Sự ra đời của các chi bộ đảng ở quảng ninh trong thời kỳ vận động thành lập đảng (Tóm tắt trích đoạn)

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI & NHÂN VĂN

---------LÊ THỊ HỒNG THUẬN

SỰ RA ĐỜI CỦA CÁC CHI BỘ ĐẢNG Ở
QUẢNG NINH TRONG THỜI KỲ VẬN
ĐỘNG THÀNH LẬP ĐẢNG
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC LỊCH SỬ ĐẢNG

Hà Nội, 2008


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI & NHÂN VĂN

---------LÊ THỊ HỒNG THUẬN

SỰ RA ĐỜI CỦA CÁC CHI BỘ ĐẢNG
Ở QUẢNG NINH TRONG THỜI KỲ VẬN ĐỘNG THÀNH
LẬP ĐẢNG
Chuyên ngành: Lịch sử Đảng
Mã số: 602256

LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC LỊCH SỬ ĐẢNG
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS TRÌNH MƢU

Hà Nội, 2008

Trang

MỤC LỤC
Trang phụ bìa
MỤC LỤC…………………………………………………………………….1
Lời cam đoan………………………………………………………………….4
Lời cảm ơn…………………………………………………………………….5

MỞ ĐẦU……………………………………………………………………...6
1.

Lý do chọn đề tài................................................................................... 8

2.

Lịch sử nghiên cứu vấn đề. ................................................................... 8

3.

Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu..... Error! Bookmark not defined.

4.

Đối tượng, phạm vi, giới hạn nghiên cứu của đề tài.Error! Bookmark not

defined.
5.

Cơ sở tư liệu và phương pháp nghiên cứu.Error! Bookmark not defined.

6.

Đóng góp của luận văn. ...................... Error! Bookmark not defined.

7.

Kết cấu luận văn.................................. Error! Bookmark not defined.

Chương 1: KHÁI QUÁT VỀ TỰ NHIÊN, CON NGƯỜI, LỊCH SỬ QUẢNG
NINH………………………………………………………………………...Error!
Bookmark not defined.
1.1. Đặc điểm tự nhiên và nhân văn của Quảng Ninh.Error!

Bookmark

not

defined.
1.1.1. Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên………………………………….Error!
Bookmark not defined.
1.1.2. Địa nhân văn……………………………………………………..Error!
Bookmark not defined.
1.1.3. Địa chính trị, lịch sử……………………………………………Error!
Bookmark not defined.


1.2. Lịch sử tỉnh Quảng Ninh từ khi Pháp xâm lược và khai thác thuộc
địa…………………………………………………………………………Error!
Bookmark not defined.
1.2.1. Quá trình thực dân Pháp xâm lược và khai thác Quảng Ninh…...Error!

Bookmark not defined.
1.2.2. Sự ra đời và phát triển của giai cấp công nhân Quảng Ninh…….Error!
Bookmark not defined.
Chương 2: QUÁ TRÌNH RA ĐỜI CỦA CÁC CHI BỘ Ở QUẢNG NINH TRONG
THỜI

KỲ

VẬN

ĐỘNG

THÀNH

LẬP

ĐẢNG

CỘNG

SẢN

VIỆT

NAM…………………………………………………………………………Error!
Bookmark not defined.
2.1. Sự phát triển của phong trào công nhân và phong trào yêu nước ở Quảng
Ninh trước ngày thành lập Đảng.................. Error! Bookmark not defined.
2.2. Quá trình truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin vào Khu Mỏ (1928 –
1929)……………………………………. ... Error! Bookmark not defined.

2.2.1. Điều kiện lịch sử…………………………………………………Error!
Bookmark not defined.
2.2.2. Phong trào “Vô sản hoá” và sự chuyển biến của phong trào công nhân
Quảng Ninh sau khi được truyền bá chủ nghĩa Mác – Lênin……. Error!
Bookmark not defined.
2.3. Sự ra đời các chi bộ Đảng Cộng sản Việt Nam ở khu mỏ và phong trào
cách mạng Quảng Ninh giai đoạn 1930 – 1931 dưới sự lãnh đạo của
Đảng……………. ........................................ Error! Bookmark not defined.
2.3.1. Các chi bộ của các tổ chức cộng sản được thành lập và sự chuyển biến
của phong trào công nhân ở khu mỏ năm 1929………………….. Error!
Bookmark not defined.
2.3.2. Các chi bộ Đảng Cộng sản Việt Nam được thành lập ở Quảng Ninh
năm 1930........................................................................................ Error!
Bookmark not defined.


