28 răng ngầm hướng xử trí

SSO -Tự học chỉnh nha
sso.
ysem
www
inar
.bsc
.vn
hinh
nha
.com

© Bản quyền thuộc Y company

Tháng 8 - Tuần 1:
Răng ngầm - Hướng xử trí
I. Chẩn đoán răng ngầm
Răng được xếp vào dạng “ngầm”: khi không mọc sau 2 năm tuổi thay
răng đó, đường mọc răng bị cản trở, hoặc việc mọc bị dừng sau khi
răng mọc lạc chỗ về phía môi hoặc lưỡi so với răng khác. Răng ngầm
thường được sửa bằng chỉnh nha là R3 trên. R3 trên mọc khoảng 10-13
tuổi.

* CHẨN ĐOÁN RĂNG 3 TRÊN NGẦM:
Bắt đầu trên phim panorama. Bất kì sự trùm nào của chân răng cửa lên
thân R3 đều có thể bị mọc ngầm. Sự che phủ chỉ ra rằng R3 có thể mọc

trong hoặc ngoài so với răng cửa. Rất ít R3 mọc được qua được phần
hàm ếch dầy, nên vị trí hàm ếch là hay gặp ngầm nhất. Để phân biệt vị
trí hàm ếch hay phía môi, sờ phần mềm mặt ngoài bằng ngón tay. Nếu
bạn không thể thấy thân răng 3 gồ lên ở mặt ngoài thì có vẻ như R3 sẽ
ngầm ở hàm ếch. Phim cắn có thể dùng để xác định vị trí ngầm ở vòm
miệng.

Chịu trách nhiệm chương trình: Y company | BS. Lê Yến Minh | BS. Hồ Mộng Thùy Dương |


© Bản quyền thuộc Y company

Tháng 8 - Tuần 1: Răng ngầm - Hướng xử trí!

PAGE

2

Vị trí bình thường của R3 trên so với
chân R2 lúc 8-9 tuổi. Nguyên tắc của
SSO không cho phép dính mắc cài
trên R2 ở giai đoạn này.

R3 trên có thể chùm chân R2. R3 có
thể có vị trí ngoài hơn hoặc trong
hơn. Nếu ở hàm ếch thì dễ ngầm.

R3 phía bên phải có vị trí tốt so với
R2, nhưng bên trái thì bị trùm.

Phim cắn xác định vị trí R3, trong
trường hợp này là ở phía hàm ếch.
Phim này nên cho vào bệnh án trong
trường hợp có R3 ngầm.

Chịu trách nhiệm chương trình: Y company | BS. Lê Yến Minh | BS. Hồ Mộng Thùy Dương |


© Bản quyền thuộc Y company

Tháng 8 - Tuần 1: Răng ngầm - Hướng xử trí

R3 dưới ngầm. Chú ý vị trí chân R
cửa dưới. R3 trái ở vị trí bình
thường.

Giống TH trên, nhưng ngầm R4s.
Đây là việc thay thế R4 cho R ngầm
(và nhổ R ngầm)

Cùng một case với hình 5 và 6 ở giai
đoạn sau.

Răng ngầm đôi khi BỊ KẸT (BLOCKED OUT) ngoài cung hàm vì chen chúc,
thiếu chỗ. Nếu R3 (hoặc các răng khác) ở vị trí tốt nhưng không thể mọc vì
thiếu khoảng thì chúng ta sẽ coi như chúng bị kẹt. Đánh giá sự hình thành
chân răng để xác định tiềm năng mọc răng. Các răng thường mọc khi chân
răng hình thành được 2/3, vì thế các răng ngầm mà chân răng chưa hoàn
thiện được coi là có khả năng mọc lên. Trong điều trị các răng mọc kẹt, tạo
khoảng bằng lò xo mở hoặc nhổ răng và đặt ra hạn chót để chờ các răng tự

mọc lên. Tôi khuyến cáo rằng nên đợi khoảng 12 tháng sau khi tạo khoảng.
Nếu không thấy có sự thay đổi nào ở vị trí răng ngầm sau 12 tháng thì sẽ tiến
hành phẫu thuật gắn attachment và kéo răng.

