Đề tài: Vai trò của tòa án hành chính trong việc bảo đảm pháp chế trong lĩnh vực quản lý hành chính nhà nước.

VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN TỐI CAO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KIỂM SÁT HÀ NỘI

BÀI TẬP NHÓM
MÔN: LUẬT TỐ TỤNG HÀNH CHÍNH
Đề bài: Vai trò của tòa án hành chính trong việc bảo đảm pháp chế
trong lĩnh vực quản lý hành chính nhà nước.

DANH SÁCH THÀNH VIÊN
1)
Phan Quốc Nghiệp
2)
Nguyễn Tuấn Anh
3)
Bùi Đức Hiếu
4)
Phạm Đình Tú
5)
Nguyễn Lương Đức
6)
Lê Mạnh Khởi

Hà Nội, 2015

1


LỜI NÓI ĐẦU
Trong một xã hội ngày càng phát triển kéo theo đó các mối quan hệ xã
hội ngày càng phát triển theo. Quan hệ hành chính diễn ra cũng nhiều theo.
Trước một thực trạng các khiếu đại tố cáo các quyết định hành chính, hành vi

hành chính kéo dài và xuất phát từ những hạn chế của cơ chế giải quyết khiếu
nại hành chính: việc giải quyết khiếu nại chất lượng còn thấp, kết luận chưa
thật chính xác, phải xem xét lại nhiều lần. Tình trạng đơn thư còn tồn đọng ở
các cấp, các ngành là phổ biến, việc giải quyết không đúng hạn là thường
xuyên. Mặt khác, có những vụ việc đã được giải quyết, có kết luận của cơ quan
có thẩm quyền nhưng những người liên quan không thi hành. Thêm nữa tình
trạng đơn thư khiếu nại vượt cấp rất phổ biến. Nguyên nhân chủ yếu là do sự
nhận thức thiếu đầy đủ về trách nhiệm giải quyết khiếu nại, sự đùn đẩy hoặc
né tránh trách nhiệm; thiếu quy định pháp luật làm cơ sở giải quyết khiếu nại
phức tạp; người khiếu nại không nhận thức đầy đủ các quyền của mình. Vì thế
cần có một cơ quan độc lập với cơ quan quản lý để giải quyết tranh chấp hành
chính đảm bảo công bằng, khách quan. Vì vậy, hệ thống Tòa hành chính thuộc
Tòa án nhân dân tối cao ra đời đề giải quyết các việc trên và xem xét tính
đúng sai của các quyết định hành chính, hành vi hành chính của cá nhân, cơ
quan nhà nước có thẩm quyền ban hành.
Vậy để các bạn hiểu rõ được tầm quan trọng của tòa hành chính nên
chúng tôi nhóm 2- lớp K1B trường Đại học Kiểm sát Hà nội đã lựa chọn đề tài:
“Vai trò của tòa án hành chính trong việc bảo đảm pháp chế trong lĩnh vực
quản lý hành chính nhà nước”. Ở đây, chúng tôi đã nêu tầm quan trong của
Tòa hành chính và vai trò của Tòa hành chính trong cuộc sống cũng như trong
việc bảo đảm pháp chế trong lĩnh vực quản lý hành chính nhà nước.
Do hạn chế về trình độ chuyên môn cũng như thời gian làm việc nên bài
viết không thể tránh khỏi thiếu sót. Vậy nên chúng tôi rất mong thầy cô và các
bạn góp ý để bài viết được hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn!

2


3

Lý luận chung

I)