Chương 3: MỘT SỐ NHẬN XÉT VỀ QUÁ TRÌNH RA ĐỜI CỦA CÁC

CHI

BỘ Ở QUẢNG NINH TRONG THỜI KỲ VẬN ĐỘNG THÀNH LẬP ĐẢNG
CỘNG SẢN VIỆT NAM……………………………………..Error!

Bookmark

not defined.
3.1. Đặc điểm của quá trình vận động thành lập các chi bộ Đảng cộng sản Việt
Nam ở khu mỏ Quảng Ninh......................... Error! Bookmark not defined.
3.1.1. Quá trình truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin chủ yếu thông qua các trí
thức trực tiếp đi “vô sản hoá”……………………………………….Error!

Bookmark not defined.
3.1.2. Quá trình tiếp thu chủ nghĩa Mác - Lênin chủ yếu là đội ngũ công
nhân…………………………………………………………………….Error!
Bookmark not defined.
3.1.3. Phong trào công nhân với phong trào yêu nước ở vùng mỏ Quảng Ninh
hoà làm một……………………………………………………… Error!
Bookmark not defined.
3.2. Một số kinh nghiệm bước đầu rút ra từ việc truyền bá chủ nghĩa Mác-Lênin
vào giai cấp công nhân ở Khu mỏ. .............. Error! Bookmark not defined.
3.2.1. Về hình thức truyền bá chủ nghĩa Mác-Lênin…………………...Error!
Bookmark not defined.
3.2.2. Về xây dựng tổ chức quần chúng trong tiếp thu chủ nghĩa Mác – Lênin
và đấu tranh cách mạng………………………………………...

Error!

Bookmark not defined.
3.2.3. Thành lập các chi bộ cộng sản thông qua lãnh đạo đấu tranh trực
tiếp.........................................................................................................Error!
Bookmark not defined.
KẾT LUẬN………………………………………………………………...Error!
Bookmark not defined.


TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC 1
PHỤ LỤC 2
PHỤ LỤC 3

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là luận văn của riêng tôi. Những tƣ liệu, số liệu đƣợc sử dụng trong
luận văn của tôi là hoàn toàn trung thực. Những trích dẫn trong luận văn đều có nguồn gốc rõ ràng
và chính xác. Những kết luận trong luận văn chƣa từng đƣợc công trình nào công bố trƣớc đây.

Tác giả của luận văn


LỜI CẢM ƠN
Tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn tới các thầy cô trong khoa Lịch sử, trƣờng Đại học
KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội, những thầy cô đã trực tiếp giảng dạy các môn chung và
chuyên ngành, giúp cho tôi đƣợc trang bị những kiến thức bổ ích của chƣơng trình đào tạo cao học.
Tôi cũng xin trân trọng cảm ơn phòng QLNCKH&ĐTSĐH, đã tạo điều kiện cho tôi hoàn thành
chƣơng trình học và thực hiện và bảo vệ luận văn cao học. Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn chân
thành nhất tới thầy giáo, PGS.TS Trình Mƣu, Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia, đã tận
tình hƣớng dẫn tôi hoàn thành tốt luận văn này.

Tác giả của luận văn


MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài
Xét trong chiều dài lịch sử dân tộc, sự ra đời của Đảng cộng sản Việt Nam là một bước ngoặt vĩ
đại, mở ra một giai đoạn lịch sử mới với những thắng lợi vẻ vang trong sự nghiệp giải phóng dân tộc,
giành độc lập, thống nhất nước nhà và hiện nay là công cuộc đổi mới toàn diện, công nghiệp hoá, hiện đại
hoá đất nước, quá độ lên chủ nghĩa xã hội.
Khác với quy luật hình thành Đảng cộng sản chung của thế giới là sự kết hợp của hai yếu tố chủ
nghĩa Mác – Lênin và phong trào công nhân, quá trình vận động thành lập Đảng cộng sản Việt Nam là sự

