Ảnh hưởng của các tỉ lệ sử dụng bánh dầu dừa lên năng suất sinh trưởng, tỉ lệ tiêu hóa dưỡng chất và nitơ tích lũy của gà nòi lai

TR

NG

I H C C N TH

KHOA NÔNG NGHI P VÀ SINH H C

NG D NG

T N HI P

NH H

NG C A CÁC T L S

D NG

BÁNH D U D A LÊN N NG SU T SINH
TR
NG, T L TIÊU HÓA D
NG CH T
VÀ NIT

TÍCH L Y C A GÀ NỊI LAI

LU N V N T T NGHI P CAO H C
NGÀNH CH N NUÔI

CÁN B

H

NG D N

PGs.Ts. NGUY N NH T XUÂN DUNG

2014


NG HÒA XÃ H I CH NGH A VI T NAM
c l p – T do – H nh phúc

I CAM OAN

Tơi xin cam oan ây là cơng trình nghiên c u c a b n thân. Các s li u, k t qu
trình bày trong lu n v n là trung th c và ch a t ng
c ai cơng b trong b t k
cơng trình lu n v n nào tr c ây.

Tác gi lu n v n

T n Hi p

i


IC MT
Lu n v n t t nghi p Cao h c là c m t quá trình dài h c t p và nghiên c u c a b n
thân. Bên c nh nh ng n l c c a cá nhân tơi cịn nh n
c s ng h , chia s , giúp

c a gia ình, b n bè và c a quý th y cô!
i

u tiên con xin ghi n ông bà, cha m

Xin c m n ng
c t p.

iv

ã sinh thành và d y d con nên ng

i.

ã thay tơi ch m sóc, qn xuy n gia ình giúp tơi n tâm

Xin Chân thành và ghi nh công n c a Cô PGs. Ts. Nguy n Nh t Xuân Dung ã
dành th i gian t n tình h ng d n và t o
u ki n t t nh t cho tôi trong su t th i
gian th c hi n lu n v n này.
Chân thành c m n Ban Giám Hi u, b n bè, ng nghi p Tr
ã t o u ki n giúp
và ng viên tơi su t khóa h c.

ng

i h c Trà Vinh

Chân thành bi t n Ban Giám Hi u, Phòng ào t o, Khoa Sau i h c tr ng i
c C n Th và c bi t là quý Th y Cô và cán b Khoa Nông nghi p và SH D ã

n tình truy n t kinh nghi m, ki n th c tơi hồn thành t t khóa h c.
Xin chân thành cám n Ths. Lê Th Hoa và Ths. Ngơ Th Minh S
t lịng h tr tơi trong su t q trình th c hi n lu n v n.

ng, hai ng

i ã

Xin c m n các b n l p Cao h c Ch n ni khóa 18 ã h tr tơi trong th i gian
c t p và th c hi n lu n v n.
Trân tr ng c m n H i
có giá tr Khoa h c.

ng ánh giá lu n v n ã óng góp ý ki n

lu n v n th t

Xin trân tr ng c m n và kính chào!

Trà Vinh, ngày 10 tháng 10 n m 2014

T n Hi p

ii


CL C
I CAM OAN.....................................................................................................i
I C M T ..........................................................................................................ii
C L C .............................................................................................................iii

DANH SÁCH B NG........................................................................................................vi
DANH SÁCH HÌNH.......................................................................................................viii

DANH M C T
TĨM L

VI T T T..................................................................................ix

C...........................................................................................................xi

ABSTRACT .........................................................................................................xii
Ch

ng 1 GI I THI U ........................................................................................1

Ch

ng 2 L

2.1 S l

C KH O TÀI LI U ....................................................................3

c v m t s gi ng gà th v

n

c nuôi t i mi n Nam Vi t Nam...........3

2.1.1 Gà Nòi ........................................................................................................3

2.1.2 Gà Tàu........................................................................................................3
2.1.3 Gà Ta ..........................................................................................................4
2.1.4 Gà l

ng ph

ng ........................................................................................5

2.1.5 Gà Ác .........................................................................................................5
2.1.6 Gà Tre.........................................................................................................6
2.2

c

m c u t o và sinh lý tiêu hóa c a gia c m ..............................................7

2.2.1 M , xoang mi ng ........................................................................................7
2.2.2 Th c qu n và di u.......................................................................................7
2.2.3 D dày ........................................................................................................8
2.2.4 Ru t............................................................................................................9
2.2.5 L huy t.................................................................................................... 10
2.3 Nhu c u dinh d

ng c a gia c m ..................................................................... 12

2.3.1 Nhu c u v protein.................................................................................... 12
2.3.2 Nhu c u v n ng l

ng ............................................................................. 18

2.3.3 Nhu c u v lipid........................................................................................ 20
2.3.4 Nhu c u v vitamin và khoáng .................................................................. 21

iii


2.3.5 Nhu c u x ............................................................................................... 23
2.4 nh h

ng c a các kh u ph n protein lên n ng su t sinh tr

ng và ch t l

ng

thân th t c a gà ...................................................................................................... 24
2.4.1 nh h

ng c a các kh u ph n protein lên n ng su t sinh tr

2.4.2 nh h

ng c a các kh u ph n protein lên ch t l

2.5 Các lo i th c n giàu ch t

ng .............. 24

ng thân th t c a gà....... 24

m ........................................................................ 25

2.5.1 Th c n cung c p

m có ngu n g c t th c v t ....................................... 25

2.5.2 Th c n cung c p

m có ngu n g c

Ch

ng 3 V T LI U VÀ PH

ng v t .......................................... 29

NG PHÁP THÍ NGHI M............................. 30

3.1 V t li u thí nghi m .......................................................................................... 30
3.1.1 Th i gian thí nghi m................................................................................. 30
3.1.2

a

m thí nghi m ................................................................................. 30

