c đo nh th
- Tr

c c p, panme.

c khi gia công chi ti t (phôi) ho c trong quá trình gia công (bán thành

ph m), c n c vào b n v , dùng d ng c l y d u đ v ch d u c n thi t trên chi ti t,
th hi n v trí và gi i h n c n gia công trên chi ti t. Công vi c đó g i là v ch d u.
1.1.2. V k n ng
- SV hi u và v n d ng n i qui c a tr

ng đ th c hi n t t công tác b o h lao

đ ng, an toàn và phòng cháy ch a cháy khi th c hành t i x

ng tr

ng.

- S d ng thành th o d ng c đo đ ki m tra trên phôi c n gia công.
- Phân bi t đ

c d ng c đo, đ c đ

c kích th

c trên d ng c đo.

- S d ng thành th o d ng c v ch d u, khi th c hi n trên phôi c n gia công.
1.1.3. Thái đ :
- Ph i có tinh th n trách nhi m trong khi th c hành.
- Bi t c ng tác v i các thành viên trong nhóm trong quá trình h c t p.
1.2 N I QUI X

NG TH C HẨNH

1 . Không có nhi m v không đ
2 . Th c hành t i x
đ

ng Tr

c vào x

ng.

ng HS ậ SV ph i trang b đ y đ b o h lao đ ng

c qui đ nh theo t ng công vi c c th .
3 . HS ậ SV ch đ

c s d ng thi t b , d ng c khi đ

cs h

ng d n và đ

c

s đ ng ý c a GV.
4 . Th c hi n đ y đ các nguyên t c v k thu t an toàn và phòng ch ng cháy
n .
5 . Không đ
trong x

c t ý tháo ráp, s a ch a ho c di chuy n các thi t b d ng c

ng. Tuy t đ i không đ

c mang b t k v t gì ra kh i x

GV. Nguy n V n Trúc - Khoa K thu t Công ngh , Tr

ng H Ph m V n

ng n u không có
ng

3


Th c t p ngu i

s đ ng ý c a GV h

ng d n.

6 . M i s c ý làm trái v i qui đ nh c a nhà tr

ng mà gây ra h u qu thì tùy

theo m c đ thi t h i mà x lý theo pháp lu t hi n hành.
1.3. D NG C
1.3.1 Th

O KI M TRA CHI TI T

cc p

a. Công d ng:
Dùng đ đo ki m tra các chi ti t có kích th
trong, đ

c khác nhau nh : đ

ng kính

ng kính ngoài, b dày, chi u r ng, chi u sâu.

b. Phân lo i:
* Phân theo lo i có du xích, đ chính xác s đ c c a th

c c p chia thành 3

lo i: 1/10, 1/20, 1/50.
* Phân theo lo i đ c du xích trên m t đ ng h .
Lo i du xích đ c trên m t đ ng h c ho c đ ng h đi n t hi n s .
c. Nguyên lý du xích:
d dàng đ c chính xác nh ng ph n l c a mm, du xích c a th

cc pđ

c

c u t o theo nguyên lý sau:
Kho ng cách gi a 2 v ch trên du xích nh h n kho ng cách gi a hai v ch trên
th

c chính. C n kho ng trên du xích thì b ng (n - 1) kho ng trên th

Nh v y n u ta g i kho ng cách gi a hai v ch trên th

c chính.

c chính là a, kho ng cách

gi a hai v ch trên du xích là b thì ta có bi u th c:
a (n-1) = b.n
T bi u th c trên ta có:
an ậa = bn
n(a-b) = a
a-b =
-T s
- Th
th

a
n

(1-1)

a
là giá tr c a m i v ch trên du xích hay g i là giá tr c a th
n

c c p 1/10, du xích chia n = 10 nên

c

a
1
=
= 0,1 mm t c là giá tr c a
n
10

c là 0,1 mm..

GV. Nguy n V n Trúc - Khoa K thu t Công ngh , Tr

ng H Ph m V n

ng

4


Th c t p ngu i

Hình 1.1
Du xích 1/10
- Th
c a th

c c p 1/20, du xích chia n = 20 nên

a
1
=
= 0,05 mm t c là giá tr
n
20

c là 0,05 mm.

Hình 1.2
Du xích 1/20

- Th
c a th

c c p 1/50, du xích chia n = 50 nên

a
1
=
= 0,02 mm t c là giá tr
n
50

c là 0,02 mm.