kết hợp của ba yếu tố (chủ nghĩa Mác - Lênin, phong trào công nhân, phong trào yêu nước) do những đặc
điểm của một nước thuộc địa quy định. Sự kết hợp đó đã thể hiện rất tiêu biểu ở Quảng Ninh: Lý luận chủ
nghĩa Mác – Lênin được truyền bá vào giai cấp công nhân, làm cho phong trào của giai cấp công nhân
phát triển từ tự phát lên tự giác, kết hợp với phong trào yêu nước đưa đến sự ra đời của các chi bộ cộng
sản.
Quảng Ninh là một trong những cái nôi của phong trào công nhân ở Việt Nam, là một trong
những nơi tập trung nhiều công nhân nhất nên Đảng ta đã chủ trương đưa cán bộ về đây “vô sản hoá”. Vì
ở một nước với hơn 90% dân số làm nông nghiệp như nước ta, công nghiệp nhỏ bé lại bị thực dân Pháp
nắm giữ thì cần phải “vô sản hoá”, để các cán bộ đi sâu vào thực tế đời sống của giai cấp cần lao, cùng ăn,
ở, làm việc với anh em công nhân, để hiểu được cuộc sống khổ cực của họ thì mới có thể tuyên truyền,
kêu gọi anh em đấu tranh. Qua thực tế hoạt động như vậy cũng là trường học cách mạng, rèn luyện các
cán bộ lãnh đạo cho Đảng như đồng chí Nguyễn Văn Cừ, Hoàng Quốc Việt, Nguyễn Đức Cảnh…
Quảng Ninh là tỉnh có công nghiệp than phát triển, là một trong những nơi đông công nhân nhất
cả nước và ở đây tính chất của giai cấp công nhân đã được thể hiện rất rõ trong suốt quá trình đấu tranh
giải phóng dân tộc cũng như kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ. Ngày nay, trong sự nghiệp
đổi mới của toàn Đảng toàn dân ta, nhất là từ sau khi Liên Xô, Đông Âu sụp đổ, có một số quan điểm cho
rằng Đảng không phải là Đảng của giai cấp công nhân thậm chí là ở Việt Nam chưa có giai cấp công nhân
một cách đúng nghĩa, mục đích là để phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng. Vì vậy, khi nghiên cứu đề tài
này, tác giả mong muốn được góp phần nhỏ bé của mình đề làm rõ bản chất giai cấp công nhân của Đảng
ở một vùng công nghiệp phát triển như Quảng Ninh.
Cuối cùng để góp phần khẳng định, đóng góp vào công tác nghiên cứu lịch sử đảng bộ tỉnh
Quảng Ninh nói riêng và lịch sử Đảng cộng sản Việt Nam nói chung.
Chính từ những lý do trên, tôi khẳng định sẽ làm đề tài này với tên gọi “Sự ra đời của các chi bộ
Đảng ở Quảng Ninh trong thời kỳ vận động thành lập Đảng”

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề.
Quảng Ninh là một trong những vùng đất giàu truyền thống lịch sử, vì vậy từ thời dựng nước cho
đến nay nhất là lịch sử giai đoạn trước khi Đảng cộng sản Việt Nam ra đời đã được nghiên cứu khá công
phu.
Ngoài các tài liệu chung như Văn kiện Đảng toàn tập, Hồ Chí Minh toàn tập, Lịch sử Đảng cộng

sản Việt Nam, Đại cương lịch sử Việt Nam… thì những tài liệu chính thống đề cập đến một cách trực tiếp
lịch sử Đảng bộ Quảng Ninh giai đoạn này đã được biên soạn khá sớm. Trong thập niên 1980, công tác
sưu tầm, nghiên cứu, biên soạn Lịch sử Đảng bộ tỉnh đã được tiến hành rất tích cực. Tiêu biểu nhất là các
tác phẩm Những sự kiện lịch sử Đảng tỉnh Quảng Ninh tập I (1928 – 1955), xuất bản năm 1980 do Ban
Nghiên cứu Lịch sử Đảng tỉnh ủy Quảng Ninh biên soạn, đề cập đến giai đoạn lịch sử này dưới dạng biên


