Skkn Một số kinh nghiệm dạy học sinh viết đoạn văn miêu tả ngoại hình của một người

PHÒNG GIÁO DỤC & ĐẠO TẠO HUYỆN NGHĨA HƯNG
TRƯỜNG TIỂU HỌC NAM ĐIỀN

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐỀ TÀI:
MỘT SỐ KINH NGHIỆM DẠY HỌC SINH
VIẾT ĐOẠN VĂN MIÊU TẢ NGOẠI HÌNH CỦA MỘT NGƯỜI

Mai Thị Thanh Xuân
ĐƠN VỊ CÔNG TÁC: Trường tiểu học nam điền

NGƯỜI THỰC HIỆN:

n¨m häc: 2015- 2016

THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
1


1. Tên sáng kiến kinh nghiệm: “ Một số kinh nghiệm dạy học sinh viết đoạn văn
miêu tả ngoại hình của một người”.
2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu là học sinh lớp 5D
- Phạm vi nghiên cứu: Phân môn Tập làm văn lớp 5
3. Thời gian áp dụng sáng kiến kinh nghiệm:
Từ ngày 25 tháng 8 năm 2015 đến ngày 15 tháng 5 năm 2016
4. Tác giả:
Họ và tên: Mai Thị Thanh Xuân
Năm sinh: 1972
Nơi thường trú: Nam Điền – Nghĩa Hưng – Nam Định
Trình độ chuyên môn: Cao đẳng sư phạm
Chức vụ công tác: Giáo viên

Nơi làm việc: Trường Tiểu học Nam Điền
Địa chỉ liên hệ: Xóm 1- Nam Điền – Nghĩa Hưng – Nam Định
Điện thoại: 01647980646
5. Đơn vị áp dụng sáng kiến kinh nghiệm:
Tên đơn vị: Trường tiểu học Nam Điền
Địa chỉ: Xóm 6 – Nam Điền – Nghĩa Hưng – Nam Định
Điện thoại: 0350 3727 661

PHỤ LỤC
Các phần chính

Ghi chú
2


Trang bìa
Trang phụ bìa
Thông tin chung về sáng kiến kinh nghiệm
Mục lục
I. ĐẶT VẤN ĐỀ:

II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1Cơ sở lý luận của vấn đề

2. Thực trạng – Nguyên nhân
3. Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề
4. Kết quả quả của sáng kiến kinh nghiệm
III. BÀI HỌC KINH NGHIỆM
IV. NHỮNG KIẾN NGHỊ - ĐỀ XUẤT

MỘT SỐ KINH NGHIỆM DẠY HỌC SINH VIẾT ĐOẠN
VĂN MIÊU TẢ NGOẠI HÌNH CỦA MỘT NGƯỜI
3


I .ĐẶT VẤN ĐỀ
Lớp 5 là lớp học cuối cấp, việc trang bị đầy đủ kiến thức các môn học là điều hết sức
cần thiết vì điều đó giúp các em có đủ khả năng, đủ tự tin bắt đầu cấp học tiếp theo. Một
trong những môn học có tầm quan trọng nhất đó là môn Tiếng Việt vì ngoài nhiệm vụ
trang bị kiến thức, môn học này còn là môn học mang tính giáo dục nhân cách giúp các
em trưởng thành hơn trong cuộc sống, trong đó phân môn Tập làm văn có thể coi là có
tầm quan trọng hơn cả. Bản thân tôi là một giáo viên đã dạy lớp 5 nhiều năm, tôi nhận
thấy rằng nội dung chương trình Tập làm văn lớp 5 khá phong phú, trong đó mảng
chiếm nhiều nhất là văn miêu tả, tôi luôn trăn trở làm thế nào để giúp các em học tốt các
môn học, đặc biệt là phân môn Tập làm văn, làm thế nào để các em có thể tự mình viết
được những bài văn, đoạn văn miêu tả hay, sát với đối tượng miêu tả mà không phụ
thuộc vào văn mẫu hay bất cứ đối tượng nào khác. Chính vì vậy, trong năm học này tôi
quyết định chọn phân môn Tập làm văn lớp 5 để nghiên cứu và đề tài mà tôi lựa chọn
nghiên cứu và chia sẻ là: “Một số kinh nghiệm dạy học sinh viết đoạn văn miêu tả ngoại
hình của một người.”
II GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Cơ sớ lí luận của vấn đề.
Trong môn Tiếng Việt lớp 5, phân môn Tập làm văn chiếm một lượng kiến thức lớn
và có tầm quan trọng đặc biệt. Nâng cao chất lượng các giờ dạy tập làm văn là góp phần
nâng cao chất lượng giáo dục, đặc biệt trong tình hình hiện nay, nhiệm vụ của giáo dục
là đào tạo ra những con người năng động, chủ động, có các kĩ năng sống cần thiết. Môn
Tập làm văn lại có tính tổng hợp, sáng tạo, thực hành và thể hiện đậm nét dấu ấn của cá
nhân, trang bị cho học sinh kĩ năng làm văn, góp phần cùng các môn học khác mở rộng
vốn sống, rèn luyện tư duy lô gíc, tư duy hình tượng, bồi dưỡng tâm hồn, cảm xúc thẩm
mĩ, hình thành nhân cách cho học sinh. Quá trình thực hiện các kĩ năng như phân tích đề

