Ứng dụng đa phương tiện trên báo điện tử nhìn từ tienphong vn và bbccouk (Tóm tắt, trích đoạn)

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
---------------------------------------

NGUYỄN VĂN TUẤN

ỨNG DỤNG ĐA PHƢƠNG TIỆN
TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ NHÌN TỪ TIENPHONG.VN
VÀ BBC.CO.UK

LUẬN VĂN THẠC SĨ BÁO CHÍ

Hà Nội – 2016


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

---------------------------------------

NGUYỄN VĂN TUẤN

ỨNG DỤNG ĐA PHƢƠNG TIỆN
TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ NHÌN TỪ TIENPHONG.VN
VÀ BBC.CO.UK

Chuyên ngành: Báo chí học
Mã số: 60.32.01.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ BÁO CHÍ

Người hướng dẫn khoa học: TS. LÊ THỊ NHÃ

Hà Nội, 2016


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi.
Những trích dẫn từ các tài liệu khác đều có trích nguồn đầy đủ. Các số liệu
khảo sát được đưa ra là do tôi nghiên cứu, tổng hợp, hoàn toàn chính xác và
trung thực, không trùng lặp với bất kỳ công trình khoa học nào đã công bố
trong và ngoài nước. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về nội dung thông
tin mà luận văn trình bày
Hà Nội, ngày 06 tháng 11 năm 2016

Nguyễn Văn Tuấn


LỜI CẢM ƠN
Tôi nhận được sự quan tâm của Ban Chủ nhiệm, các thầy cô giáo trong
khoa Báo chí và Truyền thông, Trường ĐHKHXH&NV, Đại học Quốc gia
Hà Nội trong suốt quá trình học tập của mình tại khoa từ thời sinh viên đại
học cho đến nay.
Tôi nhận được sự giúp đỡ tận tình, sâu sắc và hệ thống của TS. Lê Thị
Nhã trong suốt quá trình thực hiện luận văn.
Tôi nhận được sự hỗ trợ của các bạn đồng môn, các bạn đồng nghiệp, cơ
quan và gia đình trong suốt quá trình thực hiện luận văn này.
Tôi xin bày tỏ lòng thành kính tri ân tới mọi người vì tất cả sự quan tâm
và giúp đỡ đó.
Trong quá trình thực hiện luận văn, chắc chắn không tránh khỏi những
thiếu sót, tác giả rất mong nhận được những góp ý, chỉ bảo, giúp đỡ của các

thầy cô, bạn bè...để luận văn được hoàn thiện hơn.
Xin trân trọng cảm ơn!
Hà Nội, tháng 11 năm 2016
Tác giả luận văn

Nguyễn Văn Tuấn


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VẤN ĐỀ ỨNG
DỤNG ĐA PHƢƠNG TIỆN TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ ................................... 9
1.1 Khái niệm, đặc điểm của báo điện tử .......................................................... 9
1.2. Khái niệm đa phương tiện, vai trò của việc ứng dụng các yếu tố đa
phương tiện trên báo điện tử ........................................................................... 16
1.3. Cách thức sản xuất thông tin đa phương tiện trên báo điện tử ................ 23
1.4. Tình hình ứng dụng đa phương tiện trên báo điện tử hiện nay ..................... 25
Tiểu kết chƣơng 1 .......................................................................................... 32
CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG ỨNG DỤNG ĐA PHƢƠNG TIỆN TRÊN
TIỀN PHONG ONLINE VÀ BBC ONLINE.............................................. 33
2.1. Giới thiệu về Tiền phong online và BBC online ..................................... 33
2.2. Quy trình sản xuất của Tiền phong online và BBC online ..................... 35
2.3. Tần suất, mức độ ứng dụng đa phương tiện trong các tác phẩm báo chí
của Tiền phong online và BBC online. ........................................................... 42
2.4 . Ứng dụng đa phương tiện trên Tiền phong online và BBC online thông
qua 1 số sự kiện tiêu biểu ................................................................................ 51
2.5. Ưu điểm, nhược điểm của Tiền phong online và BBC online trong việc
ứng dụng đa phương tiện................................................................................. 72
Tiểu kết chƣơng 2 .......................................................................................... 76
CHƢƠNG 3.

GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ ỨNG

DỤNG ĐA PHƢƠNG TIỆN TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ NHÌN TỪ TIỀN
PHONG ONLINE VÀ BBC ONLINE ........................................................ 78
3.1. Đào tạo nhà báo đa phương tiện .............................................................. 78
3.2. Nâng cao nhận thức và hiệu quả của ứng dụng đa phương tiện đối với đội
ngũ người làm báo ........................................................................................... 81


3.3. Xây dựng tòa soạn hội tụ ......................................................................... 82
3.4. Nâng cấp cơ sở hạ tầng, vật chất kỹ thuật................................................ 82
TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 ............................................................................... 86
KẾT LUẬN .................................................................................................... 87
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 89
PHỤ LỤC ....................................................................................................... 94


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

AFP

Agence France – Presse

AP

Associated Press

BBC

British Broadcasting Corporation

ĐH

Đại học

BTV

Biên tập viên

GS

Giáo sư

PGS

Phó Giáo sư

PT-TH

Phát thanh – Truyền hình

PTTTĐC

Phương tiện truyền thông đại chúng

P.TBT

Phó Tổng biên tập

PV

Phóng viên

TBT

Tổng biên tập

TS

Tiến sĩ

TPO

Tiền phong online

WWW

World wide web


DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1: Ứng dụng đa phương tiện trong các bài báo liên quan đến sự kiện
“Khủng bố liên hoàn ở Paris” trên Tiền phong online .......................................... 51
Bảng 2.2: Ứng dụng đa phương tiện trong các bài báo liên quan đến sự kiện
“Khủng bố liên hoàn ở Paris” trên BBC online ...................................................... 52
Bảng 2.3: Ứng dụng đa phương tiện trong các bài báo liên quan đến sự kiện
“Bầu cử Tống thổng Mỹ 2016” trên Tiền phong online ....................................... 61
Bảng 2.4: Ứng dụng đa phương tiện trong các bài báo liên quan đến sự kiện
“Bầu cử Tổng thống Mỹ 2016” trên BBC online ................................................... 63