Pháp chế xã hội chủ nghĩa là một chế độ đặc biệt của đời sống chính trị
-xã hội, trong đó tất cả các cơ quan nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội,
nhân viên nhà nước và mọi công dân đều phải tôn trọng và thực hiện pháp
luật.
Pháp chế trong lĩnh vực quản lý hành chính là việc tôn trọng và tuân
thủ pháp luật trong hoạt động quản lý hành chính nhà nước của mọi cơ quan,
tổ chức, nhân viên nhà nước và mọi công dân.
Quản lý nhà nước trong lĩnh vực hành pháp là quản lý hành chính nhà
nước.
Quản lý hành chính Nhà nước là một hình thức hoạt động của Nhà
nước được thực hiện trước hết và chủ yếu bởi các cơ quan hành chính nhà
nước, có nội dung là bảo đảm sự chấp hành luật, pháp lệnh, nghị quyết của
các cơ quan quyền lực nhà nước, nhằm tổ chức và chỉ đạo một cách trực tiếp
và thường xuyên công cuộc xây dựng kinh tế, văn hóa - xã hội và hành chính –
chính trị. Nói cách khác, quản lý hành chính nhà nước là hoạt động chấp hành
và điều hành của nhà nước.
Việc đảm bảo pháp chế có ý nghĩa to lớn trong quản lý nhà nước nói
chung, trong quản lý hành chính nói riêng. Bảo đảm pháp chế trong quản lý
hành chính nhà nước có nghĩa là bằng những cơ chế và hoạt động pháp lý
làm cho pháp luật được thực hiện có hiệu quả trong thực tế và hoạt động của
bộ máy nhà nước phải thực sự vì dân, khơi dậy trí tuệ và tinh thần ý chí tự lực
tự cường của của nhân dân, đem lại những tiện ích và thủ tục thực sự dễ hiểu
dễ làm và việc thực hiện nghĩa vụ của công dân theo một trật tự nhất định.
Để đảm bảo pháp chế trong lĩnh vực quản lý hành chính nhà nước cần:

-

Xây dựng hệ thống pháp luật hoàn chỉnh tạo cơ sở đầy đủ để nhà nước
pháp quyền Việt Nam hoàn thành sứ mệnh lịch sử của mình nhân dân
lao động được bảo vệ có đủ điều kiện thực hiện các quyền tự do chân

-

chính của họ.
Xây dựng bộ máy tổ chức điều hành tinh giản gọn nhẹ.
4


-

Xây dựng đội ngũ cán bộ có năng lực trình độ đáp ứng yêu cầu thực hiện

-

nhiêm vụ và công vụ được giao.
Có nguồn kinh phí đáp ứng đầy đủ yêu cầu của công cuộc đổi mới thực

-

hiện pháp luật xây dựng xã hội công bằng dân chủ văn minh.
Nâng cao ý thức tự giác chấp hành pháp luật của công dân coi đó là điều
kiện để đưa pháp luật vào cuộc sống và người lao động có đủ điều kiện

-

bảo vệ mình.
Xử lý nghiêm minh mọi trường hợp vi phạm pháp luật bất kể họ là ai ở
cấp nào để khẳng định pháp luật là công bằng,bất kì cơ quan cá nhân
nào cũng chịu sự điều chỉnh của pháp luật,hoạt động trong khuôn khổ
pháp luật.
Trong các hoạt động nhằm đảm bảo pháp chế trong quản lý hành chính

nhà nước thì khiếu nại và hoạt động giải quyết khiếu nại có vai trò rất quan
trọng trong việc quản lý nhà nước, đảm bảo tính nghiêm minh của pháp
luật,tăng cường mối quan hệ giữa Đảng, nhà nước và nhân dân. Khi thực hiện
hoạt động quản lý hành chính nhà nước, thông qua hoạt động ban hành quyết
định hành chính hoặc thực hiện hành vi hành chính, các chủ thể quản lý hành
chính nhà nước vì các lý do khác nhau, có thể gây thiệt hại đến quyền, lợi ích
hợp pháp của cá nhân hoặc tổ chức (đối tượng quản lý) dẫn đến việc cá nhân,
tổ chức khiếu kiện yêu cầu chấm dứt, bồi thường thiệt hại tạo nên sự tranh
chấp hành chính giữa nhà nước với công dân hoặc tổ chức (Quyết định hành
chính là quyết định do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành theo trình
tự, thủ tục do pháp luật quy định nhằm điều chỉnh các mối quan hệ phát sinh
trong hoạt động quản lý, điều hành. Hành vi hành chính là hành vi thực hiện
công vụ của nhân viên cơ quan hành chính nhà nước. Đó là hành vi thực hiện
chức trách do Nhà nước giao, nhân danh Nhà nước và lợi ích của Nhà nước).
Vậy để xem xét tính đúng sai, giải quyết các tranh chấp hành chính giữa
một bên là đại diện công quyền với bên kia là cá nhân, tổ chức chúng ta có
khái niệm tài phán hành chính.