bài, tìm ý, quan sát, viết đoạn, viết bài ...là những cơ hội giúp cho học sinh mở rộng hiểu
biết về cuộc sống và thế giới xung quanh, đặc biệt trong quá trình làm văn được tiếp xúc
với các đối tượng trong cuộc sống sẽ giúp các em thêm gắn bó, yêu mến cuộc sống và
4


con người xung quanh đồng thời tự rút ra cho mình các bài học, tự hoàn thiện bản thân.
Tuy nhiên không phải học sinh nào cũng có đủ khả năng để học tốt phân môn Tập làm
văn. Nếu không được quan tâm giúp đỡ, nhiều học sinh không thể tự viết được đoạn văn
,bài văn trong chương trình học từ đó dẫn đến tâm lí chán học. Vì vậy việc làm thế nào
để giúp học sinh có được kĩ năng viết văn là cả một quá trình đòi hỏi sự kiên nhẫn trong
thời gian dài, bắt đầu từ những yêu cầu đơn giản đến phức tạp, từ dễ đến khó. Việc
hướng dẫn học sinh cách viết đoạn văn miêu tả ngoại hình là một bước làm được giáo
viên chúng tôi xác định là vô cùng quan trọng khi dạy làm văn Tả người .
2 . Thực trạng – nguyên nhân
a . Về sách giáo khoa
- Theo sách giáo khoa môn Tiếng Việt lớp 5, căn cứ vào chuẩn kiến thức kĩ năng thì
nội dung về dạy về tả ngoại hình của người chỉ gồm có 2 tiết chính đó là tiết 27 và tiết
28, sau đó được ôn tập lại trong một số tiết học cuối kì và cuối năm nhưng được ôn
cùng một số nội dung kiến thức khác. Theo kinh nghiệm giảng dạy, tôi thấy rằng thời
gian này là ít so với nội dung kiến thức cần truyền đạt, học sinh không có nhiều thời
gian ôn luyện nên viết đoạn văn về tả ngoại hình của người rất lúng túng, đặc biệt là đối
tượng học sinh học yếu môn Tập làm văn. Nguyên nhân chính ở đây là trong nội dung
chương trình phân môn Tập làm văn lớp 5 có rất nhiều dạng bài, thể loại văn khác nhau
vì vậy thời gian phân bố cho mỗi dạng bài chỉ có hạn. Đây là một khó khăn lớn trong
quá trình dạy và học của thầy trò chúng tôi cần thiết có sự tháo gỡ .
b. Về học sinh: Thông qua nhiều năm dạy lớp 5 tôi thấy về phía học sinh còn có những
vấn đề sau:
+ Học sinh chưa có sự say mê học phân môn Tập làm văn, xuất phát từ việc một số
em học kém, chưa có thói quen tìm hiểu, chuẩn bị bài, kết quả các bài văn viết từ các

lớp dưới chưa cao dẫn đến việc chán học và không ham thích học tập. Cũng có nhiều em
ảnh hưởng tâm lí từ người lớn thường tập trung học môn Toán và không có hứng thú
học tập môn Tiếng Việt nói chung và phân môn Tập làm văn nói riêng .
5