3.1.3 Chu ng tr i thí nghi m ............................................................................. 30
3.1.4

ng v t thí nghi m ................................................................................. 31

3.1.5 Th c n và kh u ph n thí nghi m.............................................................. 32
3.1.6 D ng c thí nghi m................................................................................... 36
3.2 Ph

ng pháp thí nghi m .................................................................................. 36

3.2.1 B trí thí nghi m....................................................................................... 36
3.2.2 Ch m sóc ni d

ng ............................................................................... 36

3.2.3 Phịng b nh ............................................................................................... 36
3.2.4 Thí nghi m cân b ng dinh d

ng .............................................................. 37

3.2.5 Các ch tiêu theo dõi ................................................................................. 37
3.2.6 Hi u qu kinh t ........................................................................................ 38
3.2.7 Các ch tiêu phân tích hóa h c................................................................... 38
3.2.8 Phân tích th ng kê .................................................................................... 39
Ch

ng 4 K T QU VÀ TH O LU N ............................................................ 40

4.1 Nh n xét t ng quát .............................................................................................40
4.2 K t qu thí nghi m 1: nh h

ng các m c

trong kh u ph n b ng bánh d u d a lên sinh tr
4.2.1 Giai

thay th th c n b sung protein
ng c a gà Nòi lai........................ 40

n úm...............................................................................................40

iv


4.2.2 Giai

n t ng tr

ng (5-10 tu n tu i).......................................................40

4.2.3 Giai

n v béo (11-14 tu n tu i).............................................................43

4.2.4 K t qu m kh o sát....................................................................................47
4.2.5 Hi u qu kinh t ..........................................................................................51
4.3 K t qu thí nghi m 2: T l tiêu hóa d

ng ch t và Nit tích l y c a gà Nòi

lai...............................................................................................................................52
CH

NG 5 K T LU N VÀ

XU T............................................................ 54

5.1 K t lu n........................................................................................................... 54
5.2

xu t .................................................................................................................... 54

TÀI LI U THAM KH O ......................................................................................... 55
PH CH

NG ................................................................................................... 62

v


DANH SÁCH B NG
ng 2.1 Kích th
ng 2.2

c h t s i b sung cho gà ............................................................9

dài c a các

n ru t

gia c m ....................................................... 11

ng 2.3 M t s enzyme phát hi n trong ng tiêu hóa gia c m.............................. 11

ng 2.4 Nhu c u acid amin c a gà th t

các giai

ng 2.5 M t s nhu c u acid amin lý t

ng

ng 2.6 Nhu c u dinh d

ng cho gà th v

n (th c n có 90 % VCK)... 15

i v i gà th t .................................. 16
n nuôi th t ....................................... 19

ng 2.7 Nhu c u v m t s vitamin và khoáng cho gà ......................................... 23
ng 2.8 Các ch tiêu thân th t m t s gi ng gà th v
ng 3.1 Thành ph n hóa h c và giá tr dinh d

n ...................................... 25

ng bánh d u d a ...................... 34

ng 3.2 Công th c ph i tr n kh u ph n, thành ph n hóa h c và giá tr dinh
ng c a các kh u ph n thí nghi m

gà giai

n 5–10 tu n tu i....... 35

ng 3.3 Công th c ph i tr n kh u ph n, thành ph n hóa h c và giá tr dinh
ng c a các kh u ph n thí nghi m

gà giai

n 11–14 tu n tu i..... 36

ng 3.4 L ch tiêm phòng ..................................................................................... 37
ng 4.1 Kh i l
ng 4.2 L
tr

ng và tiêu t n th c n c a gà giai

ng th c n và d

ng ch t tiêu th c a gà Nòi lai giai

n t ng

ng 5 - 10 tu n tu i ......................................................................... 42

ng 4.3 nh h

ng th c n thí nghi m lên kh i l

và HSCHTA c a gà giai
ng 4.4 L

n úm ............................... 41

ng th c n và d

ng, t ng tr ng, tiêu t n th c n

n 5-10 tu n tu i. ........................................ 44

ng ch t tiêu th c a gà Nòi lai giai

n v béo 11 -

14 tu n tu i ............................................................................................ 44
ng 4.5 nh h

ng th c n thí nghi m lên kh i l

và HSCHTA c a gà giai

ng, t ng tr ng, tiêu t n th c n

n 11 -14 tu n tu i ...................................... 47

ng 4.6 nh h

ng c a th c n thí nghi m lên các ch tiêu thân th t ................... 49

ng 4.7 nh h

ng c a th c n thí nghi m lên các ch tiêu thân th t c a gà tr ng

và gà mái ............................................................................................... 50
ng 4.8 nh h

ng c a th c n thí nghi m lên các ch tiêu thân th t trong s t

ng

tác gi a nghi m th c và gi i tính ........................................................... 51

vi


ng 4.9 Chi phí th c n trên kg t ng tr ng c a gà
ng 4.10 T l tiêu hóa bi u ki n các d
trong thí nghi m giai

các nghi m th c .................. 52

ng ch t s cân b ng Nit c a gà Nòi lai

n 11 tu n tu i ................................................. 54

vii


DANH SÁCH HÌNH
Hình 2.1 Gà Nịi ......................................................................................................3
Hình 2.2 Gà Tàu ......................................................................................................4

