Phân tích các tác phẩm văn học 12

Tài liệu ôn tập môn Ngữ Văn

HANNAPA

1/ Cảm nhận về vẻ đẹp người vợ nhặt trong tác phẩm "vợ nhặt" của Kim
Lân
Bài làm tham khảo:
Kim n c
t chu n về đề t i n ng th n Sáng tác của ng phản ánh
một cách ch n th c v
c động cuộc s ng của người n qu m ng am
hiểu s u sắc về cảnh ngộ v t m í của họ Một trong những sáng tác uất
sắc của Kim n tru ện ngắn ―Vợ nhặt‖ Tác phẩm v a
c tranh
ch n th c về n n đ i hủng hiếp v a
i ca ca ngợi về s c s ng v
niềm tin của con người Việt am Trong tru ện ngắn n Kim n đ
ng th nh c ng hình tượng người ―vợ nhặt‖ – một hình tượng nghệ thuật
độc đáo mang i nhiều vẻ đẹp huất ấp cần hám phá

1. Khái quát: Tâm sự về hoàn cảnh ra đời của “Vợ nhặt” Kim Lân
nói:
―Ban đầu t i viết một tru ện i c t n X m ngụ cư T i viết đến
chương th V thì ng i Sau hi ho ình ập i, t i v gu n Hồng
m tờ áo Văn Trong ản thảo X m ngụ cư c một đo n u n ám ảnh t i
đo n viết về những người đ i, về những uổi sáng ở vùng qu người ta
ra chợ nhặt ác người đi ch n T i viết i chương đ th nh tru ện ngắn
Vợ nhặt m h ng đọc i ản thảo cũ‖ Tru ện được in trong tập ―Con
ch ấu í‖
B i cảnh của tru ện n n đ i năm 1945, người chết đ i như ngả r T
Quảng Tr đến Bắc K đ c tr n hai triệu người chết Tr ng, một thanh

ni n ngh o hổ m nghề đẩ
thu
iữa n n đ i đang i n ra, Tr ng
ắt một người đ n về m vợ Cả m ngụ cư ng c nhi n, cụ T mẹ
Tr ng ng c nhi n v nga cả ản th n Tr ng cũng h ng tin đ
s thật
a. Người “vợ nhặt” là nạn nhân của nạn đói với cuộc sống trôi nổi,
bấp bênh:
1|Page


Tài liệu ôn tập môn Ngữ Văn

HANNAPA

Dưới ng i t của Kim n, người vợ nhặt người phụ nữ h ng t n
h ng tuổi, h ng qu hương, h ng quá h Kh ng phải nh văn
ngh o ng n ngữ đến độ h ng thể đặt cho th một cái t n m ởi vì th
cánh o nổi tr i trong n n đ i, c nh củi h tr i t v o cuộc đời
Tr ng, người đ n v anh T đầu đến cu i tác phẩm, nh n vật n
chỉ được gọi ―c ả‖, ―th ‖, ―người đ n ‖, ―n ng u mới‖, ―nh t i‖
hưng nh n vật n để i cho người đọc nhiều ấn tượng s u sắc
- Th uất hiện v a ằng ngo i hình v a ằng tính cách của một con người
năm đ i:
+ ần đầu th uất hiện hình ảnh: ngồi ẫn trong đám con gái chờ nhặt
h t rơi h t v i trước cổng chợ tỉnh Khi ngh Tr ng h một c u chơi cho
đỡ nhọc: ―Mu n ăn cơm trắng mấ gi / i đ m đẩ
với anh‖,
th : ―ton ton ch
i đẩ

cho Tr ng…cười tít mắt‖ Th đẩ
với hi
vọng được ăn n n cũng rất nhiệt tình v chẳng cần ý t
+ ần th hai, th uất hiện với ngo i hình ém hấp ẫn: Đ
người phụ
nữ gầ v u vao: ―áo quần tả tơi như tổ đỉa‖, ― hu n mặt ưỡi c
ám t‖
nổi ật với ―hai con mắt trũng hoá ‖ C thể n i, cái đ i đ hiến th c ng
nhếch nhác, tội nghiệp i c ng nhếch nhác, tội nghiệp hơn nữa Cái đ i
h ng chỉ t n h i ung nhan của th m c n t n h i cả tính cách, nh n
phẩm Vì đ i m th trở n n: ―chao chát‖,―chỏng ỏn‖,―chua ngoa, đanh
đá‖ Th ―cong cớn‖, ―sưng sỉa‖ hi giao tiếp, n i chu ện Cái đ i hiến
th qu n cả việc phải giữ ý t , ng t trọng của người con gái Th c thế
m đ i ăn Được cho ăn, th sẵn s ng: ―s u ng cắm đầu ăn một chặp n
át ánh đ c iền chẳng chu ện tr gì‖ Th đ đặt s tồn t i của mình, đặt
miếng ăn n tr n nh n cách So sánh th m với Đ i – Th ch am
b. Vẻ đẹp khuất lấp thể hiện phía sau tình cảnh trôi dạt, vất vưởng,
người “vợ nhặt” lại có một lòng ham sống mãnh liệt. Lòng ham sống,
khát vọng sống đã thôi thúc thị đồng ý theo Tràng:
Khi anh cu Tr ng ha đùa, i đùa: ―c mu n th o tớ về nh thì ra hu n
đồ n rồi ta cùng về‖ Thì người đ n
ia i im ặng m thường t m
ý im ặng đồng ý Th đồng ý, đồng ý m h ng hề o , ph n v n
2|Page


Tài liệu ôn tập môn Ngữ Văn

HANNAPA

Trong hi đ , Tr ng ai, t t ấu như thế n o? c tích ra sao? Th n o
ha n o iết Chỉ mấ át ánh đ c th c thể th o nga Tr ng Phải
chăng th th o Tr ng chỉ vì miếng ăn ? Th
ng, hời hợt thế ư? Th c ra
h nh động th o Tr ng của th uất phát t nhu cầu ám ấ s s ng, t
ng hao hát được s ng Th ất chấp tất cả để được ăn, ăn để được tồn
t i Th chấp nhận th o h ng Tr ng ―th o trai‖ – chữ ùng của Kim
n Đ
ý th c ám ấ s s ng vì để được s ng ch h ng phải
o i người ẳng ơ Cận ề n cái chết, người đ n
h ng hề u ng u i
s s ng Trái i, th vẫn vượt n tr n cái thảm đ m để ng
mái ấm
gia đình iềm c quan u s ng của th chính một phẩm chất rất đáng
quý
i như Kim n: ―Trong ho n cảnh h n cùng, ù cận ề n cái
chết nhưng những con người ấ h ng nghĩ đến cái chết m vẫn hướng tới
s s ng, vẫn hi vọng, tin tưởng ở tương ai‖
c. Vẻ đẹp khuất lấp thể hiện phía sau vẻ nhếch nhác, dơ dáy, người
“vợ nhặt” lại là một người phụ nữ rất ý tứ, biết điều:
Tr n đường về nh chồng t m tr ng của th c s tha đổi rõ nét ếu như
anh cu Tr ng sung sướng, t m n, cái mặt v nh n t đắc với mình thì
người đ n
i cảm thấ ấu hổ Trước cái nhìn ―săm soi‖, trước những
ời ng đùa, ch ng ghẹo của người n ngụ cư Th ngượng ngh u, thiếu
t tin: ―ch n nọ ước íu cả v o ch n ia… cái n n rách t ng ch nửa
hu n mặt‖ Đ phải chăng vẻ đẹp của c
u về nh chồng
Về đến nh chồng, nhìn thấ ―ng i nh vắng t o đ ng r m r tr n mảnh
vườn mọc ổn nhổn những i cỏ i‖, th ―nén một tiếng thở i‖ Đ

tiếng thở i ngao ngán, thất vọng nhưng cũng s chấp nhận Ai ngờ cái
phao m th v a ám v o i một chiếc phao rách Trong tiếng thở i
đ v a c s o ắng cho tương ai ng mai, v a c cả những o toan v
trách nhiệm của th về gia cảnh nh chồng Đ phải chăng th đ ý th c
được trách của mình đ i với việc cùng chồng chung ta g
ng gia đình
Tấm ng của th thật đáng quý iết ao
V o trong nh , th thẹn,
ặt ―ngồi mớm‖ v o mép giường ― gồi
mớm‖ – thế ngồi ấp nh, h ng ổn đ nh nhưng cũng rất ý t Th ý t ,
cung ính, phép ch o cụ T ch o đến hai ần Đ
hình ảnh đẹp
3|Page


