GIÁO ÁN SỐ:
Thời gian thực hiện:……..… Lớp:…………………………..
Số giờ đã giảng:…………… Thực hiện ngày:………………
Tên bài: TRUYỆN AN DƯƠNG VƯƠNG VÀ MỊ CHÂU, TRỌNG THUỶ
(Truyền thuyết)
Mục tiêu bài học:
Học xong người học có khả năng:
- Hiểu và nắm được đặc trưng chủ yếu của truyền thuyết;
- Hiểu được giá trị và ý nghĩa của “Truyện An Dương Vương và Mị Châu,
Trọng Thuỷ”;
- Phân tích được truyện dân gian với ý nghĩa đúng đắn của những hư cấu nghệ
thuật trong truyện.
I. ỔN ĐỊNH LỚP: Thời gian: 2 phút
- Số học sinh vắng:…………………………….Tên:……………………………
………………………………………………………………………………………….
II. KIỂM TRA BÀI CŨ: Thời gian: 5 phút
Câu hỏi kiểm tra: Thế nào là văn bản? Phân loại văn bản, cho ví dụ cụ thể? Văn
bản “Truyện An Dương Vương và Mị Châu, Trọng Thuỷ” thuộc loại văn bản nào?
Dự kiến học sinh kiểm tra:……………………………………………….………
Tên …………. …………. …………. …………. …………. ………….
Điểm …………. …………. …………. …………. …………. ………….
III. GIẢNG BÀI MỚI: Thời gian: 80 phút
- Đồ dùng và phương tiện dạy học: SGK, SGV, Giáo án, phấn, bảng, tranh ảnh
về di tích Cổ Loa.
Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt
Hoạt động 1 : Hướng dẫn HS
tìm hiểu phần Tiểu dẫn
GV: Hãy nhắc lại khái niệm
truyền thuyết? Nêu đặc điểm
của thể loại này?
HS: Suy nghĩ, trả lời
GV sử dụng phương pháp
thuyết giảng diễn giải nội dung
kiến thức này.
I. Giới thiệu chung
1. Thể loại truyền thuyết
- Khái niệm: một loại truyện kể dân gian, kể về ác
sự kiện và các nhân vật lịch sử. Qua đó nhân dân
thể hiện nhận thức và tư tưởng, tình cảm của
mình.
- Đặc điểm:
+ Yếu tố lịch sử và yếu tố tưởng tượng thần kì
hoà quyện.
+ Lưu truyền trong không gian, thời gian lịch sử -
văn hoá, trong sinh hoạt và lễ hội, trong tâm thức
người Việt
2. Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng
GV: An Dương Vương đã xây
thành, chế nỏ và chiến thắng
Triệu Đà như thế nào? Điều đó
cho thấy ngài là một vị vua
như thế nào?
HS suy nghĩ và trả lời
GV: Hình ảnh sứ Thanh Giang
và nỏ thần mang ý nghĩa gì?
HS: Suy nghĩ và trả lời
Gv: Những sai lầm mà An
Dương Vương đã phạm phải
sau chiến thắng? Kết quả mà
nhà vua ohải gánh chịu là gì?
HS: Suy nghĩ và trả lời
Thuỷ
- Văn bản lấy trong “:Lĩnh Nam chích quái”
- Bố cục gồm 2 phần:
+ An Dương Vương xây thành, chế tạo nỏ thần,
chiến thắng quân xâm lược nhờ sự giúp đỡ của
rùa Vàng
+ Mối tình Mị Châu - Trọng Thuỷ và nguyên
nhân khiến Âu Lạc mất nước
II. Đọc hiểu
1. Nhân vật An Dương Vương
a. Xây thành, chế nỏ, đánh thắng Triệu Đà
- Xây thành:
+ Thất bại
+ Thành công: được sự giúp đỡ của thần linh nên
đã tìm ra giải pháp kĩ thuật, trán áp được yêu quái
→ An Dương Vương kiên trì quyết tâm, không
nản chí trước thất bại tạm thời
- Chế nỏ thần từ vuốt rùa vàng, do Cao Lỗ làm,
trăm phát trăm trúng
- Chiến thắng Triệu Đà → Hệ quả tất yếu của hai
việc làm trên (Loa thành kiên cố, vũ khí lợi hại và
tinh thần cảnh giác cao độ)
=> Nhận xét:
- An Dương Vương trong phần đầu truyện là một
vị vua anh minh, sáng suốt với tinh thần trách
nhiệm cao được nhân dân và thần linh ủng hộ nên
đã đạt được những thành công lớn.