Bảng 3.1: Số lượng tin bài về chủ đề “Euro 2016” trên Tiền phong online từ
30/5-8/6/2016. .................................................................................................................. 70
Bảng 3.2: Số lượng tin bài liên quan đến sự kiện “Euro 2016” trên BBC
online từ ngày 30/5 - 8/6/2016. ................................................................................... 71


DANH MỤC HÌNH VẼ
Hình 1.1: Các yếu tố đa phương tiện tạo nên hiệu quả truyền thông ............. 18
Hình 2.1: Tổ chức hoạt động của Tiền phong online (đã được Phó Giám đốc
Tiền phong online thẩm định, đồng ý) ............................................................ 37
Hình 2.2. Quy trình sản xuất tác phẩm báo chí đa phương tiện của Tiền phong
online ............................................................................................................... 38
Hình 2.3 Tổ chức hoạt động của hãng thông tấn BBC ................................... 39
Hình 2.4: Tổ chức hoạt động tòa soạn của BBC online.................................. 40
Hình 2.5: Tần suất sử dụng các yếu tố đa phương tiện trong các tác phẩm báo
chí của Tiền phong online từ 1/6/2015-1/6/2016 ............................................ 42
Hình 2.6: Tần suất sử dụng đa phương tiện trong các tác phẩm báo chí của
bbc.co.uk từ ngày 1/6/2015-1/6/2016 ............................................................. 43


MỞ ĐẦU
1.

Tính cấp thiết của đề tài.

Không phải ngẫu nhiên người ta ví sự xuất hiện của báo điện tử đã mở ra
một cuộc cách mạng kỳ diệu trong đời sống xã hội nói chung và trong hệ
thống truyền thông đại chúng nói riêng. Điều này xuất phát từ đặc điểm khu
biệt quan trọng nhất của báo điện tử là khả năng đa phương tiện. Có thể coi
khả năng đa phương tiện là ưu điểm mạnh nhất của báo điện tử.

Ngày nay, xu hướng hội tụ truyền thông, thương mại hóa báo chí và sự
xuất hiện của các phương tiện truyền thông mới đang là những vấn đề đáng
quan tâm của nền báo chí chuyên nghiệp. Những tòa soạn đa phương tiện
hình thành, cùng với đó là sự thay đổi từ lối làm báo truyền thống sang phong
cách chuyên nghiệp hơn, linh hoạt và đa năng hơn. Bên cạnh đó, sự tiếp nhận
thông tin của công chúng cũng thay đổi từ thụ động đến tiếp nhận và tham gia
chủ động. Báo chí buộc phải chạy theo thị hiếu của số đông công chúng nhiều
hơn.
Việc hình thành các phương tiện truyền thông mới cũng như xu hướng
cải tạo, đổi mới các loại hình truyền thông truyền thống đều hướng đến đa
dạng hóa nội dung thông điệp, mở rộng dung lượng truyền bá và cung cấp
dịch vụ tốt, mở rộng phạm vi lựa chọn cho nhiều đối tượng, cố gắng đáp ứng
tốt nhu cầu của công chúng.
Tại Việt Nam, xu thế hội tụ truyền thông bước đầu có những ảnh hưởng
tích cực đến hoạt động của các cơ quan báo chí. Đó là sự manh nha của mô
hình tòa soạn hội tụ; sự xuất hiện của nhiều loại hình khác nhau trong cùng
một cơ quan báo chí; sự ra đời của những sản phẩm, tác phẩm báo chí ứng
dụng cùng lúc nhiều yếu tố đa phương tiện để chuyển tải thông tin. Trong đó,
tác phẩm báo chí đa phương tiện là sản phẩm cuối cùng trong quá trình sản
xuất báo chí đa phương tiện, chất lượng của các tác phẩm báo chí biểu hiện
quá trình hoạt động của cơ quan báo chí và năng lực của phóng viên.

1


Tuy nhiên, đến nay, việc ứng dụng đa phương tiện dù đã được áp dụng ở
hầu hết các trang báo điện tử nhưng vẫn còn manh mún, thụ động. Hệ thống
đa phương tiện trên nhiều trang báo điện tử hiện vẫn chưa có một hệ thống rõ
ràng và hợp lý.
Bên cạnh đó, dù đã xuất hiện và vận dụng trên báo điện tử ở Việt Nam

