Bài Giảng Nguồn Gốc- Bản Chất- Hình Thức Pháp Luật

NGUỒN GỐC- BẢN CHẤTHÌNH THỨC PHÁP LUẬT
Th.S Đặng Thị Thu Trang










Nguồn gốc pháp luật
Bản chất pháp luật
Các mối liên hệ của pháp luật với
các hiện tượng xã hội khác
Thuộc tính và chức năng của pháp
luật
Hình thức của pháp luật


Nguồn Gốc Của Pháp Luật







Những quan điểm khác nhau về
pháp luật

\Quan điểm phi Mác xít
Trường phái pháp luật tự nhiên
Quan niệm về pháp luật theo
phương pháp tiếp cận xã hội học
và tâm lý học
Trường phái pháp luật thực định


\Theo quan điểm của chủ nghĩa
Mác-Lênin (Quan điểm Mác xít)
Pháp luật là yếu tố thuộc kiến trúc
thượng tầng và pháp luật chỉ
phát sinh, tồn tại và phát triển
khi xã hội đạt đến một trình độ
phát triển nhất định.






Về phương diện khách quan:
những nguyên nhân làm xuất hiện
nhà nước cũng chính là những
nguyên nhân làm xuất hiện pháp
luật.
Về phương diện chủ quan (yếu tố
tự thân): Pháp luật chỉ có thể hình
thành bằng con đường nhà nước
theo 2 cách: do nhà nước ban

hành hoặc thừa nhận các quy
phạm xã hội đang tồn tại.


Bản Chất Của Pháp Luật


Khái niệm bản chất của pháp luật
Bản chất của pháp luật là toàn bộ
những mối liên hệ, quan hệ sâu sắc
và những quy luật bên trong quyết
định những đặc điểm và khuynh
hướng phát triển cơ bản của pháp
luật









Nội dung bản chất của pháp luật
Tính giai cấp của pháp luật
Pháp luật trước hết thể hiện ý chí
của giai cấp thống trị
Nội dung của pháp luật được quy
định bởi điều kiện sinh hoạt vật chất
của giai cấp thống trị

Mục đích của pháp luật nhằm điều
chỉnh các quan hệ xã hội phát triển
theo một trật tự nhất định phù hợp
với lợi ích của giai cấp thống trị.









Tính xã hội của pháp luật
Pháp luật còn thể hiện ý chí và lợi
ích của các tầng lớp, giai cấp khác
trong xã hội.
Pháp luật là phương tiện để con
người xác lập các quan hệ xã hội.
Pháp luật là phương tiện mô hình
hóa cách thức xử sự của con người.
Pháp luật có khả năng hạn chế, loại
bỏ các quan hệ xã hội tiêu cực, thúc
đẩy các quan hệ xã hội tích cực.


Mối liên hệ giữa tính giai cấp và
tính xã hội của pháp luật:
Tính giai cấp và tính xã hội tương tác
qua lại tạo nên bản chất của pháp

luật. Không thể có kiểu pháp luật
nào có tính giai cấp mà lại không có
tính xã hội và ngược lại mặc dù tính
giai cấp và tính xã hội được thể hiện
khác nhau trong từng kiểu pháp luật.


Định nghĩa về pháp luật
Pháp luật là hệ thống các quy tắc xử
sự do nhà nước ban hành hoặc thừa
nhận và bảo đảm thực hiện, thể hiện
ý chí của giai cấp thống trị và các
giai cấp khác trong xã hội, là nhân tố
điều chỉnh các quan hệ xã hội.



Các mối liên hệ của pháp luật
với các hiện tượng xã hội khác

•

•

Pháp luật với kinh tế
Các điều kiện kinh tế, quan hệ kinh
tế không chỉ là nguyên nhân trực tiếp
quyết định sự ra đời của pháp luật,
mà còn quyết định toàn bộ nội dung,
hình thức, cơ cấu và sự phát triển

của pháp luật
Sự tác động trở lại của pháp luật đối
với kinh tế theo hai hướng: tích cực
và tiêu cực


Pháp luật với chính trị:
• Trước hết là sự tác động của chính trị
đối với pháp luật
Chính trị là sự biểu hiện tập trung của
kinh tế còn pháp luật là sự biểu hiện
về mặt hình thức pháp lý những nội
dung kinh tế. Bởi vậy xét cho cùng,
Chính trị và pháp luật đều là những
biểu hiện về mặt hình thức những nội
dung kinh tế ở những khía cạnh nhất
định