+ Kĩ năng làm bài văn của các em còn hạn chế do chưa biết cách phân tích đề
bài,chưa xác định được yêu cầu trọng tâm của đề bài, chưa biết cách quan sát, miêu tả
còn chung chung, chưa thể hiện được đặc điểm nổi bật của đối tượng miêu tả, vốn từ
ngữ của các em còn nghèo nàn, chưa biết sử dụng các từ ngữ gợi tả, các thủ pháp nghệ
thuật khi viết văn. Cá biệt có học sinh viết văn nhưng sai nhiều lỗi chính tả và làm ngườì
đọc không hiểu rõ nghĩa cũng như ý mà học sinh muốn miêu tả. Đây là vấn đề tồn tại từ
các lớp dưới nên khắc phục được vấn đề này là một việc làm không hề đơn giản.
+ Do đặc điểm của lứa tuổi, các em thường hay bắt chước, ghi nhớ một cách máy
móc dẫn đến việc khi miêu tả các em thường bị lặp lại, không có sự sáng tạo, đôi khi
miêu tả ngoại hình của những người khác nhau nhưng lại có đặc điểm giống nhau,
không giống với đặc điểm của của người đó trong thực tế. (Ví dụ như: nước da trắng
hồng, đôi mắt bồ câu đen láy, tóc đen mượt óng ả ...) Mặt khác các em rất hay ảnh
hưởng từ cách miêu tả của thầy cô giáo hoặc các bài văn hay, văn mẫu nên thường gặp
tình trạng cùng một đề văn, trong lớp có những bài văn miêu tả giống hệt nhau giống
như chép bài của nhau vậy. Ngoài ra do chưa biết chắt lọc ý nên các em thường sa vào
việc miêu tả tất cả các đặc điểm ngoại hình của một người từ vóc dáng đến nước da ,
khuôn mặt, mái tóc, cặp mắt, miệng, môi, hàm răng ...dẫn đến việc đoạn văn các em viết
có nội dung lan man không làm rõ được đặc điểm nổi bật của người muốn miêu tả.Tất
cả các điều trên đều làm ảnh hưởng đến kết quả bài làm văn tả người của các em .
- Với đặc điểm lớp học của tôi năm nay, trình độ học sinh không đồng đều và có đầy đủ
các đối tượng học sinh. Ngay từ đầu năm học, tôi đã tiến hành kiểm tra khảo sát về khả
năng viết văn của các em. Nhận thấy kiểu bài văn Tả con vật ở lớp 4 có một số nét
tương đồng với kiểu bài văn Tả người ở lớp 5, tôi đã chọn đề bài sau cho học sinh làm
để lấy kết quả khảo sát: “Em hãy viết đoạn văn tả ngoại hình một con vật nuôi trong gia

đình em.” Và kết quả tôi thu thập được trên tổng số 28 học sinh như sau :
+ Nhìn chung các em đã nắm được cách viết đoạn văn tả ngoại hình của con vật nhưng
kết quả không cao và có mắc các lỗi cơ bản sau :
- 5 học sinh chưa hoàn thành được đoạn văn do xác định chưa đúng yêu cầu đề bài
6