Hình 1.3
Du xích 1/50
GV. Nguy n V n Trúc - Khoa K thu t Công ngh , Tr

ng H Ph m V n

ng

5


Th c t p ngu i

d. C u t o:
c mô t nh hình v 1.1

Hình 1.4
1. Má đo đ

ng kính trong; 2. Má đo đ

thân th

c đ ng; 5. Thân th

ng kính ngoài; 3. Vít hãm; 4. Du xích
c chính; 6. o chi u sâu; 7. Que đo

e. Cách đ c giá tr

Hình 1.5
1.3.2 Panme
a. Công d ng:
Th
các kích th

c đo có vít vi c p là lo i d ng c đo có c p chính xác cao, nó đo đ

c

c chính xác t i 0,01 mm.

b. Phân lo i:

* Panme đo ngoài
* Panme đo trong
* Panme đo sâu

GV. Nguy n V n Trúc - Khoa K thu t Công ngh , Tr

ng H Ph m V n

ng

6


Th c t p ngu i

Trong ph n này ch gi i thi u s d ng panme đo ngoài (ph thu c vào trang
thi t b c a tr

ng):

- Công d ng: Dùng đ đo ngoài các kích th
đ

c: chi u dài, chi u r ng, đ dày,

ng kính ngoài.
- Ph m vi đo: (0 ÷ 25) mm; (25 ÷ 50) mm; (50 ÷ 75) mm; (75 ÷ 100) mm;

(100 ÷ 125) mm; (125 ÷ 150) mm, ầ
c. C u t o:

c mô t nh hình 1.6

Hình 1.6
1.

u đo t nh; 2.

u đo di đ ng; 3. Th

c chính; 4. Th

c ph (du xích);

5. Núm v n; 6. Vít hãm; 7. Ph m vi đo; 8. Tay c m
d. Cách đ c:

Hình 1.7 Cách đ c tr s trên panme là 9,98mm

Hình 1.8 Cách đ c tr s trên panme là 10,66mm
GV. Nguy n V n Trúc - Khoa K thu t Công ngh , Tr

ng H Ph m V n

ng

7


Th c t p ngu i

1.4 D NG C V CH D U
1.4.1 V ch d u
a. nh ngh a:
- Tr

c khi gia công chi ti t (phôi) ho c trong quá trình gia công (bán thành

ph m) c n c

vào b n v , dùng d ng c l y d u đ v ch d u c n thi t trên chi ti t,

th hi n v trí và gi i h n c n gia công trên chi ti t.
- Nh v y v ch d u là ph

ng pháp dùng đ xác đ nh v trí chi ti t c n đ gia

công.
b. D ng c v ch d u:
D ng c v ch d u có các lo i sau:
- D ng c c chu n g m:
+ Bàn máp (g i là bàn ph ng) dùng đ ki m tra m t ph ng c chu n khi l y
d u.

Hình 1.9
1. Bàn máp làm b ng đá Gra-nit; 2. Bàn máp làm b ng Gang
+ Hình h p gang g i là hình h p vuông dùng đ v ch d u trên 3 chi u
vuông góc.
+ Kh i V
- D ng c đo:

+ Th

c đo đ cao, th

+ Th

c đo cao du tiêu

c góc vuông (th

c góc)

- D ng c đ t đ
- D ng c v ch d u tr c ti p nh : Compa, búa, m i v ch, m i đ tầ
1.4.2 Trình t công vi c và ch n chu n khi l y d u
a. Trình t công vi c:
GV. Nguy n V n Trúc - Khoa K thu t Công ngh , Tr

ng H Ph m V n

ng

8


Th c t p ngu i

-

c b n v và phân tích yêu c u k thu t.

- Ki m tra s b bên ngoài đ i v i chi ti t l y d u có b khuy t t t không.
-

i v i chi ti t phôi đúc c n làm s ch khuôn cát, lo i b ba via và l đ u.

