Ngô Văn Hiển Giáo án Sinh học
12 Ban Cơ Bản
PHN NM : DI TRUYN HC
CHNG I : C CH DI TRUYN V BIN D
BI 1 : GEN , M DI TRUYN V QU TRèNH NHN ễI AND
I. Mc tiờu
- Hc sinh phỏt biu c khỏi nim gen , mụ t c cu trỳc chung ca gen cu trỳc
- Trỡnh by c cỏc chc nng ca a xit nucleic, c im ca s mó hoỏ thụng tin di truyn
trong a xit nucleic , lớ gii c vỡ sao mó di truyn l mó b ba
- Trỡnh by c thi im , din bin , kt qu, ý ngha ca c ch t sao ca AND
II.Thit b dy hc
- Hỡnh 1.1 , bng 1 mó di truyn SGK
- S c ch t nhõn ụi ca AND
- Mụ hỡnh cu trỳc khụng gian ca AND
- S liờn kt cỏc nucleotit trong chui pụlinuclờotit
- Mỏy chiu qua nu dựng bn trong
III. Tin trỡnh t chc bi hc
1 . Kim tra bi c
2. Bi mi
Hot ng ca thy v trũ Ni dung
Gen l gỡ ? cho vớ d ?
Gv gii thiu cho hs cu trỳc khụng gian
v cu trỳc hoỏ hc ca AND
Hot ng 1: Tỡm hiu v gen
Gv cho hs quan sỏt hỡnh 1.1
Hóy mụ t cu trỳc chung ca 1
gen cu trỳc
Chc nng cha mi vựng ?
- gv gii thiu cho hs bit gen cú
nhiu loi nh gen cu trỳc , gen
iu ho,,
Hot ụng 2 : Tỡm hiu v mó di
truyn
GV cho hs nghiờn cu mc II
Mó di truyn l gỡ
Ti sao mó di truyn l mó b ba
- HS nờu c : Trong AND ch cú 4
loi nu nhng trong pr li cú khong
I.Gen
1. Khỏi nim
Gen l mt on ca phõn t AND mang
thụng tin mó hoỏ 1 chui pụlipeptit hay 1
phõn t A RN
2.Cu trỳc chung ca gen cu trỳc
* gen cu trỳc cú 3 vựng :
- Vựng iu ho u gen : mang tớn hiu
khi ng
- Vựng mó hoỏ : mang thụng tin mó hoỏ
a.a
- Vựng kt thỳc :nm cui gen mang tớn
hiu kt thỳc phiờn mó
II. Mó di truyn
1. Khỏi nim
* Mó di truyn l trỡnh t cỏc nuclờụtit
trong gen quy nh trỡnh t cỏc a.a trong
phõn t prụtờin
1
Ngô Văn Hiển Giáo án Sinh học
12 Ban Cơ Bản
20 loi a.a
* nu 1 nu mó hoỏ 1 a.a thỡ cú 41 =4 t
hp cha mó hoỏ cho 20 a.a
*nu 2 nu mó hoỏ 1 a.a thỡ cú 42= 16 t
hp
*Nu 3 nu mó hoỏ 1 a.a thỡ cú 43= 64 t
hp tha mó hoỏ cho 20 a.a
- Mó di tuyn cú nhng c im gỡ ?
Hot ng 3 :Tỡm hiu v quỏ trỡnh
nhõn ụi ca ADN
Gv cho hs nghiờn cu mc III kt hp
qua sỏt hỡnh 1.2
Qỳa trỡnh nhõn ụi ADN xy ra
ch yu nhng thnh phn no
trong t bo ?
ADN c nhõn ụi theo nguyờn
tc no ? gii thớch?
Cú nhng thnh phn no tham
gia vo quỏ trỡnh tng hp ADN ?
Cỏc giai on chớnh t sao ADN
l gỡ ?
Cỏc nu t do mụi trng liờn kt
vi cỏc mch gc phi theo
nguyờn tc no ?
Mch no c tng hp liờn tc?
mch no tng hp tng on ? vỡ
sao ?
2. c im :
- Mó di truyn l mó b ba : ngha l c 3
nu ng k tip nhau mó hoỏ cho 1 a.a
hoc lm nhim v kt thỳc chui
pụlipeptit
- Mó di truyn c c theo 1 chiu 5 3
- Mó di truyn c c liờn tc theo tng
cm 3 nu, cỏc b ba khụng gi lờn nhau
-Mó di truyn l c hiu , khụng 1 b ba
no mó hoỏ ng thi 2 hoc 1 s a.a khỏc
nhau
- Mó di truyn cú tớnh thoỏi hoỏ : mi a.a
c mó hoỏ bi 1 s b ba khỏc nhau
- Mó di truyn cú tớnh ph bin : cỏc loi
sinh vt u c mó hoỏ theo 1 nguyờn
tc chung ( t cỏc mó ging nhau )
III. Qỳa trỡnh nhõn ụi ca ADN
* Thi im : trong nhõn t bo , ti cỏc
NST, kỡ trung gian gia 2 ln phõn bo
*Nguyờn tc: nhõn ụi theo nguyờn tc b
sung v bỏn bo ton
* Din bin : + Di tỏc ụng ca E
ADN-polime raza v 1 s E khỏc, ADN
dui xon ,2 mch n tỏch t u n
cui
+ C 2 mch u lm mch gc
+ Mi nu trong mch gc liờn kt vi 1 nu
t do theo nguyờn tc b sung :
A
gc
= T
mụi trng
T
gc
= A
mụi trng
G
gc
= X
mụi trng
X
gục
= G
mụi trũng
* Kt qu : 1 pt ADN m
1ln t sao
2 ADN con
*í ngha : - L c s cho NST t nhõn
2
Ngô Văn Hiển Giáo án Sinh học
12 Ban Cơ Bản
kt qu t nhõn ụi ca ADN nh
th no
ụi , giỳp b NST ca loi gi tớnh c
trng v n nh
IV. Cng c :
nờu nhng im ging nhau v khỏc nhau gia s t nhõn ụi ca ADN sinh vt nhõn
s v sinh vt nhõn thc
V. Bi tp v nh :
chun b cõu hi v bi tp trang 10 SGK , c trc bi 2
tỡm hiu cu trỳc khụng gian v cu trỳc hoỏ hc, hc nng ca ADN
3
Ngô Văn Hiển Giáo án Sinh học
12 Ban Cơ Bản
ngy son :
Tit 2 BI 2 : PHIấN M V DCH M
I. Mc tiờu
- Trỡnh by c thi im ,din bin, kt qu , ý ngha ca c ch phiờn mó
-Bit c cu trỳc ,chc nng ca cỏc loi ARN
- Hiu c cu trỳc a phõn v chc nng ca prụtein
- Nờu c cỏc thnh phn tham gia vo quỏ trỡnh sinh tng hp prụtein, trỡnh t din bin ca
quỏ trỡnh sinh tng hp pr
- Rốn luyn k nng so sỏnh ,khỏi quỏt hoỏ, t duy hoỏ hc thụng qua thnh lp cỏc cụng thc
chung
- Phỏt trin nng lc suy lun ca hc sinh qua vic xỏc nh cỏc b ba mó sao va s a.a trong pt
prụtein do nú quy nh t chiu ca mó gc suy ra chiu mó sao v chiu dch mó
II. Thit b dy hc
- S cu trỳc phõn t tARN
- S khỏi quỏt quỏ trỡnh dch mó
- S c ch dch mó
- S hot ng ca pụliribụxụm trong quỏ trỡnh dch mó
III. Tin trỡnh t chc bi hc
1. Kim tra bi c
- Mó di truyn l gỡ ? vỡ sao mó di truyn l mó b ba /
- Nguyờn tc b sung v bỏn bo ton th hin nh th no trong c ch t sao ca ADN?