5


Tài phán hành chính là hoạt động xét xử do tòa án tiến hành theo quy
định của pháp luật tố tụng hành chính đối với các tranh chấp hành chính phát

sinh trên cơ sở quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hay cá
nhân có thẩm quyền quản lý hành chính, xâm hại đến các quyền và lợi ích hợp
pháp của cá nhân tổ chức.
Sự cần thiết của việc thiết lập tòa hành chính trong Nhà nước

II)

pháp quyền XHCN Việt Nam.
Hiểu rõ được tầm quan trọng trong việc giải quyết các vụ án hành chính
nên ngày 07/12/2010, Quốc hội đã thông qua Luật tố tụng hành chính, quy
định phạm vi công việc, trình tự, thủ tục, thẩm quyền giải quyết các vụ án
hành chính, mối quan hệ giữa các chủ thể trong tố tụng hành chính để bảo
đảm cho việc giải quyết các vụ án hành chính kịp thời, đúng pháp luật, nhằm
bào vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan nhà nước, tổ chức và
góp phần nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước. Ngày 24/11/2014, Quốc hội
đã thông qua Luật tổ chức tòa án nhân dân, trong đó có quy định hoạt động
Tòa hành chính như một tòa chuyên trách trong cơ cấu Tòa án nhân dân tối
cao và Tòa án nhân dân cấp tỉnh, ở các Tòa án nhân dân cấp huyện có các
Thẩm phán chuyên trách làm nhiệm vụ xét xử các tranh chấp hành chính. Kể
từ đó đến nay, các cơ quan nhà nước có thẩm quyền đã ban hành nhiều văn
bản quy phạm pháp luật về tố tụng hành chính có giá trị pháp lý khác nhau để
cụ thể hóa các văn bản trên.
Có thể khẳng định rằng, việc ban hành các văn bản pháp luật trên đã
quán triệt đúng đắn định định hướng của Đảng về mô hình tổ chức, cơ cấu và
thể chế đã được xác định tại Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ VII về việc “Xúc
tiến thiết lập Tòa hành chính trong Tòa án nhân dân, bổ sung thể chế làm căn
cứ cho việc xét xử. Xác định mô hình tổ chức và thủ tục tố tụng phù hợp với
các vụ kiện hành chính. Tuyển chọn và đào tạo bồi dưỡng thẩm phán hành
chính”.

6


Việc ban hành các văn bản pháp luật về tố tụng hành chính đã thể chế
hoá được quan điểm xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, thực
hiện đầy đủ quyền làm chủ của nhân dân, từng bước hoàn thiện bộ máy nhà
nước, nghiêm chỉnh xem xét và giải quyểt các đơn thư khiếu nại, tố cáo của
công dân, trong đó có nhiệm vụ thành lập Toà hành chính trong Toà án nhân
dân đế xét xử các khiêu kiện hành chính mà các nghị quyết của Đảng đã đề ra.
Một trong những đặc trưng của nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa
là mối quan hệ bình đẳng và trách nhiệm qua lại giữa công dân với nhà nước,
mọi công dân được bảo đảm quyền và khả năng buộc các cơ quan nhà nước
và những người có chức vụ phải chấp hành pháp luật, thực thi trách nhiệm
công vụ của mình trước công dân. Với sự hiện diện của pháp tố tụng hành
chính, công dân đã được trao quyền khởi kiện các quyết định hành chính,
hành vi hành chính trước Toà án, một cơ quan tư pháp độc lập, hoạt động
theo những trình tự thủ tục công khai, dân chủ để buộc các cơ quan nhà nước,
công chức nhà nước chấm dứt những hành vi lộng quyền, lạm quyền hoặc
thiếu trách nhiệm, xâm phạm quyền công dân, trong trường hợp có thiệt hại
xảy ra thì buộc phải bồi thường thiệt hại.
Nhà nước Cộng xã hội chủ nghĩa Việt Nam được tổ chức theo nguyên
tắc quyền lực thống nhất nhưng có sự phân công, phối hợp giữa các cơ quan
nhà nước trong việc thực hiện các quyển lập pháp, hành pháp và tư pháp.
Pháp luật tố tụng hành chính đã tạo cơ sở pháp lý cho Toà án, cơ quan thực
hiện quyền tư pháp kiểm tra một cách có hiệu quả các hoạt động hành chính
nhà nước bằng quy định cho phép toà án xem xét tính hợp pháp của các quyết
định hành chính, hành vi hành chính và có quyền huỷ bỏ một phần hoặc toàn
bộ quyết định hành chính, đình chỉ thực hiện hành vi hành chính trái pháp
luật. Thông qua hoạt động xét xừ hành chính, pháp luật tố tụng hành chính đã
góp phần nâng cao chất lượng, ý thức trách nhiệm, hiệu quà công việc của các