Hình 2.3 Gà Ta ........................................................................................................4
Hình 2.4 Gà L

ng Ph

ng.....................................................................................5

Hình 2.5 Gà Ác .......................................................................................................6
Hình 2.6 Gà Tre.......................................................................................................6
Hình 3.1 Chu ng ni thí nghi m Sinh tr

ng ...................................................... 32

Hình 3.2 Chu ng gà thí nghi m tiêu hóa................................................................ 32
Hình 3.3 Gà thí nghi m lúc 5 tu n tu i .................................................................. 33
Hình 3.4 Gà thí nghi m lúc 11 tu n tu i ................................................................ 33
Hình 4.1 S l

ng DM n vào t ng theo t l bánh d u d a trong kh u ph n ........ 43

Hình 4.2 S tiêu th protein và NDF c a gà ........................................................ 45
Hình 4.3 nh h

ng thay th protein kh u ph n b ng BDD lên kh i l

và t ng tr ng gà giai
Hình 4.4

nh h
gà giai

ng

n v béo .......................................................... 47

ng thay th protein kh u ph n b ng BDD lên HSCHTA
n v béo ................................................................................. 48

viii


DANH M C T

vi t t t

VI T T T

Ngh a ti ng Vi t

BSCL

ng b ng sông C u Long

Ca

Calci

P

Phospho

DM

V t ch t khô

CP

Protein thô

OM

V t ch t h u c

EE

Béo thơ

CF

X thơ

NDF

X trung tính

ADF

X acid

Ash

Khống t ng s

ME

N ng l

TLTH

T tiêu hóa

DMD

T l tiêu hóa v t ch t khơ

OMD

T l tiêu hóa ch t h u c

EED

T l tiêu hóa béo thơ

NDFD

T l tiêu hóa x trung tính

Ntl

Nit tích l y

DC n

D

ng ch t trong th c n

DCphân

D

ng ch t trong phân

TLTHBK

T l tiêu hóa bi u ki n

TN

Thí nghi m

NT

Nghi m th c

TL

Tr ng l

ng trao

i.

ng

ix


TT

T ng tr ng

TA

Th c n

TTTA

Tiêu t n th c n

FCR

H s chuy n hóa th c n

TK

TT

Giai

n t ng tr

VB

Giai

n v béo

ng

Toàn k

x


TĨM L

C

Hai thí nghi m
c ti n hành
ánh giá nh h ng c a các m c
protein bánh
u d a (BDD) thay th protein c a kh u ph n lên n ng su t sinh tr ng, t l tiêu
hóa d ng ch t và Nit tích l y c a 320 gà Nòi lai qua hai giai
n t ng tr ng
(G TT, 29-70 ngày tu i) và v béo (G VB, 71-98 ngày tu i). Thí nghi m
cb
trí theo th th c hoàn toàn ng u nhiên, v i 4 nghi m th c (NT), i ch ng không b
sung bánh d u d a ( C) và 3 NT thay th protein BDD, GDTT v i các m c

15% (NTT1); 25% (NTT2), 35% (NTT3) và G VB là 20% (NTB1); 30%( NTB2); 40%
(NTB3), m i giai
n l p l i 4 l n. Thí nghi m 2 là thí nghi m cân b ng d ng
ch t
c th c hi n trên 32 gà Nòi lai (16 tr ng và 16 mái) lúc gà
c 71 ngày
tu i trong 7 ngày. K t qu thí nghi m nh sau:
Thí nghi m 1: th c n thí nghi m có nh h ng lên s l ng d ng ch t n vào
hai giai
n t ng tr ng và v béo(P<0,05). Gà nuôi kh u ph n NT3TT và
NT3VB có l ng v t ch t khơ, protein n vào cao nh t. T ng t , l ng NDF và ME
ng t ng theo m c
t ng c a BDD trong kh u ph n. giai
n t ng tr ng,
các m c
thay th protein c a BDD không nh h ng lên kh i l ng, t ng tr ng
và h s chuy n hóa th c n c a gà (P>0,05). Kh i l ng gà cu i k thí nghi m
NT3VB g n t ng
ng v i NT C (P=0,06), tuy nhiên tiêu t n th c n cao nh t
NT3VB. Th c n thí nghi m không nh h ng lên HSCHTA c a gà. K t qu m kh o
sát thân th t gà cho th y th c n thí nghi m c ng không nh h ng lên t l thân
th t, t l th t ùi, t l th t c c a gà thí nghi m (P>0,05). NT2TT và NT2VB mang l i
hi u qu kinh t cao nh t so v i các nghi m th c khác.
Thí nghi m 2: Các m c
thay th protein kh u ph n b ng BDD ã làm gi m t l
tiêu hóa v t ch t khơ (DMD), ch t h u c (OMD) và s l ng Nit tích l y (NTL)
khác bi t có ý ngh a th ng kê (P<0,05). DMD cao nh t NT C (85,24%) và gi m
xu ng 77,65% NT3TT. Hàm l ng nit tích l y c ng gi m theo vi c t ng m c
BDD t 78,93% (NT C) xu ng còn 64,57% (NT3). Tuy nhiên TLTH ch t béo t ng
theo m c

t ng BDD trong kh u ph n (P=0,05), th p nh t NT CTT (79,32%)
và cao nh t NT3TT (89,75%).
t qu thí nghi m cho th y th c n thay th 25% và 30% BDD có th áp d ng vào
th c t s n xu t gi m chi phí th c n.
khóa: Gà Nịi, protein, bánh d u d a, n ng su t sinh tr
tiêu hóa.