2. Bi mi :
Hot ng ca thy v trũ Nụi dung
* Hot ng 1: Tỡm hiu v phiờn mó
- Gv t vn : ARN cú nhng loi
no ? chc nng ca nú ?. yờu cu hc
sinh c sgk v hon thnh phiu hc
tp sau
mARN tARN rARN
cu tr
ỳc
chc n
ng
* Hot ng 2 :Tỡm hiu c ch phiờn
I. Phiờn mó
1. Cu trỳc v chc nng ca cỏc loi
ARN
ni dung PHT
2.C ch phiờn mó
4
Ngô Văn Hiển Giáo án Sinh học
12 Ban Cơ Bản
mó
- Gv cho hs quan sỏt hinh 2.2 v c
mc I.2
? Hóy cho bit cú nhng thnh phn
no tham gia vo quỏ trỡnh phiờn mó
? ARN c to ra da trờn khuụnmu
no
? Enzim no tham gia vo quỏ trỡnh
phiờn mó
? Chiu ca mch khuụn tng hp
mARN ?
? Cỏc ri Nu trong mụi trng liờn kt
vi mch gc theo nguyờn tc no
? Kt qu ca quỏ trỡnh phiờn mó l gỡ
? Hin tng xy ra khi kt thỳc quỏ
trỡnh phiờn mó
HS nờu c :
* a s cỏc ARN u c tng hp
trờn khuụn ADN, di tỏc dng ca
enzim ARN- polime raza mt on ca
phõn t ADN tng ng vi 1 hay 1 s
gen c thỏo xon, 2 mch n tỏch
nhau ra v mi nu trờn mch mó gc kt
hp vi 1 ribụnu ca mt ni bo theo
NTBS , khi E chuyn ti cuụi gen gp
tớn hiu kt thỳc thỡ dng phiờn mó, pt
m ARN dc gii phúng
* Hot ng 3 :
- gv nờu vn : pt prụtờin c hỡnh
thnh nh th no ?
- yờu cu hs quan sỏt hỡnh 2.3 v n/c
mc II
*? Qt tng hp cú nhng tp no tham
gia
?a.a c hot hoỏ nh gn vi cht no
? a.a hot hoỏ kt hp vi tARN nhm
mc ớch gỡ
? mARN t nhõn t bo cht kt hp
vi ri v trớ no
? tARN mang a.a th my tin vo v
trớ u tiờn ca ri? v trớ k tip l ca t
* Thi im : xy ra trc khi t bo
tng hp prụtờin
* Din bin: di tỏc dng ca enzim
ARN-pol, 1 on pt ADN dui xon v
2 mch n tỏch nhau ra
+ Ch cú 1 mch lm mch gc
+ Mi nu trong mi mch gc kt hp
vi 1 Ri nu t do theo NTBS
A
gc
- U
mụi trng
T
gc
- A
mụi trng
G
gc
X
mụi trng
X
gc
G
mụi trng
chui poli ribonucleotit cú cu trỳc
bc 1. nu l tARN , rARN thỡ tip tc
hỡnh thnh cu trỳc ko gian bc cao hn
+ sau khi hỡnh thnh ARN chuyn qua
mng nhõn ti t bo cht, ADN xon
li nh c
* Kt qu : mt on pt ADN 1 Pt
ARN
* í ngha : hỡnh thanh ARN trc tip
tham gia vo qt sinh tng hp prụtờin
quy nh tớnh trng
II. Dch mó
1. Hot hoỏ a.a
- Di tỏc ng ca 1 s E cỏc a.a t do
trong mt ni bo dc hot hoỏ nh gn
vi hp cht ATP
- Nh tỏc dng ca E c hiu, a.a dc
hot hoỏ liờn kt vi tARN tng ng
phc hp a.atARN
2. Tng hp chui pụlipeptit
- m A RN tip xỳc vi ri v trớ mó u
( AUG), tARN mang a.a m u(Met)
Ri, i mó ca nú khp vi mó ca a.a
m u/mARN theo NTBS
- a.a
1
- tARN ti v trớ bờn cnh, i
5
Ngô Văn Hiển Giáo án Sinh học
12 Ban Cơ Bản
ARN mang a.a th my ? liờn kt no dc
hỡnh thnh
? Ri cú hot ng no tip theo? kt qu
cu hot ng ú
? S chuyn v ca ri n khi no thỡ kt
thỳc
? Sau khi dc tng hp cú nhng hin
tng gỡ xy ra chui polipeptit
? 1 Ri trt ht chiu di mARN tng
hp dc bao nhiờu pt prụtờin
* sau khi hs mụ t c ch gii mó 1 Ri
gv thụng bỏo v trng hp 1 pụlụm.
Nờu cõu hi
?? nu cú 10 ri trt ht chiu di
mARN thỡ cú bao nhiờu pt prụtờin dc
hỡnh thnh ? chỳng thuc bao nhiờu
loi?
mó ca nú khp vi mó ca a.a
1
/mARN
theo NTBS, liờn kt peptit dc hỡnh thnh
gia a.a m u v a.a
1
- Ri dch chuyn 1 b ba/m ARNlmcho
tARN ban u ri khi ri, a.a
2
-tARN
Ri, i mó ca nú khp vi mó ca
a.a
2
/mARN theo NTBS, liờn kt peptit
dc hỡnh thn gia a.a
1
v a.a
2
- S chuyn v li xy ra n khi Ri tip
xỳc vi mó kt thỳc/mARN thỡ tARN
cui cựng ri khi ri chui polipeptit
dc gii phúng
- Nh tỏc dng ca E c hiu, a.a m
u tỏch khi chui poli, tip tc hỡnh
thnh cu trỳc bc cao hn pt prụtờin
hon chnh
*Lu ý : mARN dc s dng tng hp
vi chc chui poli cựng loi ri t hu,
cũn riboxụm c s dng nhiu ln
IV. Cng c
- cỏc c ch di truyn cp pt : t sao , sao mó va gii mó
- s kt hp 3 c ch trờn trong qt sinh tng hp pr m bo cho c th tng hp thng
xuyờn cỏc pr c thự, biu hin thnh tớnh trng di truyn t b m cho con gỏi
- cụng thc :
6
Ngô Văn Hiển Giáo án Sinh học
12 Ban Cơ Bản
Ngy son:25.8.2008 Tit 3 BI 3: IU HO HOT NG CA GEN
I. Mc tiờu
- Hc sinh hiu dc th no l iu ho hot ng ca gen
-hiu dc khỏi nim ụperon v trỡnh by dc cu trỳc ca ụperon
- gii thớch dc c ch iu ho hot ng ca ụperon Lac
II. Thit b dy hc
- hỡnh 3.1, 3.2a, 3.2b
III. Tin trỡnh t chc bi hc
1. Kim tra bi c
- trỡnh by din bin v kt qu ca quỏ trỡnh phiờn mó
2. Bi mi :
Hot ng ca thy v trũ
ni dung
* hot ng 1:
Gv t vn : iu ho hot ng
ca gen chớnh l iu ho lng sn
phm ca gen dc to ra.