hoạt động quản lý hành chính nhà nước - một mục đích của công cuộc cải
cách hành chính theo tinh thần các Nghị quyết của Đảng.
7


Việc thiết lập tài phán hành chính với tư cách là cơ quan xét xử hành
chính ở Việt Nam xuất phát từ những yêu cầu, đòi hỏi cả về lý luận và thực
tiễn:
Thứ nhất, xuất phát từ những hạn chế của cơ chế giải quyết khiếu nại
hành chính: việc giải quyết khiếu nại chất lượng còn thấp, kết luận chưa thật
chính xác, phải xem xét lại nhiều lần. Tình trạng đơn thư còn tồn đọng ở các
cấp, các ngành là phổ biến, việc giải quyết không đúng hạn là thường xuyên.
Mặt khác, có những vụ việc đã được giải quyết, có kết luận của cơ quan có
thẩm quyền nhưng những người liên quan không thi hành. Thêm nữa tình
trạng đơn thư khiếu nại vượt cấp rất phổ biến. Nguyên nhân chủ yếu là do sự
nhận thức thiếu đầy đủ về trách nhiệm giải quyết khiếu nại, sự đùn đẩy hoặc
né tránh trách nhiệm; thiếu quy định pháp luật làm cơ sở giải quyết khiếu nại
phức tạp; người khiếu nại không nhận thức đầy đủ các quyền của mình. Vì thế
cần có một cơ quan độc lập với cơ quan quản lý để giải quyết tranh chấp hành
chính đảm bảo công bằng, khách quan.
Thứ hai, Tòa hành chính ra đời nhằm đáp ứng yêu cầu của Nhà nước
pháp quyền xã hội chủ nghĩa: trung tâm của hoạt động tư pháp là hoạt động
xét xử của tòa án. Trong điều kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền dựa trên
nguyên tắc mọi biểu hiện của quyền lực nhà nước đều cần được kiểm soát và
nếu có vi phạm đều phải bị xử lý thì hoạt động hành chính không thể đặt
trong cơ chế “tụ xem xét” như truyền thống nữa mà phải bị kiểm soát bởi cơ
quan khác và phải bị xét xử. Như vậy, xuất phát từ yêu cầu đảm bảo việc thực
thi một cách thống nhất và hiệu quả quyền lực nhà nước, việc thiết lập Tòa
hành chính để xét xử của các cơ quan nhà nước trong lĩnh vực hành chính có
biểu hiện trái pháp luật là cần thiết.

Thứ ba, xuất phát từ yêu cầu kiểm tra tính hợp pháp của hoạt động
hành chính: hoạt động giải quyết khiếu nại hành chính trước tiên được giao
cho chính các cơ quan hành chính hoặc cán bộ nhà nước đã thực hiện hành vi
bị khiếu nại. Cách làm như vậy biến cơ quan hành chính vừa là người bị kiện