Sự tác động của pháp luật đối với
chính trị
Pháp luật là công cụ để chuyển hóa ý
chí của giai cấp thống trị trở thành
quy tắc xử sự chung, có tính bắt
buộc đối với mọi người
•




Pháp luật với nhà nước



Sự tác động của nhà nước đối với pháp
luật

- Nhà nước ban hành và bảo đảm cho pháp
luật được thực hiện trong cuộc sống
- Nhà nước ngoài sự tác động tích cực đến
pháp luật thì có thể tác động tiêu cực đến
pháp luật




Sự tác động của pháp luật đối với
nhà nước
Quyền lực nhà nước chỉ có thể được
triển khai và có hiệu lực trên cơ sở
pháp luật. Đồng thời, nhà nước cũng
phải tôn trọng pháp luật, tổ chức và
hoạt động trong khuôn khổ pháp luật








Pháp luật với các quy phạm xã hội
khác
Pháp luật thể chế hóa nhiều quy
phạm xã hội thành quy phạm pháp
luật
Mối quan hệ của pháp luật với
những quy phạm xã hội khác




Pháp luật với quy phạm đạo đức
- Trường hợp pháp luật và các quy
phạm đạo đức trùng nhau về phạm
vi điều chỉnh và mục đích điều chỉnh
- Không phải lúc nào pháp luật và
đạo đức cũng tác động cùng chiều
mà cũng có tác động ngược




Pháp luật với quy phạm tập quán



Pháp luật với quy phạm tôn giáo

Thuộc Tính Của Pháp Luật





Tính quy phạm phổ biến
Tính xác định chặt chẽ về hình
thức
Tính được đảm bảo bằng nhà
nước


 Tính quy phạm phổ biến:
•

Quy phạm pháp luật là những quy
tắc xử sự chung, là những khuôn
mẫu, chuẩn mực cho hành vi xử sự
của con người được xác định cụ thể.

•

Diện tác động của pháp luật rất rộng


Tính xác định chặt chẽ về hình
thức
•

•

•

Nội dung của pháp luật phải được
thể hiện trong những hình thức xác
định
nội dung của pháp luật được thể
hiện bằng ngôn ngữ pháp lý rõ ràng,
chính xác, một nghĩa và có khả năng
áp dụng trực tiếp
Tính xác định chặt chẽ về hình thức
của pháp luật còn thể hiện ở phương
thức hình thành pháp luật.


Tính được đảm bảo bằng nhà
nước
•

•

Nhà nước đảm bảo tính hợp lý và uy
tín nội dung cho quy phạm pháp luật
Bằng khả năng của mình, nhà nước
tổ chức thực hiện pháp luật bằng
nhiều biện pháp khác nhau:






Đảm bảo về kinh tế
Đảm bảo về tư tưởng
Đảm bảo về phương diện tổ chức
Đảm bảo bằng các biện pháp cưỡng
chế nhà nước


Hình Thức Của Pháp Luật


•

•

Cách thức mà giai cấp thống trị sử dụng
để thể hiện ý chí của giai cấp mình và xã
hội, là phương thức tồn tại, dạng tồn tại
thực tế của pháp luật.
Hình thức bên trong nghĩa là ta đang xét
đến hình thức cấu trúc pháp luật. Bao
gồm các nguyên tắc chung của pháp luật,
hệ thống pháp luật, ngành luật, chế định
pháp luật và quy phạm pháp luật.
Hình thức bên ngoài của pháp luật là sự
biểu hiện bên ngoài của pháp luật và ở
phương diện này hình thức bên ngoài
của pháp luật còn được coi là nguồn của

pháp luật




Hình thức pháp luật là biểu hiện bên
ngoài của pháp luật, là yếu tố chứa
đựng nội dung của pháp luật




Nguồn của pháp luật là những hình
thức chính thức thể hiện các quy tắc
bắt buộc chung được nhà nước thừa
nhận có giá trị pháp lý để áp dụng
vào việc giải quyết các sự việc trong
thực tiễn pháp lý và là phương thức
tồn tại trên thực tế của các quy phạm
pháp luật