- Hình ảnh sứ Thanh Giang, thần Kim Quy, với
vuốt thần làm lẫy nỏ chính là sự kì ảo hoá sự
nghiệp chính nghĩa, hợp lòng người của An
Dương Vương (Trong tâm thức người Việt, rùa là
một trong tứ linh (long, li, quy, phượng)); Nỏ thần
cũng là sự kì ảo hoá bí mật của vũ khí tinh xảo mà
người Việt đã chế tạo được từ xa xưa.
b. “Cơ đồ đắm biển sâu”
- Sau chiến thắng, An Dương Vương đã phạm
phải những sai lầm nghiêm trọng:
+ Nhận lời cầu hoà của Triệu Đà
+ Nhận lời cầu hôn, kết tình thông hiếu với giặc
+ Mất cảnh giác, không giám sát, đề phòng Trọng
Thuỷ
GV: Chi tiết nhà vua rẽ nước đi
xuống biển sâu cho thấy thái
độ cuảt nhân dân với ông như
thế nào?
HS: Suy nghĩ và trả lời
GV: Sự cả tin của Mị Châu thể
hiện ở những điểm nào?
HS: Suy nghĩ và trả lời
GV: Nàng bị kết tội là giặc có
đúng không? Thái độ của nhân
dân với nhân vật này như thế
nào?
HS: Thảo luận nhóm và trả lời
+ Chủ quan khinh địch, lơ là phòng thủ đất nước
(đánh cờ trong khi giặc đã đến chân thành)
→ An Dương Vương đã tự đánh mất mình. Ông
chủ quan, tự mãn, không nhận ra mưu kế thâm
hiểm và không đánh giá đúng kẻ thù. Sức mạnh
của thành ốc, của nỏ thần đã hoàn toàn vô dụng vì
nhà vua đã toạ điều kiện cho kẻ thù phá từ bên
trong.
- Kết quả:
+ Âu Lạc đại bại, nhà vua cùng con gái phi ngựa
chạy về phương Nam.
+ Tiếng thét của thần Kim Quy đã làm nhà vua
tình ngộ. Ông rút gươm chém Mị Châu – con gái
duy nhất của mình. Đây là hình phạt đau đớn nhất
không chỉ với Mị Châu mà còn với bản thân ông.
+ An Dương Vương cầm sừng tê rẽ nước đi
xuống biển sâu
=> Nhận xét:
- An Dương Vương vẫn là người có công lớn
trong việc xây dựng đất nước Âu Lạc. Nhân dân
đời đời vẫn biết ơn và kính trọng nhà vua. Trong
tình cảm của nhân dân ông vẫn luôn bất tử nơi
biển đông bát ngát.
- Nhưng An DươngVương đã để mất nước. Trách
nhiệm này ông phải gánh chịu. Vì thế nhà vua đi
vào cõi bất tử không phải với tư thế bay lên cao
như nhưng anh hùng khác (Thánh Gióng, Chử
Đồng Tử…) mà là đi xuống dưới.
2. Nhân vật Mị Châu
- Xinh đẹp, ngây thơ
- Cả tin đến mức mù quáng:
+ Tự tiện sử dụng bí mật quốc gia cho tình riêng
khiến bảo vật giữ nước bị đánh tráo mà không
biết.
+ Chỉ nghĩ đến hạnh phúc cá nhân khi đánh dấu
đường cho Trọng Thuỷ theo
→ Bị kết tội là giặc là đúng và bị trừng phạt là
đích đáng. Nàng phải trả giá cho hành động ngây
thơ, cả tin của mình
→ Mị Châu cũng thật đáng thương. Những sai
lầm của nàg đều là do vô tình chứ không hề cố ý.