8


vừa là người xử kiện dẫn đến không đảm bảo tính khách quan. Vì thế, đòi hỏi
phải có một cơ quan trọng tài đứng ra xem xét một cách công bằng và khách
quan tranh chấp giữa mình với công quyền chứ không phải trông chờ vào
thiện chí của các chủ thể quản lý hành chính có sai phạm. Việc thiết lập một cơ
quan xét xử hành chính, độc lập với các chủ thể quản lý hành chính là một yêu
cầu khách quan phù hợp với xu hướng xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN
với một nền hành chính chuyên nghiệp và minh bạch bảo vệ quyền con người,
quyền công dân một cách hiệu quả.
Thứ tư, thành lập tài phán hành chính đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc
tế của nhà nước pháp quyền XHCN: một trong các yêu cầu hàng đầu của hội
nhập kinh tế quốc tế là các nước sở tại phải bảo vệ các quyền và lợi ích hợp
pháp của các nhà đầu tư nước ngoài. Các chính sách pháp luật của nhà nước
phải được thể hiện nhất quán, chú trọng các quy định bảo vệ quyền sở hữu tài
sản và thu nhập hợp pháp của các nhà đầu tư nước ngoài đồng thời phải tạo
chính sách khuyến khích hợp lý cho các nhà đầu tư trong nước. Xu hướng
toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế dẫn đến những thay đổi tích cực trong đời
sống pháp luật quốc gia và cũng đặt ra những thách thức đối với các thiết chế
pháp lý của quốc gia, đặc biệt là các nước đang phát triển như Việt Nam.
Những yêu cầu như vậy đòi hỏi chúng ta phải cải cách hệ thống xử lý khiếu
nại hành chính để các quyết định hành chính, hành vi hành chính của các cơ
quan hành chính có thể được xem xét lại một cách khách quan và công minh
từ cấp giải quyết đầu tiên bởi các cơ quan tài phán hành chính (tòa án hành

chính).
III)

Vai trò của tòa án hành chính trong việc bảo đảm pháp chế
trong lĩnh vực quản lý hành chính nhà nước.
Tài phán hành chính là phương thức bảo đảm pháp chế và kỷ luật trong

nền hành chính Nhà nước, là phương thức kiểm tra, giám sát hữu hiệu hoạt
động đối với cơ hành chính và các công chức, viên chức Nhà nước.

9


Toà hành chính là một bộ phận cấu thành của bộ máy Nhà nước, là cơ
quan của quyền lực Nhà nước trong lĩnh vực xét xử. Vai trò, vị trí của tài phán
hành chính được quyết định bởi chức năng của toà xét xử về hành chính, giải
quyết các tranh chấp phát sinh trong lĩnh vực quản lý Nhà nước, giữa công
dân với cơ quan hành chính Nhà nước và nhân viên Nhà nước trong bộ máy
đó. Trong xét xử, Toà án hành chính có quyền và nghĩa vụ: kiểm tra tính hợp
pháp các quyết định hành chính, các hành vi hành chính bị khiếu kiện, xét xử
các vụ việc và người vi phạm hành chính từ cấp bộ trở xuống. Bằng hoạt động
xét xử về hành chính, toà án góp phần tăng cường củng cố pháp chế và kỷ luật
trong quản lý Nhà nước, đấu tranh chống tham nhũng trong các cơ quan công
quyền làm cho bộ máy Nhà nước ngày càng trong sạch, vững mạnh.
Trong môi trường dân chủ xã hội mới, trong điều kiện xây dựng và từng
bước hoàn thiện Nhà nước pháp quyền Việt Nam, việc thiết lập hệ thống cơ
quan Tài phán hành chính là sự đáp ứng nhu cầu cần thiết khách quan. Thực
hiện tài phán hành chính sẽ làm cho bộ máy hành chính Nhà nước nâng cao
trách nhiệm, tăng cường kỷ luật, kỷ cương, tăng cường pháp chế xã hội chủ
nghĩa trong quản lý Nhà nước, nâng cao trách nhiệm, bổn phận của công

chức, viên chức trong việc thực thi công vụ, tôn trọng và bảo vệ quyền tự do
dân chủ, lợi ích hợp pháp của công dân, góp phần xây dựng Nhà nước pháp
quyền, Nhà nước của nhân dân, do nhân dân, và vì nhân dân, xây dựng xã hội
giàu mạnh, công bằng và văn minh.
Tài phán hành chính là phương thức bảo đảm pháp chế và kỷ luật trong
nền hành chính Nhà nước, là phương thức kiểm tra, giám sát hữu hiệu hoạt
động đối với cơ hành chính và các công chức, viên chức Nhà nước, tránh được
các hiện tượng lạm quyền, lộng quyền, trốn tránh trách nhiệm, loại trừ những
hiện tượng tiêu cực, cửa quyền, quan liêu trong bộ máy hành chính, góp phần
xây dựng nền hành chính Nhà nước trong sạch, năng động, có hiệu quả, đáp
ứng ngày một tốt hơn các “dịch vụ hành chính” đối với các công dân. Pháp luật
tố tụng hành chính có vai trò là phương tiện bảo đảm pháp chế xã hội chủ nghĩa