xi

ng, thân th t, t l


ABSTRACT
Two experiments were conducted to access the effect of the replacement of dietary
protein by protein copra meal on growth performance of 320 Noi Lai chickens
through two phases: grower (29-70 days old) and finisher (71 98 days old) and to
evaluate the nutrient digestibility and nitrogen retention. The first study was
allocated according to a completely randomized design with four isonitrogenous
treatments with four replicates. Treatments were fomulated in which copra meal
replaced 0 (controlG), 15 (T1), 25 (T2) and 35% (T3) of dieatry protein at growing
phase and 0 (controlF), 20 (T4), 30 (T5) and 40% (T6) at finishing phase.
Feed DM, CP and ME intake of birds were increased as dietary levels of copra meal
were increased in both phases (P<0.05). Growth performance was poor on the diets
with copra meal in the growing phase, but apparently better daily gain on the diets
with copra at 30 and 40% in the finishing phase. For overall, contrasting results
were obtained for feed conversion ratio in the control (3.86) as compared to the T6
(4.51). The replacement of dietary protein by copra did not affected on lean meat
percentage in the carcasses (P>0.05).
A digestibility trial was conducted with 32 birds (equal in male and female) during
late growing phase. The digestibilities of DM, OM, NDF and nitrogen retention

were reduced as dietary copra meal were increased (P<0,05).
It is concluded that the replacement of dietary protein by protein copra at 25% and
30% level for growing and finishing appeared to give the best economic return.
Key words: Noi chicken, protein, copra meal, digestibility, growth, carcass.

xii


Ch

ng 1. GI I THI U

Trong nh ng n m g n ây, khi m c s ng c a ng i dân t ng b c
c nâng lên
thì nhu c u v ch t l ng cu c s ng ngày càng
c quan tâm nhi u h n, trong s
ó có nhu c u v th c ph m. Ngày nay th t gà luôn là s l a ch n u tiên c a ng i
tiêu dùng b i vì th t gà r t giàu protein, kho ng 21% (Nguy n
c H ng, 2006).
Tr c nhu c u c a xã h i, ch n nuôi gia c m d n chi m m t v trí quan tr ng trong
ngành ch n nuôi Vi t Nam, t ng tr ng bình quân c kho ng 8%/n m.
ng
ng sơng C u Long ( BSCL), ngồi nh ng gi ng gà nh p ngo i thì các gi ng gà
a ph ng nh gà Nòi, gà Tàu Vàng, gà Ác ... ang
c r t nhi u ng i dân ch n
ni do các gi ng gà này có c tính là th t s n ch c, có mùi th m h p d n, màu da
vàng phù h p v i th hi u ng i tiêu dùng. Tuy nhiên, th i gian nuôi khá dài và
kh i l ng c th th p, lúc 18 tu n tu i, gà Nòi tr ng t tr ng l ng 1,4 kg và gà
mái 1,2 kg (Nguy n V n Quyên, 2008). Ngoài ra, ng i ch n ni gà th v n cịn
ph thu c vào th c n h n h p mà ch a t n d ng h t ti m n ng c a các ngu n ph

ph m s n có t i BSCL ph i h p kh u ph n th c n cho gà, nh m giúp c i thi n
kh n ng sinh tr ng, ng th i gi m chi phí, t ng l i nhu n trong ch n nuôi.
Bánh d u d a là ph ph m c a ngành công nghi p ép d u, t lâu bánh d u d a
c
bi t n nh là ngu n nguyên li u ch bi n th c n cho gia súc, gia c m, bánh d u
a
c s d ng trên kh u ph n heo giai
n t ng tr ng (Bùi Huy Nh Phúc,
2003; Lekule et al.,1982), bánh d u d a còn
c s d ng trên kh u ph n gà
leghorn tr ng (Moorthy et al., 2010). Theo Lã V n Kính (2003) cho r ng bánh d u
a lo i t t nh t th ng có 17 - 18% protein, 9% béo và 14 - 15% x . Bánh d u d a
tuy có hàm l ng x cao, CP t ng i th p so v i các lo i bánh d u khác nh ng
ây là ngu n nguyên li u r ti n, d ki m và h u nh có m t quanh n m
BSCL,
t thích h p ch bi n th c n cho gia súc và gia c m c bi t là gà.
nh ng v n
trên, chúng tôi ti n hành nghiên c u
tài: “ nh h ng c a các
l s d ng bánh d u d a lên n ng su t sinh tr ng, t l tiêu hóa d ng ch t
và Nit tích l y c a gà Nịi lai”. Nh m m c ích t n d ng ngu n ph ph m s n có
i a ph ng
ph i h p kh u ph n th c n cho gà nh m làm gi m chi phí trong
ch n ni, góp ph n t ng hi u qu kinh t .

1


c tiêu

tài nh m:

Xác nh
cm c
thích h p khi thay th th c n b sung protein trong kh u
ph n gà Nòi lai b ng bánh d u d a.
Xác nh
n sinh tr

c t l tiêu hóa d
ng.

ng ch t và Nit tích l y c a gà Nịi lai trong giai

Thành công c a nghiên c u s
xu t chuy n giao k t qu
n ng i ch n ni,
nh m góp ph n gi m chi phí và nâng cao hi u qu kinh t trong ch n ni gà nịi lai
th ng ph m.