- 4 học sinh chưa viết được các câu mở đoạn, kết đoạn của đoạn văn do chưa nắm
chắc cấu tạo một đoạn văn.
- 6 học sinh không tả rõ đặc điểm con vật cần tả, còn tả nhầm sang tả đặc điểm của
con vật khác.
- 12 học sinh mắc lỗi tả lan man tất cả các bộ phận của con vật cần tả, chưa làm rõ
được đặc điểm nổi bật và những nét đáng yêu của con vật đó .
- 18 học sinh sử dụng từ ngữ chưa đúng nghĩa, hoặc chưa biết sử dụng các từ ngữ
hay, gợi tả và các biện pháp nghệ thuật khi viết văn, còn lặp lại trong cách miêu
tả.
- Nhiều học sinh còn sai lỗi chính tả trong bài làm .
Dựa vào kết quả bài làm của học sinh cùng việc rút kinh nghiệm tay đôi với học
sinh, tôi đã tìm hiểu và thấy rõ ràng nguyên nhân dẫn đến kết quả bài làm của học
sinh còn thấp chính là những nguyên nhân mà tôi đã nêu trong phần thực trạng bên
trên .
c .Về phía giáo viên
- Đối với các giáo viên lớp dưới, việc tổ chức ôn luyện cách viết văn cho các em
còn hạn chế, còn phụ thuộc quá nhiều vào sách giáo khoa, chú trọng nhiều đến dạy lí
thuyết, chưa chú ý rèn cho các em kĩ năng phân tích đề bài, cũng như là các kĩ năng
khác khi viết văn.
- Bản thân tôi là giáo viên dạy lớp 5 lâu năm nhưng thực sự vốn từ ngữ còn chưa
được phong phú, điều này sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến việc dạy viết văn cho các
em.

3. Các biện pháp tiến hành để giải quyết vấn đề
Xuất phát từ thực trạng và các nguyên nhân nói trên, tôi đã nỗ lực nghiên cứu tìm
cách tháo gỡ các vấn đề trên như sau :
7


- Trước hết bản thân giáo viên phải nỗ lực học hỏi nâng cao vốn từ ngữ, các cách hành
văn phong phú sinh động. Đối với dạng bài viết đoạn văn miêu tả ngoại hình của một
người, giáo viên cần suy nghĩ tìm ra các cách viết đoạn văn theo trình tự hợp lí, khoa
học để giúp đỡ mỗi học sinh biết xây dựng cho mình một cách làm cụ thể khi làm bài .
-Bước tiếp theo cần làm là xây dựng cho học sinh sự say mê học phân môn Tập làm
văn thông qua các việc làm cụ thể. Tôi đã phát động trong lớp thi viết văn, phát động
các em đọc sách, tìm những bài văn hay đọc cho cả lớp cùng nghe,từ đó thảo luận về cái
hay cái đẹp của các bài văn đó, mỗi học sinh cần nêu rõ được mình đã học tập được gì
từ các bài đó, ngoài ra giáo viên cần khuyến khích, động viên kịp thời đối với những
tiến bộ dù rất nhỏ đối với học sinh, đặc biệt là học sinh học yếu, điều đó sẽ giúp học
sinh thấy phấn khởi, yêu thích môn học từ đó tích cực học tập vươn lên .
-Việc cung cấp cho học sinh các từ ngữ để miêu tả ngoại hình của người cũng rất quan
trọng, cung cấp từ ngữ miêu tả thông qua việc dạy tốt các bài Luyện từ và câu dạng Mở
rộng vốn từ, các bài Tập đọc, Kể chuyện,…( vì các bài này cung cấp cho học sinh
những từ ngữ hay và những từ ngữ về thế giới xung quanh ), thông qua hướng dẫn các
em tìm tòi ở các bài văn hay, thông qua việc trao đổi, học tập lẫn nhau giữa học sinh
với học sinh, giữa học sinh với phụ huynh, đặc biệt là từ vốn từ ngữ của chính giáo viên
Việc này cần được tiến hành liên tục, thường xuyên để học sinh có vốn từ ngữ phong
phú thì mới có thể miêu tả hay được, cần giúp học sinh thấy rõ được tác dụng của việc
trau dồi kiến thức, từ đó các em sẽ tích cực, tự giác hơn trong việc trau dồi và ghi nhớ từ
ngữ .
- Tiếp theo giáo viên cần hướng dẫn và luyện tập cho các em nắm chắc các kĩ năng
sau: :
+ Kĩ năng xác định đúng yêu cầu đề bài ( Cần xác định rõ đối tượng miêu tả, hoàn cảnh,

thời gian, không gian… được đề cập trong đề bài ). Đây là kĩ năng rất quan trọng giúp
các em biết tư duy chính xác, tránh nhầm lẫn, nhất là với đối tượng học sinh yếu .