Tài liệu ôn tập môn Ngữ Văn

HANNAPA

của người con u rất m c thước trong quan hệ với mẹ chồng Khi Tr ng
thưa chu ện với mẹ, th chỉ iết ―đ ng v n v t áo đ rách ợt‖
d. Vẻ đẹp khuất lấp còn thể hiện bên trong vẻ chao chát, chỏng lỏn,
người vợ nhặt lại là một người phụ nữ hiền hậu, đúng mực, biết lo
toan, có ý thức xây dựng hạnh phúc gia đình.
+ Sau đ m t n h n, người phụ nữ ấ c s tha đổi ho n to n về t m tr ng
v tính cách Th ậ rất sớm cùng mẹ chồng ọn ẹp, thu vén nh cửa S
tha đổi ấ người đọc cũng nhận ra: nếu h m qua th chua ngoa, đanh
đá, chỏng ỏn ao nhi u thì h m na th i hiền nh ấ nhi u Hơn ai
hết, Tr ng cảm nhận đầ đủ s tha đổi tu ệt vời ấ : ―Tr ng nom th h m
na hác ắm, rõ r ng người đ n hiền hậu, đ ng m c h ng c n vẻ gì

chao chát, chỏng ỏn như những ần Tr ng gặp ở ngo i tỉnh‖ C u văn n
đ ghi i cảm c ch n thật của Tr ng trước s đổi tha tích c c của vợ
Phải chăng tình u đích th c với s c nhiệm m u iệu ì đ c s c cảm
h a với th
+ Trong ữa cơm đầu ti n t i gia đình chồng, ù ữa ăn chỉ c ―ni u cháo
õng õng, mỗi người được ưng hai át đ hết nhẵn‖, i phải ăn cháo cám
nhưng th vẫn vui vẻ, ằng ng Th đ đ m sinh hí, th ng tin mới mẻ về
thời cuộc cho mẹ con Tr ng gh tiếng tr ng th c thuế, th n i với mẹ
chồng: "Tr n m n Thái gu n, Bắc iang người ta h ng ch u đ ng thuế
nữa đ u gười ta c n phá cả ho th c của hật chia cho người đ i nữa
đấ " S hiểu iết n của th như đ gi p Tr ng giác ngộ về con đường
phía trước m anh sẽ a chọn ―trong c Tr ng vẫn thấ đám người đ i ầm
ầm đi tr n đ Sộp, phía trước c á cờ đỏ to ắm‖ Qua đ , ta thấ nh n vật
vợ Tr ng, "n ng u mới" cũng : gười tru ền tin cách m ng
Viết về s đổi tha trong t m ý của th , Kim n
tỏ tình cảm tr n
trọng, ngợi ca những phẩm chất t t đẹp của người n ao động ngh o
Tình cảm nh n đ o của nh văn thể hiện ở đ Cũng qua hình ảnh người
vợ nhặt v nhan đề độc đáo ấ , Kim n đ g p tiếng n i n án, t cáo tội
ác t trời của ọn phong iến, phát ít, th c n đ đẩ
n tộc ta vào
ho n cảnh h n cùng iá tr của một con người trở n n rẻ r ng, người ta
c thể nhặt được vợ, thậm chí c vợ th o hưng con người Việt am ù
4|Page


Tài liệu ôn tập môn Ngữ Văn

HANNAPA

trong ho n cảnh n o họ cũng iết u thương, cưu mang, đùm ọc ẫn
nhau để hướng về tương ai hi vọng tr ng chờ
3. Nghệ thuật xây dựng nhân vật:
X
ng nh n vật người vợ nhặt, nh văn đ đặt nh n vật v o tình hu ng
tru ện độc đáo; i n iến t m í được mi u tả ch n th c, tinh tế; ng n ngữ
mộc m c, giản , phù hợp với tính cách nh n vật ghệ thuật trần thuật
hấp ẫn, ch tính…
T m
vật n
Việt
tương

i, người ―vợ nhặt‖ một sáng t o của Kim n Th ng qua nh n
, nh văn đ thể hiện một ý nghĩa nh n văn cao đẹp Con người
am ù s ng trong ho n cảnh h n cùng n o cũng sẽ u n hướng về
ai tươi đẹp hơn.

2/ Phân tích hình tượng con sông đà

1.Tính cách hung bạo:
a. Hung o ở chỗ đ i ờ ích gần nhau, m cho ng s ng hẹp i như cái
ết hầu thắt giữa hai vách đá ưng đ ng hiểm trở: Hẹp đến nỗi m ― c
đ ng ngọ mới nhìn thấ ánh mặt trời‖, c thể ―nhẹ ta m ném h n đá qua
n ia vách‖ Ở đ ―con nai con hổ đ c ần vọt t ờ n sang ờ ia‖
Ấn tượng hơn nữa việc ― gồi trong hoang đ qua qu ng ấ , đang mùa
h m cũng thấ nh, cảm thấ mình như đang ở h một cái ngõ m
ng ng vọng n một hung cảnh cửa sổ nh n o ở tầng nh th mấ v a tắt
phụt đ n điện‖ Ở đo n n tác giả đ ùng tri th c ngược sáng của điện
ảnh để cảm nhận, t o cho người đọc một ấn tượng về vẻ đẹp của s hùng

vĩ m thi n nhi n T Bắc đ mang i
b Hung o ở cái ữ ằn cuả gi - nước: i qua qu ng mặt ghềnh Hát
Loóng, dài hàng cây s , gi ph i hợp với nước, với đá, với s ng t o n n
những cơn oá thật inh h i: ― ước
đá, đá
s ng, s ng
gi cuồn
cuộn uồng gi ghùn gh su t năm su t tháng như c n o cũng đ i nợ
5|Page


Tài liệu ôn tập môn Ngữ Văn

HANNAPA

uýt‖
ghệ thuật: sử ụng động t m nh, nhiều ấu phẩ i n tiếp t o n n s iệt
trùng điệp của h nh động ― ‖:
đá,
s ng,
gi … m cho s
hung o trở n n ữ tợn hơn
c Hung o hơn nữa ở những cái h t nước gi ng như những cái giếng
t ng người ta thả u ng để chuẩn
m m ng cầu: ―Tr n những cái
h t nước ấ cũng đang qua
những cánh qu đ n‖ ước ở đ c
―thở v
u như cửa c ng cái sặc‖ c
c i ngh rờn rợn như tiếng ―r t

ầu s i‖ Đ ng con S ng Đ h ng hác gì một o i hung th đi đến đ u
gi o giắc hiểm ngu đến đ ―Cho n n h ng một chiếc thu ền n o ám
m n gần cái h t nước ấ … B gỗ ngh ng ngang qua đ v ý
cái h t
nước đ
i tuột u ng, c chiếc thu ền n giồng nga c chu i ngược
rồi vụt iến đi,
ìm ưới ng s ng đến mươi ph t sau, mới thấ tan ác
ở huỷnh s ng ưới‖ Cách so sánh, ví von, m tả của tác giả g cảm giác
rất m nh m cho người đọc như ngh thấ , nhìn thấ được tận mắt cái
hung ữ cuả S ng Đ m th t tim i
d hưng con S ng Đ hung o nhất ở mấ chục con thác đá t o th nh
các th ch thủ tr n v cùng hiểm trở với iết ao cửa tử:
- Trước hết Âm thanh của tiếng thác g o rùng rợn, hoang : Con S ng
Đ đ trở th nh một o i thủ quái v a hung ác, v a nham hiểm: C n a
ắm mới đến cái thác ưới nhưng đ thấ tiếng nước réo gần m i ên, réo
to m i n Tiếng nước thác ngh như oán trách gì, rồi i như van in,
rồi i như
hi u hích, giọng gằn m chế nh o Thế rồi n r ng n như
tiếng một ng n con tr u mộng đang ồng ộn giữa r ng vầu, r ng tr n a
nổ ửa, đang phá tu ng r ng ửa, r ng ửa cùng gầm thét với đ n tr u a
chá ùng ùng‖ Ở đo n văn n , tác giả đ hu động rất nhiều iện pháp
nghệ thuật như: nh n h a, i n tưởng, so sánh, sử ụng động t m nh m
cho hình ảnh s ng Đ thật gh rợn như một nh n vật mang t m đ a hiểm
ác với cái iểu h n héo, ranh ma
- Th hai hung o v ữ ằn của đá s ng Đ , đ
những cửa tử đang
mai phục ẩn nấp để gi o rắc inh ho ng cho ng ái đ Đá ở đ chia
th nh a tu ến v năm cửa, n cửa tử v u nhất chỉ một cửa sinh
ng