2


Ch
2.1 S l

ng 2. L

c v m t s gi ng gà th v

C KH O TÀI LI U
n

c nuôi t i mi n Nam Vi t Nam

2.1.1 Gà Nòi
ây là gi ng gà
c nuôi lâu i các t nh Nam B , gà có màu lơng r t a d ng:
gà có màu lơng en g i là gà ô, gà có lông màu
g i là gà
u, gà có lông màu
tr ng g i là gà nh n, gà có lơng màu g ch tàu g i là gà khét hay lơng màu lem lu c
nh chim thì
c g i là gà ó... Lúc tr ng thành, con tr ng có tr ng l ng t 2,53 kg, con mái có tr ng l ng t 1,8-1,9 kg, s n l ng tr ng bình quân 50-60
tr ng/mái/n m, v tr ng màu h ng, da gà vàng, th t th m ngon và giá bán cao (H i
Ch n ni Vi t Nam, 2004).

(ngu n: www.thatdongian.com)
Hình 2.1 Gà Nịi

Ngồi vi c s d ng làm th c ph m, ng i ta còn ch n nh ng con tr ng t t
gà ch i, ph c v cho nhu c u gi i trí lành m nh c a ng i dân.

làm

2.1.2 Gà Tàu
Gi ng gà này
c nuôi ph bi n các t nh nam b . Gà có b lơng màu vàng, chân
vàng, chân có lơng màu en. S n l ng tr ng t 70 - 90 tr ng/mái/n m (Tr nh
Quang khuê và Nguy n V n Vinh, 2003) (Hình 2.2).

3


(ngu n: )
Hình 2.2 Gà tàu

Tu i
tr ng
u tiên vào 180 ngày tu i, s n l ng tr ng bình quân 100
tr ng/mái/n m, tr ng l ng tr ng bình quân là 50 g/tr ng, t l tr ng có phơi là
80%, t l p n
t 88%, gà có tính p cao và ni con khéo. Gà m i n có tr ng
ng trung bình 30 g/con, vào
là 1,8 kg, lúc tr ng thành gà tr ng t tr ng
ng 3,0 kg, gà mái t tr ng l ng 2,1 kg. Gà th ng
c m th t lúc 16 tu n
tu i, con tr ng t tr ng l ng 2,0 kg, con mái 1,5 kg, t l thân th t 67%, th t và
tr ng th m ngon. Gà tàu vàng d nuôi, ki m m i t t (Lê Minh Hồng, 2002).
2.1.3 Gà Ta
Gà Ta có vóc dáng gi ng gà Tàu nh ng nh con h n, lông c ng màu vàng n nhi u
c lông nh
, nâu, en, n và chu i, chân vàng và khơng có lơng (Hình 2.3).

(ngu n: www.vatgia.com)
Hình 2.3 Gà ta

4

Gà mái th ng chân th p, lơng mình và lơng cánh màu vàng nh ng
chót i lơng có màu en.

chót cánh và

Kh i l ng c th lúc 6 - 7 tháng tu i, con mái t tr ng l ng t 1,6 -1,8 kg; con
tr ng t tr ng l ng kho ng 2 kg, s n l ng tr ng t 60 -70 tr ng/mái/n m, m i
t gà kho ng 13 – 15 tr ng, gà p và nuôi con r t gi i (Vi t Ch ng, 2003).
2.1.4 Gà l

ng ph

ng

Theo H i ch n nuôi Vi t Nam (2000), gà L ng Ph ng là m t trong nh ng dòng
a gi ng gà Tam Hồng có ngu n g c t Qu ng ông – Trung Qu c,
c nh p
vào Vi t Nam n c ta vào n m 1992. Gà Tam Hoàng có 3 dịng: dịng 882, dịng
Jiangcun và dịng L ng Ph ng. Gà L ng Ph ng
c nuôi ph bi n n c ta
i 3 dòng LV1, LV2 và LV3 do Trung tâm nghiên c u gia c m Th y Ph ng lai
o và nhân gi ng (Hình 2.4).

(ngu n: http//hatthocvang.vn)
Hình 2.4 Gà L

ng ph

ng

Gà L ng Ph ng là gi ng gà có ngo i hình gi ng gà Ri, lông a d ng: s m, vàng,
en, cú, màu c , y m, tai màu h ng. Gà mái u thanh, thân s n ch c, chân th p
nh , màu lơng vàng tía n 80%. Gà có t l nuôi s ng 96 – 98%, s n l ng tr ng
157 – 167 tr ng/mái/n m, kh i l ng tr ng 55 – 56 gam. Gà nuôi th t 70 ngày tu i
con tr ng t tr ng l ng kho ng 1,9 kg, con mái t tr ng l ng kho ng 1,6 kg, t
nuôi s ng 93%, tiêu t n th c n 2,53 kg/kg t ng tr ng (Lê H ng M n và Bùi
c
ng, 2004).
2.1.5 Gà Ác
Gà Ác có vóc dáng nh con, có b lơng tr ng tuy n, m và da en, chân có 5 ngón
en xanh (Hình 2.5).