- C n lo i b oxy hóa đ i v i phôi rèn và phôi cán.
-

i v i phôi bán thành ph m, c n lo i b x x

t trên b m t chu n, làm

s ch ch t b n.
- Ki m tra d ng c v ch d u.
- Ch n ph

ng án h p lý và đ m b o an toàn.

b. Ch n chu n khi l y d u:
- Ch n chu n l y d u c n c g ng ch n theo chu n thi t k .
- Ch n c nh, m t đư qua gia công tinh có đ chính xác gia công cao nh t ho c
đ

ng đ i x ng v i c nh, m tầ có yêu c u ph i l p.
- Ch n c nh t

đ i l n ho c đ
-

ng đ i dài ho c đ

ng đ i x ng c a hai c nh ho c m t t

ng

ng đ i x ng c a hai m t.

ng tâm c a đ

- C nh, m t ho c đ

ng tròn ngoài l n.
ng tròn ngoài đ đ t đ .

- Khi l y d u b sung ph i l y đ

ng c ho c ch gá l p có liên quan làm

chu n.
c. V ch d u m t ph ng và v ch d u kh i:
- V ch d u m t ph ng là t t c các d u v ch ra đ u n m trên cùng m t m t
ph ng.
- V ch d u kh i là v ch d u trên các b m t khác nhau c a chi ti t. Trong v t
d u kh i bao g m ph

ng pháp v ch d u trên nhi u m t ph ng, cho nên v ch d u

m t ph ng là c s l y d u v t kh i.
1.5 BẨI T P TH C HẨNH

1.5.1 o th
a. o th

cc p
c c p 1/20
CÁC QUÁ TRÌNH H

TT

N i dung

Ph

NG D N
ng pháp th c hi n

GV
GV. Nguy n V n Trúc - Khoa K thu t Công ngh , Tr

ng H Ph m V n

Ghi chú

SV
ng

9


Th c t p ngu i

A

H

ng d n ban đ u:

- Chu n b th

c c p 1/20, chi ti t H

c n đo (Ví d : bánh r ng,
- Ki m tra th

c: th

l n)

ng

d n, T p

trung

bày, nghe gi ng

trình

c ph i đúng di n

gi i, và

ghi

tiêu chu n theo yêu c u k thu t thao tác đo chép.
là v ch ắ0Ằ trên th

c chính ph i m u

trùng v ch ắ0Ằ trên du xích.
khi n ph n má đ ng d

i u th

dùng
c

c p

dàng, 1/20.

không r l c, các con s và v ch
chia th y rõ ràng không b m .
- Th c hi n đo: gi s
dày

ta đo b

bi. Thao tác tay trái c m

bi b ng ngón cái và ngón tr , tay
ph i c m th

c c p, ngón gi a, áp

út và ngón út c m thân th

c

chính, ngón cái t lên ph n d

i

du xích c a má đ ng đ di chuy n
và đ y ph n đ ng c a th

c áp sát

vào chi ti t c n đo mà m t bên đư
t vào ph n má t nh.
- Khi chi ti t và th

c đư đ t đúng

vào v trí c m đo, lúc này ta c m
th

c và chi ti t tr c di n phía

tr

c (không l ch sang hai bên) đ

đ c tr s trên th
v i v ch ắ0Ằ
đ

ng

ng

trên du xích bi t

c ph n nguyên và v ch trùng

c a du xích v i th
đ

c t

c ph n l , ta đ

c chính bi t
c k t qu c n

đo.
GV. Nguy n V n Trúc - Khoa K thu t Công ngh , Tr

ng H Ph m V n

ng

10


Th c t p ngu i

B

H

ng d n th

ng xuyên:

- Thao tác c m th

c, c m chi Theo dõi.

Th c hi n

ti t.
-

đo.

o chi ti t có đ

ng kính trong,

b dày, đo chi ti t có chi u sâu.
C

-

c tr s trên th

c m i l n đo.

H

ng d n k t thúc:

- C ng c ph n th c hành.

Nêu v n đ .

- Gi i đáp th c m c.
-B od
b. o th

ng th

c c p.

c c p 1/50

Trình t nh cách đo th
t

c 1/20, nh ng khác là ph n du xích chia làm 50 v ch

ng ng m i ô 0,02 mm.
o panme

1.5.2

CÁC QUÁ TRÌNH H
N i dung

TT

Ph

NG D N

ng pháp th c hi n
GV

A

H

Ghi chú

SV

ng d n ban đ u:

- Chu n b d ng c đo panme các H

lo i: (0 -25) mm, (25 ậ 50) mm, di n

ng

d n, T p trung
gi i, nghe

và

(50 ậ 75) mm, ... chi ti t c n đo thao tác đo ghi chép.
(Ví d : nhi u tr c có kích th

c m u

dùng

panme: (0 ậ

khác nhau).