? iu ho hot ng ca gen cú ý
ngha nh th no i vi c th sinh
vt ?
* hot ng 2 : tỡm hiu iu ho
hot ng ca gen sinh vt nhõn
s
I.Khỏi quỏt v iu ho hot ng ca
gen
- iu ho hot ng ca gen chớnh l iu
ho lng sn phm ca gen dc to ra trong
t bo nhm amt bo cho hot ng sng
ca t bo phự hp vi iu kin mụi trng
cng nh s phỏt trin bỡnh thng ca c
th
II. iu ho hot ng ca gen sinh vt
nhõn s
7
Ngô Văn Hiển Giáo án Sinh học
12 Ban Cơ Bản
GV yờu cu hc sinh nghiờn c
mc II.1 v quan sỏt hỡnh 3.1
? ụpe ron l gỡ
? da vo hỡnh 3.1 hóy mụ t cu
trỳc ca ụpe ron Lac
* hot ng 3 :gv yờu cu hc sinh
nghiờn c mc II.2 v quan sỏt
hỡnh 3.2a v 3.2b
? quan sỏt hỡnh 3.2a mụ t hot ng
ca cỏc gen trong ụpe ron lac khi
mụi trng khụng cú lactụz
? khi mụi trng khụng cú cht cm
ng lactụz thỡ gen iu ho ( R) tỏc
ng nh th np c ch cỏc gen
cu trỳc khụng phiờn mó
? quan sỏt hỡnh 3.2b mụ t hot ng
ca cỏc gen trong ụpe ron Lac khi
mụi trng cú lactụz?
? ti sao khi mụi trng cú cht cm
ng lactụz thỡ cỏc gen cu trỳc hot
ụng phiờn mó
1. mụ hỡnh cu trỳc ope ron Lac
- cỏc gen cú cu trỳc liờn quan v chc
nng thng dc phõn b lin nhau thnh
tng cm v cú chung 1 c ch iu ho gi
chung la ụpe ron
- cu trỳc ca 1 ụpe ron gm :
+ Z,Y,A : cỏc gen cu trỳc
+ O( ope rato) : vựng vn hnh
+ P( prụmte r) : vựng khi ng
+R: gen iu ho
2.s iu ho hot ng ca ụperon lac
* khi mụi trng khụng cú lac tụ z: gen
iu hoa R tng hp prụtờin c ch ,
prụtờin c ch gn vo gen vn hnh O lm
c ch phiờn mó ca gen cu trỳc ( cỏc gen
cu trỳc khụng biu hiờn)
* khi mụi trng cú lactụz: gen iu ho R
tng hp prụtờin c ch,lactụz nh l cht
cm ng gn vo v lm thay i cu hỡnh
prụtờin c ch , prụtờin c ch b bt hot
khụng gn dc vo gen vn hnh O nờn gen
c t do vn hnh hot ng ca cỏc gen
cu trỳc A,B,C giỳp chỳng phiờn mó v dch
mó ( biu hin)
IV.Cng c
8
Ngô Văn Hiển Giáo án Sinh học
12 Ban Cơ Bản
-* gii thớch c ch iu ho hot ng ca ụpe ron lac
V. Bi tp v nh
chun b cỏc cõu hi sỏch giỏo khoa
ngy son : 28.8.2008
tit 4 BI 4 : T BIN GEN
I. Mc tiờu
- hs hiờu c khỏi nim ,nguyờn nhõn, c ch phỏt sinh v c chộ biu hin ca t bin, th
t bin va phõn bit c cỏc dng t bin gen
- phõn bit rừ tỏc nhõn gõy t bin v cỏch thc tỏc ng
- c ch biu hin ca t bin gen
- hu qu ca t bin gen
- rốn luyn k nng phõn tớch ,so sỏnh,khỏi quỏt hoỏ thụng qua c ch biu hin t bin
rn luyn k nng so sỏnh ,k nng ng dng ,thỏy c hu qu ca t bin i vi con
ngi v sinh vt
II.Thit b dy hc
- tranh nh, ti liu su tm v bin d, c bit l t bin gen ng vt ,thc vt v con
ngi
- s c ch biu hin t bin gen
- hỡnh 4.1,4.2 sỏch giỏo khoa
III. Tin trỡnh t chc dy hc
1. kim tra bi c :
- th no l iu ho hot ng ca gen ? gii thớch c ch iu ho hot ng ca ụperon Lac
2. bi mi :
hot ng ca thy v trũ ni dung
* hot ng 1: tỡm hiu v t bin
gen
Gv yờu cu hs c mc I.1 tỡm hiu
nhng du hiu mụ t khỏi nim t
bin gen
Hs quan sỏt tranh nh v a ra nhn
xột
? t bin gen xy ra oqr cp pt
cú liờn quan n d thay i ca yu
t no? khỏi nim
? nguyờn nhõn no gõy nờn ụt bin
gen
I. t biờn gen
1. khỏi nim
- l nhng bin i nh trong cu ca gen
liờn quan n 1 (t bin im ) hoc mt
s cp nu
- a s t bin gen l cú hi,mt s cú li
hoc trung tớnh
- tỏc nhõn gõy t bin gen:
+tia t ngoi
+tia phúng x
+cht hoỏ hc
9
Ngô Văn Hiển Giáo án Sinh học
12 Ban Cơ Bản
Hs trỡnh by dc cỏc tỏc nhõn gõy t
bin
? vy nguyờn nhõn no lm tng cỏc
tỏc nhõn t bin cú trong mt?
( - hm lng khớ thi tng cao c
bit la CO2 lm trỏi t núng lờn gõy
hiu ng nh kớnh
- mn chn tia t ngoi dũ r do khớ
thi nh mỏy, phõn bún hoỏ hc,
chỏy rng.
- khai thỏc v s dng ko hp lớ
ngun ti nguyờn thiờn nhiờn
? cỏch hn ch ( hn ch s dng
cỏc nguyờn liu hoỏ cht gõy ụ
nhim mt, trng nhiu cõy xanh, x
lớ cht thi nh mỏy, khai thỏc ti
nguyờn hp lớ )
***? t bin gen cú luụn dc biu
hin ra kiu hỡnh
Gv ly vd cho hs hiu: ngi b bch
tng do gen ln (a) quy nh
Aa, AA : bỡnh thng
-aa :biu hin bch tng th t
bin
hoc ch khi mt thun li nú mi
biu hin: rui cú gen khỏng D DT
ch trong mt cú D DT mi biu hin
? vy th t bin l gỡ
** hot ng 2: tỡm hiu cỏc dng
t bin gen
Cho hs quan sỏt tranh v cỏc dng
b gen : yờu cu hs hon thanh PHT
dng B
Khỏi nim
hu qu
Thay thờ
1 cp nu
Thờm
hoc mt
1 cp nu
gv: Ti sao cựng la b
+ sc nhit
+ ri lon qt sinh lớ sinh hoỏ trong c th
* th t bin: l nhng cỏ th mang t
bin ó biu hin ra kiu hỡnh ca c th
2.cỏc dng t bin gen ( ch cp n
t bin im)
- thay thờ mt cp nu
- thờm hoc mt mt cp nu
10
Ngô Văn Hiển Giáo án Sinh học
12 Ban Cơ Bản
thay th co nu m cú
trng hp nh hng
n cu trỳc cua
prụtờin ,cú trng hp
ko,yu t quyt nh l
gỡ ?