10


và kỷ luật trong hoạt động quản lý hành chính nhà nước. Trong hoạt động của
mình mỗi cơ quan nhà nước phải thực hiện các quy định về: chế độ trách nhiệm
của công chức trong khi thi hành công vụ, chế độ làm việc, công tác của các
thiểt chế bộ máy, chế độ trách nhiệm của các cơ quan trong thực hiện chức năng,
nhiệm vụ, thầm quyền dược quy định....Tóm lại, mỗi cơ quan, nhân viên trong
bộ máy nhà nước đều được pháp luật xác định vai trò, chức năng, nhiệm vụ,
quyền hạn cụ thể. Nhưng những quy định này sẽ không được thực hiện nghiêm
túc nếu không áp đặt lên trên nó một chế độ trách nhiệm rõ ràng và chặt chẽ chế độ trách nhiệm đó gọi là kỷ luật hành chính.
Xác định rõ vai trò và tầm quan trọng của việc bào đảm pháp chế và kỷ
luật trong quản lý nhà nước nói chung, quản lý hành chính nhà nước nói riêng
hiện nay, hoạt động kiểm tra, giám sát nhằm bảo đàm pháp chế và kỷ luật trong
hoạt động hành chính nhà nước được thực hiện trên cơ sở các quy định của pháp
luật về các lĩnh vực như: giám sát của Quốc hội đối với toàn bộ hoạt động của
bộ máy nhà nước, giám sát của hội đồng nhân dân các cấp; kiểm tra của các cơ

quan nhà nước cấp trên với cơ quan nhà nước cấp dưới; giám sát của các tổ chức
chính trị, xã hội và các đoàn thể quần chúng; thanh tra của các cơ quan thanh tra
nhà nước; giám sát của viện kiểm sát nhân dân; giám sát thông qua hoạt động
xét xử của toà án nhân dân, trong đó có hoạt động xét xử các vụ án hành chính.
Vai trò của pháp luật tổ chức hành chính trong việc bảo đảm pháp chế và kỷ luật
trong hoạt động hành chính nhà nước được thể hiện bằng việc thiết lập ra hệ
thông toà án thực hiện chức năng xét xử các tranh chấp hành chính. Nhìn chung,
mỗi một quyết định hành chính, hành vi hành chính của bất cứ cơ quan nhà nước
nào cũng phải chứa đựng yếu tố hợp pháp, phải căn cứ vào các quy định của
pháp luật nhưng ngoài việc phải bảo đảm tính hợp pháp các quyết định hành
chính, hành vi hành chính còn phải bảo đảm tính hợp lý trong trường hợp người
áp dụng phải lựa chọn một phương án tối ưu nhất trong số nhiều phương án mà
quy phạm pháp luật đã dự liệu. Thông qua việc trao quyền xét xử các quyết định
hành chính, hành vi hành chính cho toà án, xác định giới hạn kiểm tra việc tuân
thủ pháp luật khi ban hành các quyết định hành chính hay thực hiện hành vi
11


hành chính, quyền hạn xử lý các quyết định hành chính, hành vi hành chính trái
pháp luật. Theo đó, khi xét xử các vụ án hành chính toà án có các quyền và
nghĩa vụ kiểm tra tính hợp pháp cùa các quyết định hành chính, hành vi hành
chính bằng việc ra các quyết định huỷ bỏ quyết định hành chính, đình chi thực
hiện hành vi hành chính trái pháp luật; trong trường hợp các quyết định hành
chính, hành vi hành chính trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của
công dân bị huỷ bỏ hoặc chấm dứt xuất phát từ việc áp dụng một quyết định
hành chính của cơ quan cấp trên thì toà án kiến nghị hoặc yêu cầu cơ quan đó
huỷ bỏ hoặc sửa đổi, nếu quyết định hành chính, hành vi hành chính là đúng
pháp luật thì toà án bác đơn khởi kiện để khẳng định tính hợp pháp của quyết
định hành chính, hành vi hành chính bị khởi kiện. Việc quy định quyền này cho
toà án không làm ảnh hưởng tới quyền đình chỉ, huỷ bỏ quyết định hành chính,

