Bài giảng GIAO TIẾP VỚI TRẺ MẦM NON

GIAO TIẾP VỚI TRẺ MẦM NON

Triệu Thị Thu Hằng
PTP- GDMN Sở GD&ĐT


MỤC TIÊU
Kiến thức: Củng cố và hiểu rõ hơn một số kiến thức cơ bản
về giao tiếp, đặc điểm giao tiếp và các biện pháp giáo dục phát
triển kỹ năng giao tiếp hiệu quả ở trẻ mầm non
Kỹ năng: Mô tả được vai trò của giao tiếp đối với sự phát
triển của trẻ. Góp phần rèn luyện kỹ năng và chia sẻ kinh
nghiệm trong việc sử dụng những biện pháp để phát triển kỹ
năng giao tiếp hiệu quả ở trẻ
Thái độ: Góp phần nâng cao ý thức tự học, tự rèn luyện, ý
thức tôn trọng cá nhân trẻ, yêu thương, dịu dàng, kiên trì khi
giao tiếp với trẻ


NỘI DUNG
PHẦN 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ GIAO TIẾP

1- Giao tiếp là gì?
2- Quá trình giao tiếp
3- Phương tiện giao tiếp
4- Kỹ năng giao tiếp
5- Các kiểu giao tiếp của người lớn với trẻ


NỘI DUNG
PHẦN 2: GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG GIAO TIẾP CỦA TRẺ

MẦM NON

1- Ý nghĩa của giao tiếp đối với sự phát triển của trẻ
2- Các kỹ năng giao tiếp sớm ở trẻ.
3- Đặc điểm giao tiếp của trẻ năm thứ nhất và biện pháp phát triển
kỹ năng giao tiếp của trẻ
4- Đặc điểm giao tiếp của trẻ năm thứ hai và biện pháp phát triển kỹ
năng giao tiếp của trẻ
5- Đặc điểm giao tiếp của trẻ năm thứ ba và giao tiếp sư phạm của
giáo viên mầm non
6- Đặc điểm giao tiếp của trẻ mẫu giáo và biện pháp phát triển kỹ
năng giao tiếp của trẻ
7- Thảo luận nhóm lập kế hoạch tổ chức hoạt động phát triển các kỹ
năng giao tiếp ở các lứa tuổi.


HOẠT ĐỘNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ GIAO TIẾP

1- Giao tiếp là gì?
Giao tiếp là một quá trình, trong đó con
người trao đổi với nhau các ý tưởng, cảm xúc và thông
tin nhằm xác lập và vận hành các mối quan hệ giữa
người với người trong xã hội vì những mục đích khác
nhau


HOẠT ĐỘNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ GIAO TIẾP
 2- Chức năng của giao tiếp

CHỨC

NĂNG
CỦA
GIAO
TIẾP

THÔNG TIN HAI
CHIÊU
TỔ CHỨC, ĐIỀU KHIỂN,
PHỐI HỢP HÀNH ĐỘNG
GIÁO DỤC, PHÁT TRIỂN
NHÂN CÁCH


HOẠT ĐỘNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ GIAO TIẾP
QUÁ TRÌNH GIAO TIẾP
TRAO ĐỔI
THÔNG
TIN

NHẬN
THỨC LẪN
NHAU

TÁC ĐỘNG
ẢNH
HƯỞNG
LẪN NHAU

Quá trình trao đổi thông tin:
- Thường có ít nhất 2 người trao đổi thông tin.

- Quá trình hai chiều (người gửi thông tin, người nhận thông
tin và phản hồi).
- Đa số các trường hợp giao tiếp con người vừa là người gửi
vừa là người nhận thông tin.


HOẠT ĐỘNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ GIAO TIẾP
+ Quá trình nhận thức lẫn nhau giữa 2 đối tượng
- Có nhận xét, đánh giá về nhau
- Quyết định thiết lập mối quan hệ với nhau (xã giao,
bạn bè, làm ăn...)
+ Quá trình tác động, ảnh hưởng lẫn nhau
- Giao tiếp không tồn tại bên ngoài hoạt động (HĐ)
- HĐ thường được tổ chức theo nhóm.
- Mỗi người trong nhóm có những đóng góp nhất định
vào việc thực hiện hoạt động.
- Mỗi người có sự tác động, ảnh hưởng lẫn nhau để
cùng đạt mục đích chung.