( yu t quyt nh l b
ba mó hoỏ a.a cú b thay
i ko, sau b b ba cú
quy nh a.a mi ko
* nờu b ba m u ( AUG) hoc b
ba kt thỳc(UGA) b mt 1 cp nu
ko tng hp prụtờin hoc kộo di s
tng hp
* hot ng 3: tỡm hiu c ch
phỏt sinh t bin gen
Gv cho hs c mc II.1 gii thớch cỏc
trng thỏi tn ti ca baznit: dng
thng v dng him
- hs quan sỏt hinh4.1 sgk
? hỡnh ny th hin iu gỡ ? c ch
ca qt ú
* gv : t bin phỏt sinh sau my
ln ADN tỏi bn ? yờu cu hs in
tip vo phn nhỏnh dũng k cũn
trng trong hỡnh, ú l cp nu no?
- hs c muc II.2 nờu cỏc nhõn t
gõy b v kii b do chỳng gõy ra
* hot ng 4: tỡm hiu v hu qu
chung v ý ngha ca t bin gen
Hs c mc III.1
? loi t bin no cú ý ngha trong
tin húa
? t bin gen cú vai trũ nh th no
? ti sao núi t bin gen l ngun
nguyờn liu quan trng cho tin hoỏ
v chn ging trong khi a s b gen
cú hi, tn s b gen rt thp
( do 1 s b trung tớnh hoc cú li v
so vi b NST thỡ ph bin hn v ớt
II. C ch phỏt sinh t bin gen
1. s kờt cp khụng ỳng trong nhõn
ụi ADN
* C ch : baz ni thuc dng him ,cú
nhng v trớ liờn kt hidro b thay i
khin chỳng kt cp khụng ỳng khi tỏi
bn
2. tỏc ng ca cỏc nhõn t t bin
- tỏc nhõn vt lớ ( tia t ngoi)
- tỏc nhõn hoỏ hc( 5BU) : thay th cp
A-T bng G-X
- Tỏc nhõn sinh hc( 1 s virut) : t bin
gen
III. Hu qu v ý ngha ca t bin gen
1. hu qu ca ụt bin gen
- t bin gen lm bin i cu trỳc
mARN bin i cu trỳc prụtờin thay i
t ngt v 1 hay 1 s tớnh trng
-a s cú hi ,gim sc sng ,gen t bin
lm ri lon qt sinh tng hp prụtờin
- mt s cú li hoc trung tớnh
2. vai trũ v ý ngha ca t bin gen
a. i vi tin hoỏ
-Lm xut hin alen mi
-Cung cp nguyờn liu cho tin hoỏ v
chn ging
b. i vi thc tin
11
Ng« V¨n HiÓn Gi¸o ¸n Sinh häc
12 Ban C¬ B¶n
ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức
sống )
IV. Củng cố
- phân biệt đột biến và thể đột biến
- Đột biến gen là gif ? dc phát sinh như thế nào
- mối quan hệ giữa ADN – A RN- Pr tính trạng hậu quả của đọt biến gen
V. Bài tập về nhà
- sưu tầm tài liệu về đột biến ở sinh vật
- Đọc trước bài 5
- Đọc mục em có biết trang 23 sách giáo khoa
*bổ sung: minh hoạ cho những hậu quả của các dang đột biến gen bằng sơ đồ
Mạch gốc : - XGA – GAA –TTT –XGA -
m A RN -GXU –XUU –AAA –GXU-
a.a -ala –leu –lys –ala-
thay A=X
Mạch gốc : -XGA –GXA –TTT –XGA
-GXU –XGU –AAA –GXU
a.a -ala –arg –lys –ala
12
Ngô Văn Hiển Giáo án Sinh học
12 Ban Cơ Bản
Ngy son:
BI 5 : NHIM SC TH V T BIN CU TRC NST
I.Mc tiờu
- mụ t c hỡnh thỏi cu trỳc v chc nng ca NST
- nờu c cỏc c im b NST c trng ca mi loi
- trỡnh by khỏi nim v nguyờn nhõn phỏt sinh t bin cu trỳc NST, mụ t c cỏc loi t
bin cu trỳc NST v hu qu , ý ngha ca dng t bin ny trong tin hoỏ
- rốn luyn k nng phõn tớch ,khỏi quỏt thụng qua phõn tớch nguyờn nhõn, ý ngha ca t bin
cu trỳc NST
II. Thit b dy hc
- bng s lng NST ( 2n) ca 1 s loi sinh vt
- s bin i hỡnh thỏi ca NST qua cỏc kỡ ca quỏ trỡnh nguyờn phõn
- s cu trỳc NST
- S s sp xp cua ADN trong NST ca sinh vt nhõn chun
III. Tin trỡnh t chc bi hc
1. kim tra bi c
- t bin gen l gỡ? t bin gen c phỏt sinh nh th no? hu qu ca t bin gen
bi mi
hot ng ca thy v trũ ni dung
Gv thụng bỏo : sinh vt cú nhõn chớnh
thc,VCDT cp t bo l NST
*Hot ng 1: tỡm hiu hỡnh thỏi ,cu
trỳc NST
? VCDT vi rut v sv nhõn s l gỡ ?(
vr l ADN kộp hoc down hoc ARN.
sv nhõn s l ADN mch kp dng
vũng.
Gv thụng bỏo: chỳng ta tỡm hiu v vcdt
sv nhõn thc ú l NST
* HS c mc I.3.a tỡm hiu v vt cht
cu to nờn NST, tớnh c trng ca b
I. Nhim sc th
1. hỡnh thỏi v cu trỳc hin vi ca
NST
13
Ngô Văn Hiển Giáo án Sinh học
12 Ban Cơ Bản
NST mi loi, trng thỏi tn ti ca cỏc
NST trong t bo xụma
* gv yờu cu hs nh li kin thc c v
phõn bo? Hỡnh thỏi NST qua cỏc kỡ
phõn bo v a ra nhn xột
( yờu cu nờu dc :hỡnh dng c trng
cho tng loi v nhin rừ nht kỡ gia
ca np)
b NST cỏc loi khỏc nhau cú khỏc
nhau ko?
** quan sỏt hỡnh 5.1 sgk hóy mụ t cu
trỳc hin vi ca NST ??