- Ki m tra panme: panme ph i 25) mm, (25
đúng tiêu chu n theo yêu c u k
thu t các v ch trên th

ậ 50) mmầ

c chính và

du xích ph i rõ ràng, ng quay c a
du xích ph i nh

nhàng, không

n ng và không b tu t. Tr panme
GV. Nguy n V n Trúc - Khoa K thu t Công ngh , Tr

ng H Ph m V n

ng

11


Th c t p ngu i

(0 ậ 25) mm không có c , nên
ki m tra má đ ng và má t nh ph i
sát vào nhau, sau đó m i ch nh v
trí ắ0Ằ c a th

c chính trùng v i v

trí ắ0Ằ c a du xích.

i v i các

panme còn l i nh đư nêu

ph n

chu n b d ng c thì ph i ki m tra
đ chính xác c a th

c tr

c khi

đo. Ví d khi ta s d ng panme
(25 ậ 50) mm, ki m tra panme
b ng cách đ a c 25 mm vào t
vào đ u c đ nh, sau dùng tay v n
núm du xích đ di chuy n đ u di
đ ng t

sát vào c . Sau đó ta

ch nh v ch ắ0Ằ trên du xích trùng
v i v ch 25 trên th

c chính c a

panme, đi m chu n ban đ u c a
th

c (25 ậ 50) mm là 25.

T

ng t , đ i v i panme (50 ậ

75) mm; (75 ậ 100) mm thì t

ng

ng c chu n là 50; 75.
- Th c hi n đo: theo c u t o
panme trên thân th
panme ng

c chính c a

i ta chia đ u m i ô

cách nhau 0,5 mm, trên ng quay
c a du xích ng
v ch.

Nh

i ta chia đ u 50

v y đ i v i panme

nh : (0 ậ 25) mm; (25 ậ 50) mm;
(50 ậ 75) mm... thì t i v trí chu n
c a panme c

ng du xích quay ra

GV. Nguy n V n Trúc - Khoa K thu t Công ngh , Tr

ng H Ph m V n

ng

12


Th c t p ngu i

1 vòng thì đ u di đ ng di chuy n
0,5 mm. Nh v y ta đ

c v trí đo

c a các panme là: 0,5; 25,5 ho c
50,5 mm, t

ng

ng v i các

panme (0 -25); (25 ậ 50); (50 ậ
75). T đó ta th c hi n vi c đo và
đ c tr s trên th

c m t cách rõ

ràng và hi u qu .
B

H

ng d n th

ng xuyên:

- Thao tác c m th

c, c m chi Theo

ti t.
-

h

o các tr c có đ

dõi, Th c hi n

ng d n

đo.

ng kính khác

nhau đ dùng nhi u lo i panme.
C

-

c tr s trên th

H

ng d n k t thúc:

c m i l n đo.

- C ng c ph n th c hành.

Nêu v n đ .

- Gi i đáp th c m c.
-B od

ng panme.

1.5.3 V ch d u núng tâm l đ khoan 4 l

10 trên phôi thép t m 200x100x10

Hình 1.10
GV. Nguy n V n Trúc - Khoa K thu t Công ngh , Tr

ng H Ph m V n

ng

13

Th c t p ngu i

CÁC QUÁ TRÌNH H
N i dung

TT

Ph

NG D N

ng pháp th c hi n
GV

A

H

SV

ng d n ban đ u:

- Chu n b : D ng c
th

c k , th

th c hành H

ng

d n T p trung

c góc, đ a v ch d u, nêu ph

compa ph n, m i v ch, m i đ t, pháp

ng nghe,
v ch quan

sát

ng th ng theo

dõi,

búa.

đ

Phôi: Thép t m 200x100x10 nh

song

hình v 1.10

trình

M i SV m t phôi.

di n gi i.

- Trình t công vi c:

Thao

B

Ghi chú

c 1: V ch đ

song, ghi

chép

bày trình

t

các b

c.

tác

ng th ng song m u.

song.
Ph

ng pháp: Chi ti t đ t trên bàn

ph ng, dùng th

c lá đ chia đ u

kho ng cách c n v ch là 10 mm,
theo chi u ngang tính t

mép

chu n c a phôi.
B

c 2: Sau đó dùng th

c ke k

đ

ng song song theo chi u d c.