Chịu trách nhiệm chương trình: Y company | BS. Lê Yến Minh | BS. Hồ Mộng Thùy Dương |


© Bản quyền thuộc Y company

Tháng 8 - Tuần 1: Răng ngầm - Hướng xử trí!

PAGE

4

II. Những điều cần cân nhắc khi kéo răng ngầm
Khi lên kế hoạch phục hồi một răng ngầm, bạn nên xét đến nhiều vấn đề khác
nhau có thể ảnh hưởng đến thành công của ca bệnh. Sau khi đánh giá các lựa
chọn, cũng có thể bạn sẽ nhận ra rằng việc kéo răng đó không phải là điều
bệnh nhân quan tâm nhất.

a.

Liệu có neo chặn để kéo răng hay không? Các răng đã mọc sẽ
được dùng để chống lại lực tạo ra để kéo răng ngầm. Nếu không có
đủ răng để gắn mắc cài thì khoảng cách lớn giữa hai mắc cài sẽ làm
cho dây cung đàn hồi quá mức, nên không kiểm soát được độ lớn và
hướng của lực. Bạn có thể gắn lên cả răng sữa để tăng neo chặn và
giảm khoảng cách liên mắc cài đối với hàm răng hỗn hợp. Cũng có
thể kéo răng ngầm bằng cung răng gắn mắc gài từng phần nhưng lại

tăng khả năng gây di chuyển răng không mong muốn. Tốt nhất là
gắn toàn bộ cung răng vĩnh viễn để tạo ra neo chặn cho việc kéo
răng nanh.

b.

Góc của răng ngầm là yếu tố then chốt trong việc xác định thành
công hay thất bại của nỗ lực kéo răng. Nếu răng ngầm mọc thẳng thì
thuận lợi hơn là những trường hợp răng nằm ngang.

c.

Hướng mọc răng có thông thoáng không? R3 mọc lệch vòm
miệng tiên lượng sẽ không tốt bằng răng chỉ bị che phủ một chút trên
chân R2. Hướng kéo răng có thể bị kẹt do chóp R2. Cố gắng kéo
răng trong những trường hợp đó sẽ dẫn đến thất bại là không thể
kéo nổi R3 hoặc gây tổn thương chân R2. Luôn luôn có khả năng
gây hại cho chân răng (thậm chí có trường hợp mất răng) khi kéo
răng ngầm, vì thế cần chú ý nguy cơ này và giải thích cho bệnh nhân
trước khi điều trị. Bản xương vỏ có thể ngăn cản răng di chuyển, đặc

Chịu trách nhiệm chương trình: Y company | BS. Lê Yến Minh | BS. Hồ Mộng Thùy Dương |


© Bản quyền thuộc Y company

Tháng 8 - Tuần 1: Răng ngầm - Hướng xử trí!

PAGE

5

biệt với răng ngầm phía môi. Và cuối cùng, liệu có đủ khoảng trống
để kéo răng ngầm lên không?
d.

Tuổi của bệnh nhân luôn luôn là một vấn để quan trọng cần xem
xét khi kéo răng. Nếu khả năng mọc đã qua rồi và chân răng đã hoàn
thiện thì luôn luôn có khả năng răng bị dính khớp. Dính khớp thậm
chí sẽ xảy ra với tất cả các răng không thực hiện chức năng. Nếu
chẩn đoán ra là dính khớp thì không hay ho gì, vì xương thường chỉ
cứng khớp ở 1 mặt của răng và ngăn cản răng di chuyển. Lượng giá
XQ cho thấy túi quanh thân răng và hình ảnh dây chằng quanh răng
còn nguyên vẹn sẽ giúp tiên lượng tốt cho việc kéo răng. Hầu hết
các nhà phẫu thuật và nắn chỉnh đều cho răng tuổi 25 là giới hạn cho
thành công của việc kéo răng nhưng bản thân tôi tin rằng giới hạn có
thể đến hơn 50 tuổi.