8


Ví dụ với đề bài : “Em hãy viết đoạn văn miêu tả ngoại hình một người mà em gặp
trên đường đi học và để lại cho em những ấn tượng khó phai.”, cần cho học sinh đọc kĩ
đề bài, sau đó trả lời các câu hỏi: Đề bài văn thuộc thể loại văn nào? Yêu cầu trọng tâm
của đề bài là gì? Người cần tả là ai? Em gặp người đó trong hoàn cảnh nào?…Các em
có thể trả lời các câu hỏi này bằng lời hoặc có thể trả lời bằng cách gạch chân những từ
ngữ nằm ngay trong đề bài .
Nếu việc làm này được các em tiến hành thường xuyên sẽ giúp các em nắm chắc yêu
cầu đề bài, tránh được tình trạng viết văn lạc đề .
+ Kĩ năng quan sát người sẽ tả rất cần thiết, cần hướng dẫn học sinh biết quan sát theo
một trình tự nhất định, ví dụ từ bao quát đến cụ thể, hoặc từ trên xuống dưới ..., làm
như thế nhằm mục đích giúp học sinh biết làm việc rành mạch, khoa học đồng thời sẽ
giúp các em thuận lợi hơn trong quá trình chuyển từ kết quả quan sát thành nội dung
miêu tả. Điều mà tôi đặc biệt lưu ý các em trong quá trình quan sát ngoại hình của một
người cần biết phát hiện ra các đặc điểm nổi bật của người đó, có thể là những nét đẹp
nhưng cũng có thể là những nét làm nổi bật tính cách của người đó, hoặc gây ấn tượng
mạnh mẽ đối với em. Trong quá trình hướng dẫn quan sát tôi đã hướng dẫn các em quan
sát các đối tượng gần gũi quen thuộc, trước khi quan sát các đối tượng khác.
Ví dụ: Tôi đã cùng cả lớp cùng quan sát bạn Chủ tịch Hội đồng tự quản của lớp theo
các trình tự khác nhau, để các em nắm chắc cách quan sát rồi mới yêu cầu học sinh quan
sát tới các đối tượng khác như bạn khác lớp, bạn khác trường...
Giáo viên lưu ý học sinh: kết quả quan sát cần được ghi chép lại thật rõ ràng và tỉ mỉ.
+ Kĩ năng lập dàn ý cho một đoạn văn cũng là một kĩ năng rất cần thiết, nó giống như
một đích mà học sinh cần hướng tới, bao gồm các ý chính cần miêu tả trong đoạn văn,
giúp các em miêu tả đúng hướng, đủ ý, có trọng tâm và không bị sa đà sang các nội

dung khác, việc làm này không mất quá nhiều thời gian lại rất đơn giản nhưng mang lại
hiệu quả đáng kể, đặc biệt là với đối tượng học sinh yếu .

9


Ví dụ: Với đề bài : “ Em hãy viết đoạn văn miêu tả ngoại hình của một người bạn
thân của em.” Các em có thể lập cho mình một số dàn ý như sau:
*Cách 1:
- Câu Mở đoạn.
- Tả một số nét bao quát như tuổi, dáng người, trang phục...
- Tả một số bộ phận nổi bật như khuôn mặt, mái tóc, nụ cười …
- Nêu cảm xúc của em về bạn đó .
- Câu kết đoạn .
* Cách 2 :
- Câu mở đoạn.
-Tả các đặc điểm nổi bật về ngoại hình của bạn đó như dáng người, nước da, trang
phục thường mặc,đôi mắt ,nụ cười , bàn tay ... có lồng thêm cảm xúc .
- Câu kết đoạn .
Đối với bước hướng dẫn này, giáo viên cần lưu ý học sinh không nên chỉ chọn một
cách làm cho tất cả các đoạn văn để tránh tình trạng dập khuôn máy móc, cần linh hoạt
thay đổi cho phù hợp với các đề bài khác nhau, tránh theo một lối mòn khi viết văn .
+ Kĩ năng mang tính chất quyết định đó là kĩ năng chuyển kết quả quan sát thành các
câu văn, đoạn văn cụ thể theo dàn ý mà mình đã lập được. Trong quá trình này, giáo
viên cần lưu ý học sinh phải biết chọn tả được các đặc điểm ngoại hình nổi bật của
người được tả, không nhất thiết chỉ chọn tả nét đẹp mà còn phải biết chọn tả những đặc
điểm gây ấn tượng mạnh cho em hoặc những chi tiết toát lên nét đẹp về mặt tính cách
của người đó .
Ví dụ như : “ Đôi bàn tay của bà tuy gầy guộc, nhăn nheo nhưng đối với em đó
là đôi bàn tay đẹp nhất vì đôi bàn tay ấy thường ôm ấp, vỗ về em, cho em những