T

ng t ta k đ

ng song song

theo chi u ngang và vuông góc
v iđ
B

ng k tr

c.

c 3: V trí giao nhau nh b n

v đư cho, ta dùng m i đ t đ
núng tâm. Nh

v y công vi c

v ch d u đư xong.
B

H

ng d n th

ng xuyên:

- M i SV t th c hi n trên phôi Theo
GV. Nguy n V n Trúc - Khoa K thu t Công ngh , Tr

dõi, Th c hi n

ng H Ph m V n

ng

14


Th c t p ngu i

c a mình theo nh h

ng d n ban h

đ u.

ng

d n, bài t p.

kh c ph c sai

- Th c hi n trình t

theo h

ng h ng.

d n ban đ u.
C

H

ng d n k t thúc:

- C ng c ph n th c hành.

Nêu v n đ .

- Gi i đáp th c m c.
-B od
x

ng d ng c , v sinh nhà

ng.

GV. Nguy n V n Trúc - Khoa K thu t Công ngh , Tr

ng H Ph m V n

ng

15


Th c t p ngu i

BÀI 2: C T KIM LO I (10 ti t)
2.1 M C TIểU BẨI H C
2.1.1 V ki n th c:

SV hi u bi t ph

ng pháp s d ng d ng c c a th ngu i thông th

ng b ng

th công.
2.1.2 V k n ng:
Ráp l

i c a vào khung đúng theo chi u c t c a l

i c t theo hành trình đ y

đi.
Bi t thao tác c a.
2.1.3 Thái đ :
Ph i có tinh th n trách nhi m trong khi th c hành, th c hi n t t các qui t c an
toàn khi c a kim lo i.
Bi t c ng tác v i các thành viên trong nhóm trong quá trình h c t p.
2.2 CHU N B
2.2.1 Giáo viên:
Chu n b ph

ng ti n d y h c: B n v

Trang thi t b th c hành: ể tô, bàn ngu i
D ng c th c hành: D ng c v ch d u, d ng c đo, c a th ngu i (khung c a,
l

i c a), búa ngu i, ph n.
V t li u: Phôi thép CT3, đ m g , d u máy.
D ki n hình th c: T p trung h
Ph

ng d n, sau đó phân vi c th c hành.

ng pháp đánh giá ki n th c: Ki m tra thông qua s n ph m.

2.2.2 Sinh viên:
Trang b b o b th c hành.
Ki n th c liên quan đ n môn h c/HP: V k thu t, Dung sai k thu t đo.
Tài li u h c t p: Bài gi ng Th c t p ngu i.
2.3 N I DUNG BẨI GI NG
2.3.1 D ng c :

GV. Nguy n V n Trúc - Khoa K thu t Công ngh , Tr

ng H Ph m V n

ng

16


Th c t p ngu i

C a th ngu i (khung c a + l

i c a)

Hình 2.1
a. Yêu c u k thu t đ i v i c a th ngu i:
- Khung c a th ngu i ph i đúng yêu c u k thu t không b cong vênh, các bu
lông đ đ nh v và si t l
-L

i c a không đ

b. Ph
L

i c a ph i còn nguyên v n.
c s c m và h ng r ng c a.

ng pháp ráp l

i c a vào khung:

i c a ráp vào khung đ

c a chi u c t c a l

ic ah

c đ nh v b i hai ch t đ nh v trên bu lông
ng v phía tr

c. Tay trái gi đ u khung c a, tay

ph i v n êcu tai h ng, l c si t v a ph i không đ l
d gây gưy l

i c a trong quá trình c a, l

khung

i c a c ng quá ho c chùm quá,

i c a ph i l p ngay, n u xiên l ch ph i

l p l i.
2.3.2 Ph

ng pháp th c hành

a. T th :
V trí đ ng c a nh hình v

Hình 2.2
GV. Nguy n V n Trúc - Khoa K thu t Công ngh , Tr

ng H Ph m V n

ng

17


Th c t p ngu i

-

nh v chi u cao êtô theo t m vóc, tay ph i co t i khu u tay, c m c a đ t

lên m t êtô, góc gi a cánh tay và khu u tay ph i b ng m t góc 900.
đ

ng tr

c êtô quay ng

i hoàn toàn song song v i m k p c a êtô ho c

ng tâm tr c chi ti t.
- Thân ng

i quay sang trái so v i tr c êtô 1 góc 450.