6|Page


Tài liệu ôn tập môn Ngữ Văn

HANNAPA

s ng thì trắng a m nổi ật những tảng đá n
thế trận, tảng n o,
h n n o, ―tr ng cũng ngỗ ngh ch‖ v như những v tướng ―c v tr ng oai
phong ẫm iệt‖; ―c v thì như đang hất h m ắt cái thu ền phải ưng t n
ưng tuổi trước hi giao chiến‖ C v ― i ùi một ch t v thách th c cái
thu ền c giỏi thì tiến gần v o‖
- hững tri th c về qu n s , về võ thuật, thể ục thể thao, điện ảnh… của
tác giả được p ném ra để i n tả s độc ác, ảo qu ệt hết s c ngu hiểm
của con thác hi n mai phục để đột nhi n nhổm cả ậ vồ ấ con thu ền
nơi h c s ng ngoặt, hi thì n i tỏ ra sơ hở để ụ con thu ền v o rồi ất
ngờ qua i đánh quật vu hồi Khi đ giáp á c thì n đ m thẳng v o
h ng ng ái đ , ẻ gẫ cán ch o, rồi đá trái th c g i v o ụng, giở đủ đ n
m, đ n tỉa, rồi t m ấ thắt ưng đ i ật ngửa ụng ng ái đ tr n trận
nước
v a đánh v a r o h a hét vang động cả một vùng s ng nước
hoang vu.
Kết luận: Tính cách hung o của s ng Đ cho thấ : thi n nhi n T
thật hùng vĩ v tình u của T đ i với S ng Đ thật ao a

Bắc

2. Tính cách trữ tình
- B n c nh tính cách hung o, ưới ng i t gu n Tu n, con s ng Đ

i rất trữ tình, gợi ao cảm c m m sa
ng người Tác giả tha thiết
gọi con s ng Đ
c nh n đi a thì nhớ nhung, gặp i thì m ng vui h n
iết
- V vì u s ng Đ n n tác giả h ng ỏ qua cơ hội ngắm nhìn ―cái
th ng ngoằn ngo o ưới ch n mình ia…‖ Đ
c nh văn nhìn con
S ng Đ ằng con mắt thẩm mỹ văn h a để phát hiện ra những vẻ đẹp v
sắc m u đa ng cuả con S ng Đ chả ọc su t miền T Bắc n Ở
những qu ng n tĩnh, thì S ng Đ quả thật rất thơ mộng như một người
đ n
iều i m với vẻ đẹp "Con s ng Đ tu n i tu n i như một áng
t c trữ tình, đầu t c ch n t c ẩn hiện trong m trời T Bắc ung nở hoa
an hoa g o tháng hai v cuồn cuộn h i n i M o đ t nương u n‖ ghệ
thuật nh n h a đ được mở ra tu ệt đ i m người đọc ường như h ng
7|Page


Tài liệu ôn tập môn Ngữ Văn

HANNAPA

c n nhận ra đ
con s ng nữa m
một mỹ nh n đang m u n m
áng với T Bắc Thật gợi cảm iết ao!
- Trữ tình v đáng u hơn nữa m u sắc của con s ng Đ
gu n Tu n
cũng đ nhận ra những sắc m u hác nhau của S ng Đ th o t ng mùa

mang vẻ đẹp ri ng Qua n m mùa u n, S ng Đ anh m u ngọc ích
Xanh ngọc ích
anh trong, anh sáng, h ng c s pha t p c thể hiểu
trong vắt ch n h ng gợn th sắc m u đùng đục như m u anh canh
hến của s ng m v s ng
Qua ánh nắng mùa thu ―S ng Đ
chín
đỏ như a mặt người ần đi vì rượu ữa‖ Cách nh n h a v so sánh n
t o cho người đọc h ng gh rợn trước m u đỏ m ngược i rất thích th
ởi m u nước s ng Đ mang vẻ đẹp của m u đỏ rất đáng u tr n mặt
người ― ầm đi vì rượu ữa‖
- Trữ tình v đáng u hơn nữa hi gu n Tu n ùng những hình ảnh u
ng trong sáng nhất để tả đ i ờ s ng Đ Đ
thời điểm cho c u chữ
gu n Tu n ai áng chất thơ ca ngợi vẻ đẹp của ng s ng, ằng cái
nhìn v tình cảm của một người t nhận s ng Đ như một "c nh n"
Kh ng gian ắng đọng trong vẻ đẹp của " ờ s ng Đ , i s ng Đ , chuồn
chuồn ươm ướm s ng Đ " Vẻ đẹp ấ như trang nghi m trong m ch
Đường thi cổ điển, v a ắng đọng ho i vọng về một thuở ý Trần , v a
ng hu ng cảm giác về s s ng n "Thu ền t i tr i qua một nương ng
nh n mấ á ng non đầu mùa M t nh h ng một ng người Cỏ
gianh đồi n i đang ra những nõn p Một đ n hươu c i đầu ng n p cỏ
gianh đẫm sương đ m ộc đ m chồi Bờ s ng hoang i như một ờ tiền
sử Bờ s ng hồn nhi n như một nỗi niềm cổ tích tuổi ưa" h văn đ để
cho ng cảm c o t th t n th nh ời đ i tho i im ặng với thi n
nhi n, ờ i v n s ng, ường như con người mu n ho v o cùng cảnh
vật, để chi m ngưỡng vẻ đẹp đầ s c cu n h t của ng s ng g i t
nh văn đến c n mới thật s tung ho nh trong s sa sưa hám phá cội
nguồn, ể về ch sử ng s ng gắn với cuộc s ng v con người T Bắc,
những người đ đ n nhận những tặng vật h o ph ng của s ng Đ Cảm

c t th c t i của gu n Tu n c n hơi nguồn cho những mơ ước mang
tính
áo về tương ai, iến s c m nh của ng s ng trái tính trái nết
thành nguồn thủ điện ồi o Rõ r ng, th c t i cuộc s ng mới đ gi p
cho gu n Tu n c những
cảm chính ác, c niềm tin vững chắc v o
8|Page


Tài liệu ôn tập môn Ngữ Văn

những con người đang
cuộc s ng ở s ng Đ

HANNAPA

ng một chế độ mới, đ m i sinh hí mới cho

ghệ thuật: ng n ngữ đặc sắc, sử ụng nhiều ng n ngữ của nhiều ĩnh v c;
văn phong hoa học; nhiều iện pháp tu t : nh n hoá, so sánh…
3/ Phân tích bài Đàn ghita của Lorca – Thanh Thảo
Thanh Thảo thuộc thế hệ nh thơ trưởng th nh t cuộc háng chiến ch ng
Mỹ c u nước nhưng đ t o được giọng điệu ri ng nga t hi trình ng
thi phẩm đầu ti n "Dấu ch n qua trảng cỏ" rồi đến ― hững người đi tới
iển‖, sau đ
―Kh i vu ng ru- ích‖ Ông u n tìm t i hám phá, sáng
t o tìm cách iểu đ t mới qua hình th c c u thơ t o, đ m đến một mĩ
cảm hiện đ i cho thơ ằng thi ảnh v ng n t mới mẻ Đ n ghita của orca
i thơ ti u iểu cho iểu tư u sáng t o ấ
Thanh Thảo mở đầu i thơ ằng chính i ngu ện của or-ca ―Khi t i chết

h ch n t i với c đ n‖ Đ
một i ngu ện v a thi ng i ng v a cao
thượng Anh h ng mu n su t đời cái ng ngăn cản s phát triển của
những t i năng trẻ của đất nước mình Đ chính cái t m của người
nghệ sĩ ớn su t đời hi sinh cho nghệ thuật v đấu tranh ch ng phát ít o
t n Về một ý nghĩa hác Đ n ghita đ gắn với gi ph t cu i cùng của
cuộc đời or-ca Cái chết của người nghệ sĩ ấ v những phẩm chất t i
năng của anh đ ắt gặp hồn thơ Thanh Thảo m n n thi phẩm tu ệt t
này.
B i thơ c
i i n đ t h ng viết hoa đầu ng t o n n một s iền m ch
như một ng chả của cảm c h ng c điểm ng S t i hoa của
Thanh Thảo c n m ta i n tưởng i thơ như một ản đ n ng n vang với
m thanh ― i- a‖ m nh mang, ìu ặt v t cao chắp cánh đưa người nghệ sĩ
a v t n tr n tất cả o t n v chết chóc.