? tõm ng cú chc nng gỡ
( gv b sung thờm kin thc sgk)
*
hot ng 2: tỡm hiu v cu trỳc
siờu hin vi ca NST
- GV cho hs quan sỏt tranh hỡnh 5.2 sgk
* hỡnh v th hin iu gi?( mc
xon)
Gv t vn : trong nhõn mi t bo
n bi cha 1m ADN, bng cỏch no
lng ADN khng l ny cú th xp
gn trong nhõn
Hs:ADN c xp vo 23 NST v c
gúi gn theo cỏc mc xon cun
khỏc nhau lm chiu di co ngn li
hng nghỡn ln
? NST c cu to t nhng thnh
phn no?
?trt t sp xp ca pt ADN v cỏc
khi cu prụtờin
? cu to ca 1 nuclờoxụm
? chui poli nuclờụxụm
? ng kớnh ca si c bn ,si nhim
sc
??da vo cu trỳc hóy nờu chc nng
ca NST: ?
-lu gi ,bo qun vf truyn t TTDT
( lu gi nh mang gen, bo qun vỡ
2. Cu trỳc siờu hin vi
Thnh phn : ADN v prụtờin hi ston
* cỏc mc cu trỳc:
+ si c bn( mc xon 1)
+ si cht nhim sc( mc xon 2)
+ crụmatit ( mc xon 3)
* mi NST cú 3 b phn ch yu
+ tõm ng:
+u mỳt
+trỡnh t khi u nhõn ụi ADN
3. chc nng ca NST
-lu gi , bo qun v truyn t thụng
tin di truyn
14
Ngô Văn Hiển Giáo án Sinh học
12 Ban Cơ Bản
ADN liờn kt vi histon v cỏc mc
xon khỏc nhau. truyn t vỡ cú kh
nng t nhõn ụi, phõn li ,t hp )
*hot ụng 3 : tỡm hiu t bin cu
trỳc NST
* GV yờu cu hs c thụng tin sgk nờu
khỏi nim t bin cu trỳc nst
? cú th phỏt hin t bin cu trỳc
NST bng cỏch no
Pp t bo vỡ NST l vcdt cp t
bo)
gv phỏt PHT cho hs yờu cu
hon thnh pht
t s ABCDE. FGHIK
? on b mt cú th l E. FG dc ko?
ti sao b dng ny thng gõy cht (
do mt cõn bng h gen)
*ti sao dang t bin o on ớt hoc
ko nh hng n sc sng
( ko tng,ko gim VCDT ,ch lm tng
s sai khỏc gia cỏc NST)
*ti sao dng b chuyn on thng
gõy hu qu nghiờm trng?
( do s chuyn on cú thay i ln
trong cu trỳc,khin cho cỏc NST trong
cp mt trng thỏi tng ng khú
khn trong phỏt sinh giao t )
II. t bin cu trỳc NST
1. Khỏi nim
L nhng bin i trong cu trỳc ca
NST, cú th lm thay i hỡnh dng v
cu trỳc NST
2. cỏc dng t bin cu trỳc NST v
hu qu ca chỳng
* nguyờn nhõn:
- tỏc nhõn vt lớ, hoỏ hc , sinh hc
ỏp ỏn phiu hc tp
dng
t bin
Khỏi nim hu qu Vớ d
1. mt
on
s ri rng tng on
NST,lm gim s lng
gen trờn ú
thng gõy cht, mt
on nh khụng nh
hng
mt on NST 22
ngi gõy ung
th mỏu
2. lp
on
1 on NST b lp li 1
ln hay nhiu ln lm
tng s lng gen trờn
ú
Lm tng hoc gim
cng biu hin ca
tớnh trng
lp on rui
gim gõy hin
tng mt li ,
mt dt
3. o
on
1 on NST b t ra ri
quay ngc 1800 lm
thay i trỡnh t gen trờn
Cú th nh hng hoc
khụng nh hng n
sc sng
rui gim thy
cú 12 dng o
on liờn quan n
15
Ngô Văn Hiển Giáo án Sinh học
12 Ban Cơ Bản
ú kh nng thớch
ng nhit khỏc
nhau ca mụi
trng
4.
chuyn
on
L s trao i on gia
cỏc NST khụng tng
ng ( s chuyn i gen
gia cỏc nhúm liờn kt )
- chuyn on ln
thng gõy cht hoc
mt kh nng sinh sn.
ụi khi cú s hp nht
cỏc NST lm gim s
lng NST ca loi, l
c ch quan trng hỡnh
thnh loi mi
- chuyn on nh ko
nh hng gỡ
IV.Cng c
- cu trỳc phự hp vi chc nng ca NST
- 1 NST b t thnh nhiu on sau ú ni li nhng ko ging cu trỳc c, ú cú th l
dng t bin no
Bi tõp.
Trong 1 qun th rui gim ngi ta phỏt hin NST s III cú cỏc gen phõn b theo nhng trỡnh
t khỏc nhau nh sau
1. ABCGFEDHI
2. ABCGFIHDE
3. ABHIFGCDE
Cho bit õy la nhng t biờn o on NST. Hóy gch di nhng on b o v th xỏc
nh mi liờn h trong qt phỏt sinh cỏc dng b o ú
Ngy son :
BI 6 : T BIN S LNG NHIM SC TH
I.Mc tiờu
- hc sinh hiu c cỏc dng t bin s lng NST , hu qu ca t bin i vi con ngi
v sinh vt, thy c ng dng ca t bin trong i sng sn xut
- hiu c khỏi nim,c ch phỏt sinh, tớnh cht biu hin ca tng dng t bin s lng
NST
- phõn bit chớnh xỏc cỏc dng t bin s lng NST
- phõn tớch rỳt ra nguyờn nhõn ,hu qa, ý ngha ca t bin s lng NST
II. Thit b dy hc
- hỡnh 6.1,6.2,6.3,6.4 sỏch giỏo khoa
- hỡnh nh v cỏc dng biu hin ca t bin s lng NST
16
Ng« V¨n HiÓn Gi¸o ¸n Sinh häc
12 Ban C¬ B¶n
III. Tiến trình tổ chức dạy học
1. kiểm tra bài cũ
- Đột biến cấu trúc NST là gì? có những dạng nào, nêu ý nghĩa
2. bài mới
hoạt động của thầy và trò nội dung
Gv yêu cầu hs đọc sgk
? đột biến số lượng NST là gì , có
mấy loại?
* hoạt động 1: tìm hiểu đột biến
lệch bội
- gv cho hs quan sát hình 6.1 sgk
? trong tế bào sinh dưỡng bộ NST
tồn tại như thế nào
( thành từng cặp tương đồng)
Gv nêu ví dụ: NST của ruồi giấm
2n=8 nhưng có khi kại gặp 2n=7,
2n=9, 2n=6 đột biến lệch bội
? vậy thế nào là đột biến lệch bội
( dị bội)
? nếu trong tế bào sinh dưỡng có 1
cặp NST bị thiếu 1 chiếc, bộ NST sẽ
là bao nhiêu ( 2n-1)
? quan sát hình vẽ sgk cho niết đó là
dạng đột biến lệch bội nào,? phân
biệt các thể đột biến trong hình đó
* hoạt động 2: tìm hiểu cơ chế
phát sinh đột biến lệch bội
Gv ? nguyên nhân làm ảnh hưởng
đến quá trình phân li của NST ( do
rối loạn phân bào )
? trong giảm phân NST được phân li
ở kì nào?
vậy nếu sự không phân li xảy ra ở kì
sau 1 hoặc kì sau 2 cho kết quả đột
biến có giống nhau ko?