HOẠT ĐỘNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ GIAO TIẾP

4- Phương tiện giao tiếp
- Ngôn ngữ (ngôn ngữ nói và viết)
- Phi ngôn ngữ (nét mặt, cử chỉ, điệu bộ).
5- Kỹ năng giao tiếp
- Khả năng nhanh chóng nắm bắt những biểu hiện
tâm lý của đối tượng giao tiếp và của bản thân
- Khả năng sử dụng hợp lý các phương tiện giao tiếp
- Khả năng tổ chức, điều chỉnh, điều khiển quá trình

giao tiếp nhằm đạt mục đích giao tiếp


HOẠT ĐỘNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ GIAO TIẾP

Để tiến hành quá trình giao tiếp có hiệu quả cần có
các kỹ năng sau (theo V.P.Dakharov):
- Kỹ năng thiết lập mối quan hệ trong giao tiếp
- Kỹ năng cân bằng nhu cầu của bản thân và
đối tượng giao tiếp
- Kỹ năng nghe
- Kỹ năng làm chủ cảm xúc và hành vi


HOẠT ĐỘNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ GIAO TIẾP

- Kỹ năng tự kiềm chế bản thân và kiểm tra đối
tượng giao tiếp
- Kỹ năng diễn đạt ngắn gọn, mạch lạc, dễ
hiểu
- Xử lý linh hoạt, mềm dẻo
- Kỹ năng điều khiển quá trình giao tiếp


HOẠT ĐỘNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ GIAO TIẾP
6- Các kiểu giao tiếp của
người lớn với trẻ
Đáp
ứng

Gọn
gàng,
đúng
giờ

Ra lệnh
Siêu
giúp
Kiểu giao
tiếp của
người lớn
với trẻ

Thích
chơi

Quá thờ
ơ


THẢO LUẬN

1- Khi giao tiếp với trẻ chị (anh) tự nhận thấy mình
thuộc kiểu giao tiếp nào?
2- Tại sao cần hiểu kiểu giao tiếp của người lớn với
trẻ?


Thông tin phản hồi
* Tại sao cần hiểu kiểu giao tiếp của người lớn với trẻ?

- Vì giao tiếp là hai chiều
- Vì trẻ đáp ứng khác nhau với cách mà người lớn giao
tiếp với trẻ
- Vì người lớn nên làm gương cho trẻ
- Vì thay đổi hành vi, cách giao tiếp của người lớn dễ
hơn thay đổi trẻ


HOẠT ĐỘNG 2: GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG GIAO
TIẾP CỦA TRẺ MẦM NON
1- Ý nghĩa của giao tiếp đối với sự phát triển tâm lý của trẻ
+ Sự phát triển của mỗi cá nhân được quy định bởi sự phát
triển của tất cả các cá nhân khác mà nó giao tiếp một cách
trực tiếp.
+ Nhu cầu giao tiếp là một trong những nhu cầu đặc trưng
xuất hiện sớm nhất ở con người. Giao tiếp là điều kiện tồn tại
của con người. Không có giao tiếp trẻ không thể trở thành
người bình thường, khỏe mạnh.
+ Thông qua giao tiếp trẻ lĩnh hội kinh nghiệm lịch sử xã hội
loài người, hình thành và phát triển đời sống tâm lý, góp
phần vào sự phát triển văn hóa, xã hội chung.


HOẠT ĐỘNG 2: GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG GIAO
TIẾP CỦA TRẺ MẦM NON

+ Thông qua giao tiếp trẻ học cách đánh giá hành
vi, thái độ, lĩnh hội các chuẩn mực đạo đức xã hội,
kiểm tra và vận dụng các tiêu chuẩn đó vào trong
cuộc sống.

+ Thông qua giao tiếp trẻ không chỉ có cơ hội nhận
thức người khác mà còn có thể nhận thức chính bản
thân mình, đối chiếu những gì trẻ nhận thấy ở người
khác và ở bản thân > tạo nên ở trẻ những thái độ xã
hội nhất định.


HOẠT ĐỘNG 2: GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG GIAO TIẾP CỦA TRẺ MẦM NON

2- Các kỹ năng giao tiếp sớm ở trẻ mầm non
+ Muốn có kỹ năng giao tiếp thành thạo trẻ phải trải
qua một quá trình phát triển các “kỹ năng giao tiếp sớm”.
+ Kỹ năng giao tiếp sớm là những kỹ năng cơ bản làm
nền tảng cho sự phát triển giao tiếp ở trẻ.


HOẠT ĐỘNG 2: GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG GIAO
TIẾP CỦA TRẺ MẦM NON


HOẠT ĐỘNG 2: GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG GIAO
TIẾP CỦA TRẺ MẦM NON

+ Kỹ năng giao tiếp sớm:
- Tập trung: Khả năng chú ý vào người, vật hoặc
hoạt động (Nhìn, Nghe)
- Bắt chước và lần lượt: Bắt chước là sự bắt đầu
của lần lượt. Lần lượt là chìa khóa của giao tiếp. Bắt
chước cử động nét mặt, hành động, âm thanh, từ.
- Chơi: Chơi là cách trẻ học tìm hiểu thế giới xung

quanh, phát triển ngôn ngữ và kỹ năng giao tiếp, thực
hiện quá trình xã hội hóa ở trẻ.