GV: Trọng Thuỷ là một tên
gián điệp nguy hiểm, một
người chồng phụ bạc hay là
một một nạn nhân chính trị?
HS: Thảo luận và trình bày ý
kiến.
GV: Chốt lại vấn đề.
GV cho HS tự tổng kết về nội
dung và nghệ thuật của tác
phẩm. Sau đó kiểm tra bằng
hình thức phát vấn nhanh.
“Trái tim nàng đã để nhầm chỗ” nên nàng cũng
đáng được chúng ta cảm thông.
→ Sự hoá thân của Mị Châu: hoá thân phân thân:
máu nàng chảy xuống biển, trai ăn được hoá thành
ngọc trai, xác hoá thành ngọc thạch.
+ Hoá thân ngọc trai cho thấy sự bao dung,thông
cảm của với sự trong trắng ngây thơ, vô tình khi
phạm tội của nàng
+ Hoá thân thành ngọc thạch (xác đá không đầu)
thể hiện thái độ nghiêm khắc của nhân dân cùng
bài học lịch sử về giải quyết mối quan hệ giữa nhà
với nước, giữa chung và riêng.
3. Nhân vật Trọng Thuỷ
- Thời kì đầu, Trọng Thuỷ đóng vai trò một tên
gián điệp theo lệnh vua cha sang làm rể Âu Lạc
để điều tra bí mật về nỏ thần
- Trong thời gian sống với Mị Châu, hắn đã yêu
nàng thực sự. Câu nói của Trọng Thuỷ với vợ
trước lúc chia tay không chỉ ngầm bào trước sự
chia li không tránh khỏi mà còn thể hiện tâm
trạng, tình cảm của Trọng Thuỷ với vợ là chân
thành.
- Để hoàn thành nhiệm vụ cha giao phó, Trọng
Thuỷ đã phải đánh đổi cả hạnh phúc cuẩ mình. Y
chỉ biết ôm xác vợ khóc lóc rồi thương nhớ mà tự
tử.
→ Cái chết của Trọng Thuỷ cho thấy sự bế tắc
của y
→ Bi kịch của Trọng Thuỷ là bi kịch của một nạn
nhân trong một âm mưu chính trị thâm độc. Hắn
là nạn nhân của chính cha mình.
• Hình ảnh Ngọc trai - Giếng nước:
- Là sự bao dung chiêu tuyết của nhân dân đối với
Mị Châu, chứng thực tình cảm trong sáng của
nàng
- Giếng nước có hồn Trọng Thuỷ là chứng nhận
cho mong muốn hoá giải tội lỗi của y
- Ngọc trai đem rử bằng nước giếng càng sáng
trong thêm nói lên rằng Trọng Thuỷ đã tìm được
sự hoá giẩi trong tình cảm của Mị Châu ở thế giới
bên kia.
III. Tổng kết
1. Nội dung
Sử dụng những yếu tố thần kì nhưng cốt lõi vẫn
là sự thật lịch sử, truyền thuyết lí giải về nguyên
do mất nước của Âu Lạc và đưa ra những bài học
giữ nước sâu sắc
2. Nghệ thuật
- Sử dụng yếu tố thần kì làm tăng sức hấp dẫn cho
truyền thuyết
- Đan xen bi - hùng
- Xây dựng được những hình ảnh giàu chất tư
tưởng thẩm mĩ, có sức sống lâu bền.
IV. CÂU HỎI BÀI TẬP: Thời gian: 3 phút
Nội dung Hình thức thực hiện
Bài tập: Phân tích kết thúc trong cuộc đời
của mỗi nhân vật tuyền thuyết để thấy rõ
thái độ, tình cảm của nhân dân với những
nhân vật này
Bài tập về nhà
V. TỰ RÚT KINH NGHIỆM:( Chuận bị, tổ chức, thực hiện)
………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………….
TRƯỞNG BAN/TRƯỞNG TỔ BỘ MÔN
(Ký duyệt)
Ngày…….tháng…….năm 2008
Chữ ký giáo viên