( gv giải thích thêm về thể khảm)
? hãy viết sơ đồ đột biến lệch bội xảy
Là sự thay đổi về số lượng NST trong tế
bào : lệch bội, tự đa bội , dị đa bội
I. Đột biến lệch bội
Là đột biến làm biến đổi số lượng NST chỉ
xảy ra ở 1 hay 1 số cặo NST tương đồng
• gồm : + thể không nhiễm
+ thể một nhiễm
+ thể một nhiễm kép
+ thể ba nhiễm
+ thể bốn nhiễm
+ thể bốn nhiễm kép
2. cơ chế phát sinh
* trong giảm phân: một hay vài cặp ST
nào đó không phân li tạo giao tử thừa hoặc
thiếu một vài NST . các giao tử này kết
hợp với giao tử bình thường sẽ tạo các thể
lệch bội
* trong nguyên phân ( tế bào sinh dưỡng )
: một phần cơ thể mang đột biến lệch bội
và hình thành thể khảm
17
Ngô Văn Hiển Giáo án Sinh học
12 Ban Cơ Bản
ra vi cp NST gii tớnh
( gv cung cp thờm v biu hin
kiu hỡnh ngui th lch bi vi
cp NST gii tớnh
? theo em t bin lch bi gõy hu
qu gỡ
Cú ý ngha gỡ?
Gv : thc t cú nhiu dng lch bi
khụng hoc ớt nh hng sc sng
ca sv nhng loi ny cú ý ngha gỡ
trong tin hoỏ v chn ging?
?cú th s dng loi t bin lch
bi no a NST theo ý mun vo
cõy lai ? ti sao ?
( th khụng)
* hot ng 3: tỡm hiu t bin
a bi
- hs c mc II.1.a a ra khỏi nim
th t a bi
Gv hng dn hs quan sỏt hỡnh 6.2
*? hỡnh v th hin gỡ
? th tam bi dc hỡnh thnh nh th
no
? th t bi dc hỡnh thnh nh th
no
? cỏc giao t nv 2n dc hỡnh thnh
nh th no, nh qt no
? ngoi c ch trờn th t b cũn cú
th hỡnh thnh nh c ch no na
**? s khỏc nhau gia th t a bi
v th lch bi
( lch bi xy ra vi 1 hoc 1 vi
cp NST , t a bi xy ra vi c b
NST )
Gv hng dn hs quan sỏt hỡnh 6.3
? phộp lai trong hỡnh gi tờn l gỡ
?c th lai xa cú c im gi
? b NST ca c th lai xa trc v
sau khi tr thnh th t bi
3. Hu qu
mt cõn bng ton b h gen ,thng gim
sc sng ,gim kh nng sinh sn hoc
cht
4. ý ngha
Cung cp nguyờn liu cho tin hoỏ
-s dng lch bi a cỏc NST theo ý
mun vo 1 ging cõy trng no ú
II. t bin a bi
1. t a bi
a. khỏi nim
l s tng s NST n bi ca cựng 1 loi
lờn mt s nguyờn ln
- a bi chn : 4n ,6n, 8n
- a bi l:3n ,5n, 7n
b. c ch phỏt sinh
- th tam bi: s kt hp ca giao t nv
giao t 2n trong th tinh
- th t bi: s kt hp gia 2 giao t 2n
hoc c b NST khụng phõn li trong ln
nguyờn phõn u tiờn cuat hp t
2. d a bi
a. khỏi nim
l hin tng lm gia tng s b NST n
bi ca 2 loi khỏc nhau trong mt t bo
b. c ch
phỏt sinh con lai khỏc loi ( lai xa)
18
Ngô Văn Hiển Giáo án Sinh học
12 Ban Cơ Bản
? phõn bit hin tng t a bi v d
a bi
? th no l song d bi
? trng thỏi tn ti ca NST th t
a bi v d a bi
**gv gii thớch : ti sao c th a
bi cú nhng c iờmt trờn
( hm lng ADN tng gp bi,qt
sinh tng hp cỏc cht xy ra mnh
m, trng thỏi tn ti ca NST khụng
tng ng, gp khú khn trong phỏt
sinh giao t.
C ch xỏc nh gii tớnh ng vt
b ri lon nh hng n qt sinh sn
)
- c th lai xa bt th
- 1 s loi thc vt cỏc c th lai bt
th to dc cỏc giao t lừng bi do
s khụng phõn li ca NST khụng
tng ng, giao t ny cú th kt
hp vi nhau to ra th t bi hu
th
3 . hu qu v vai trũ ca a bi th
- t bo to, c quan sinh dng ln, phỏt
trin kho, chng chu tt
- cỏc th t a bi l khụng sinh giao t
bỡnh thng
- khỏ ph bin thc vt, ớt gp ng
vt
IV. Cng c
- t bin xy ra NST gm nhng dng chớnh no ? phõn bit cỏc dng ny v lng vt
cht di truyn v c ch hỡnh thnh
- mt loi cú 2n=20 NST s cú bao nhiờu NST :
a. th mt nhim
b. th ba nhim
c. th bn nhim
d. thờ khụng nhim
e. th t bi
f. th tam bi
g. th tam nhim kộp
h. th mt nhim kộp
V. Hng dn v nh
chun b thc hnh: chõu chu c 2 con. 1 nhúm 6 em
ngy son:
BI 7 : THC HNH
QUAN ST CC DNG T BIN S LNG NHIM SC TH TRấN TIấU BN
C NH V LM TIấU BN TM THI
19
Ngô Văn Hiển Giáo án Sinh học
12 Ban Cơ Bản
I. Mc tiờu
- hc sinh quan sỏt c hỡnh thỏi v m s lng NST ca ngi bỡnh thng v cỏc dng
t bin s lng NST trờn tiờu bn c nh
- v hỡnh thỏi v thng kờ s lng NST ó quan sỏt trong cỏc trng hp
-cú th l c tiờu bn tm thi xỏc nh hỡnh thỏi v m s lng NST chõu chu c
- rốn luyn k nng lm thc hnh, ý thc lm vic khoa hc, cn thn chớnh xỏc
II. Chun b
cho mi nhúm 6 em
- kớnh hin vi quang hc
- hp tiờu bn c nh b NST t bo ca ngi
- chõu chu c, nc ct,ooxein, axetic 4-5/100 ,lam. la men, kim phõn tớch, kộo
III.Tin trỡnh bi dy
1 t chc
chia nhúm hs c nhúm trng, kim tra s chun b ca hs, trong 1 nhúm c mi thnh viờn
thc hin 1 nhim v: chn tiờu bn quan sỏt, lờn kớnh v qua sỏt, ộm s lng NST , phõn bit
cỏc dang t bin vi dng bỡnh thng, chn mu m, lm tiờu bn tm thi
2. kim tra s chun b
3. ni dung v cỏch tin hnh
hot ng ca thy v trũ ni dung
*hot ng 1
Gv nờu mc ớch yờu cu ca ni
dung thớ nghim : hs phi quan sỏt
thy , m s lng, v dc hỡnh thỏi
NST trờn cỏc tiờu bn cú sn
* gv hng dn cỏc bc tin hnh
v thao tỏc mu
- chỳ ý : iu chnh nhỡn dc cỏc
t bo m NST nhỡn rừ nht
Hs thc hnh theo hng dn tng
nhúm
1. ni dung 1
Quan sỏt cỏc dang t bin NST trờn tiờu
bn c nh
a) gv hng dn
- t tiờu bn trờn kớnh hin vi nhỡn t ngoi
iu chnh cho vựng mu vt trờn tiờu
bn vo gia vựng sỏng
- quan sat ton b tiờu bn t u ny n
u kia di vt kớnh s b xỏc nh v
trớ nhng t bo ma NST ó tung ra
- chnh vựng cú nhiu t bo vo gia
trng kớnh v chuyn sang quan sỏt di
vt kớnh 40
b. thc hnh
- tho lun nhúm xỏ nh kt qu quan
sỏt c
- v hỡnh thỏi NST mt t bo uc mi
loi vo v
- m s lng NST trong mi y bo v
20
Ngô Văn Hiển Giáo án Sinh học
12 Ban Cơ Bản
*hot ng 2
*gv nờu mc ớch yờu cu ca thớ
nghim ni dung 2
Hs phi lm thnh cụng tiờu bn tm
thi NST ca t bo tinh hon chõu
chu c
Gv hng dn hs cỏc bc tin hnh
v thao tỏc mu lu ý hs phõn bit
chõu chu c v chõu chu cỏi, k
thut m trỏnh lm nỏt tinh hon
? iu gỡ giỳp chỳng ta lm thớ
nghim ny thnh cụng?