gần mười năm nay nhưng việc nghiên cứu về ứng dụng đa phương tiện trên
các trang báo điện tử vẫn còn là một đề tài chưa được khai thác đúng mức độ.
BBC là hãng thông tấn quốc gia của Vương quốc liên hiệp Anh và Bắc
Ireland, ra đời từ năm 1922. Sản phẩm của BBC bao gồm các chương trình và
thông tin trên TV, đài phát thanh và internet. Đây là một trong những hãng
truyền thông lớn nhất thế giới, với khoảng 23 ngàn nhân viên. Họ có nhiều
chuyên trang tin tức và bằng nhiều thứ tiếng. BBB tiếng Trung và BBC tiếng
Việt là hai trang bản ngữ lớn nhất của họ. Trong khi đó, Báo điện tử Tiền
phong (Tiền phong online) ra đời trên cơ sở báo giấy, cơ quan chủ quản là
Trung ương Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh. Ngày nay, Tiền phong
online nói riêng và các trang báo điện tử nói chung không còn là một giải
pháp thêm bên cạnh báo giấy như cách đây mấy chục năm người ta vẫn quan
niệm nữa. Trong xu thế bùng nổ truyền thông và các phương tiện điện tử, sự
đi xuống không cách gì cứu vãn của báo giấy, báo điện tử trở thành cứu cánh
cho các tòa soạn. Cùng với sự ra đời và phát triển mạnh mẽ của nhiều báo
điện tử khác, Tiền phong online không ngừng cải tiến, đổi mới để theo kịp xu
thế, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của độc giả.
Bản thân tác giả luận văn là một phóng viên trưởng thành từ Tiền phong
online. Việc nghiên cứu về tờ báo không chỉ vì thế mạnh trong kiến thức của
người viết luận văn về đối tượng khảo sát mà còn là một cách để có thể góp
phần thiết thực cải tiến những hạn chế trên trang báo mà mình đang công tác.
Với những lý do trên, tôi chọn đề tài “Ứng dụng đa phương tiện trên báo
điện tử nhìn từ tienphong.vn và bbc.co.uk làm đề tài nghiên cứu cho luận văn tốt

2


nghiệp thạc sĩ báo chí của mình. Cũng trong khuôn khổ luận văn này, tác giả xin
được dùng thống nhất các thuật ngữ sau: tienphong.vn => Tiền phong online,
bbc.co.uk => BBC online.

2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Trong những năm gần đây, khi xu thế hội tụ truyền thông, báo chí đa
phương tiện bắt đầu có những tác động rõ nét đến nền báo chí Việt Nam, đã
có khá nhiều tác phẩm cũng như công trình nghiên cứu về các khía cạnh khác
nhau cũng như những ảnh hưởng của xu thế này đến hoạt động báo chí trong
nước. Có thể đó là bài viết của các chuyên gia, nhà nghiên cứu báo chí đăng
trên các tạp chí truyền thông hoặc là những luận án, luận văn của nghiên cứu
sinh, sinh viên chuyên ngành báo chí tại các trường đại học trong cả nước.
Tiền phong online là đối tượng quen thuộc trên nhiều công trình nghiên
cứu đã công bố. Rất nhiều khóa luận tốt nghiệp, luận văn thạc sĩ, sách tham
khảo, công trình nghiên cứu khoa học… đã lấy Tiền phong online làm đối
tượng khảo sát và cho nhiều kết quả ý nghĩa.
Tuy nhiên, tính đến thời điểm hiện nay, vẫn chưa có tác phẩm hay công
trình nào đi sâu nghiên cứu ứng dụng đa phương tiện trên Tiền phong online
và BBC online. Vì vậy, đề tài hoàn toàn đảm bảo được tính mới của vấn đề
nghiên cứu.
Mặc dù vậy, các công trình nghiên cứu, các tác phẩm liên quan đến các
khía cạnh của xu thế báo chí đa phương tiện là cơ sở quan trọng để tác giả
tham khảo trong quá trình thực hiện đề tài này. Có thể kể đến một số công
trình nghiên cứu tiêu biểu như sau:
Sách “Báo chí truyền thông hiện đại: từ hàn lâm đến đời thường, của tác giả
Nguyễn Văn Dững, NXB ĐH Quốc gia Hà Nội, tác giả đã đề cập đến một số vấn
đề mới về truyền thông đại chúng; về báo chí, một số vấn đề đặt ra cho sự phát
triển của báo chí; đặc điểm của báo chí hiện đại…[6]

3


Sách “Báo chí thế giới – xu hướng và phát triển” của Đinh Thị Thúy
Hằng, NXB Thông Tấn, năm 2008: Tác giả đã đi sâu phân tích những biến

đổi của môi trường báo chí thế giới dẫn đến các xu hướng phát triển mới.
Trong đó có chương 5, tác giả trình bày xu hướng hội tụ truyền thông và
khẳng định đó là xu hướng phát triển của báo chí hiện đại [12]
Sách “Báo mạng điện tử - những vấn đề cơ bản” của Nguyễn Thị
Trường Giang, NXB Chính trị Quốc gia – Sự thật, năm 2011: Trong cuốn
sách này, tác giả đề cập đến sự hình thành, đặc điểm của mô hình tòa soạn và
quy trình sản xuất thông tin trên báo điện tử. Ngoài ra, cuốn sách này đề cập
đến các yếu tố về hình thức, nội dung, đặc biệt là khả năng ứng dụng đa
phương tiện trên báo điện tử hiện nay [8; tr49-219]
Luận văn thạc sĩ “Tòa soạn hội tụ ở nước ngoài và kinh nghiệm cho Việt
Nam” của tác giả La Thị Hoàn, Học viện Báo chí và Tuyên truyền: Qua
nghiên cứu, khảo sát mô hình tòa soạn hội tụ của một số tờ báo lớn trên thế
giới, tác giả đưa ra một cái nhìn tổng thể và toàn diện về thực trạng hoạt động
của tòa soạn hội tụ. Từ đó, tác giả đề xuất một số mô hình tòa soạn phù hợp
với môi trường báo chí Việt Nam [13]
Luận văn thạc sĩ “Truyền thông đa phương tiện – xu thế tất yếu của báo
chí trực tuyến” của Nguyễn Xuân Hương nghiên cứu bao quát tất cả các yếu
tố hình thành và phát triển của hệ thống truyền thông đa phương tiện, tham
khảo và khảo sát trên 100 website có mô hình truyền thông đa phương tiện ở
Việt Nam và trên thế giới [16; chương 2 và 3]
Luận văn “Ứng dụng truyền thông đa phương tiện trên báo trực tuyến của
các đài phát thanh – truyền hình” của Trần Thị Thúy Bình, khảo sát trên báo
trực tuyến của Đài tiếng nói Việt Nam và Đài phát thanh và truyền hình Hà Nội,
Đài truyền hình TP Hồ Chí Minh từ 2002 đến 2005 [2; chương 2 và 3]
Luận văn “Phát thanh trên internet” của Nguyễn Sơn Minh – Giảng
viên Khoa Báo chí và Truyền thông (ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn,