cảm giác ấm áp vô cùng.” Hoặc “ Làn da của mẹ sạm đen vì hằng ngày mẹ phải làm
10


lụng vất vả để nuôi chúng em khôn lớn.” hoặc “ Đôi mắt bạn to, sáng toát lên vẻ
thông minh nhưng rất thân thiện.” ...
Một điểm cũng cần lưu ý các em là việc miêu tả chân thật đặc điểm của người
cần tả, cần lựa chọn được những từ ngữ miêu tả chính xác đặc điểm ngoại hình của
người đó, tránh sao chép từ ngữ sẽ không nêu được đặc điểm riêng biệt của người
được tả, làm cho hình ảnh người đó trở nên nhạt nhòa giống như nhiều người khác,
ảnh hưởng đến chất lượng của bài làm.
+ Để đoạn văn miêu tả ngoại hình của một người được sinh động, cần chú trọng
việc sử dụng từ ghép, từ láy, từ ngữ gợi tả hình ảnh cùng các biện pháp nghệ thuật
như sử dụng từ ngữ thay thế, hình ảnh so sánh, … Để làm được điều này, học sinh
cần được luyện tập, được viết nhiều đồng thời được sự giúp đỡ, rút kinh nghiệm
cùng giáo viên, sao cho các em biết sử dụng phù hợp và hợp lí với mỗi tình huống
miêu tả khác nhau. Giáo viên cũng cần giúp đỡ các em để các em có cách miêu tả
linh hoạt, tránh lặp lại nhiều lần một từ ngữ hay một cách miêu tả nào đó .
Ví dụ: Ta có thể thay thế cách tả trong đoạn trích: “Dáng người bạn dong
dỏng cao, nước da bạn trắng hồng, đôi mắt bạn đen, tròn, long lanh...” bằng đoạn
trích sau: “ Lan có dáng người dong dỏng cao, nước da bạn trắng hồng nhưng điểm
đẹp nhất ở bạn lại là đôi mắt, đôi mắt tròn và đen láy, cứ long lanh trông thật dễ
thương.”
+ Một điều làm nên thành công khi viết đoạn văn miêu tả ngoại hình của một
người đó là việc các em cần biết lồng cảm xúc của mình vào bài làm, cần giúp học
sinh hiểu cảm xúc không có gì là to tát mà đơn giản chỉ là việc bộc lộ sự yêu quý,
thích thú hay khâm phục, yêu thương ...với người mình vừa tả mà thôi. Việc thể
hiện cảm xúc có thể lồng vào các câu miêu tả, cũng có thể tách rời thành câu riêng
nhưng phải đảm bảo yêu cầu đó là cảm xúc chân thành, tránh hình thức hoặc sáo
rỗng. Biết bộc lộ cảm xúc cũng giúp các em sống có tình cảm và biết yêu quý những