hành vi hành chính trái pháp luật của các cơ quan nhà nước khác, mà pháp luật
tố tụng hành chính đã làm hoàn thiện thêm cơ chế xử lý các quyết định hành
chính, hành vi hành chính trái pháp luật hiện nay.
Thông qua hoạt động xét xử các vụ án hành chính trên cơ sở quy định của
pháp luật tố tụng hành chính, giúp cho bộ máy hành chính nhà nước nâng cao
trách nhiệm, tăng cường kỷ luật, kỷ cương, bảo đảm thực hiện đúng các nguyên
tắc của pháp chế xã hội chủ nghĩa, nâng cao trách nhiệm, bổn phận của cán bộ,
nhân viên nhà nước trong thực thi công vụ, tôn trọng và bảo vệ quyền tự do, dân
chủ, lợi ích hợp pháp của công dân, góp phần xây dựng nhà nước pháp quyền xã
hội chủ nghĩa, xây dựng xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Thông qua đó,
giáo dục ý thức pháp luật cho các nhân viên nhà nước, cũng như mọi công dân
nhằm nâng cao tính tích cực chính trị đương đấu tranh với những vi phạm pháp
luật, củng cố lòng tin của công dân đối với các cơ quan nhà nước.
Pháp luật tố tụng hành chính là phương tiện bào đảm pháp chế và kỷ luật
trong hoạt động hành chính nhà nước còn bởi lẽ nó là phương tiện kiểm tra,
giám sát hữu hiệu hoạt động của các cơ quan hành chính nhà nước, nhân viên
nhà nước trước những hiện tượng lạm quyền, lộng quyền, trốn tránh trách

12


nhiệm, loại trừ những hiện tượng tiêu cực, cửa quyền, quan liêu trong bộ máy
nhà nước, góp phần xây dựng một nền hành chính trong sạch, năng động, có
hiệu quả, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhiệm vụ quản lý và cung cấp dịch vụ hành
chính cho công dân. Nhằm kiểm soát lạm quyền hành chính: tòa hành chính xét
xử để củng cố hiệu quả của bộ máy nhà nước, nâng cao trách nhiệm của cán bộ,
công chức trong bộ máy nhà nước. Xét xử tranh chấp bằng tòa hành chính sẽ
góp phần hoàn thiện hoạt động của bộ máy hành chính, buộc các cơ quan hành
chính phải tuân thủ pháp luật trong quản lý hành chính, không được lạm quyền
và tùy tiện. Đối với cán bộ, công chức, tòa hành chính sẽ là liều thuốc để tác

động vào tinh thần trách nhiệm của họ, hạn chế việc công chức cửa quyền và tùy
tiện hành xử trong quan hệ pháp luật hành chính. Việc xét xử của tòa hành chính
nhằm bảo vệ quyền công dân, phát huy dân chủ. Một trong những hoạt động
thực thi quyền hành pháp là việc cơ quan hành chính nhà nước tổ chức cho công
dân thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân. Quá trình đó không tránh khỏi
hiện tượng vi phạm pháp luật ảnh hưởng đến quyền và lợi ích chính đáng của
công dân. Việc xét xử của tòa hành chính sẽ hạn chế những sai lầm mà các nhà
kinh điển của chủ nghĩa Mác Lê-nin đã chỉ ra: “Cơ quan cầm quyền vừa là kẻ thi
hành luật, vừa cho mình là kẻ lập pháp. Họ có thể tàn phá quốc gia bằng những
ý chí sai lầm của họ. Mà họ còn nắm cả quyền xét xử thì họ có thể phá nát mỗi
công dân bằng ý chí của họ”
Việc ban hành các văn bản pháp luật về tố tụng hành chính, trong đó có
việc quy định về tòa hành chính đã thể chế hoá được quan điểm xây dựng nhà
nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, thực hiện đầy đủ quyền làm chủ của nhân
dân, từng bước hoàn thiện bộ máy nhà nước, nghiêm chỉnh xem xét và giải
quyểt các đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân, trong đó có nhiệm vụ thành
lập Toà hành chính trong Toà án nhân dân để xét xử các khiếu kiện hành chính
mà các nghị quyết của Đảng đã đề ra.
Một trong những đặc trưng của nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa là
mối quan hệ bình đẳng và trách nhiệm qua lại giữa công dân với nhà nước, mọi
công dân được bảo đàm quyền và khả năng buộc các cơ quan nhà nước và
13