4

ĐHQG Hà Nội) đề cập đến góc độ phát triển ứng dụng phát thanh trực tuyến
trên mạng internet. [22]
Khóa luận tốt nghiệp “Báo chí đa phương tiện thời truyền thông đa
phương tiện ở Việt Nam hiện nay” của tác giả Đinh Hồng Anh, Học viện Báo
chí và Tuyên truyền: Từ việc khảo sát hoạt động sản xuất thông tin ở một số
tòa soạn báo điện tử, tác giả đưa ra các đánh giá, kết luận về thực trạng hoạt
động sản xuất thông tin ở một số tòa soạn báo điện tử, các đánh giá, kết luận
về thực trạng hoạt động của cơ quan báo chí đa phương tiện ở Việt Nam. [1]
Khóa luận tốt nghiệp “Ứng dụng đa phương tiện trên báo trực tuyến Việt
Nam” của tác giả Lê Thị Thanh Duyên, Đại học Khoa học Xã hội và Nhân
văn (ĐHQG Hà Nội): Tác giả đã khảo sát việc sử dụng multimedia trên báo
VietNamNet và VnExpress. Qua đó, nhận xét về thực tế ứng dụng đa phương
tiện trên hai tờ trực tuyến. Đồng thời, tác giả cũng đề xuất những giải pháp
nhằm khai thác tốt hơn nữa thế mạnh của multimedia để nâng cao chất lượng
cho các trang báo trực tuyến. [3]
Khóa luận “Ứng dụng đa phương tiện trong tác phẩm báo chí trên báo
VnExpress”của tác giả Trần Nguyễn Thảo Sang, Học viện Báo chí và Tuyên
truyền: Từ việc khảo sát, đánh giá các tác phẩm báo chí đa phương tiện trên
báo điện tử VnExpress, tác giả đã đưa ra những kết luận khách quan về chất
lượng nội dung và hình thức, khả năng ứng dụng đa phương tiện trong các tác
phẩm. Từ đó có những tổng kết về quy trình sáng tạo, tiêu chí đánh giá và
những đề xuất đối với phóng viên, cơ quan báo chí và cơ quan đào tạo nhằm
hạn chế những tồn tại, nâng cao chất lượng tác phẩm báo chí đa phương tiện
trên báo điện tử VnExpress nói riêng và báo chí Việt Nam nói chung. [25]
3.

Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu của đề tài

Đối tượng nghiên cứu của luận văn là: Ứng dụng đa phương tiện trên
tienphong.vn và bbc.co.uk.

5


Phạm vi nghiên cứu của đề tài: Phạm vi nghiên cứu của đề tài là hai báo
điện tử tienphong.vn và bbc.co.uk. Thời gian nghiên cứu: từ tháng 06/2015
đến tháng 06/2016.
4.

Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu:

Thông qua khảo sát thực trạng ứng dụng đa phương tiện trong tổ chức
sản xuất và sáng tạo tác phẩm báo chí trên tienphong.vn và bbc.co.uk, đánh
giá ưu nhược điểm từ đó rút ra những kinh nghiệm, giải pháp nhằm nâng cao
hiệu quả ứng dụng đa phương tiện trong sản xuất tác phẩm báo chí trên Tiền
phong online nói riêng và báo điện tử nói chung.
Để hoàn thành mục tiêu nghiên cứu, luận văn phải thực hiện các nhiệm
vụ nghiên cứu sau:
-

Hình thành cơ sở lý thuyết về vấn đề ứng dụng các yếu tố đa

phương tiện trên báo điện tử.
-

Khảo sát thực trạng ứng dụng đa phương tiện trong sản xuất tác

phẩm báo chí trên Tien phong online và BBC online thời gian từ 06/2015 06/2016.
-

Từ kết quả khảo sát, cũng như sự phân tích, đánh giá, luận văn sẽ

chỉ ra ưu điểm và nhược điểm của đối tượng khảo sát. Từ đó, đi tìm nguyên
nhân của hạn chế và đề xuất những giải pháp nhằm khắc phục vấn đề.
5.

Phƣơng pháp nghiên cứu:

Để hoàn thành luận văn này, tác giả đã vận dụng và kết hợp chặt chẽ các
phương pháp nghiên cứu sau:
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Thông qua việc tìm kiếm và tổng hợp
tài liệu từ nhiều nguồn khác nhau, tác giả làm rõ lý luận về xu thế hội tụ
truyền thông nói chung, báo chí đa phương tiện nói riêng, đặc biệt là đi sâu
vào tác phẩm báo chí đa phương tiện. Phương pháp này chủ yếu sử dụng
trong chương 1 nhằm tạo lập cơ sở thực tiễn và lý luận, làm điểm tựa khảo sát,
đánh giá trong chương 2 và chương 3.