- Chân trái ti n lên phía tr

c m t chút g n v i êtô, toàn thân d n lên phía trái.

- Hai góc chân t o v i nhau 1 góc 600  700 kho ng cách gi a 2 góc chân t
(200  300) mm.
b. T th c a tay:
- Các ngón tay ph i n m l y tay c m c a, ngón cái đ t lên phía tr
còn l i n m tay c m, phía d

c các ngón

i m t đ u c a tay c m t vào lòng bàn tay, không nên

du i ngón tay tr d c theo tay c m vì d b th

ng khi làm vi c.

- Tay trái gi l y c a, 4 ngón tay n m l y đai c tay h ng, cùi ngón cái đ t lên
ch tay c a n m v i l

i c a.

c. Thao tác c a:
- Khi đ y c a đi, tay trái v a n v a đ y, tay ph i gi c a th ng b ng và đ y
đi. Khi kéo v tay trái không n, tay ph i rút c a v nhanh h n lúc đi, nh ng v n
gi cho th ng b ng không nghiêng ngư.
60) l n/phút

y c a đi v v i t c đ nh p nhàng (40 ậ

- Khi c a hành trình đ y c a là hành trình c t g t, kéo c a là hành trình không
c t.
d. L c đè c a:
- L c đè c a ch y u c n c vào đ c ng c a v t li u mà quy t đ nh.
- L c đè c a đ i v i v t li u c ng ph i l n, n u không r ng c a không n
đ

c vào chi ti t, s x y ra hi n t

ng tr

t, làm l

i c a b cùn.

- L c đè c a đ i v i v t li u m m c n nh h n, n u không s làm r ng n quá
sâu, sinh ra hi n t

ng ắc n ch tẰ. Khi đ y c a

hành trình c t v phía tr

cc n

t ng l c đè, khi kéo v không nh ng không đè mà còn nên h i nâng c a lên đ gi m
mòn l

i c a.

GV. Nguy n V n Trúc - Khoa K thu t Công ngh , Tr

ng H Ph m V n

ng

18


Th c t p ngu i

2.3.3 H h ng, cách kh c ph c
a. H h ng:
- Do c a ch a v ng, khung c a b nghiêng ngư làm cho l
- Do đi u ch nh l

i c a n l ch m ch.

i c a ch a c ng.

- Do c a nh ng c nh s c nh n.
b. Kh c ph c:
- Khi r ng c a m ph i ng ng c a l y c a ra kh i m ch, l y h t r ng gưy n m
trong m ch, đem mài l i hai ba r ng

đo n b gưy và ti p t c c a.

- N u m ch b l ch ta b m ch đó và t o m ch c a m i

m ch sai.

2.3.4 K thu t an toàn

- Gi gìn tay không b sây sát do các rìa s c khi làm vi c, c n đeo g ng tay.
-L

i c a m c lên khung c a ph i c ng v a ph i, n u chùng quá l

b tu t, m ch c a không th ng. N u c ng quá d b gưy nguy hi m cho ng

ic ad

i thao

tác.
- Ph i k p th t ch t phôi trên êtô.
- Không dùng c a không có chuôi ho c chuôi b v .
- Khi c a g n đ t c n đ a nh tay, dùng m t tay đ v t tránh v t r i xu ng
chân.
- Không dùng mi ng ho c khí nén th i vào m ch c a vì phoi c a d bay vào
m t.
2.4 BẨI T P TH C HẨNH: C a chi ti t có kích th

c 35x95 mm

Hình 2.3
GV. Nguy n V n Trúc - Khoa K thu t Công ngh , Tr

ng H Ph m V n

ng

19


Th c t p ngu i

CÁC QUÁ TRÌNH H
N i dung

TT

Ph

NG D N

ng pháp th c hi n
GV

A

H

SV

ng d n ban đ u:

- Chu n b : D ng c
th

Ghi chú

c k , th

th c hành H

c góc, th

c c p, ráp l

ph n, m i v ch, m i đ t, búa, c a vào
th ngu i (khung + l

ng

d n T p trung
i c a nghe,

khung, quan

sát

i c a), kh i thao tác c a, theo

dõi,

v ch d u trên ghi

V.

Trang thi t b th c hành: ể tô, bàn phôi c n c a, trình
ngu i

k p phôi lên các b

Phôi: Thép CT3 35x1000 mm.

ê tô.

M i SV m t phôi.