Trong hệ thống SSO, những lời tư vấn sẽ trở thành công cụ hữu hiệu
nhất cho phép kéo các răng ngầm ở người lớn. Nếu một răng có thể
chắc chắn di chuyển sau khi đặt lực chỉnh nha thì bạn sẽ kéo được răng
đó cho dù phải mất một thời gian dài cho ca bệnh. Thông thường mất 1
năm để kéo răng ngầm, một số trường hợp kéo dài 2 năm.
e.

Các phương án điều trị hoặc các khả năng điều trị thay thế. Một
trong những cách điều trị quá khi kéo răng 3 chính là giải pháp thay
thế, như nhổ răng ngầm chẳng hạn. Liệu có phải là tốt nhất khi nhổ
răng 4 để tạo khoảng kéo răng 3 ngầm ở vị trí khó? Liệu có phải tốt
nhất khi nhổ răng 4 trong trường hợp chân răng cửa bên sẽ bị tổn

thương khi kéo răng 3 ngầm?

Các phương án điều trị thay thế hay dùng trong các trường hợp có răng 3 trên
ngầm là:
1.

Nhổ răng 3 trên và răng 4 dưới. Kéo răng 4 trên vào vị trí răng 3.

Chịu trách nhiệm chương trình: Y company | BS. Lê Yến Minh | BS. Hồ Mộng Thùy Dương |


© Bản quyền thuộc Y company

Tháng 8 - Tuần 1: Răng ngầm - Hướng xử trí!

2.

PAGE

6

Nhổ răng 2 trên và răng 4 dưới. Kéo răng 3 trên vào vị trí răng 2.
Lựa chọn này có thể xem xét nếu chân răng cửa bên được tiên
lượng sẽ bị tổn thương hoặc thấy rõ điều đó khi kéo răng.

III. Hội chẩn cho trường hợp kéo răng ngầm
Những tư vấn ban đầu trước khi điều trị bắt đầu sẽ quyết định thành công của
nỗ lực kéo răng 3 hơn bất kỳ yếu tố nào khác. Những kết quả mong đợi và
những nguy cơ sẽ được đưa ra giữa bác sỹ và bệnh nhân để dù thế nào, ca
bệnh cũng sẽ thành công. Lập kế hoạch và đồng thuận với khả năng kéo răng

không thành công. Quan trọng nhất, ngay từ đầu bạn phải khẳng định rằng
cần phải nắn chỉnh dù không kéo được răng ngầm.
Các yếu tố then chốt của tư vấn:
a.

Nắn chỉnh là cần thiết cho dù kéo răng ngầm không thành công, để
sắp đều các răng trụ cho cầu răng hoặc implant.

b.

Nếu kéo răng ngầm thành công, việc chỉnh nha sẽ có giá trị hơn vì
bạn đã tiết kiệm tiền làm cầu răng hay implant cho bệnh nhân.

c.

Nếu kéo răng ngầm thất bại (không thấy răng di chuyển trong 12 đến
18 tháng) thì sẽ nhổ răng ngầm và phục hổi bằng cầu răng hoặc
inplant với răng trụ đã được nắn thẳng, lúc này nên giảm giá chỉnh
nha (vì ít giá trị hơn).

d.

Luôn luôn có nguy cơ cứng khớp và phải đặt giới hạn thời gian để
khẳng định lại là răng có di chuyển được không.

e.