Gv tng kt nhn xột chung. ỏnh giỏ
nhng thnh cụng ca tng cỏ nhõn,
nhng kinh nghim rỳt ra t chớnh
thc t thc hnh ca cỏc em
ghi vo v
2. ni dung 2: lm tiờu bn tm thi v
quan sỏt NST
a.vg hng dn
- dựng kộo ct b cỏnh v chõn chõu chu
c
- tay trỏi cm phn õug ngc, tay phi kộo
phn bng ra, tinh hon s bung ra
- a tinh hoan lờn lam kớnh, nh vo ú vi
git nc ct
- dựng kim phõn tớch tỏch m xung quanh
tinh hon , gt sch m khi lam kớnh
-nh vi git o oc xein a xetic lờn tinh hon
nhum trong thi gian 15- 20 phỳt
- y lamen, dựng ngún tay n nh lờn mt
lamen cho t bo dn u v v NST
bung ra
- a tiờu bn lờn kớnh quan sỏt : lỳc u
bi giỏc nh ,sau ú bi giỏc ln
b. hs thao tỏc thc hnh
- lm theo hng dn
- ờm s lng v quan sỏt k hỡnh thỏi tng
NST v vo v
IV. Hng dn v nh
tng hs vit bỏo cỏo thu hoch vo v
stt
Tiờu bn
kt qu quan sỏt gii thớch
1
ngi bỡnh
thng
2
bnh nhõn ao
3 .
4 ..
2. mụ t cỏch lm tiờu bn tm thi v quan sỏt NST t bo tinh hon chõu chu c
Ngy son :
CHNG II : TNH QUY LUT CA HIN TNG DI TRUYN
BI 8 : QUY LUT MENEN : QUY LUT PHN LI
I. Mc tiờu
21
Ngô Văn Hiển Giáo án Sinh học
12 Ban Cơ Bản
- Hc sinh ch ra c phng phỏp nghiờn c c ỏo ca Menen
- Gii thớch c mt s khỏi nim c bn lm c s nghiờn c cỏc quy lut di truyn
- Gii thớch c khỏi nim lai mt cp tớnh trng, tớnh trng tri, tớnh trng ln, tri khụng hon
ton
- Gii thớch kt qu thớ nghim cng nh nh lut phõn lii ca Meen bng thuyt NST
- Rốn luyn k nng suy lun lụgic v kh nng vn dung kin thc toỏn hc trong vic gii
quyt cỏc vn ca sinh hc
II. Thit b dy hc
- hỡnh v 8.2 sgk phúng to
- phiu hc tp s 1 v s 2 cựng ỏp ỏn
Phiu hc tp s 1
Quy trỡnh thớ nghim To ra cỏc dũng thun cú cỏc kiu hỡnh tng phn ( hoa -
hoa trng )
Lai cỏc dũng thun vi nhau to ra i con F1
Cho cỏc cõy lai F1 t th phn vi nhau to ra i con F2
Cho tng cõy F2 t th phn to ra i con F3
Kt qu thớ nghim F1: 100/100 Cõy hoa
F2: ắ s cõy hoa
ẳ cõy hoa trng ( 3 tri : 1 ln )
F3 : ẳ cõy ho F2 cho F3 gm ton cõy hoa
2/3 cõy hoa F2 cho F3 t l 3 :1 trng
tt c cỏc cõy hoa trng F2 cho F3 gm ton cõy hoa trng
Phiu hc tp s 2
Gii thớch kt qu
( Hỡnh thnh gi
thuyt )
- Mi tớnh trng do 1 cp nhõn t di truyn quy nh ( cp
alen): 1 cú ngun gc t b, 1 cú ngun gc t m
- cỏc nhõn t di truyn ca b v m tn ti c th con mt
cỏch riờng r , khụng ho trn vo nhau , khi gim phõn
chỳng phõn li ng u v cỏc giao t
Kim nh gi thuyt - nu gi thuyt nờu trờn l ỳng thỡ cõy d hp t Aa khi
gim phõn s cho 2 loi giao t vi t l ngang nhau
- cú thờ kim tra iu ny bng phộp lai phõn tớch
III. Tin trỡnh t chc dy hc
1. Kim tra bi c
2. Bi mi
Hot ng ca thy v trũ Ni dung
Hot ng 1 : phng phỏp nghiờn
cu di truyn hc ca Men en
* GV yờu cu hc sinh c mc I sgk v
I.Phng phỏp nghiờn cu di truyn
hc ca Menen
22
Ngô Văn Hiển Giáo án Sinh học
12 Ban Cơ Bản
tho lun nhúm tỡm hiu pp ng/cu n
ộn thnh cụng ca Menen thụng qua
vic phõn tớch thớ nghim ca ụng
* yờu cu hs hon thnh phiu hc tp
Quy trỡnh thớ
nghim
Kt qu thớ
nghim
? Nột c ỏo trong thớ nghim ca
Menen
( M ó bit cỏch o ra cỏc dũng thun
chng khỏc nhau dựng nh nhng dũng
i chng
Bit phõn tớch kt qu ca mi cõy laiv
tng tớnh tng riờng bit qua nhiu th h
-Lp li thớ nghim nhiu ln tng
chớnh xỏc
- tin hnh lai thun nghch tỡm hiu
vai trũ ca b m trong s di truyn tớnh
trng
- La chn i tng ng/cu thớch hp
*Hot ng 2: Tỡm hiu hỡnh thnh
hc thuyt khoa hc
- GV yờu cu hs c ni dung mc II sgk
tho lun nhúm v hon thnh phiờu hc
tp s 2
Gii thớch kt qu
Kim nh gi
thuyt
Kt hp quan sỏt bng 8
? T l phõn li KG F2 ( 1:2:1 ) c
gii thớch da trờn c s no
? Hóy xut cỏch tớnh xỏc sut ca mi
loi hp t c hỡnh thnh th h F2
* GV : theo em Menen ó thc hin
phộp lai nh th no kim nghim li
gi thuyt ca mỡnh ?