5


(ngu n: www.baomoi.com)
Hình 2.5 Gà ác

Theo Nguy n H u V et al. (2003) kh i l ng c th lúc tr ng thành, con mái t
tr ng l ng t 0,5-0,6 kg; con tr ng t tr ng l ng t 0,7-0,8 kg, s n l ng tr ng
70-80 tr ng/mái/n m, gà
theo t, m i t 8-12 tr ng. Ng i ta nuôi gà Ác
làm thu c ho c ch bi n nh m t món n c s n.
2.1.6 Gà Tre
Gà Tre có vóc dáng nh con, màu lông s c s , nhanh nh n, th t th m ngon, gà Tre
cịn
c ni làm c nh (Hình 2.6).

(ngu n: )
Hình 2.6 Gà tre

Kh i l ng c th lúc tr ng thành, con mái t tr ng l ng t 0,6 - 0,7 kg, con
tr ng t tr ng l ng t 0,8 - 1,0 kg. Gà mái
bình quân 70 tr ng/mái/n m. S
ng tr ng trung bình là 11 tr ng/ , tu i
tr ng u tiên trung bình là 148 ngày
(Hồng Tồn Th ng và Ph m c Ch ng, 2004).

6


2.2

c

m c u t o và sinh lý tiêu hóa c a gia c m

u t o chung b máy tiêu hóa c a gia c m bao g m: m , xoang mi ng, h u, th c
qu n, di u, h d dày (bao g m d dày tuy n và d dày c ), ru t non (bao g m tá
tràng, không tràng và h i tràng), ru t già (bao g m manh tràng và tr c tràng) và l
huy t. Q trình tiêu hóa gia c m di n ra nh t nhanh. gà, th c n chuy n qua
ng tiêu hóa kho ng 8 gi , v t kho ng 16 - 26 gi . Do v y c u t o ng tiêu hóa
gia c m có khác v i gia súc. Trong q trình phát tri n c a phơi, ban u h tiêu hóa
ch là m t ng th ng, v sau nó hình thành xoang mi ng, th c qu n, di u, d dày
tuy n, d dày c , ru t (ru t non, ru t già) t n cùng là h u môn (Nguy n
c H ng,
2006).
quan tiêu hóa c a lồi chim nói chung và gia c m nói riêng là khác bi t r t nhi u
so v i ng v t có vú. C u t o t ng quát b máy tiêu hóa c a gia c m bao g m các
ph n ch y u sau:

2.2.1 M , xoang mi ng
Gia c m có m (thay cho mơi gia súc), ph n s ng c a m khá phát tri n. Tác
ng c a m là l y th c n. gà m nh n thích nghi cho vi c m r a l y th c n
trên c n. L i c a gia c m khá phát tri n và có d ng nh m c a nó. gà, ph n g c
i h i r ng, u l i nh n còn thu c m g c l i và u l i có
r ng nh
nhau.
gia c m, h th ng tuy n n c b t phong phú và ph c t p h n
ng v t có vú.
Tuy n n c b t ti t ra n c b t nh ng r t ít và do th c n n m trong xoang mi ng
quá nhanh nên tiêu hóa tinh b t do amylase là khơng áng k (Robert, 2008). Tác
ng chính c a n c b t là làm tr n
d nu t và th m t th c n và làm nh s
n chuy n th c n vào th c qu n xu ng di u.
2.2.2 Th c qu n và di u
ng th c qu n gia c m dài h n so v i ng v t có vú.
n ng th c qu n phía
tr c xoang ng c
c phình to ra thành m t cái túi ch a th c n g i là di u, sau
ó nh l i bình th ng và n i v i d dày tuy n (D ng Thanh Liêm, 2003). Các
tuy n c a ng th c qu n ti t ra ch t nh y th m t b m t c a v nh y làm viên
th c n di chuy n d dàng trong di u, các tuy n nhày ch có thành phía trên ch
ti p giáp v i th c qu n (Lê H ng M n và Bùi Lan H ng Minh, 1989).
Di u là m t túi ch a th c n gia c m. S c ch a c a di u t 100 - 200 gam. Th c
n
c gi
di u v i th i gian ph thu c vào lo i gia c m và các lo i th c n.
Th c n c ng kho ng 10 - 15 gi , th c n m m, b t kho ng 3 - 4 gi (Nguy n
c

7


ng, 2006). Hình thái gi a th c qu n và di u c a gà r t d phân bi t lúc no c ng nh
lúc ói. Trong khi ó v t khó phân bi t gi a di u và th c qu n. Di u là n i d tr và
u ti t l ng th c n i qua trong ng tiêu hóa. Ngồi ra nó còn ti t ra d ch th m
t và làm m m th c n
chu n b cho vi c tiêu hóa th c n d dày. c bi t
chim b câu di u còn ti t ra s a di u nuôi con. Th c n l u l i trong di u tùy thu c
vào l ng th c n tiêu th , c h t th c n và s l ng th c n ang có trong d dày c
(Võ Ái Qu c, 2006). Th c n t di u
c chuy n d n xu ng d dày tuy n.
2.2.3 D dày
dày tuy n n m tr c d dày c , có d ng hình chai, có dung tích nh . Th i gian
th c n n m l i
ây c ng r t ng n, s c tiêu hóa t i ây là khơng áng k . T i ây
có các tuy n ti t ra HCL và ti n enzyme pepsinogen, sau ó nó
c ho t hóa thành
enzyme pepsin trong mơi tr ng acid (pH = 2,5)
b t u tiêu hóa protein
(Robert, 2008). T i d dày tuy n có s phân gi i protid và ng hóa ch t khống
(Nguy n
c H ng, 2006). Th c n i qua d dày tuy n
c th m t b i d ch v
và ti p t c
c chuy n xu ng d dày c
tiêu hóa ti p. Khi d dày tuy n b t n
th ng nh b nh d ch t , gumboro thì kh n ng tiêu hóa protein c ng gi m (D ng
Thanh Liêm, 2003).
dày c th ng