9|Page


Tài liệu ôn tập môn Ngữ Văn

HANNAPA

hững tiếng đ n ọt nước
T Ban ha áo cho ng đỏ gắt
li-la, li-la, li-la
đi ang thang về miền đơn độc
với vầng trăng chuếnh choáng
tr n n ng a mỏi m n
hững c u thơ mở đầu gi u s c gợi mang đến một trường i n tưởng về

một đất nước đẹp tươi với tiếng ghi ta m m sa
ng người, những vũ
nữ Digan với n a rám nắng v vũ h c F am nco chá ỏng, những trận
đấu
r c ửa v anh
của người iếm sĩ v h ng thể thiếu những
miền thảo ngu n ao a anh ng nắng iữa nắng v gi , giữa ao a
thi n đ a, orca hiện n ngời sáng trong thơ S chu ển đổi cảm giác t
thính giác sang th giác t o n n « tiếng đ n ọt nước » đầ iến ảo, hi
tr n to, hi phập phồng thổn th c, hi vỡ ra t c tưởi như một « thi n c
mệnh » c tính
áo về những ch ng gai, trắc trở m s phận người nghệ
sỹ sẽ phải đ n nhận ở phía trước V m u «áo cho ng đỏ gắt» tiếp th o sau
tiếng đ n ọt nước ấ chính những trận đấu
sinh tử hưng đấu
trường
t t nga trong s chu ển gam của Thanh Thảo đ trở th nh một
đấu trường chính tr hổng ồ, ngột ng t, căng thẳng, đẫm máu của T
Ban ha thời đ M u áo của iếm sĩ « đỏ gắt » n ha nền chính tr độc
t i th n phát ít đang thi u đ t t o n chủ v iềm h m s phát triển
của một nền nghệ thuật đang gi cỗi Đ
một trận chiến ớn giữa một
n
hát vọng n chủ của nh n n n i chung, của or-ca n i ri ng với
nền chính tr độc t i Xét trong ĩnh v c nghệ thuật, đ
cuộc ung đột
giữa hát vọng cách t n của nh thơ với nền nghệ thuật gi nua Xét ở
phương iện n o thì orca cũng một chiến sĩ đơn độc đáng thương
iữa c trận đấu đang căng thẳng thì ỗng vang n m thanh u ương,
ổng trầm của tiếng đ n: i-la, li-la, li- a một thanh m trong trẻo, thanh

tao qu ện h a mùi hương hoa i a ìu u, an tỏa với những cánh hoa
m u tím nồng n n đầ s c s ng giữa hung cảnh o t n v chết ch c
Đấu trường h c iệt nhường chỗ cho s thăng hoa của nghệ thuật Ai n i
nghệ thuật h ng c s c m nh Kh ng ! ghệ thuật chính s c m nh v
đ ch c thể h a giải mọi hận thù V ch ng nghệ sỹ của ch ng ta đang
10 | P a g e


Tài liệu ôn tập môn Ngữ Văn

HANNAPA

thăng hoa trong ản h a tấu hita đầ ng m n gười đọc như đang õi
mắt th o t ng ước ch n ng tử của người nghệ sỹ trên hành trình «lang
thang về miền đơn độc» cùng với «vầng trăng – n ng a» Đ
một hệ
th ng thi ảnh thường ắt gặp trong thơ orca, ch ng sỹ một mình tr n
ưng «con ng a đ n/ vầng trăng đỏ » với những ản đ n ghita phi u ồng
cùng giấc mơ tranh đấu Trong thơ Thanh Thảo, orca hiện n với áng
điệu «chuếnh choáng» Đ
một hình ảnh mang cái hồn sa của người
nghệ sỹ, h ng phải cái sa tầm thường của những c c rượu vang đỏ m
sa trong tranh đấu, sa trong sáng t o nghệ thuật ếu như ch ng Đôn-kihô-t trong trang văn của X c-van-t c mải miết với giấc mơ hiệp sĩ thì
orca m i « mỏi m n » trong h nh trình ch ng i tộc ác của
ũ Phờrăng-c
hưng đáng thương tha , trong h nh trình hát vọng ấ , orca
một nghệ sĩ c đơn trong sáng t o nghệ thuật v c độc trong chiến đấu
hưng h ng vì thế « con họa mi của
rana a i ng ng h t » Ch ng
vẫn « M nh iệt như trăm ng n sư tử/ Vững chắc như cẩm th ch » Thơ

Lorca)
C ng chiến đấu, orca c ng sa m , c ng ―hát ngh u ngao» hưng phũ
phàng tha « đường chỉ ta đ đ t », đ nh mệnh đ hiến ch ng nghệ sĩ u
ca của ch ng ta phải ở ang h nh trình hát vọng Phát s ng của ọn phát
ít đ đánh h orca đáng thương Thanh Thảo th t n sững sờ « ỗng
inh ho ng » hư h ng tin v o mắt mình nữa Cả n tộc T Ban ha
ng ho ng, cả thế giới nín ặng, ản giao hưởng chùng u ng rồi i v t
cao n th o « máu anh phun như ửa đ n cầu vồng » Thanh Thảo t o
ng cái chết đầ i phẫn của người anh hùng một cách t c tưởi ằng thủ
pháp nghệ thuật đ i ập Đ i ập giữa niềm tin, tình u v c quan, hát
vọng « hát ngh u ngao » với s thật phũ ph ng « áo cho ng
ết đỏ »
Đ
m u máu của orca m tấm áo cho ng đỏ gắt c ng th m «
ết
đỏ» Đ i với orca, anh u n
cảm về cái chết nhưng anh cũng hông
thể ngờ rằng cái chết i đến với mình nhanh đến thế Anh đ t ng th t n
«T i h ng mu n nhìn thấ máu ! » hưng máu đ đổ gười iếm sĩ
mu n một cái chết vinh quang giữa đấu trường cùng với đ i iếm sắc
nhưng i
ẻ thù h nh hình một cách én t ất minh hưng orca
chấp nhận như người cách m ng đ chấp nhận «Dấn th n v
phải ch u
tù đ / ươm ề cổ s ng ề tai/
th n s ng chỉ coi c n một nửa» V vì
chấp nhận, người anh hùng đ ung ung, ình thản ra giữa pháp trường
11 | P a g e

Tài liệu ôn tập môn Ngữ Văn

HANNAPA

«ch ng đi như người mộng u» Mộng u tr ng thái của t m hồn đ rời
thể ác nhưng h ng c nghĩa
iến mất hỏi thể ác T m hồn v tinh
thần của orca đ gửi tất cả v o cuộc tranh đấu v vì thế ước ch n mộng
u đ h a th nh những ước ch n anh hùng C ng tiếc thương ch ng nghệ
sĩ ao nhi u ch ng ta i c ng căm phẫn tội ác ấ nhi u V orca đ hi
sinh nhưng những ẻ thất i i chính
ũ phát ít Bởi ch ng chỉ c
thể hủ iệt được th n ác của orca nhưng h ng thể hủ iệt được s c
s ng của anh đang ung nở giữa ản h a tấu trầm hùng mang m hưởng
của những tiếng hita nồng n n vi iệu:
Tiếng ghi -ta nâu
ầu trời c gái ấ
tiếng ghi -ta á anh iết mấ
tiếng ghi -ta tr n ọt nước vỡ tan
tiếng ghi -ta r ng r ng máu chả
Điệp h c ồn ập qua nh p thơ Thanh Thảo như đ ột tả được cái ng
ho ng căm phẫn trong ản ghi ta i tráng! T i gọi đ
h c iến tấu của
tiếng đ n, n tha m u chu ển gam rất ẹ, iến ảo h ng ng ng v đặc iệt
u n sinh s i nả nở, giọt n vỡ đi, giọt ia i tr o ra h ng t Đ
chính s c s ng! Thanh Thảo sử ụng ẩn ụ chu ển đổi cảm giác mang
đến s inh ho t hi mi u tả tiếng đ n M u n u uất hiện su tư, trầm tĩnh
đến thường Đ
m u n u của c đ n, m u n u của đất đai, m u n u
của n a rám nắng tr n th n hình những vũ nữ Digan c ửa Trước gi

ph t t i, ch ng đ ngước nhìn n ầu trời anh tha thiết ‖ ầu trời c gái
ấ ‖ Đ
ầu trời của hát vọng, ầu trời u thương nơi c
ng hình
n ng Maria thủ chung Đ i ập với m u n u trầm tĩnh m u anh của
"tiếng ghita á anh iết mấ ‖ M u anh s h a th n của orca v tiếng
đ n v o thi n nhi n mang s c s ng cỏ c : m u anh của những vườn
cam, m u anh của thảo ngu n v những rặng O iu ha h ng ch ương
nơi orca đang n nghỉ Hai tiếng iết mấ nằm ở cu i c u v a s tha
thiết trong tình cảm của người nghệ sĩ Thanh Thảo v a để t n th m vẻ đẹp
của tuổi trẻ orca – vẻ đẹp của người chiến sĩ su t đời hi sinh vì í tưởng
Tiếng đ n h ng chỉ mang sắc m u iến tấu m c n mang hình h i,
đường nét như hình h i của sinh mệnh
cũng t c tưởi vỡ a, cũng iết
12 | P a g e