( lai cõy d hp t ci cõy ng hp t
aa )
1. To dũng thun chn v nhiu th h
2. Lai cỏc dũng thun chng khỏc bit v
1 hoc 2 tớnh trng ri phõn tớch kt qu
lai F1, F2, F3
3.S dng toỏn xỏc sut phõn tớch kt
qu lai sau ú a ra gi thuyt gii
thớch kt qu
4. Tin hnh thớ nghim chng minh cho
gi thuyt
II. Hỡnh thnh gi thuyt
1. Ni dung gi thuyt
a. Mi tớnh trng u do mt cp nhõn t
di truyn quy nh . trong t bo nhõn t
di truyn khụng ho trn vo nhau
b. B ( m) ch truyn cho con ( qua giao
t ) 1 trong 2 thnh viờn ca cp nhõn t
di truyn
c. Khi th tinh cỏc giao t kt hp vi
nhau mt cỏch ngu nhiờn to nờn cỏc
hp t
2. Kim tra gi thuyt
Bng phộp lai phõn tớch ( lai kim
nghim ) u cho t l kiu hinhf xp x
1:1 nh d oỏn ca Meen
3. Ni dung ca quy lut
Sgk
23
Ngô Văn Hiển Giáo án Sinh học
12 Ban Cơ Bản
***? Hóy phỏt biu ni dung quy lut
phõn li theo thut ng ca DT hc hin
i?
( SGK)
* Hot ng 3 : Tỡm hiu c s khoa
hc ca quy lut phõn li
GV cho hs quan sỏt hỡnh 8.2 trong SGK
phúng to
? Hỡnh v th hin iu gỡ
? V trớ ca alen A so vi alen a trờn NST
? S phõn li ca NST v phõn li ca cỏc
gen trờn ú nh th no
? T l giao t cha alen A v t l giao t
ca alen a nh th no ( ngang nhau )
iu gỡ quyt nh t l ú ?
III. C s t bo hc ca quy lut phõn
li
- Trong t bo sinh dng, cỏc gen v cỏc
NST luụn tn ti thnh tng cp , cỏc gen
nm trờn cỏc NST
-Khi gim phõn to giao t, cỏc NST
tng ng phõn li ng u v giao t ,
kộo theo s phõn li ng u ca cỏc alen
trờn nú
IV. Cng c
1 . nu b m em lai khụng thun chng , cỏc alen ca mt gen khụng cú quan h tri ln hon
ton (ng tri ) thỡ quy luõtj phõn li ca Menden con ỳng na hay khụng ?
2. Cn lm gỡ bit chớnh xỏc KG ca mt cỏ th cú kiu hỡnh tri
IV. Bi tp
a) Bng cỏch no xỏc nh c phng thc di truyn ca mt tớnh trng
b) nờu vai trũ ca phng phỏp phan tinchs ging lai ca menen
Ngy son :
BI 9: QUY LUT MEEN QUY LUT PHN LI C LP
I.Mc tiờu
Hc xong bi ny hs cú kh nng
- Gii thớch c ti sao Menen suy ra c quy lut cỏc cp alen phõn li c lp vi nhau
trong quỏ trỡnh hỡnh thnh giao t
- Bit vn dng cỏc quy lut xỏc sut d oỏn kt qu lai
- Bit cỏch suy lun ra KG ca sinh vt da trờn kt qu phõn li kiu hỡnh ca cỏc phộp lai
- Nờu c cụng thc tng quỏt v t l giao t, t l kiu gen ,kiu hỡnh trong cỏc phộp lai nhiu
cp tớnh trng
- Gii thớch c c s t bo hc ca quy lut phõn li c lp
II. Thit b dy hc
- Tranh phúng to hỡnh 9 sgk
- Bng 9 sgk
III. Tin trỡnh t chc bi dy
24
Ng« V¨n HiÓn Gi¸o ¸n Sinh häc
12 Ban C¬ B¶n
1. Kiểm tra bài cũ
* Cơ sở tế bào học của quy luật phân li
*Trong phép lai 1 cặp tính trạng , để cho đời sau có tỉ lệ kiểu hình xấp xỉ 3 trội : 1 lặn thì cần có
điều kiện gì?
2.Bài mới
Hoạt động của thầy và trò Nội dung
GV gọi hs nêu vd về lai 1 cặp tính trạng
? lai 2 hay nhiều cặp tính trạng có thể
biểu thị như thế nào
? Thế nào là lai 2 cặp tính trạng
*Hoạt động 1: Tìm hiểu về thí nghiệm
lai 2 tính trạng
GV yêu cầu hs ng/cứu mục I sau đó gv
phân tích vd trong sgk
? Menđen làm thí nghiệm này cho kết
quả F1 như thế nào
?
Sau khi có F1 Menđen tiếp tục lai như
thế nào , kết quả F2 ra sao?
? F2 xuất hiện mấy loại KH giống P mấy
loại KH khác P
( Lưu ý: cây F1 mọc lên từ hạt trong quả
ở cây P, cây F2 mọc lên từ hạt trong quả
ở cây F1 )
? Thế nào là biến dị tổ hợp
? Nếu xét riêng từng cặp tính trạng thì tỉ
lệ phân tính ở F2 như thế nào, tỉ lệ này
tuân theo định luật nào của Menđen?
? như vậy sự DT của 2 cặp tính trạng này
có phụ thuộc nhau ko
? hãy giải thích tại sao chỉ dựa trên KH
của F2 Menđen lại suy dc các cặp nhân
tố di truyền quy định các cặp tính trạng
khác nhau phân li độc lập trong qt hình
I.Thí nghiệm lai hai tính trạng
1. Thí nghiệm
Lai 2 thứ đậu Hà Lan thuần chủng
P t/c: vàng ,trơn xanh, nhăn
F1 : 100% vàng ,trơn
Cho 15 cây F1 ,tự thụ phấn hoặc giao
phấn
F2 : 315 vàng ,trơn
101 vàng ,nhăn
108 xanh ,trơn
32 xanh, nhăn
- Xét riêng từng cặp tính trạng
+ màu sắc: vàng/xanh = 3/1
+ hình dạng: trơn/nhăn = 3/1
2. Nhận xét kết quả thí nghiệm
- Tỉ lệ phân li KH chung ở F2 : 9:9:3:1
- Tỉ lệ phân li KH nếu xét riêng từng cặp
tính trạng đều = 3: 1
- Mối quan hệ giữa các kiểu hình chung
va riêng : tỉ lệ KH chung được tính bằng
tích các tỉ lệ KH riêng ( quy luật nhân
xác suất )
( Hướng dẫn hs áp dụng quy luật nhân
xác suất thông qua một vài ví dụ )
25