người xung quanh mình hơn.
11


Ví dụ : “Em rất thích vẻ đẹp của Hà. Em ước gì mình cũng có một vẻ đẹp đáng
yêu như thế.” Hoặc “Em thích nhất là mái tóc của bạn. Mái tóc dài óng ả, thường
được bím gọn gàng bằng một chiếc nơ xinh xinh trông thật duyên dáng.”
-Vấn đề về chữ viết và trình bày bài cũng góp phần làm nên thành công trong bài
làm của các em. Một đoạn văn hay nhưng trình bày không đúng cách, sai nhiều lỗi
chính tả sẽ không gây được thiện cảm với người đọc, người nghe; đôi khi còn làm
cho người đọc hiểu nhầm về ý nghĩa của câu văn, đoạn văn, ảnh hưởng đến chất
lượng bài làm. Vì vậy chúng ta cần chú ý đến việc luyện viết chính tả, luyện viết
chữ đẹp, luyện tập cách sử dụng dấu câu, cách trình bày đoạn văn cho học sinh một
cách thường xuyên trong suốt chương trình lớp học .
- Sau khi học sinh đã viết được đoạn văn miêu tả ngoại hình của một người, cần có
sự nhận xét đánh giá, rút kinh nghiệm.Việc nhận xét rút kinh nghiệm có thể tiến
hành bằng các hình thức: Giáo viên với học sinh, học sinh với học sinh hoặc học
sinh tự đánh giá, nhưng điều quan trọng là học sinh phải nắm được các tiêu chí đánh
giá một cách rõ ràng. Đối với lớp tôi giảng dạy, tôi thường áp dụng hình thức cho
học sinh đánh giá nhận xét nhau theo một số tiêu chí :
*Đoạn văn của bạn viết đã đúng yêu cầu đề bài chưa ?
* Đoạn văn đó đã có đủ mở đoạn, thân đoạn, kết đoạn chưa ?
* Cách viết của bạn đã nêu được những đặc điểm nổi bật, tiêu biểu về ngoại hình
của người được chọn tả hay chưa ?
* Cách viết câu, sắp xếp câu văn; cách sử dụng dấu câu đã hợp lí chưa? Cách
miêu tả của bạn có bị lặp lại quá nhiều hay không ?
* Bạn đã biết thể hiện tình cảm trong khi miêu tả chưa? Trong bài làm của bạn có
sử dụng từ ghép, từ láy và hình ảnh so sánh…hay không? Em thích nhất câu văn
(hình ảnh ) nào trong bài làm của bạn ?
Việc đưa ra tiêu chí đánh giá trên đòi hỏi học sinh phải đọc kĩ bài làm của bạn ,

đồng thời cũng là một lần nhắc lại để học sinh ghi nhớ những nội dung cần thiết
12


trong đoạn văn miêu tả ngoại hình của một người. Đọc bài của bạn cũng giúp học
sinh học tập được những câu văn, từ ngữ hay và cách làm bài của bạn từ đó rút kinh
nghiệm để lần sau làm bài tốt hơn .
- Chúng ta đã biết câu: “ Văn ôn võ luyện”. Nếu các em chỉ được học những lí
thuyết trên mà không được ôn luyện, được viết và rút kinh nghiệm nhiều thì cũng
không mang lại hiệu quả cao, vì vậy tôi đã tìm cách tăng quỹ thời gian học tập phân
môn Tập làm văn vào các tiết tự học để các em có thời gian ôn luyện thêm .
4 . Kết quả của sáng kiến kinh nghiệm
Tiến hành các biện pháp trên để giải quyết vấn đề, tôi đã thu được những kết
quả tương đối khả quan, điều nhận thấy rõ nét nhất đó là các em đã bắt đầu biết yêu
thích học văn, có ý thức hơn trong học tập. Trong cách trình bày cũng như viết đoạn
văn, học sinh đã nắm được một số kĩ năng cơ bản như kĩ năng xác định yêu cầu đề
bài, kĩ năng quan sát, kĩ năng lập dàn ý, kĩ năng viết đoạn văn..., đặc biệt là kĩ năng
biết đánh giá bài làm của mình và của bạn. Các bài làm của các em có sự tiến bộ rõ
nét, bài sau có kết quả tốt hơn bài trước. Nhờ quá trình hướng dẫn các em các bước
làm bài khi viết đoạn văn tả ngoại hình của một người như trên, tôi nhận thấy rằng
tất cả các em trong lớp đã biết cách viết, nhiều em còn viết khá tốt. Khi đọc bài của
các em, tôi đã hình dung được khá rõ nét về ngoại hình của người mà các em chọn
tả. Sau đây là kết quả khảo sát cuối năm học của học sinh lớp tôi đối với dạng bài
miêu tả ngoại hình của một người .
*Đề bài : Em hãy viết đoạn văn ( khoảng 10 dòng ) để miêu tả ngoại hình của một
người bạn mà em mới quen .
*Kết quả :
- 28/ 28 em đã xác định đúng yêu cầu đề bài .
- 28/ 28 em đã viết được đoạn văn hoàn chỉnh ( Đầy đủ các phần theo cấu trúc của
một đoạn văn.)