c g i là m , có d ng hình trịn ho c ô van, là m t b ph n c a
dày có c u t o c bi t ch có loài chim. N u so sánh v i d dày tuy n thì d dày
có dung tích l n h n. Trong niêm m c d dày c có lót m t l p t bào s ng hóa r t
ng ch ng l i s va p, xay xát khi m nghi n th c n. Ph n d i c a l p t bào
này là l p t bào t ng sinh thay th cho l p t bào th ng bì bên trên b bào mịn.
Trên b m t c a l p t bào này có nhi u gai nh nhơ lên làm cho niêm m c tr nên
nhám nh t gi y nhám. Ng i ta g i nh ng gai nh này là “r ng m ”. Qua kh i l p
bào t ng sinh là l p mô c r t phát tri n, màu
s m. Nh có h th ng này, giúp
cho m co bóp r t m nh, nghi n nát th c n chu n b cho tiêu hóa ti p theo ru t.
Ch t ti t trong d dày c có d ng l ng, có pH vào kho ng 3 - 4,5. Thành ph n d ch d
dày g m n c, HCl, men pepsin. D dày c có kh i l ng 50 gam, nh ng do l p c
dày nên s c co bóp lên t i 100 - 150 mmHg gà, 180 mmHg v t, 260 - 280 mmHg
ng ng. d dày c , hydratcarbon
c c t ng n, chia nh ra, protein phân gi i
thành các peptid và acid amin tuy ch a th t tri t (Nguy n c H ng, 2006).
co bóp có chu k , tùy theo tính ch t th c n mà chu k co bóp có thay i.
giúp cho vi c nghi n th c n loài chim th ng n nh ng h t s i nh granit. N u
thi u s i thì làm gi m kh n ng tiêu hóa th c n h t trên 10%. Theo D ng Thanh
Liêm, (2003) khi gà n nhi u x ho c n lơng thì s i giúp nghi n nát nhanh h n, gà
tiêu th th c n nhi u h n.

8


ng 2.1 Kích th

c h t s i b sung cho gà

Tu i c a gà

Gà con d

Kích th

i 5 tu n

c

ng kính h t s i

1 - 2 mm

Gà giò 5 - 12 tu n

3 - 4 mm

Gà tr

4 - 6 mm

Ngu n: D

ng thành
ng Thanh Liêm (2003).

2.2.4 Ru t
Ru t non là m t ng dài có
n r ng h p khác nhau và chia làm 3
n:
n trên

là m t ng l n có d ng hình ch U g i là tá tràng (Duodenum). S tiêu hóa hóa h c
i enzyme c th và s h p thu di n ra r t mãnh li t
ây.
n ru t non gi a
(Jejunum) b t u t cu i tá tràng n i
ra c a 4 ng tuy n (2 tuy n t gan và 2
tuy n t t y) n ch cu ng nỗn hồng (t ng
ng cu ng r n
ng v t có vú).
n ru t non cu i (Ileum) b t u t cu ng noãn hoàng n ngã t manh tràng.
i tác d ng c a các lo i enzyme t d ch v , d ch ru t, d ch t y và d ch m t do
gan ti t ra, ph n l n các ch t dinh d ng nh carbohydrate, protein, lipid
c tiêu
hóa và h p thu. Nh ng mãnh th c n còn c ng ch a
c nghi n k
c a
ng c l i d dày c nh nhu ng ng c c a ru t non
d dày c nghi n ti p. Vì
ó nên niêm m c c a d dày c có màu vàng c a m t. Th i gian tiêu hóa ru t
non kho ng 6 - 8 gi (D ng Thanh Liêm, 2003).
Ru t già chia làm ba ph n g m manh tràng (Caecum), k t tràng (Colon) và tr c
tràng (Rectum). Manh tràng có c u t o thành hai nhánh i x ng r t phát tri n, ch
ti p giáp gi a ru t non và ru t già có van g i là van h i manh tràng
không cho
th c n i ng c t ru t già lên ru t non. Tiêu hóa ru t già c ng có hai quá trình
lên men và th i r a. Lên men x y ra m nh manh tràng, th i r a tr c tràng.
Manh tràng gia c m khá phát tri n nên quá trình lên men t ng i m nh, nh t là
nh ng gia c m n nhi u th c n th c v t x thơ. Ru t c a gia c m nói chung t ng
i ng n, th c n l u l i không quá m t ngày êm (Nguy n
c H ng, 2006).

Khi th c n chuy n xu ng
n cu i ru t già, n c
c h p thu m nh, ph n bã còn
i tr ng thái c, khi i vào xoang ti t ni u sinh d c nó tr n l n v i n c ti u tr
nên s n s t. Khi gia c m th i phân ra ngoài, m t u c c phân gia c m n i m t l p
màu tr ng h i có d ng h t, bã ó là các th urat (mu i k t tinh c a acid uric).
h p thu các ch t dinh d ng gia c m c b n gi ng lồi có vú, ch y u
ru t non nh các nhung mao làm t ng di n tích h p thu d ng ch t.