6


- Phương pháp phân tích nội dung đối với các tác phẩm báo chí đăng tải
trên Tiền phong online và BBC online nhằm đánh giá tần suất, mức độ và chất
lượng của việc ứng dụng đa phương tiện qua các tác phẩm.
- Phương pháp quan sát thực nghiệm đối với tòa soạn điện tử báo Tiền
Phong để tìm hiểu quy trình sản xuất tác phẩm báo chí đa phương tiện.
- Phương pháp phỏng vấn sâu đối với lãnh đạo, biên tập viên và một số
phóng viên của báo Tiền phong và báo nước ngoài nhằm tìm hiểu quan điểm
của tòa soạn cũng như quá trình, cách thức sáng tạo tác phẩm báo chí đa
phương tiện trên Tiền phong online, BBC online.
- Ngoài ra, luận văn cũng sử dụng phương pháp so sánh để có cái nhìn hệ

thống, đối chiếu giữa việc ứng dụng các yếu tố đa phương tiện trong sản xuất
tác phẩm báo chí trên Tiền phong online và BBC online với một số tờ báo
điện tử khác ở Việt Nam.
6.

Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa lý luận

- Luận văn tìm hiểu những đặc điểm nổi bật của xu hướng báo chí đa
phương tiện cũng như nền tảng lí luận liên quan. Trên cơ sở đó, chỉ ra những
vấn đề đặt ra trong việc sáng tạo và xuất bản tác phẩm báo chí đa phương tiện
ở báo Tiền Phong và một số cơ quan báo chí hiện nay.
- Làm một tài liệu tham khảo cho sinh viên, học viên cao học khi nghiên
cứu về báo chí, đặc biệt là báo điện tử.
- Là tài liệu tham vấn tốt cho các tòa soạn trong việc nâng cao chất lượng
trang báo điện tử.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn của luận văn
- Những đóng góp của đề tài sẽ là những gợi ý góp phần vào việc hoàn
thiện hai trang báo điện tử Tiền phong online và BBC online.

7


7. Cấu trúc luận văn.
- Ngoài Mở đầu, Kết luận, Phụ lục, Tài liệu tham khảo, phần nội dung
chính của luận văn được chia làm 3 chương cơ bản:
Chương 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn về vấn đề ứng dụng đa phương
tiện trên báo điện tử.
Chương 2. Thực trạng ứng dụng đa phương tiện trên Tiền phong
online và BBC online.

Chương 3. Giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả ứng dụng đa phương
tiện trên báo điện tử nhìn từ Tiền phong online và BBC online.

8


CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VẤN ĐỀ ỨNG DỤNG ĐA
PHƢƠNG TIỆN TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ
1.1 Khái niệm, đặc điểm của báo điện tử
1.1.1. Khái niệm báo điện tử
Cho đến nay, việc sử dụng thuật ngữ định danh loại hình báo chí
mà thông tin được chuyển tải và tiếp nhận thông qua mạng Internet vẫn chưa
thống nhất, thậm chí còn tiếp tục gây nhiều tranh cãi. Trên thế giới và Việt
Nam đang tồn tại nhiều cách gọi khác nhau như: Báo điện tử (Electronic
Journal), báo trực tuyến (Online Newspaper), báo mạng (Cyber Newspaper),
báo chí Internet (Internet Newspaper) và báo mạng điện tử... Báo điện tử là
khái niệm thông dụng nhất ở nước ta. Ngay trong các văn bản pháp quy của
Nhà nước cũng sử dụng thuật ngữ “báo điện tử”.
Điều 3, Luật Báo chí (Luật báo chí năm 1989 được sửa đổi, bổ
sung tại kỳ họp thứ 5 Quốc hội khóa X từ ngày 4/5 đến 12/6/1999) quy định:
Báo điện tử là loại hình báo chí được thực hiện trên mạng thông tin máy tính.
Trong cuốn sách “Báo mạng điện tử: Những vấn đề cơ bản”, Tiến sĩ Nguyễn
Thị Trường Giang đưa ra khái niệm: “Báo mạng điện tử”. Theo đó, báo mạng
điện tử là một loại hình báo chí được xây dựng dưới hình thức của một trang
web và phát hành trên mạng Internet [8; tr49-54]
Trong khuôn khổ luận văn này, tác giả xin được dùng chung thuật
ngữ “báo điện tử” để chỉ một hệ thống truyền thông đa phương tiện, hoạt
động trên nền tảng Internet thực hiện chức năng báo chí. Thuật ngữ này phù
hợp với đề tài luận văn: “Ứng dụng đa phương tiện trên báo điện tử...”.

1.1.2. Đặc điểm của báo điện tử
1.1.2.1. Khả năng tích hợp các yếu tố đa phương tiện
Không phải ngẫu nhiên người ta ví sự xuất hiện của báo điện tử đã mở
ra một cuộc cách mạng kỳ diệu trong đời sống xã hội nói chung và trong hệ