những người có chức vụ phải chấp hành pháp luật, thực thi trách nhiệm công vụ
của mình trước công dân. Với sự hiện diện của pháp luật tố tụng hành chính,
công dân đã được trao quyền khởi kiện các quyết định hành chính, hành vi hành
chính trước Toà án, một cơ quan tư pháp độc lập, hoạt dộng theo những trình tự
thủ tục công khai, dân chủ để buộc các cơ quan nhà nước, công chức nhà nước
chấm dứt những hành vi lộng quyền, lạm quyền hoặc thiếu trách nhiệm, xâm

phạm quyền công dân, trong trường hợp có thiệt hại xảy ra thì buộc phải bồi
thường thiệt hại. Nhà nước Cộng Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam được tổ chức theo
nguyên tắc quyền lực thống nhất nhưng có sự phân công, phối hợp giữa các cơ
quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp.
Pháp luật tố tụng hành chính đã tạo cơ sở pháp lý cho Toà án, cơ quan thực hiện
quyền tư pháp kiểm tra một cách có hiệu quả các hoạt động hành chính nhà
nước bằng quy định cho phép toà án xem xét tính hợp pháp cùa các quyết định
hành chính, hành vi hành chính và có quyền huỷ bỏ một phần hoặc toàn bộ
quyết định hành chính, đình chi thực hiện hành vi hành chính trái pháp luật.
Tóm lại, sự xuất hiện của pháp luật tố tụng hành chính và hoạt động của
toà hành chính là một bước phát triển mới trong việc củng cổ và hoàn thiện bộ
máy nhà nước, góp phần khắc phục những nhược điểm của phương thức giải
quyết khiêu kiện hành chính do cơ quan hành chính thực hiện và qua mỗi lần bị
khiếu kiện tại toà án là một lần cơ quan hành chính có thêm kinh nghiệm rút ra
từ thực tiễn, làm cho việc ban hành các quyết định hành chính hoặc thực hiện
hành vi hành chính đúng đắn và hiệu quả hơn. Tài phán hành chính như là
“thanh kiếm và lá chắn” đấu tranh với mọi vi phạm pháp luật phát sinh trong
hoạt động chấp hành và điều hành của bộ máy hành chính, bảo vệ quyền tự do,
lợi ích hợp pháp của công dân, bảo vệ sự trong sạch của nền hành chính Nhà
nước. Nếu không thực hiện tốt hoạt động tài phán hành chính thì cũng không thể
thực hiện tốt được các nội dung khác của nền hành chính Nhà nước. Hoạt động
tài phán hành chính do toà án thực hiện có tác động tích cực tới hoạt động hành
chính, thúc đẩy sự hoàn thiện của hành chính, hoàn toàn không đối lập với hành
chính. Thông qua hoạt động xét xử hành chính, pháp luật tố tụng hành chính đã
14


góp phần nâng cao chất lượng, ý thức trách nhiệm, hiệu quả công việc của các
hoạt động quản lý hành chính nhà nước - một mục đích của công cuộc cải cách
hành chính theo tinh thần các Nghị quyết của Đảng.

15


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1)
2)
3)
4)
5)
6)

Giáo trình luật tố tụng hành chính- Đại học Kiểm sát Hà Nội.
Giáo trình luật tố tụng hành chính- Đại học Luật Hà Nội.
Web của Đại học Kiểm sát Hà Nội.
Web của Đại học Luật Hà Nội.
Web của Tòa án nhân dân tối cao.
Web của Viện kiểm sát nhân dân tối cao.

MỤC LỤC
NỘI DUNG
LỜI NÓI ĐẦU
I)
Lý luận chung
II)
Sự cần thiết của việc thiết lập tòa hành chính trong Nhà
nước pháp quyền XHCN Việt Nam.
III) Vai trò của tòa án hành chính trong việc bảo đảm pháp
chế trong lĩnh vực quản lý hành chính nhà nước.
TÀI LIỆU THAM KHỎA

16

TRANG
2
3
5
8
14