Luôn luôn có nguy cơ tổn thương chân răng bên cạnh và khả năng
mất răng bên cạnh khi kéo răng ngầm. Nếu R2 bị tổ thương nặng
trong quá trình kéo thì bạn nên giữ răng nào? Giữ R2 có thế đã tổn

thương và nhổ R3 ngầm hay giữ R3 khỏe mạnh và nhổ R2? Câu trả
lời chắc chắn là R3 quan trọng nhất trong tư duy phục hồi.

Chịu trách nhiệm chương trình: Y company | BS. Lê Yến Minh | BS. Hồ Mộng Thùy Dương |


© Bản quyền thuộc Y company

Tháng 8 - Tuần 1: Răng ngầm - Hướng xử trí!

f.

PAGE

7

Xem xét các phương án điều trị thay thế để tránh mất không hồi
phục được, gồm cả nhổ R3 hay R2.

Khẳng định lại việc răng có di chuyển (không cứng khớp) bằng việc so
sánh trên phim XQ lúc bắt đầu và trong quá trình điều trị, hoặc là sự giảm kích
hoạt dây cung theo thời gian. Khi sự kích hoạt của dây bị mất đi, thì cũng có
khả năng là răng neo chặn đang di chuyển chứ không phải răng ngầm. Sau
khi xác định được răng ngầm có di chuyển, bạn sẽ vẫn tiếp tục kéo răng. Sẽ
có vấn đề nếu răng ngầm không di chuyển chút nào.

Kỹ thuật này có thể gây hại cho dây chằng nha chu, gây ra cứng khớp. Cắt vỏ
xương bao quanh chân răng ngầm và/hoặc loại bỏ bản ngoài xương trên
hướng mọc răng cũng được gợi ý như các phương pháp để khắc phục trường
hợp răng nanh ngầm cứng khớp.

Chịu trách nhiệm chương trình: Y company | BS. Lê Yến Minh | BS. Hồ Mộng Thùy Dương |


© Bản quyền thuộc Y company

Tháng 8 - Tuần 1: Răng ngầm - Hướng xử trí!

PAGE

8

IV. Mọc răng vào cung hàm
Khi răng mọc lên trên cung hàm, mắc cài, nút gắn hay cleat được thay đổi để
tiếp tục tạo sự hoạt hóa dây cung.
Nếu răng xoay thì có thể dùng chun chuỗi kéo từ răng bị xoay đến cleat của
răng cối lớn hoặc đến attachment ở mặt ngoài để tăng thêm lực xoay. Sử
dụng dây cung làm thẳng Niti lực nhẹ như dây Niti012 có thể tạo ra sự hoạt
hóa tốt hơn và sắp thẳng răng nhanh hơn. Với trường hợp răng xoay nhiều có
thể kéo dài thời gian phục hồi răng ngầm thêm 1 năm. Ngay khi nhìn thấy thân
răng lên đầy đủ cần phải đánh giá để lựa chọn đúng mắc cài phù hợp. Nếu
răng bị xoay khi đã phục hồi thì phải lựa chọn mắc cài theo hướng xoay, phía
gần hoặc phía xa.
Cũng cần đánh giá độ torque chân răng. Nếu răng ngầm đã được kéo từ phía
vòm miệng, có lẽ cần phải chọn mắc cài có độ nghiêng ngoài (Labial root
torque) cho chân răng (chân răng cần được di chuyển về phía môi). Nếu răng
ngầm ở phía ngoài thì việc làm trồi thân răng bằng cách sử dụng lực ở xa tâm
quay của răng sẽ khiến thân răng nghiêng trong và chân răng di chuyển ra
ngoài. Đối với những trường hợp như vậy cần loại mắc cài làm chân răng
nghiêng trong (Lingual (Li) root torque).

Dây làm thẳng thiết diện chữ nhật sẽ được sử dụng càng sớm càng tốt. Dây
nhiệt 18*25 Niti sẽ là dây được lựa chọn với hình dáng và kích thước phù
hợp.

Chịu trách nhiệm chương trình: Y company | BS. Lê Yến Minh | BS. Hồ Mộng Thùy Dương |