niên, thống kê các sự kiện theo ngày tháng năm từ quá trình vận động thành lập Đảng bộ 1928 cho đến
sau khi giải phóng khu mỏ 1955, rất hữu ích cho công tác tra cứu, với nguồn tư liệu đáng tin cậy. Tiếp sau
đó, năm 1985 là cuốn Lịch sử Đảng bộ Quảng Ninh tập I (1928 – 1945) trình bày hệ thống, chi tiết quá
trình ra đời và lãnh đạo nhân dân Quảng Ninh đấu tranh giành thắng lợi trong Cách mạng tháng Tám
1945. Hiện nay, bộ tác phẩm đề cập một cách ngắn gọn, có hệ thống nhất toàn bộ quá trình lịch sử của
tỉnh Quảng Ninh đó chính là Địa chí Quảng Ninh tập 1 của Hội khoa học lịch sử Quảng Ninh (2003).
Trong đó, chương IV “Quảng Ninh trong thời kỳ đấu tranh chống ách thống trị của thực dân Pháp (1883
– 1945)” đề cập chi tiết về quá trình Pháp xâm lược Quảng Ninh (1883), các chính sách cai trị của thực
dân Pháp ở đây, tình hình chính trị, kinh tế, xã hội Quảng Ninh từ khi Pháp xâm lược, sự ra đời của giai
cấp công nhân; Quá trình đấu tranh cách mạng của nhân dân Quảng Ninh dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng
sản Việt Nam…
So với các công trình nghiên cứu chính thống thì những tác phẩm hồi ký cách mạng xuất hiện
sớm hơn. Ngay từ những năm đầu của thập niên 70, các tác phẩm “Vô sản hoá” của Nhà xuất bản thanh
niên xuất bản năm 1972 hay cuốn “Những ngày ở mỏ” của Ty văn hoá Quảng Ninh xuất bản năm 1971,
cuốn “Truyền thống vùng than” của Ban nghiên cứu lịch sử Đảng tỉnh, xuất bản năm 1977 đã ra đời.
Trong các tác phẩm này, các tác giả chính là những người đã hoạt động trực tiếp trong quá trình vận động
thành lập Đảng ở Quảng Ninh hoặc là những người gần gũi, hoạt động bên cạnh những đồng chí ấy kể lại,
mang tính chân thực và cụ thể. Như đồng chí Vũ Thị Mai kể về quá trình đi “vô sản hóa” ở khu mỏ của
mình; lời kể của đồng chí Lê Duẩn về


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Đào Duy Anh (1964), Đất nước Việt Nam qua các đời, NXB Khoa học, Hà

Nội.
2. Ban cận đại Viện sử học Việt Nam (1974), Một số vấn đề về lịch sử giai cấp
công nhân Việt Nam, NXB Lao động, Hà Nội.
3. Ban chấp hành Đảng bộ thị xã Hồng Gai (1991), 60 năm chiến đấu, xây dựng
và trưởng thành của Đảng bộ và nhân dân thị xã Hồng Gai (1930 – 1990),
NXB Quảng Ninh, Quảng Ninh.
4. Ban chấp hành Đảng bộ thị xã Cẩm Phả (2005), Lịch sử Đảng bộ thị xã Cẩm
Phả (1930 – 2005), Tái bản có chỉnh lý bổ sung, Quảng Ninh.
5. Ban chấp hành Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh - Ban tuyên giáo tỉnh ủy (2007),
Đồng chí Vũ Văn Hiếu, Bí thư đặc khu ủy đầu tiên Khu mỏ Quảng Ninh (Tái
bản lần 1), Quảng Ninh.
6. Ban nghiên cứu lịch sử Đảng tỉnh uỷ Hà Bắc (1982), Đời hoạt động của đồng
chí Nguyễn Văn Cừ, Hà Bắc.
7. Ban nghiên cứu lịch sử Đảng bộ Hà Nội (1982), Những sự kiện lịch sử Đảng
bộ Hà Nội, Tập 1: Phong trào cách mạng Hà Nội trong những năm hai mươi
(1925 – 1939), NXB Hà Nội, Hà Nội.
8. Ban nghiên cứu lịch sử Đảng bộ Hải Phòng (1970), Tóm tắt 40 năm hoạt động
của Đảng bộ Hải Phòng, Hải Phòng.
9. Ban nghiên cứu lịch sử Đảng tỉnh ủy Quảng Ninh (1977), Truyền thống vùng
than (Hồi ký cách mạng), tập 1, Quảng Ninh.
10. Ban nghiên cứu lịch sử Đảng tỉnh ủy Quảng Ninh (1985), Lịch sử Đảng bộ
Đảng Cộng sản Việt Nam tỉnh Quảng Ninh, tập 1 (1928 – 1945), Sơ thảo,


Quảng Ninh.
11. Ban nghiên cứu lịch sử Đảng tỉnh ủy Quảng Ninh (1986), Những sự kiện lịch
sử Đảng tỉnh Quảng Ninh (1928 – 1955), Quảng Ninh.
12. Ban nghiên cứu lịch sử Đảng tỉnh ủy Quảng Ninh, Tiểu sử đồng chí Ngô Huy
Tăng (Tài liệu đánh máy chữ), phòng lịch sử Ban Tuyên Giáo tỉnh ủy Quảng
Ninh, 3 trang.