Di n gi i và

- Trình t công vi c:

thao tác m u.

B

c 1: Ráp l

B

c 2: Chia phôi: dùng th

chép
t
c.

i c a vào khung.
c lá

đ t trên phôi và chia đ u t ng
đo n 97 mm.
B

c 3: V ch d u: đ t phôi lên

kh i V, dùng ph n v ch quanh
chu vi, đ d nhìn và d n h

ng

quá trình c a không b l ch.
B

c 4: Gá phôi lên ê tô sao cho

ph n c n c a ló ra (1 ÷ 2) phôi,
phôi gá lên ê tô n m gi a hai má
k p và song song v i m t bàn
ngu i, sau đó gi phôi và dùng tay
quay má đ ng ê tô đ k p phôi.
V i cánh tay đòn trên ê tô dùng
l c si t h t c (chi ti t đ c).
GV. Nguy n V n Trúc - Khoa K thu t Công ngh , Tr

ng H Ph m V n

ng

20


Th c t p ngu i

B

c 5: Th c hi n quá trình c a.

(c a phôi dài 97 mm, sau đó d a 2
đ u m ch c a còn l i tinh 95 mm)

B

H

ng d n th

- M i SV t

ng xuyên:
th c hi n c a m t Theo
h

phôi.
- Th c hi n trình t

theo h

H

d n, bài t p.

ng kh c ph c sai

d n ban đ u.
C

ng

dõi, Th c hi n

h ng.

ng d n k t thúc:

- C ng c ph n th c hành.

Nêu v n đ .

- Gi i đáp th c m c.
-B od
x

ng d ng c , v sinh nhà

ng.

GV. Nguy n V n Trúc - Khoa K thu t Công ngh , Tr

ng H Ph m V n

ng

21


Th c t p ngu i

BÀI 3: D A KIM LO I (25 ti t)
3.1 M C TIểU BẨI H C
3.1.1 V ki n th c:

SV hi u bi t ph

ng pháp d a kim lo i b ng d ng c c m tay.

3.1.2 V k n ng:
Rèn luy n k n ng th c hành ngu i đ nâng cao đ chính xác c a chi ti t khi
gia công b ng ph

ng pháp d a kim lo i.

3.1.3 Thái đ :
Ph i có tinh th n trách nhi m trong khi th c hành.
Bi t c ng tác v i các thành viên trong nhóm trong quá trình h c t p.
3.2 CHU N B
3.2.1 Giáo viên:
Chu n b ph

ng ti n d y h c: B n v

Trang b th c hành: ể tô, bàn ngu i.
D ng c th c hành: D a, v ch d u, d ng c đo, búa, th

c góc, ph n, bàn

ch i.
V t li u th c hành: Phôi t bài t p c t kim lo i.
D ki n hình th c: T p trung h
Ph

ng d n, sau đó phân vi c th c hành.

ng pháp đánh giá ki n th c: Ki m tra thông qua s n ph m.

3.2.2 Sinh viên:
Trang b b o h th c hành.
Ki n th c liên quan đ n môn h c/HP: V k thu t, Dung sai k thu t đo.
Tài li u h c t p: Bài gi ng Th c t p ngu i.
3.3 N I DUNG BẨI GI NG
3.3.1 Khái ni m
D a kim lo i là ph

ng pháp gia công ngu i, đ chi ti t gia công đ t đ chính

xác và đ bóng cao, đ chính xác đ t t (0,01 ÷ 0,05) mm.
3.3.2 C u t o, phân lo i
a. C u t o:
GV. Nguy n V n Trúc - Khoa K thu t Công ngh , Tr

ng H Ph m V n

ng

22


Th c t p ngu i

Hình 3.1
b. Phân lo i:
D a chia làm 3 lo i:

- D a ph thông
- D a đ c ch ng
- D a ch nh hình (d a th p c m)
Trong đó d a ph thông chia ra 5 lo i nh hình v :

Hình 3.2
a. D a hình ch nh t; b. D a hình vuông; c. D a tam giác; d. D a bán nguy t; e.
D a tròn.
3.3.3 K thu t d a c b n
a. Ch n chi u cao ê tô:
Chi u cao ê tô ph i phù h p v i t m vóc v trí c a ng
đ t d a lên m t chi ti t c n gia công.

i đ ng gia công, khi

b. V trí và t th đ ng d a:

Hình 3.3
GV. Nguy n V n Trúc - Khoa K thu t Công ngh , Tr

ng H Ph m V n

ng

23


Th c t p ngu i

- Ng

i d a đ ng tr

c ê tô ch ch ng

i v phía tr

c, tay ph i c m cán d a,

tay trái đ t d a lên chi ti t gia công, góc hai gót chân t o 1 góc kho ng (60 ÷ 75)0.
t gót chân trái cách gót chân ph i kho ng t (200 ÷ 300) mm.
nh v chi u cao ê tô theo t m vóc ng

-

i.

c. Cách c m d a:
- Tay ph i c m cán d a, sao cho ph n ôvan c a cán t a vào lòng bàn tay.
- Ngón tay cái c a bàn tay ph i đ t d c theo đ

ng tr c c a cán, các ngón tay

còn l i bóp ch t cán vào lòng bàn tay.
-

t lòng bàn tay trái ngang qua gi a và cách đ u mút d a (20  30) mm, các

ngón tay h i cong nh ng không đ

c b th ng xu ng, khu u tay trái h i nâng lên.

d. i u khi n l c n khi d a
Khi d a ta cho d a chuy n đ ng đ u
đư l

v trí n m ngang khi chi u dài thân d a

t h t b m t gia công, kéo d a v v trí ban đ u sau đó l i đ y d a, m i l n

đ y d a và lùi d a ch th c hi n m t l n c t nên g i là hành trình.
e. Ph

ng pháp d a

- D a d c: Là kho ng cách d a mà đ
d a

ng c t c a d a th ng theo đ

ng tâm

hành trình không kéo, kéo d a v đ ng th i di chuy n d a sang ngang m t

kho ng b ng ½ ho c chi u r ng b n d a.

Hình 3.4
- D a chéo: H
h

ng c t c a d a h p v i đ

ng chuy n đ ng c a d a trùng v i đ

ng tâm 1 góc 450, khi kéo v thì

ng tâm.

GV. Nguy n V n Trúc - Khoa K thu t Công ngh , Tr

ng H Ph m V n

ng

24


Th c t p ngu i

Hình 3.5
3.3.4 Các b

cd a

a. D a m t ph ng:
-

d a cho toàn b m t ph ng đ

c đ u và b ng ph ng, trong quá trình d a

m t ph ng, ph i d a theo chi u nh t đ nh và t ng m t m ng m t ph ng này di
chuy n song song đ n m ng m t ph ng khác, s di chuy n c a d a c n ti n hành
trong l n d a v kho ng cách di chuy n ngang m i l n (5 ÷ 10) mm, ho c h i nhô
h n chi u r ng c a d a. Khi d a g n đ t t i kích th
ph

c yêu c u, c n áp d ng

ng pháp d a chéo nhau đ b o đ m d a m t ph ng chính xác.
- Sau cùng có th áp d ng ph

ng pháp d a đ y đ ch nh s a nâng cao đ

bóng b m t c a chi ti t.
b. D a kh i góc vuông:
phôi gia công t d a mà hình thành hình d ng m t c t do 4 m t ph ng t o
nên có d ng hình vuông ho c hình ch nh t. Tr
trên phôi, r i c n c vào đ
đ

c khi d a vuông góc c n l y d u

ng k d a m t chu n, ti p đ n d a m t đ i di n, ta

c hai m t ph i song song v i nhau (dùng th

c c p đ đo), kích th

c ph i

chính xác, ti p sau đó d a m t th 3 sao cho nó vuông góc v i m t chu n. Sau cùng
d a m t th 4 c ng vuông góc v i m t chu n và song song v i m t th 3, đ ng th i
ph i b o đ m đ chính xác c a kích th

c. Thông th

mà 4 c nh ph i d a là hình vuông n i ti p c a đ
hình vuông quan h v i đ

ng phôi s ch là thanh tròn

ng tròn thì chi u dài c nh là a c a

ng kính d c a v t li u tròn s là: a = 0,707d; d = 1,414a.

c. D a m t cong:
D a m t cong tròn th

ng ti n hành theo 2 giai đo n:

Giai đo n 1: Gia công thô có th d a thành hình đa giác g n cong tròn, lúc này
có th áp d ng d a ngang đ đ t hi u qu d a cao.
GV. Nguy n V n Trúc - Khoa K thu t Công ngh , Tr

ng H Ph m V n

ng

25