9


thống truyền thông đại chúng nói riêng. Điều này xuất phát từ đặc điểm khu
biệt quan trọng nhất của báo điện tử là khả năng đa phương tiện. Có thể coi
khả năng đa phương tiện là ưu điểm mạnh nhất của báo điện tử.
Khả năng đa phương tiện của báo điện tử thể hiện ở sự kết hợp chặt chẽ,
hài hoà các yếu tố chữ viết, âm thanh, hình ảnh, màu sắc, đồ hoạ, hình khối...
Khi vào thăm một tờ báo trực tuyến, công chúng bắt gặp đồng thời sự có mặt
của phát thanh, truyền hình và báo in. Không chỉ được đọc nội dung thông tin,
họ còn có thể nghe một khúc nhạc, xem một đoạn phim hay ngắm một seri
ảnh động hoặc tĩnh... Báo trực tuyến tích hợp sức mạnh riêng của các
PTTTĐC truyền thống, khắc phục được sự khô khan của những hình thức
trình bày, trang trí “chết” trên báo in, không buộc người đọc phải tưởng tượng
ra diễn biến của sự kiện bằng những ân thanh “chay” của phát thanh, cũng
không biến khán giá thành thụ động trước hệ thống chương trình cố định, tuần
tự như truyền hình... Báo điện tử đem lại những thông tin đặc biệt sống động,
hấp dẫn. Thông tin của báo điện tử có sự bổ trợ, nâng đỡ của các track âm
thanh trung thực, cáco video clip sinh động và các seri ảnh báo chí rõ nét đến
hoàn hảo...
Tuy nhiên trong điều kiện còn nhiều hạn chế về kỹ thuật, khi đường
truyền băng thông rộng chưa được ứng dụng rộng rãi như hiện nay thì khả
năng đa phương tiện của báo điện tử chưa được khai thác, tận dụng triệt để.
Khả năng đa phương tiện làm nên hiệu quả của thông tin báo điện tử nhưng
nó cũng là nguyên nhân làm hạn chế tốc độ của trình duyệt khi hiển thị trang

báo. Phần lớn người đọc báo điện tử hiện kết nối qua đường điện thoại với tộc
độ tối đa chỉ đạt 56 kbps về mặt lý thuyết, còn thực tế tốc độ thấp hơn nhiều
do phụ thuộc vào chất lượng đường truyền, số lượng người truy cập, tốc độ
của máy chủ... Nghiên cứu khoa học cho hay, ngưỡng thất vọng của người
đọc khi “download” (tải xuống) một trang web là 10 giây. Nếu nội dung

10


không xuất hiện trong vòng 10 giây tiếp theo thì 90% người đọc sẽ ấn nút
Stop của trình duyệt để ngưng tải trang web đó. Vì vậy. một trang báo điện tử
rườm rà nặng đồ hoạ, với quá nhiều track âm thanh, video clip hình ảnh... mà
đường truyền kém đồng nghĩa với việc đánh mất bạn đọc.
1.1.2.2. Tính tức thời và phi định kỳ
Với báo in, kỳ phát hành tối đa cũng chỉ dừng lại 3 lần/1 ngày, phát
thanh - truyền hình, tiến xa hơn một bước, có thể truyền, phát thông tin trực
tiếp song song với diễn biến của sự kiện nhưng lại đòi hỏi sự chuẩn bị chu
đáo, công phu về nhân lực và nhiều trang thiết bị kỹ thuật cồng kềnh, tốn kém.
Báo điện tử đã vượt qua những rào cản này và tỏ rõ tính năng động, linh hoạt
có một không hai. Báo điện tử không mất thời gian chuẩn bị kích rích, không
bị chậm trễ trong khâu in ấn rồi tổ chức phát hành... Nội dung thông tin của
báo điện tử không bị giới hạn trong khuôn khổ nhất định, hạn hẹp trên mặt
giấy, cũng không bị chế ước bởi những nguyên tắc bất di bất dịch về thời
lượng phát sóng. Thông tin của báo điện tử được lưu giữ dưới dạng tập dữ
liệu trên đĩa từ nên có thể được bổ sung bất kỳ lúc nào, bất kể dung lượng bao
nhiêu.
Khả năng này khẳng định thông tin của báo điện tử là thứ thông tin
nóng nhất, tươi mới nhất, đầy đủ nhất. Lấy ví dụ sự kiện 11/9. chỉ sau cú đâm
vào toà tháp thứ nhất, truyền hình CNN đã có ngay những hình ảnh đầu tiên
về thảm hoạ này vào 18 phút sau đó, CNN truyền hình trực tiếp cú đâm của

chiếc Boeing thứ hai vào toà tháp còn lại. Đó là những hình ảnh “nóng” mà
chỉ có truyền hình mới làm được. Tuy nhiên, cũng chỉ 15 phút sau khi sự kiện
xảy ra, các tờ báo trực tuyến, trong đó nổi bật là www.cnn.com, cũng đã kịp
cung cấp cho công chúng “khát” tin diễn biến của sự kiện. Điều đáng chú ý,
ngoài việc thông tin những gì đang xảy ra, báo trực tuyến cho phép công
chúng tiếp cận với nhiều thông tin mang tính tư liệu, lịch sử, và tất cả những

11


gì liên quan đến toà tháp đôi, máy bay, danh tính của nạn nhân trên máy bay,
trong toà tháp, những kẻ bị tình nghi là thủ phạm v.v... Những dữ liệu này đã
có từ trước và luôn trong trạng thái sẵn sàng “nhận niệm vụ”.
Thông tin báo điện tử phá vỡ tính định kỳ thường có của các loại hình
báo chí truyền thống khác. Đó là thứ thông tin không chỉ được cập nhật, mà
cập giờ thậm chí cập thì. Khi một sự kiện xảy ra, những thông tin đầu tiên
đơn giản mang tính thông báo sẽ đến với công chúng và tiếp sau đó sẽ là sự
bổ sung những tình tình tiết mới, vấn đề mới. Liên tục như vậy, thông tin trên
báo điện tử được làm mới, được bổ sung bất kỳ thời khắc nào.
Trên thế giới, có những tờ báo cứ 15 phút lại có cái mới, có thay đổi, cá
biệt có những từ như www.bbc.com, www.cnn.com, www.reuters.com cứ vài
phút thông tin lại được làm mới. Ở Việt Nam, do nhiều điều kiện, tính thời sự
và phi định kỳ chưa được thực sự chú ý. www.vnn.vn và www.vnexpress.net,
tienphong.vn xử lý xong tin nào là đưa lên mạng ngay. Ngày nay, các báo cập
nhật thông tin liên tục từng giờ, từng phút.
1.1.2.3. Tính tương tác
Hơn bất kỳ một loại hình báo chí nào khác. Báo điện tử có tính tương
tác cao, thể hiện rõ tính đại chúng và thoả mãn được nhu cầu thông tin đa
chiều của người đọc. Theo lý thuyết truyền thông, tương tác qua lại giữa công
chúng và toà soạn qua kênh thông tin phản hồi là một yếu tố quan trọng thể