13. Ban nghiên cứu Lịch sử Đảng Trung ương (1970), Theo chân những người
cộng sản: gương các đồng chí Trần Phú, Ngô Gia Tự, Lê Hồng Phong, Nguyễn
Văn Cừ, Hoàng Văn Thụ, Nguyễn Thị Minh Khai, Tập 1, NXB Thanh niên, Hà
Nội.
14. Ban nghiên cứu Lịch sử Đảng Trung ương (1974), Noi gương những người
cộng sản, Tập 2, NXB Thanh niên, Hà Nội.
15. Ban nghiên cứu Lịch sử Đảng Trung ương (1976), “Những sự kiện lịch sử
Đảng”, Tập 1 (1920 – 1945), NXB Sự thật.
16. Ban Tuyên giáo tỉnh Hải Hưng (1996), “Sống mãi tình Côn Đảo” (Hồi ký)
17. Ban Tuyên giáo tỉnh ủy - Mỏ than Mạo Khê (1994), Truyền thống công nhân
mỏ than Mạo Khê, Xí nghiệp in Quảng Ninh.
18. Ban tuyên giáo tỉnh ủy Quảng Ninh (1996), Lịch sử công nhân mỏ than Quảng
Ninh 1820 – 1975, Sơ thảo, Quảng Ninh.
19. Ban Tuyên giáo tỉnh uỷ (2005), “Quá trình hình thành Đảng bộ Đảng Cộng sản
Việt Nam ở Khu Mỏ”, Báo Quảng Ninh (5929), tr.1&4.
20. Ban Tuyên giáo tỉnh uỷ Quảng Ninh (2007), Bác Hồ với nhân dân các dân tộc
tỉnh Quảng Ninh, Hạ Long.
21. Lê Bính (2007), Lãnh tụ Nguyễn Đức Cảnh, NXB Lao Động, Hà Nội.


22. Cao Văn Biền (1998), Công nghiệp than Việt Nam thời kỳ 1888 – 1945, NXB
Khoa học xã hội, Hà Nội.
23. Bộ Giáo dục và đào tạo (2006), Giáo trình Tư tưởng Hồ Chí Minh, NXB Chính
trị quốc gia, Hà Nội.
24. Bộ Giáo dục và đào tạo (2006), Giáo trình Lịch sử Đảng cộng sản Việt Nam,
NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
25. Bộ Giáo dục và đào tạo (2007), Một số chuyên đề lịch sử Đảng cộng sản Việt
Nam (tập 1), NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
26. Nguyễn Đình Đài (2006), Nguyễn Ái Quốc sự sáng tạo trong thành lập Đảng
Cộng sản Việt Nam, giá trị lịch sử và hiện thực, NXB Chính trị quốc gia, Hà

Nội.
27. Đảng cộng sản Việt Nam (1998), Văn kiện Đảng toàn tập, tập 2 (1930), NXB
Chính trị quốc gia, Hà Nội.
28. Đảng cộng sản Việt Nam (2005), Văn kiện Đảng toàn tập, tập 1 (1924 – 1930),
NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
29. Trần Văn Giàu (1961), Giai cấp công nhân Việt Nam, sự hình thành và phát
triển của nó từ giai cấp tự mình đến giai cấp cho mình, NXB Sự thật, Hà Nội.
30. Hồng Hải, Lý Biên Cương, Nhị Giang, Việt Hà (1991), Quảng Ninh, tiềm năng
và triển vọng, NXB Sự thật, NXB Quảng Ninh, Hà Nội.
31. Hà Văn Hiền (2002), “Đồng chí Nguyễn Văn Cừ - người xây dựng cơ sở Đảng
đầu tiên của Đảng bộ Quảng Ninh”, Nguyễn Văn Cừ - nhà lãnh đạo xuất sắc
của Đảng và cách mạng Việt Nam, NXB CTQG, tr.266-271.
32. Ngô Văn Hòa, Dương Kinh Quốc (1978), Giai cấp công nhân Việt Nam những
năm trước khi thành lập Đảng, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội.