Tài liệu ôn tập môn Ngữ Văn

HANNAPA

n i tiếng n i của s căm phẫn o t n Ha n i đ ng hơn đ
c u của nghệ thuật hi đẩ đến ờ v c của s tu ệt iệt

tiếng

u

Tiếng ghi -ta tròn
ọt nước vỡ tan

tiếng ghi -ta r ng r ng máu chả
Hai tiếng vỡ tan, v a s vỡ ra của ọt nước v a s phập phồng thổn
th c của tiếng đ n
đ cất n ời ca tranh đấu n án
ũ phát ít đ
hủ iệt cái t i, hủ iệt cái đẹp V vì thế ản ghita i tráng đẩ đến độ
cao tr o của s i phẫn, n r ng r ng máu chả , n uất nghẹn, t c tưởi đến
ật máu th nh t ng ng đau thương trong một ản đ n giao hưởng h o
sảng ỗi đau của tiếng đ n cũng nỗi đau của người nghệ sĩ hi hát
vọng chưa th nh Ta cũng đ t ng ắt gặp nỗi đau của người nghệ sĩ trong
Tru ện Kiều của gu n Du ‖Một cung gi thảm m sầu/ B n
nhỏ
máu năm đầu ng n ta ‖ ỗi đau của Kiều hi hầu đ n Hồ T n Hiến hiến
cho
đ n cũng nhỏ máu Đ chính s đồng cảm giữa nghệ thuật v
t m hồn của người sinh ra n Thì ra nghệ thuật trong ản thể của n cũng
một sinh mệnh
Với thủ pháp nghệ thuật so sánh v i n tưởng, Thanh Thảo đ
ậ một h ng gian sinh tồn đầ s c s ng m nh iệt

m s ng

h ng ai ch n cất tiếng đ n
tiếng đ n như cỏ mọc hoang
giọt nước mắt vầng trăng
long lanh trong đá giếng
Kh ng ai ch n cất tiếng đ n ha h ng ai c thể ch n cất được tiếng đ n ?
C ẽ n n hiểu th o cách th hai Th nhất ởi n
i sản văn h a phi vật
thể sản phẩm của tinh thần được ết tinh t hương sắc cuộc đời của

người nghệ sĩ nh n n Th hai ởi s c s ng m nh iệt v hoang i của
n như o i cỏ mọc hoang h ng gì c thể ngăn nổi ch ng Đ chính s
ất tử, s vĩnh hằng của nghệ thuật Dù orca hi sinh nhưng sản phẩm tinh
thần m ng để i đ chính t m hồn mình, nghệ thuật của mình hững
i ca tranh đấu của orca vẫn đồng h nh cùng thời gian v đi cùng năm
13 | P a g e


Tài liệu ôn tập môn Ngữ Văn

HANNAPA

tháng thăng trầm của ch sử v n m i m i được hát vang trong
nh n n u chuộng h a ình tr n to n thế giới

ng của

Kh ng chỉ ất tử, tiếng đ n của ch ng ca sĩ hát rong c n mang vẻ đẹp của
giọt nước mắt vầng trăng Một hình ảnh mang nhiều i n tưởng gợi nhiều
thi v Phải chăng đ chính vẻ đẹp của nghệ thuật được ết tinh t những
giọt mồ h i, t máu v nước mắt của s ao động nghệ thuật ch n chính
qua ao thời gian c ng s c đ nh o nặn th nh vi n ngọc ấp ánh mang
hình h i của giọt nước mắt vầng trăng tinh hiết Ha đ chính vẻ đẹp
của cuộc đời orca đ h a th n th nh vi n ngọc quý ung inh tỏa sáng
giữa đời Bất ngờ tha , nơi đá giếng t i tăm v nh ẽo, nơi m ọn phát
ít ngỡ tưởng đ vùi ấp được inh hồn v thể ác của người c ng n
orca, i nơi tỏa sáng t m hồn anh Ở hổ cu i của i thơ, Thanh Thảo
đưa người đọc v o thế giới su tư về s giải thoát của orca:
Đường chỉ ta đ đ t
ng s ng rộng vô cùng

orca ơi sang ngang
tr n chiếc ghita m u c
chàng ném lá bùa cô gái Digan
v o oá nước
chàng ném trái tim mình
v o ặng n ất chợt
li-la, li-la, li-la
V cu i cùng ch ng nghệ sĩ của ch ng ta đ
ng ước giang hồ trước
ng s ng của đ nh mệnh hi đường chỉ ta đ đ t Sinh mệnh chấm t
Ch ng rũ ỏ mọi hệ ụ trần gian để trở về cõi vĩnh hằng D ng s ng v
hình ung
ng s ng cuộc đời, ng s ng của s phận v cũng đường
ranh giới ngăn cách giữa s s ng v cõi chết Tr n ng s ng ấy, Lorca
đang ơi sang ngang cùng i vật đ n ghita M u c của c đ n s iến
ảo t m u n u trầm tĩnh sang anh thiết tha hi vọng v cu i cùng m u
của s hư ảo trong cõi si u sinh orca đang ơi tr n con thu ền thi ca m
c đ n chính con thu ền ng c chở tình u v nỗi nhớ của ch ng
đang tr i ần v o ến ờ ất tử Ch ng t hoát rũ ỏ mọi hệ ụ trần
gian ném á ùa v o oá nước, ném trái tim v o cõi ặng n Xoá nước
14 | P a g e


Tài liệu ôn tập môn Ngữ Văn

HANNAPA

cuộc tranh đấu ha s hiểm ngu tr n ng s ng của đ nh mệnh ? Cõi
ặng n phải chăng ph t gi m trái tim người nghệ sĩ ng ng đập ? C
ẽ ta h ng cần phải í giải về n Bởi orca đ về nơi an nghỉ cu i cùng

Chỉ c n vang vọng nơi đ
m vọng của tiếng đ n i-la, li-la, li- a như ản
nh c thiết tha, thấm đẫm hương thơm của o i hoa i a đưa người nghệ sĩ
– chiến sĩ về với cõi vĩnh hằng với ao niềm tiếc thương v h n T i chợt
nhớ tới i thơ hi nhớ của anh:
Khi n o t i chết
hãy vùi thây tôi
cùng với c đ n ưới ớp cát h ng ch ương
Khi n o t i chết
hãy vùi th t i giữa rặng c cam
v đám c h
Khi n o t i chết
h vùi th t i, t i in các người đ ,
nơi một chiếc chong ch ng gi
C ẽ ở một nơi n o đ , ch ng nghệ sĩ nh n n đang được s ng giữa
những s
n vui v đầ ánh nắng của t o nơi đ h ng c
ot nv
chết ch c
B i thơ đ rất th nh c ng hi t o ng một tượng đ i orca ằng ng n
ngữ của thơ v m nh c Với i thơ h ng viết hoa đầu ng, cảm c
iền m ch, Thanh Thảo đ mang đến cho người đọc một mĩ cảm hiện đ i
gi u tính sáng t o S trộn ẫn giữa trường phái tượng trưng si u th c v
s c sáng t o của Thanh Thảo đ cho ra đời một tu ệt t đầ ngẫu h ng
gi u chất nh c Tr n hết nh thơ đ mang đến cho người đọc một tình
u v ờ ến đ i với nh thơ nh n n ch ng phát ít o t n Bất
một
cuộc chiến n o cũng c người chiến thắng v ẻ i trận nhưng những
người iết hi sinh vì mọi người u n u n người anh hùng với chiến
thắng vĩ đ i nhất ac ia orca một người như thế

4/ Phân tích Sáng tạo mới của Thanh Thảo trong Đàn ghi-ta của Lorca
15 | P a g e


Tài liệu ôn tập môn Ngữ Văn

HANNAPA

Thanh Thảo là “ngòi bút ham cách tân” (Chu Văn Sơn). Khối vuông
ru-bích là một tập thơ tiêu biểu cho tinh thần ấy. Trong Khối vuông
ru-bích có đàn Ghi ta của Lor-ca, là một bài thơ hay viết về Ga-xi-a
Lor-ca (1898-1936), một nhà thơ lớn của Tây Ban Nha.
Lor-ca đ ca ngợi, c vũ nh n n trong cuộc đấu tranh với thế c phản
động gi nh qu ền s ng cho mình với một nghệ thuật mới mẻ, đ
ọphát
ít ắt giam v ắn chết T n tuổi của ng th nh iểu tượng ngọn cờ tập
hợp các nh văn tiến ộ tr n thế giới đấu tranh ch ng chủ nghĩa phát ít,
ảo vệ văn h a n tộc v văn minh nh n o i or-ca đ c một c u thơ
nổi tiếng hi t i chết h ch n t i với c đ n ghi ta, chính c u thơ n đ
hơi nguồn cảm h ng cho Thanh Thảo viết i thơ Đ n ghi ta của or-ca
i thơ, như ch ng ta đ thấ đề t
c u thơ của
or-ca).