hiện hiệu quả truyền thông đồng thời tạo cơ sở để toà soạn điều chỉnh nội
dung, hình thức thông tin theo hướng tăng cường chất lượng.
Đặt trong mối tương quan so sánh khả năng tương tác của báo điện tử
với các PTTTĐC truyền thống thì báo điện tử có nhiều ưu thế hơn hẳn. Báo
điện tử do tận dụng tính năng của mạng internet đã thiết lập được một kênh
thông tin phản hồi tốc độ, tin cậy và đặc biệt hiệu quả. Nếu như các PTTTĐC
truyền thống tạo lập kênh thông tin phản hồi bằng các chuyên trang, chuyên

12


mục như: “Bạn đọc viết” (của báo in), “Hộp thư truyền hình” (của truyền
hình), “Bạn nghe đài” (của phát thanh)... thì hiện nay, hầu hết các tờ báo điện
tử đều xây dựng một địa chỉ “e-mail” (hòm thư điện tử) riêng trong nỗ lực tạo
quan hệ chặt chẽ, mật thiết giữa độc giả với bản báo. Trong khi các PTTTĐC
truyền thống có thể gặp khó khăn khi tiếp nhận thông tin phản hồi do nhiều
nguyên nhân khách quan như thời gian, thất lạc... thì báo điện tử với hòm thư
có ưu điểm nổi bật là tốc độ, toà soạn tức thời nhận được những thông tin
phản hồi từ phía người đọc, nhờ thế nhanh chóng đưa ra những biện pháp
điều chỉnh nội dung hình thức tờ báo sao cho phù hợp với nhu cầu người đọc.
Mặt khác, do hạn chế về thời lượng chương trình, khuôn khổ số trang, các
PTTTĐC truyền thống không thể hồi đáp đầy đủ các thông tin phản hồi của
công chúng, dễ gây cảm giác những ý kiến không được tiếp nhận. Điều này
phần nào làm giảm hiệu quả truyền thông. Tất cả những trở ngại trên đã được
khắc phục ở báo trực tuyến. Các thông tin phản hồi gửi đến toà soạn qua email đến đúng địa chỉ như thư “bảo đảm” và chắc chắn được toà soạn tiếp
nhận. Ngoài email, bạn đọc có thể liên hệ trực tiếp qua số điện thoại đường
dây nóng (hot line) để trao đổi trực tiếp với tòa soạn khi cần thiết.
Ngoài ra, báo điện tử trội hơn các PTTTĐC truyền thống ở khả năng
gắn kết lưu giữ độc giả bằng hình thức phân phối báo theo yêu cầu. Khi người
đọc bằng vài thao tác đơn giản tiến hành đăng ký và cung cấp địa chỉ thư điện

tử của mình cho toà soạn, toà soạn sẽ gửi bản tóm tắt số báo mới dưới dạng
thư điện tử có chứa siêu liên kết tới toàn văn nội dung. Việc gửi bản tóm tắt
nội dung số báo mới không những giúp độc giả không mất thời gian đọc toàn
bộ số báo nhưng vẫn có thể nhanh chóng, chủ động xác định nội dung thông
tin cần tìm, mà còn thể hiện sử quan tâm của toà soạn với mỗi độc giả. Đây là
một phương thức lôi cuốn độc giả độc đáo chỉ có ở báo điện tử.

13


Thông qua e-mail, báo điện tử còn có khả năng thành lập các diễn đàn
có sức hút lớn với độc giả. Các diễn đàn trên báo điện tử được tổ chức thường
xuyên và được coi như một chuyên mục nơi toà soạn dành đăng ý kiến của
người đọc về một vấn đề nhất định. Thực tế cho thấy, các diễn đàn trên báo
điện tử thu hút được một khối lượng lớn công chúng tham gia. Phần vì diễn
đàn trên báo điện tử luôn bàn luận về một vấn dề thời sự nổi cộm, đang là mối
quan tâm của dư luận xã hội, phần vì chúng tận dụng được ưu thế không bị
giới hạn, bó buộc trong một khuôn khổ, đặc biệt là ưu thế tức thời của báo
điện tử. Ở các diễn đàn này, độc giả có thể gửi thư điện tử tự do bày tỏ quan
điểm, chính kiến, thái độ, phản ứng... trước một sự kiện, vấn đề do toà soạn
hoặc do chính họ đặt ra. Diễn đàn không chỉ thu hút họ đến với báo mà còn
tạo ra không khí tự nhiên, khách quan dân chủ để độc giả nhận thấy rằng tờ
báo tôn trọng độc giả, có tôn chỉ mục đích hoạt động vì lợi ích của độc giả và
đất nước, giai cấp nó bảo vệ.
Tính tương tác của báo điện tử còn được thể hiện rõ nét nhất khi nó
thực hiện chức năng Vote (bỏ phiếu). Trước một sự kiện, hiện tượng, vấn đề
quan trọng của đời sống xã hội, hoặc nhu cầu thăm dò dư luận về chính tờ báo,
chương trình phát thanh, truyền hình... các PTTTĐC thường phải dành nhiều
thời gian, công sức và chi phí đáng kể để tiến hành điều tra, thống kê xã hội
học. Tuy nhiên, những công việc tỷ mẩn, mất thời gian như in ấn tài liệu, phát