9

n


Manh tràng, ru t già có th h p thu n c, mu i khoáng, các d n xu t nit và các
n ph m lên men cellulose (các acid béo bay h i). Xoang ti t ni u - sinh d c h p
thu n c.
2.2.5 L huy t
huy t có c u t o gi ng nh m t cái túi, có các c a vào nh ru t già, hai ng d n
ni u,
ng sinh d c. Phân và n c ti u n m l huy t m t th i gian, ây có q trình
p thu mu i và n c. Vì v y làm cho phân gia c m
c khô i. N c ti u c ng b cô
ng l i thành mu i urate màu tr ng
u c c phân. N u cho gia c m n d th a protein
thì mu i urate sinh ra nhi u làm cho phân có màu tr ng nhi u và n u cho n thi u protein
thì phân có màu en nhi u h n (D ng Thanh Liêm, 2003).

10

ng 2.2

dài c a các

Các

n ru t

n ru t

gia c m
Gà

Vt

Ng ng

B câu

22 - 35

22 - 38

40 - 49

11 - 12

n không tràng

85 - 120

90 - 140

150 - 183

45 - 72

n h i tràng

13 - 18

10 - 18

20 - 28

8 - 12

n ru t già

15 - 25

10 - 20

22 - 34

0,3 - 0,5

120 - 250

115 - 230 250 - 365

Tá tràng

ng chi u dài ru t
Ngu n: D

70 - 130

ng Thanh Liêm (2003).

ng 2.3 M t s enzyme phát hi n trong ng tiêu hóa gia c m
trí
Mi ng
Di u

ch
phân
Tên enzyme
ti t tiêu hóa

n ph m th y
ch t enzyme
tác ng
phân cu i cùng

N

Ptyalin (ít)

Tinh b t

Maltose (r t ít)

Lactase*

Latose

Glucose

Pepsine

Protein

Pepton

Amylasse

Tinh b t

Glucose

Lipase

Lipid

Trypsine
Enterokinase

Pepton

Trypsinogen

Acid béo
glycerine
Trypsine

Disacchrase

Disacchrarid

Monosacchrarid

Nuclease

Acid nucleic

Ribose,

cb t
ch di u

dày tuy n D ch v , HCl

Tuy n t y

Ru t

D ch t y

ch ru t

Acid m t và
Gan

ch m t

Lipid
ct m t

Ngu n: D

ng Thanh Liêm (2003).

11

và

Lipid nh hóa
thành h t nh ,
p thu tr c
ti p


2.3 Nhu c u dinh d

ng c a gia c m

2.3.1 Nhu c u v protein
Theo Bùi Xuân M n (2007) protein c n thi t cho duy trì t ng i th p, vì th yêu
u protein tr c h t tùy thu c vào l ng c n thi t cho m c ích s n xu t.

áp
ng nhu c u protein thì các acid amin thi t y u ph i
c cung c p
l ng và
ng l ng nit trong kh u ph n ph i
và d ng thích h p
m b o t ng
ng acid amin không thi t y u. M t khi l ng protein t i thi u yêu c u
c cung
p cho sinh tr ng ho c s n xu t tr ng t i a thì protein c n c ng thêm do b oxy
hóa thành n ng l ng. Trong th c t s n xu t, protein luôn là thành ph n th c n
t nh t c a m t kh u ph n, s không kinh t n u ni ng v t có m c
protein
q cao. Vì lý do này mà m c protein trong kh u ph n cho v t nuôi luôn ph i gi
n v i m c nhu c u t i thi u h n là các ch t dinh d ng khác.
Protein trong c th gia c m có các ch c n ng nh : tham gia c u t o nên t bào,
mang thông tin di truy n, protein là ch t h u c quan tr ng nh t, khơng có ch t
nào thay th vai trị c a nó trong t bào s ng. Nh ng s n ph m th t, tr ng u
c
u t o t protein. Protein tham gia c u t o nên các h th ng men sinh h c và
hormone, các ch t này v a có vai trị xúc tác, v a
u hịa q trình ng hóa, d
hóa các ch t dinh d ng t th c n, v a
u hòa m i ho t ng nh p nhàng c a
s ng. Ngồi ra, protein cịn cung c p c n ng l ng cho c th ho t ng.
Khi ph i h p kh u ph n th c n trong ch n ni ng v t nói chung và ch n ni
gia c m nói riêng, c n chú ý s d ng các lo i th c li u có giá tr sinh h c cao cân
i các th c li u có giá tr sinh h c th p. ng th i b sung các acid amin t ng h p
có m t kh u ph n cân i hoàn ch nh. S n ph m ch n nuôi gia c m là th t và
tr ng, ây là các s n ph m có giá tr sinh h c cao.

t o ra các s n ph m t n ng
su t cao, gia c m ph i có kh u ph n th c n t t, cân b ng dinh d ng y
v
ch t l ng c ng nh s l ng. N u cung c p protein th a trong th c n s lãng phí
và làm t ng giá thành s n ph m. M t khác protein th a không tiêu hoá s gây lên
men th i ru t già và có th d n n tình tr ng tiêu ch y. ng th i s d th a acid
amin d n n ph n ng v acid amin quá m nh th i ra acid uric có h i cho gan và
th n. S d th a protein làm cho n ng
acid amin trong máu t ng, gi m tính thèm
n c a gia c m, khơng c i thi n
c t ng tr ng mà còn làm gi m tr ng l ng. S
ng
c protein s x y ra khi kh u ph n có ch a t 30% protein tr lên (D ng
Thanh Liêm, 2003).
Ng c l i n u không c p
protein, c th s thi u nguyên li u cho nhu c u duy trì
và t ng tr ng ng th i s c
kháng c a gia c m c ng gi m. Th c n thi u

12