Mở đầu i thơ một hình tượng, một nguồn t
: những tiếng đ n ọt
nước hư một nghệ sĩ u ca Di-gan, Lor-ca đi đến đ u cũng cầm tr n ta
c ghi ta spagno , đặc sản m nh c của n tộc T Ban ha Đ cũng
c đ n ia r , c đ n thơ của or-ca hưng vì sao tiếng đ n i như
ọt nước Phải chăng vì tiếng đ n đ nổi n tr n tr a, trẻ trung, nhả nh t,

nở ùng rồi i tan đi, tan i rồi i nở ùng như ọt nước m một cơn
mưa r o to m nả n tr n mặt s n Trời mưa ong ng phập phồng – ca
ao Việt am Hình ảnh nh thơ chiến sĩ như một đấu sĩ
t tm
một
nghệ sĩ ang thang v cũng như nhiều nghệ sĩ ớn, nhiều thi n t i của nh n
o i, ch ng c đơn, ch ng đi về miền đơn độc Chính miền í tưởng, í
tưởng của con người, của nghệ thuật, miền m h ng mấ ẻ ấn th n
v cũng h ng mấ người đồng điệu Tr n con đường ấ c vầng trăng
chếnh choáng, chếnh choáng như t m tr ng của ch ng người đang ng
ngất sa , sa đời, sa nghệ thuật, sa thơ, sa í tưởng Con đường ấ cũng
con đường i,con đường gian hổ v đau hổ Hình ảnh hư cấu, ẩn ụ
đ n i n điều ấ
ga trong đau hổ, hình ảnh or-ca đ
một hình
tượng độc đáo, rất or-ca, rất T Ban ha m rất nh n đ o, rất thời đ i
m rất mu n thuở
16 | P a g e


Tài liệu ôn tập môn Ngữ Văn

Cái chết của or-ca
thơ n i về cái chết ấ

HANNAPA

một c s c của T

Ban ha Bắt đầu t đ ,

i

Hình ảnh th c g ấn tượng m nh áo cho ng é ết đỏ, hình ảnh th c gợi
nhiều cảm c, i n tưởng ch ng đi như người mộng u
V iền đ
một o t hình ảnh tượng trưng, so sánh, ẩn ụ m ta phải hu
động nhiều để i n tưởng, để cảm thụ, để đồng sáng t o với tác giả: Tiếng
ghi ta n u gợi n m u của chiếc đ n T Ban ha vẫn vang n m thanh
vẻ đẹp của thi n nhi n v con người m t m hồn or-ca hướng tới nga cả
trước họng s ng qu n thù Tiếng ghi ta á anh, m u của s s ng, của tình
yêu.
Tiếng ghi ta tr n ọt nước vỡ tan tiếng ca đẹp nhưng đ
đập vỡ, đ vỡ
a trong cái đẹp
Tiếng ghi a r ng r ng máu chả như những giọt máu r ng r ng rỏ u ng
t trái tim
ắn gợi nhớ đến tiếng đ n của n ng Kiều n
rỏ máu
năm đầu ng n ta
Mấ hổ thơ tiếp th o những hình ảnh cái chết Hình ảnh hoán ụ
h ng ai ch n cất tiếng đ n , hình ảnh so sánh {tiếng đ n như cỏ mọc
hoang} gợi thương cảm về cái chết th thảm của nh thơ chiến sĩ trong ta
ọn phát ít hi đất nước c n chìm trong s th ng tr
man của ch ng
Đặc iệt hình ảnh giọt nước mắt vầng trăng một hình tượng thơ si u
th c đa nghĩa ắt nguồn t một s việc th c: Kẻ thù sau hi ắn nh thơ
đ v t ác ng u ng giếng để phi tang ếu sử ụng t pháp hiện th c
thì chỉ i n tả được đau thương v tội ác nhưng Thanh Thảo c n mu n n i
nhiều hơn: tình thương, s cao hiết, s tỏa sáng ước mắt vầng trăng

nước mắt thương tiếc vầng trăng ha
nước mắt sáng đẹp v vĩnh cửu
như vầng trăng, những giọt nước mắt anh hùng, như trong c u văn của
gu n Đình Chiểu ước mắt anh hùng au chẳng ráo vầng trăng ha
s h a th n, s thăng hoa của t m hồn người iệt sĩ như Khoảng trời h
om của m Th Mĩ D Đ m đ m t m hồn m tỏa sáng/ hững vì sao
ngời ch i ung inh
iếng nước, nơi ẻ thù v t ác anh, i nơi tỏa
sáng ong anh t m hồn anh như c vầng trăng soi v o S ập vùi chu n
17 | P a g e


Tài liệu ôn tập môn Ngữ Văn

HANNAPA

h a th nh s thăng hoa, s th thảm chu ến h a th nh s t n vinh V đ
chiến thắng, s ất tử của người anh hùng
Cái chết như một đ nh mệnh đường chỉ ta
đường của s mệnh V
sau đ
một o t những hình ảnh tả th c i n tả s si u thoát của
orca D Vng s ng rộng ia
ng s ng sinh tử, n ia s ng thế giới
hác, thế giới của hư v nhưng cũng thế giới của vĩnh hằng or-ca đ
đi qua ng s ng ấ , chiếc ghi ta đ trở th nh con thu ền đưa anh, chiếc
ghi ta đ chu ển t m u n u sang m u c, t c t th c sang hư, t
ương sang m như một s h a th n m u n u ở tr n đ trở th nh một chi
tiết nghệ thuật được chuẩn trước như một s ém qu n, hiện th c h a
một cách tinh tế, điệu nghệ tính h ng, tính hệ th ng của ng n ngữ văn

chương
Khổ thơ cu i cùng s giải thoát, s ìa ỏ tất cả của
or-ca, những
chi tiết ắt nguồn t thơ
or-ca như á ùa của c gái Di-gan – lá bùa
hộ mệnh, nhưng tất cả đều đi qua s sáng t o của Thanh Thảo
Lor-ca đột ngột ìa ỏ trái tim đập rộn r ng rih p đập của s s ng để v o
cõi hư v im ặng nhưng cũng cõi chi m ngưỡng trầm mặc những inh
hồn ất tử inh hồn ất tử của or-ca vẫn ca hát, m i m i ca hát i-la liữ i- a…
iểu tượng tượng thanh của tiếng hát ấ , cũng t n một o i
hoa đẹp
Đ n ghi ta của or-ca của Thanh Thảo một i thơ n i về cái chết, s hi
sinh của nh thơ, nh thơ tiến ộ của T Ban ha
or-ca Tác giả
h ng ùng t pháp tả th c, cũng h ng ùng t pháp t s trữ tình đơn
giản m ùng một o i hình tượng tượng trưng si u th c mới
B i thơ cổ ết cấu của một ca h c v a c h c điệu, v a ph ng hoáng,
gi u tính nh c thể hiện đ ng phẩm chất t m hồn của
or-ca, một nh
thơ hiện đ i, một nghệ sĩ nhiều t i năng hiều chất iệu của i thơ ch ng
tỏ tác giả hiểu s u thơ
or-ca, một th thơ gi u tính n tộc T Ban
ha nhưng cũng gi u tính nh n o i

18 | P a g e


Tài liệu ôn tập môn Ngữ Văn

HANNAPA

V m được tất cả những cái đ , Thanh Thảo đ ch ng tỏ một c
t
đương đ i đầ t i năng m đặc điểm nổi ật nhất s sáng t o cách t n
5/ Ph n tích hình ảnh chiến sĩ T
thơ Quang Dũng