13


- 28/ 28 em đã biết sắp xếp miêu tả các đặc điểm về ngoại hình của người được
chọn tả một cách hợp lí theo dàn bài mà các em đã tự xây dựng được .
- 26/ 28 em biết sử dụng từ ghép, từ láy,... trong bài làm có ít nhất một lần sử dụng
các biện pháp nghệ thuật.
Tất cả các em đều có sự tiến bộ về chữ viết và cách trình bày bài .
Như vậy các em đã có tiến bộ vượt bậc trong phân môn Tập làm văn lớp 5, góp
phần vào thành công trong việc nâng cao chất lượng môn Tiếng Việt nói chung và
phân môn Tập làm văn nói riêng.
III. BÀI HỌC KINH NGHIỆM
Qua nghiên cứu, học hỏi và áp dụng các biện pháp để giải quyết vấn đề vào quá
trình dạy học, cộng với khảo sát kết quả thực tế đã đạt được tôi đã rút ra bài học kinh
nghiệm như sau :
- Việc xây dựng cho các em có sự yêu thích, say mê môn học là một vấn đề vô cùng
quan trọng trong dạy học, đặc biệt là đối với phân môn Tập làm văn.
- Để dạy tốt phân môn Tập làm văn, người giáo viên cần tích cực học tâp, trau dồi
sao cho mình có được vốn từ ngữ phong phú, nghiên cứu để tìm ra các cách thức làm
bài đơn giản, dễ hiểu với học sinh và mang lại hiệu quả cao .
- Để đạt được thành công trong phân môn Tập làm văn, đòi hỏi sự cố gắng nỗ lực từ
cả phía người học và người dạy. Khi tiến hành quá trình này đòi hỏi giáo viên phải có sự
kiên nhẫn, tỉ mỉ trong suốt thời gian dài thì mới có thể thu được kết quả như mong
muốn. Cần giúp học sinh hiểu được việc rèn luyện học tốt văn tả người là giúp các em
hiểu thêm, yêu thêm những người xung quanh và cũng là một trong những hành trang để
các em học tốt môn Tiếng Việt của các cấp học tiếp theo .
- Tuy nhiên giáo viên cần lưu ý: dạy văn là dạy các em cảm nhận về thế giới xung
quanh với góc nhìn khác nhau của từng cá thể, cần tôn trọng thành quả làm được của
các em mặc dù chưa được tốt, chưa được hoàn thiện. Giáo viên tránh áp đặt để các em

phát huy tối đa tính sáng tạo của mình.
14


- Cần đảm bảo tính nhẹ nhàng, chú trọng khuyến khích động viên các em, cần lựa
chọn các cách làm hợp lí với từng đối tượng học sinh, cần theo dõi sát sao để phát hiện
và điều chỉnh kịp thời những vấn đề chưa phù hợp với từng đối tượng học sinh.

IV. NHỮNG KIẾN NGHỊ - ĐỀ XUẤT
1. Đối với nhà trường: Cần tổ chức các buổi dạy chuyên đề về phân môn Tập làm văn
đặc biệt là lớp 4 và lớp 5.
2. Đối với phòng giáo dục: Các buổi sinh hoạt chuyên môn cụm tổ chức dạy một số
tiết về phân môn Tập làm văn. Trao đổi kinh nghiệm về dạy phân môn Tập làm văn để
giáo viên giữa các trường học tập kinh nghiệm lẫn nhau.
Trên đây là những kinh nghiệm tôi đã áp dụng có hiệu quả, rất mong được sự đóng
góp ý kiến của đồng nghiệp để chuyên đề của tôi được khả thi hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn !

Nam Điền, ngày 20 tháng 5 năm 2016
Người viết

Mai Thị Thanh Xuân

15


CƠ QUAN ĐƠN VỊ
ÁP DỤNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
(Xác nhận, đánh giá, xếp loại)
.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
(Ký tên, đóng dấu)

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
(Xác nhận, đánh giá, xếp loại)
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
(Ký tên, đóng dấu)

16


17