HOẠT ĐỘNG 2: GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG GIAO
TIẾP CỦA TRẺ MẦM NON

Cử chỉ: Cử chỉ là một phần của giao tiếp bao gồm
việc sử dụng ánh mắt, nét mặt, cử chỉ, điệu bộ của cơ
thể. Giáo viên phải đọc được nhu cầu giao tiếp của trẻ
thông qua cử chỉ và làm rõ ý của trẻ bằng lời. Giáo viên
dạy trẻ các cử chỉ hỗ trợ cho việc giao tiếp được rõ hơn.
Kỹ năng giao tiếp xã hội: Kỹ năng xây dựng mối
quan hệ giữa người và người. (lần lượt, đáp ứng lại sự
giao tiếp của người khác, chú ý, sử dụng giao tiếp có
mục đích, rõ ràng, có đối đáp, là một thành viên của
nhóm).


HOẠT ĐỘNG 2: GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG GIAO
TIẾP CỦA TRẺ MẦM NON
3- Đặc điểm giao tiếp của trẻ năm thứ nhất và biện pháp phát triển kỹ
năng giao tiếp cho trẻ
3.1- Đặc điểm
- Trẻ mới sinh chưa có nhu cầu giao tiếp. Giao tiếp diễn ra một chiều từ
phía người lớn. Nhờ quan hệ tình cảm của người lớn, ở trẻ dần tạo nên nhu
cầu xúc cảm tích cực mang tính xã hội. 2,5 tháng xuất hiện nụ cười mang tính
xã hội.
- Phức cảm hớn hở xuất hiện – biểu hiện của nhu cầu giao tiếp (3 tháng
tuổi)

- 4 tháng trẻ nhận ra người thân và thích tiếp xúc với người lớn.
4 – 5 tháng trẻ nhận ra người lạ, quen. Giao tiếp mang tính chất chọn lựa.
- Duy trì giao tiếp bằng mắt chăm chú


HOẠT ĐỘNG 2: GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG GIAO
TIẾP CỦA TRẺ MẦM NON
- Chủ động giao tiếp bằng cách tự phát ra âm thanh. Trẻ có
thể phát ra các âm khác nhau trong những tình huống giao tiếp
khác nhau
- Luân phiên phát ra âm thanh khi nói chuyện với người lớn,
khóc nếu người lớn biến mất khi đang nói chuyện với trẻ
- Khả năng sử dụng phương tiện giao tiếp bằng ngôn ngữ bắt
đầu phát triển. Biết lắng nghe giọng nói của mình. Nhận ra ngữ
điệu giọng nói quen thuộc, đôi khi có phản ứng với tên của mình
- Phân biệt giọng nói giận dữ hay trìu mến.
- Có thể nhìn vào người, đồ vật, vươn tới khi được hỏi đâu


HOẠT ĐỘNG 2: GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG GIAO
TIẾP CỦA TRẺ MẦM NON
- Cười, la to. Gừ gừ, phun nước bọt, chơi với các âm thanh tự
mình tạo ra
- Phát ra các âm như nguyên âm như A, âm mũi như M, thay
đổi cường độ, độ dài của âm thanh
Trẻ từ 6 đến 9 tháng:
- Bắt đầu hiểu giao tiếp là 2 chiều.
- Tiếp tục phát triển kỹ năng lần lượt
- Tính chủ động trong giao tiếp rõ hơn: Có âm thanh, cử chỉ kêu
gọi sự chú ý: u ơ, vẫy gật, vỗ tay, chỉ, vươn, chỉ hình đòi cùng xem

tranh, sách, đòi người lớn hát, đọc thơ.. - Biết chia sẻ khi cùng
người lớn nhìn vào tranh ảnh, đồ vật...


HOẠT ĐỘNG 2: GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG GIAO
TIẾP CỦA TRẺ MẦM NON
Từ 9 tháng:
- Kỹ năng lần lượt tiếp tục phát triển
- Biết giao tiếp bằng tổ hợp âm thanh, cử chỉ, ánh mắt, nét mặt.
Phát ra âm trả lời khi nghe gọi
- Hiểu câu hỏi và trả lời bằng cử chỉ hoặc âm. Các âm phát ra
đa dạng hơn: các láy âm (bababa), pha trộn âm(bada)
- Chủ động chơi trò chơi với người lớn
- Ra dấu muốn thay đổi hoặc nói “không” với hàm ý phản đối


HOẠT ĐỘNG 2: GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG GIAO
TIẾP CỦA TRẺ MẦM NON
- Chú ý đến sách tranh, thích cầm và giở sách trong khoảng
thời gian ngắn, chủ động đưa sách cho người lớn đọc cho trẻ
- Khám phá sách bằng miệng
- Chú ý đến hình ảnh trên sách, chỉ, phát âm khi nhìn vào
tranh, nghe đọc
- Lật giở sách ngày càng tiến bộ
- Tìm được hình giống nhau trong tranh, sách
- Chỉ vào hình hay ảnh khi được hỏi “đâu”
- Tạo nét trên giấy và chỉ cho người khác
- Tạo vết bằng tay bằng chất liệu khác nhau