Tiến trong

i thơ T

Tiến của nh

Bài làm tham khảo!
V o một đ m cu i năm 1948, t i Phù ưu Chanh, cái ng nhỏ nằm v n ờ
con s ng Đá , Quang Dũng ồi hồi nhớ i những ỷ niệm c n tươi
nguyên. ăm ấ Quang Dũng đội trưởng đo n qu n T Tiến m
nhiệm vụ ph i hợp với ộ đội o ảo vệ i n giới Việt – o, đánh đ ch
tr n tu ến đường r ng n i T Bắc t ai Ch u đến ắc Thanh H a
hững người ính của trung đo n T Tiến s ng v cùng thiếu th n hổ
c c, vì r ng thi ng nước độc, s t rét ho nh h nh, thu c m n ít ỏi, vì ưới
h nh qu n trập trùng n i r ng hoang vu, hiểm trở

hững người ính T Tiến hầu hết thanh ni n H ội, phần đ ng
học sinh, tiểu tư sản trí th c, tu chiến đấu trong ho n cảnh gian hổ vẫn
19 | P a g e


Tài liệu ôn tập môn Ngữ Văn

HANNAPA

phơi phới tinh thần ng m n anh hùng Quang Dùng viết i thư T Tiến
năm 1918 trước đ ấ t n " hớ T Tiến‖ để thể hiện nỗi nhớ v
niềm u về một thời chiến đấu gian hổ m h o hùng, ữ ội m m sa
Để hắc họa ch n ung người ính, Quang Dũng đ sử ụng những chi tiết,
hình ảnh th c của đo n qu n T Tiến nhưng những hình ảnh đ i được
i n tả ằng t pháp ng m n để t đậm cái phi thường t i hoa, đ m đến
cho người đọc một vẻ đẹp độc đáo hiếm c của người ính trong một thời
ì ch sử B i thơ được viết th o m ch cảm c nhớ thương n n n mở
đầu ằng c u thơ iểu hiện nỗi nhớ ấ
S ng M a rồi T Tiến ơi
hớ về r ng n i nhớ chơi vơi
Hình ảnh s ng M anh hùng mở đầu i thơ như hé mở cho người đọc
những c u chu ện oai hùng của inh đo n T Tiến Tr n ước đường ra
trận, những người ính T Tiến c s ng M đi cùng ởi vậ cũng thật t
nhi n m nga t đầu i thơ Quang Dũng gọi t n "s ng M " C u thơ
gi ng như một tiếng gọi tha thiết ám ảnh, hoảng cách đ a ý thì a i vời
vợi m nỗi nhớ i u n thường tr c Trong ng c u thơ th hai ùng hai
chữ "nhớ", i được ngắt nh p 4/3 đ i n tả tinh tế những thổn th c, mong
mỏi, hao hát nhung nhớ của tác giả Cái đặc sắc chính ở a chữ "nhớ
chơi vơi", chữ "chơi vơi‖ m cho người đọc c cảm nhận như an tỏa v o
h ng gian v thấm s u v o ng người, một ch t ch ng chếnh, một ch t
hụt hẫng, một ch t nao ng ỗi nhớ T Tiến tưởng như a m i h a
gần, tưởng u nhẹ mơn man v i c s c ám ảnh h n iết Kh ng những
thế, người đọc c n như ngh được trong những chữ "nhớ chơi vơi" ấ m
hưởng của n i r ng, của s ng su i T Tiến C u thơ r o vần "ơi" t o ra
được độ u nhẹ ng ng trong cảm c, ở đ cảm c nhớ thương
gi ng như một sợi tơ tình ện chặt ng người ga sau đ nh thơ đ cụ
thể h a nỗi nhớ của mình

Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi
Mường Lát hoa về trong đêm hơi
Các đ a anh S i Khao, Mường át trong nỗi nhớ của Quang Dũng trở n n
20 | P a g e


Tài liệu ôn tập môn Ngữ Văn

HANNAPA

th n gần ì , viết về hình ảnh đo n qu n mỏi "Quang Dũng i điểm thềm
v o đ hình ảnh "sương ấp", "hoa về", "đ m hơi" Rõ r ng ở đ chất
hiện th c đ đi iền với chất ng m n t o n n nét vẽ độc đáo về T Tiến
Trong cảm c nhớ thương của nh thơ, c tranh T Tiến như được
hoác sắc m u hu ền ảo, thơ mộng, gi u sắc thái ng m n hung cảnh
r ng n i m đo n qu n T Tiến ước ch n qua v a thơ mộng v a hùng
vĩ Trong nỗi nhớ, những ỷ niệm c n tươi ngu n như s ng ậ , nh thơ
nhớ đến hình ảnh một thời gian hổ:
Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm
Heo hút cồn mây súng ngửi trời
Hai c u thơ mang giá tr t o hình cao i n tả một cách cụ thể v sinh động
nhất những gian hổ của người ính T Tiến tr n đường ra trận C u thơ
th nhất ngắt nh p 4/3 v chủ ếu được gi o thanh trắc đ gợi cho người
đọc cảm nhận về một s tr c trắc gập ghềnh đầ hiểm ngu
hưng cái
ha của c u thơ chính ở hai t á " h c huỷu , "thăm thẳm", n gợi cho
người đọc những cảm nhận về một h ng gian được mở ra nhiều chiều;
cao, rộng, s u, a, người đọc như sẻ chia được cùng với người ính những
vất vả, gian h C u thơ th hai chữ "h o h t" được ùng rất đặc sắc, n
hác với hun h t , nếu ―hun h t‖ gợi được độ s u thì h o h t h ng giới

h n, t h o h t h ng chi gợi ra độ s u m c n th m cả cảm giác hoang
vắng, nh ẽo, hiu qu nh Đ a hình chiến đấu của người ính T Tiến quả
th c đầ gian h v ngu hiểm Hơn thế nữa a chữ "s ng ngửi trời"
được sử ụng thật độc đáo, n cũng gi ng như hình ảnh "đầu s ng trăng
tr o" của Chính Hữu ao trùm n hình ảnh một h ng gian tưởng tượng
ng m n, nhưng n được ắt nguồn t cuộc s ng hiện th c, t con mắt
tinh tế v ng i t đa t i của nh thơ hờ hình ảnh "s ng ngửi trời", c u
thơ n i về những gian hổ vất vả nhưng i m ngời n hí phách ng o
ngh v tư thế hi n ngang của con người, ngo i ra n c n thể hiện một
ch t í ỏm tinh ngh ch, một phong cách ính trẻ trung v ng m n iữa
thi n nhi n hoang sơ vắng nh, hình ảnh con người h ng cảm thấ é
nhỏ c đơn m i hẳng đ nh tư thế m chủ, hẳng đ nh ản ĩnh của một
chiến sĩ anh hùng v tinh thần c quan của con người Kh ng những thế,
21 | P a g e


Tài liệu ôn tập môn Ngữ Văn

HANNAPA

hình ảnh một thời gian hổ c n được iểu hiện qua những c u thơ:
Chiều chiều oai linh thác gầm thét
Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người
Hình ảnh "oai inh thác gầm thét" v "Mường H ch cọp tr u người"
những ẫn ch ng s ng động nhất về những gian hổ hiểm ngu m người
ính T Tiến đ phải trải qua hoảng thời gian "chiều chiều", "đ m đ m"
trở th nh một hoảng th i gian ước ệ, n gi ng như một ám ảnh về T
Tiến thời gian in s u trong tiềm th c của chính tác giả Viết về những gian
hổ của người ính, ng i t của Quang Dũng cũng ghi i những hình ảnh
hết s c ch n th c:

Anh bạn dãi dầu không bước nữa
Gục lên súng mũ bỏ quên đời
Bao nhi u vất vả nhọc nhằn của người ính được thể hiện qua hai chữ " i
ầu" Tu nhi n t " i ầu" vẫn gi p cho người đọc cảm nhận được ch t
phong trần giá ụi của người ính tr n đường h nh qu n, phải chăng vì thế
hình ảnh của họ thấp thoáng ng áng của người tráng sĩ, chinh phu thuở
n o Qua những chữ " ỏ qu n đời" ta thấ hí phách ản ĩnh của người
ính i được ngời sáng t chính những hiện th c tưởng ch ng như gian
hổ h c iệt – một ch t ất cần ph mặc nhưng hơn hết một tráng trí
anh hùng, ẫu mỏi mệt ha ầu h sinh thì họ vẫn coi những iểu
hiện ấ rất đỗi nhẹ nh ng hững người ính T Tiến hi chiến đấu thật
anh ũng quả cảm nhưng những gi ph t nghỉ ngơi của họ cũng đầ ng
m n, m sa :
Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa
Kìa em xiêm áo tự bao giờ
Khèn lên man điệu nàng e ấp
Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ
Họ ỏ i sau ưng mình những h n t n mùi đ n, g t ỏ những o ắng vất
vả của cuộc chiến, giữa đời thường, người ính T Tiến hiện n thật ình
, gần gũi Một uổi i n hoan ỗng ch c iến th nh một ng hội tưng
22 | P a g e