33. Hội Khoa học lịch sử Quảng Ninh (2003), Địa chí Quảng Ninh, tập 1, NXB
Thế giới, Hà Nội.
34. Nguyễn Thu Hương (1990), Truyền thống cách mạng của phụ nữ Quảng Ninh,
tập 1(giai đoạn 1930 – 1955), NXB Quảng Ninh.
35. Nguyễn Văn Khánh (2000), Cơ cấu kinh tế - xã hội Việt Nam thời thuộc địa
(1958 – 1945), NXB Đại học quốc gia Hà Nội.
36. Đinh Xuân Lâm (chủ biên), Nguyễn Văn Khánh, Nguyễn Đình Lễ (1999), Đại
cương lịch sử Việt Nam, tập II, NXB Giáo dục, Hà Nội.
37. Liên đoàn lao động tỉnh Quảng Ninh (1998), Lịch sử phong trào công nhân và
công đoàn Quảng Ninh, T1, Quảng Ninh.
38. Liên đoàn lao động tỉnh Quảng Ninh (2000), Lịch sử phong trào công nhân và
công đoàn Quảng Ninh, T2, Quảng Ninh.
39. Viết Linh, Giang Hà Vy (2006), Nguyễn Đức Cảnh (Truyện ký), NXB Thanh
niên, Hà Nội.

40. Hồ Lưu (1964), “Báo Than ra đời năm 1928”, Báo Quảng Ninh (131), tr.3.
41. Đinh Xuân Lý (2005), Tìm hiểu vai trò lãnh đạo của Hồ Chí Minh đối với sự
nghiệp cách mạng Việt Nam, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
42. Hồ Chí Minh (2002), Toàn tập, tập 1, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
43. Hồ Chí Minh (2002), Toàn tập, tập 2, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
44. Hồ Chí Minh (2002), Toàn tập, tập 10, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
45. Đỗ Mười, Đặng Ngọc Tùng, Lê Mậu Hãn (2000), Nguyễn Đức Cảnh, người
cộng sản kiên trung, nhà hoạt động công đoàn mẫu mực của giai cấp công
nhân Việt Nam, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.


46. Hà Hữu Nga (1999), Hạ Long lịch sử, Ban Quản lý vịnh Hạ Long, Quảng
Ninh.
47. Những người cộng sản (1977), NXB Thanh niên, Hà Nội.
48. Vũ Dương Ninh, Nguyễn Văn Hồng (2001), Lịch sử thế giới cận đại, NXB
Giáo dục, Hà Nội.
49. Phùng Hữu Phú (chủ biên), Vũ Tiến Huynh, Trần Trung Sơn (2004), Lịch sử
Đảng bộ thành phố Hà Nội, NXB Hà Nội, Hà Nội.
50. Phan Quang, Thép Mới, Trần Thanh Tâm (1965), Gương chiến đấu của những
người cộng sản (In lần 3), NXB Sự thật, Hà Nội.
51. Nguyễn Hồng Quân (chủ biên), Trịnh Công Hội, Nguyễn Thanh Sỹ (2005),
Quảng Ninh, đất và người, NXB Lao động xã hội, Hà Nội.
52. Nguyễn Ái Quốc (1982), Đường kách mệnh, NXB Sự thật, Hà Nội.
53. Dương Kinh Quốc (1998), Chính quyền thuộc địa ở Việt Nam trước Cách
mạng Tháng 8, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội.
54. Dương Kinh Quốc (1999), Việt Nam những sự kiện lịch sử (1858 – 1918),
NXB Giáo dục, Hà Nội.
55. Dương Trung Quốc (1998), Việt Nam những sự kiện lịch sử (1919 – 1945), tập
1, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội.
56. Dương Trung Quốc (1999), Việt Nam những sự kiện lịch sử (1919 – 1945), tập

2, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội.
57. Đỗ Phương Quỳnh (1993), Quảng Ninh – Hạ Long miền đất hứa, NXB Thế
giới, Hà Nội.
58. Phạm Văn Quỳnh (ghi) (2002), “Đồng chí Nguyễn Văn Cừ hoạt động ở Mạo
Khê”, Nguyễn Văn Cừ - nhà lãnh đạo xuất sắc của Đảng và cách mạng Việt