câu hỏi, ghi chép ý kiến, xử lý dữ liệu... với báo điện tử đã trở nên lỗi thời.
Với sự trợ giúp của máy tính, công tác điều tra, thống kê xã hội học của báo
điện tử trở nên vô cùng đơn giản, nhanh chóng và chính xác.
Có thế nói, khả năng tương tác cao của báo điện tử chính là biểu hiện
sâu sắc của tính nhân dân mà báo chí Việt Nam đang cố gắng đạt tới. Đó là
điều kiện khuyến khích, thu hút đông đảo công chúng tham gia cung cấp
thông tin, xây dựng tác phẩm báo chí. Mặt khác, tính tương tác cũng là sợi

14


dây liện kết chặt chẽ công chúng với tờ báo, với bài báo, thậm chí với mỗi
nhà báo. Với đặc điểm này, báo điện tử được coi là loại hình đáp ứng một
cách lý tưởng nhất yêu cầu đặt ra đối với một PTTTĐC mà mô hình truyền
thông của Claude Shannon đề ra.
1.1.2.4. Khả năng lưu trữ và tìm kiếm thông tin
Sẽ không quá khi cho rằng internet nói chung, báo điện tử nói riêng là
cuốn bách khoa thư lớn nhất của loài người. Báo điện tử không có số trang
hạn định, không quan tâm đến thời gian, thời lượng phát sóng, nên nội dung
thông tin của báo điện tử có thể phát triển không giới hạn nhờ việc thiết lập
các “hyrperlink” – siêu liên kết. Các siêu liên kết tổ chức thông tin thành từng
lớp, tạo mối quan hệ giữa thông tin mới mất với các thông tin tham chiếu, bổ
sung trong cùng một chủ đề. Chẳng hạn, ở trang chủ, từ tít và tít dẫn, siêu liên
kết sẽ dẫn người đọc đến toàn văn nội dung chính của tác phẩm báo chí.
Trong phần nội dung này, lại chứa một số các siêu liên kết dẫn đến các nội
dung thông tin khác có liên quan trên từng mặt cụ thể. Trong phần nội dung
chuyện biệt cụ thể này, lại có tiếp những siêu liên kết khác...
Siêu liên kết có mặt trong nhiều trang báo khiến các số báo điện tử
không tồn tại độc lập, riêng lẻ mà thực sự đã trở thành kho tư liệu khổng lồ,
nơi công chúng có thể dễ dàng tìm kiếm, thu nhận lượng thông tin toàn diện,

phong phú về mọi vấn đề. Nhờ siêu liên kết, người đọc còn có thể tra cứu
những dữ liệu lịch sử trong kho lưu trữ của báo điện tử một cách nhanh chóng
nhất mà không có thư viện nào, không một hình thức tích lũy, lưu trữ nào của
các PTTTĐC truyền thống làm được.
Bằng việc thiết lập các siêu liên kết, báo điện tử có nhiều lợi thế hơn
hẳn báo in, phát thanh, truyền hình trong khả năng cung cấp bức tranh thông
tin toàn cảnh, đầy đủ, trọn vẹn. Nội dung thông tin đăng tải trên báo điện tử
có tính khách quan rất cao. Sự việc được nhìn nhận dưới mọi góc độ, mọi

15


khía cạnh giúp cho công chúng có thể tự lý giải sự việc theo cách của mình và
tự rút ra kết luận.
Tuy nhiên, siêu liên kết cũng có mặt trái. Việc xây dựng siêu liên kết
dày đặc là cần thiết nhưng các siêu liên kết cần phải có sự kiểm duyệt về cả
nội dung thông tin lẫn bản thân sự tồn tại của nó. Quá lạm dụng siêu liên kết
sẽ khiến người đọc lạc trong biển thông tin của internet và không dễ gì trở lại
với nội dung thông tin ban đầu.
1.2. Khái niệm đa phƣơng tiện, vai trò của việc ứng dụng các yếu tố
đa phƣơng tiện trên báo điện tử
1.2.1. Khái niệm đa phương tiện
Đa phương tiện là thuật ngữ xuất phát từ cụm từ “Multimedia” trong
tiếng Anh vào giữa thế kỉ XX. Cho đến nay, khái niệm này đã dần trở nên phổ
biến để chỉ nhiều loại sản phẩm, phần mềm khác nhau trên máy vi tính và
mạng Internet. Khi Internet ra đời, đặc biệt là sự xuất hiện của World Wide
Web (www) vào năm 1992 đã cho phép thiết lập những trang web đơn giản
được viết bằng ngôn ngữ siêu văn bản Hyper Text Markup Language. Tuy
nhiên với sự phát triển vượt bậc của công nghệ và trình độ lập trình đã giúp số
lượng các phương tiện được tích hợp trên các trang web ngày càng phong phú

và đa dạng. Đó là văn bản (text), hình ảnh tĩnh (still image), hình ảnh động
(animation), đồ họa (graphic), âm thanh (audio), video, các chương trình
tương tác (interactive program) và các hình khối không gian trong hệ thống
máy tính. Hiện nay, tùy thuộc vào từng ngành nghề, lĩnh vực mà khái niệm
“đa phương tiện” được hiểu không hoàn toàn giống nhau.
Khái niệm “đa phương tiện” được rất nhiều tác giả đề cập đến trong
nhiều cuốn sách, giáo trình...Tuỳ vào từng lĩnh vực, khái niệm “đa phương
tiện” được định nghĩa không hoàn toàn giống nhau.

16