Tài liệu ôn tập môn Ngữ Văn

HANNAPA

ng náo nhiệt qua ăng ính ng m n của người chiến sĩ h ng gian của
đ m hội đu c hoa thật r c rỡ ung inh, c u thơ tr n đầ ánh sáng v m u
sắc, trong thơ như c họa Chữ " ng" được ùng rất ha , n h ng chỉ

s ùng n của ánh sáng, của
đu c đ m hội m
s ùng n của
niềm vui, niềm sa m i u h nh Trong s náo n c của đ m hội ấ , hình
ảnh người m gái hình ảnh trung t m, ao nhi u con mắt như đổ ồn về
phía người m gái để m ìa m i m áo t ao giờ" — một cảm c ng c
nhi n đến sững sờ nhưng đi iền nga sau đ
cảm c ng ngất đắm
đu i v sa m T Hán việt " i m áo" t o ra nét trang trọng, ở đ hình
ảnh người m gái như được mỹ ệ h a hững chữ "t ao giờ" như h ng
giấu nổi cảm c ng ngất của những người ính T Tiến, họ ngỡ như
hình ảnh của đ m hội với người m gái ấ đ c t
u ắm để rồi ất chợt
i thấ ngỡ ng ng B c tranh đ m hội được ung inh h a, mỹ ệ h a để
rồi người đọc tưởng người m gái ấ t a như một n ng ti n ước ra t cổ
tích giữa hiện th c h c iệt ữ ội người ta ắt gặp hình ảnh như hu ền
tho i, đ chính sắc thái ng m n của i thơ Điểm th m v o c tranh
đ m hội ấ
hình ảnh của nh c, của h n, nh p thơ đồng thời nh p của
tiếng ng náo n c m sa , tiếng nh c của t m hồn như an tỏa ra t ng c u
chữ Một thời m sa v ng m n của người ính T Tiến c n được gọi
nhắc qua hình ảnh rất đẹp đẽ:
Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói
Mai Châu mùa em thơm nếp xôi
Hình ảnh của cơm n h i, hương v của nếp i nồng n n m tha thiết
như qu ện chặt t m hồn người đi a C u thơ chủ ếu gi o thanh ằng, t o
ra một cảm c ng ng chơi vơi, một ch t ng hu ng nhung nhớ, một
ch t a iết hắc hoải cũng đủ m nao ng người hi nhớ về T Tiến
Viết về một thời m sa ấ , Quang Dũng c những c u thơ rất đỗi t i hoa.
Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống

Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi
C u thơ th nhất như được ẻ g
m đ i, gợi ra cái trập trùng hiểm trở
của n i r ng T Tiến C n c u thơ th hai gi ng như một tiếng u ng ơi
thật u nhẹ chơi vơi C u thơ như đẩ tư u người đọc về một ho i niệm
23 | P a g e


Tài liệu ôn tập môn Ngữ Văn

HANNAPA

n o đ đ a vắng trong nỗi niềm của tác giả: tưởng mơ hồ h ng ác
đ nh, tưởng vu vơ ất chợt nhưng i c ám ảnh v hắc hoải trong t m
trí tác giả, h ng những thế, c u thơ c n c tiết tấu giai đi u rất rõ thể hiện
tính nh c cao hư vậ người chiến sĩ cũng chính người nghệ sĩ Cuộc
s ng háng chiến h ng chỉ c gian hổ mất mát m c n đẹp ung inh
trong t m hồn người ính Chính cuộc s ng n , cuộc s ng đầ chất thơ v
mộng n , đ ua tan đi những mỏi mệt gian ao trong đời s ng chiến đấu
của người ính Tiếp đ , m ch cảm c đ c s chu ển đổi: đang ở giọng
náo n c giục gi m sa chu ển sang giọng điệu trầm ắng, ng hu ng
pha một ch t ho i niệm ngậm ngùi:
Người đi Chầu Mộc chiều sương ấy
Có thấy hồn lau nẻo bến bờ
Có thấy dáng người trên độc mộc
Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa
Ho i niệm của tác giả ắt đầu t hình ảnh "chiều sương ấ ", h ng gian
như thoáng phủ một nỗi uồn m nh mang Chữ "ấ " c ý nghĩa đ nh v về
mặt h ng gian như mu n đẩ những ỉ niệm ùi về một nơi rất a, n
gi p cho người đọc cảm nhận được hoảng cách vời vợi của nhớ thương

hững c u thơ gợi nhiều hơn tả, các hình ảnh được gợi ra h ng phải
những hình ảnh cụ thể chi tiết m chi
áng, hình, rất h đ nh hình,
h nắm ắt h thơ ường như h ng mi u tả cảnh m chỉ gợi i cái
inh hồn của n , ha n i đ ng hơn cảnh vật được nhìn qua ăng ính nhớ
thương, h ng rõ nét, mờ mờ ảo ảo, hư hư th c th c Kh ng phải mi u tả
au m
"hồn au‖, h ng phải mi u tả người m
― áng người‖, người
đọc cảm nhận được một h ng gian hoang sơ vắng ặng đượm một nỗi
uồn m nh mang Đặc sắc nhất của hổ thơ việc sử ụng cấu tr c c u
―c thấ ‖, "c nhớ", Đ
h ng chí c u hỏi má c n gi ng như một ời
gợi nhắc, một ời nhắn nhủ tha thiết n tình Phải chăng hồn au ấ , áng
người ấ đ trở th nh những hình ảnh ám ảnh t m hồn tác giả, để rồi hi
gợi nhắc về n gi ng như một điểm nhấn của c cảm Đặc iệt, s iến
đổi trong cách sử ụng các cụm t "c thấ ", ‖c nhớ‖ c n s tha đổi
về giác quan, h ng chi cái nhìn m c n t m hồn, trái tim được đánh
th c C u thơ th tư há độc đáo, n uất hiện hình ảnh "nước ũ" đ i ập
với hình ảnh ―hoa đong đưa": một n cái m nh mẽ ữ ội, một n
24 | P a g e


Tài liệu ôn tập môn Ngữ Văn

HANNAPA

cái nhẹ nh ng thật hẽ thật m C ẽ hình ảnh "hoa đong đưa" h ng c n
hình ảnh tả th c m đ trở th nh hình ảnh i n tả t m tr ng nỗi niềm của
tác giả T á "đong đưa" hác với t á "đu đua", n h ng chỉ mi u tả

áng hình v s chu ển động như t "đu đưa" m c n đầ tình ý, nó còn
s đong đưa của ánh mắt đầ ho i niệm m sa , đầ sắc thái ng m n
v phong cách sáng t o nghệ thuật độc đáo của Quang Dũng Đọc T
Tiến ch ng ta như s ng i một thời ửa chá cùng đo n qu n ng tiếng đ
đi v o ch sử Để hắc họa ch n ung người ính, nh thơ đ sử ụng
những chi tiết, hình ảnh th c của đo n qu n T Tiến nhưng những hình
ảnh đ i được i n tả ằng t pháp ng m ng để t đậm cái phi thường,
t i hoa, đ m đến cho người đọc một vẻ đẹp độc đáo hiếm c của người
ính trong thời
ch sử:
Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc
Quân xanh màu lá dữ oai hùm
h thơ Quang Dũng gọi t n inh đo n của mình ằng t n gọi há th v
"đo n inh h ng mọc t c‖ Thật th v hi những con người ấ i ấ
chính hiện th c gian hổ h c iệt để iến th nh niềm i u h nh v t t n
cho chính mình h thơ Ph m Tiến Duật cũng đ t ng gọi tiểu đội của
mình ằng cái t n ắt nguồn t hiện th c thiếu th n hắc nghiệt "tiểu đội
h ng ính", qua đ ta thấ được tinh thần c quan v chất ính í ỏm
h i hước C u thơ th hai t o ra hai vế đ i ập: "qu n anh m u á" với " ữ
oai hùm", một n cái thiếu th n h hăn gian hổ, một n
hí
phách anh hùng của những người ính T Tiến Ba tiếng " ữ oai hùm" t o
n n một m hưởng m nh mẽ hùng tráng cho c u thơ, người đọc cảm nhận
được hí thế của đo n qu n ra trận, c u thơ ngắt nh p m nh t đậm nét
hùng ũng hững người ính T Tiến cũng những người ắm mộng
nhiều mơ, những người gi u hát vọng ho i o Đến đ nh thơ đ t o ra
nét vẽ ch n th c về hình ảnh người ính trong cuộc háng chiến ch ng
Pháp:
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới
Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm

Hai c u thơ đ nhấn m nh chữ "mộng" v "mơ‖ T "tr ng― được ùng
25 | P a g e