Nam, NXB Chính trị quốc gia, tr.382-384.
59. Trương Hữu Quýnh (chủ biên), Phan Đại Doãn, Nguyễn Cảnh Minh (1999),
Đại cương lịch sử Việt Nam, tập I, NXB Giáo dục, Hà Nội.
60. Thi Sảnh (1974), Lịch sử phong trào công nhân mỏ Quảng Ninh, tập 1, Ty Văn
hoá thông tin Quảng Ninh.
61. Thi Sảnh (1982), Quảng Ninh, NXB Văn hoá, Hà Nội.
62. Thi Sảnh (1983), Lịch sử phong trào công nhân mỏ Quảng Ninh, tập 2, Ty Văn
hoá thông tin Quảng Ninh.
63. Trường Sơn (1962), Sống chết với cách mạng, NXB Lao động, Hà Nội.
64. Sở văn hóa khu Hồng Quảng (1960), Hồng Quảng quê hương người thợ mỏ,
Quảng Ninh.
65. Nguyễn Đức Sỹ (1964), “Bản di chúc viết bằng máu của một người cộng sản”,
Báo Quảng Ninh (126), tr.2.
66. Lê Duy Thái (2002), “Đồng chí Nguyễn Văn Cừ với Quảng Ninh”, Nguyễn
Văn Cừ - nhà lãnh đạo xuất sắc của Đảng và cách mạng Việt Nam, NXB
Chính trị quốc gia, tr.506-512.
67. Đặng Xuân Thiều, Hoàng Quốc Việt, Nguyễn Công Hòa (1965), Con đường
sống duy nhất (Hồi ký cách mạng), Chi hội văn nghệ Hải Phòng, Hải Phòng.
68. Tổng công đoàn Việt Nam (1985), Phong trào công nhân và công đoàn Việt
Nam 55 năm qua (1929 – 1984), NXB Lao động, Hà Nội.
69. Tổng liên đoàn lao động Việt Nam (2003), Lịch sử phong trào công nhân và
công đoàn Việt Nam, Tập 1 (Cuối thế kỷ XIX – 1954), NXB Lao động, Hà Nội.
70. Trần Thành, Võ Nguyên Giáp, Văn Tiến Dũng (1997), Nguyễn Văn Cừ - một

Tổng bí thư tài năng của Đảng, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.


71. Trịnh Công Toàn (Ban tuyên giáo tỉnh ủy) (2002), “Bước đầu tìm hiểu đồng
chí Nguyễn Đức Cảnh với phong trào cách mạng và việc thành lập đảng bộ
Đặc khu mỏ (1928 – 1930)”, Tạp chí Quảng Ninh Xưa và nay, tr.6-7.
72. Trường Đảng cao cấp Nguyễn Ái Quốc – Khoa Lịch sử Đảng (1983), “Lịch sử
Đảng Cộng sản Việt Nam”, NXB Sách giáo khoa Mác – Lênin.
73. Phạm Tuyến (1985), Tìm hiểu những yếu tố cấu thành Đảng Cộng sản Việt
Nam, NXB Thông tin lý luận, Hà Nội.
74. Ty Văn hoá Quảng Ninh (1971), Những ngày ở mỏ (Hồi ký cách mạng), Quảng
Ninh.
75. Uỷ ban nhân dân thị xã Bắc Ninh (2001), Thân thế và sự nghiệp đồng chí
Hoàng Quốc Việt, NXB Lao động, Hà Nội.
76. Viện Xây dựng Đảng – Học viện chính trị quốc gia Hồ Chí Minh (2004), Giáo
trình xây dựng Đảng (Dùng cho hệ cao cấp lý luận chính trị), Nxb Chính trị
quốc gia, Hà Nội.
77. Vô sản hoá (Hồi ký cách mạng) (1972), NXB Thanh niên, Hà Nội.
78. Đức Vượng, Nguyễn Đình Nhơn (2005), Những người cộng sản trẻ tuổi, In lần
hai, NXB Thanh niên, Hà Nội.
79. PGS.TS Phạm Xanh (1990), Nguyễn Ái Quốc với việc truyền bá chủ nghĩa Mác
– Lênin vào Việt Nam (1921 – 1930), NXB Thông tin lý luận, Hà Nội.