Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong truyện cổ Andersen

TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUẢNG BÌNH
KHOA SƯ PHẠM TIỂU HỌC - MẦM NON
----------

ĐI\NH HỒNG CẨM NHUNG

NGHỆ THUẬT XÂY DỰNG NHÂN VẬT
TRONG TRUYỆN CỔ ANDERSEN

KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP
NGÀNH GIÁO DỤC TIỂU HỌC
HỆ ĐÀO TẠO: CHÍNH QUY
KHÓA HỌC: 2013 - 2017

QUẢNG BÌNH, NĂM 2017

i


Lời Cảm Ơn
o n
r n

i

nh

c

i,

u tiên, tôi xin chân thành cảm n

c sĩ

H ng ã hết lòng h ớng dẫn, ộng viên tôi trong suốt quá

trình hoàn thành khoá luận tốt nghiệp.
in

n

n

ảm n q

– M m non tr ng

i o

q

i.

rinh th c hi n

in ảm n n ữn n ời
ộn vi n i ron
in

n

C ron
n

p m

i

oc

inh ã nhiệt tình giúp ỡ tôi trong suố

n

ron

ời i n ọ ập v
n

o

o n

i

ìn , bạn bè ã iúp ỡ,

n k oá l ận.

ảm n!

n

in , năm 2017
i th c hi n

in

ii

ng C m Nhung


LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.
C c s li u
công

trong

t qu nêu trong đ tài là trung th c và ch a t ng đ

t ì đ tài nào h c.
inh H ng C m Nhung

iii

c ai


MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN .................................................................................................... i
LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................ iii
MỤC LỤC ....................................................................................................... iv
A M Đ U ...................................................................................................... 1
. L o ch n đ tài ................................................................................................ 1
. L ch s v n đ ................................................................................................... 2
. i t ng và ph m vi nghiên cứu ..................................................................... 7
. Ph ng ph p nghiên cứu ................................................................................... 7
. ng g p m i của đ tài ................................................................................... 8
. C u tr c đ tài ................................................................................................... 8
B N I DUNG................................................................................................... 9
CHƯƠNG 1: ANDERSEN – NGƯỜI KỂ CHUYỆN THIÊN TÀI ............... 9
. . Vài nét v cuộc đời ......................................................................................... 9
. . Những y u t nh h ởng tài năng của An ersen ......................................... 12
. . Ngh thuật truy n ể và vai trò v tr riêng của An ersen ........................... 14
. . ặc tr ng truy n cổ t ch của nhà văn........................................................... 18
. . . Kh i ni m .................................................................................................. 18
1.4.2. ặc tr ng thể lo i ...................................................................................... 19
CHƯƠNG 2 : TH GI I NHÂN VẬT TRONG TRUYỆN CỔ ANDERSEN
......................................................................................................................... 25
2.1. Nhân vật là con ng ời .................................................................................. 25
. . . Nhân vật trẻ th ......................................................................................... 25
. . . Nhân vật cung đình ................................................................................... 27
2. . . Nhân vật ình ân ..................................................................................... 28
. . Nhân vật là loài vật đ vật........................................................................... 29
. . Sức h p ẫn của truy n ể An ersen thông qua th gi i nhân vật .............. 31
. . . Nhân vật truy n ể An ersen - Một th gi i cổ t ch thần ì ành cho thi u
nhi ........................................................................................................................ 31
. . . Nhân vật truy n ể An ersen - Một th gi i hi n th c đời th ờng của
nhân lo i .............................................................................................................. 36

CHƯƠNG 3 : M T SỐ BIỆN PHÁP NGHỆ THUẬT XÂY DỰNG NHÂN
VẬT TRONG TRUYỆN CỔ ANDERSEN ................................................... 40
. . Ngh thuật miêu t ngo i hình nhân vật ...................................................... 40
iv


. . Ngh thuật miêu t t nh c ch tâm l nhân vật .............................................. 48
. . Ngh thuật ây ng mâu thuẫn ung đột và i ch của nhân vật ............ 57
K T LUẬN ..................................................................................................... 64
TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................. 66

v


A M

Đ U

1 L
Khi tôi trở v nhà thì cây thông đầu năm lập tức đ
phòng những ng n n n
những v qu

c th p s ng và trong

t đầu lép ép một c ch vui vẻ nh thể chung quanh tôi

eo hô đang nổ liên ti p. ên c nh cây thông c một cu n s ch

ày: quà của m tôi cho tôi.

là những truy n cổ t ch của An ersen.

Tr ch

Ng ời ể chuy n cổ t ch – Paustovsky).
Truy n cổ An ersen đ
t tr

ần ần đi vào tr i tim độc gi nh vậy. Andersen

c đ n nay vẫn th ờng đ

c i t đ n nh một ng ời ể chuy n cổ t ch

thiên tài. Cùng v i Charles Perrault của Ph p anh em nhà Grim của ức những
t c ph m của An ersen đ làm nức lòng i t ao th h độc gi nh tuổi đem
đ n những ài h c gi n

những

c m trong s ng chân thành… Trên mỗi

c đ ờng đi nhà ể chuy n thiên tài y luôn c m th y vui s
t tc

ù là l n lao vĩ đ i hay nh

tuổi ông v

ng và th v v i

é tầm th ờng. Ch nh đi u đ đ làm tên

t ra h i iên gi i của đ t n

c

an M ch để trở thành vĩnh c u

trong lòng mỗi ng ời đ c trên toàn th gi i. Th nh ng hông chỉ

ng l i ở đ

đằng sau l p v cổ t ch sau câu chuy n thần tiên là trăn trở của An ersen tr
cuộc s ng hi n t i là

cm v

n t i Chân Thi n Mĩ trong ộn

v th ờng nhật. Ch nh vì th mà An ersen đ hoàn thành đ

c

lo toan v t

c ý nguy n của

mình ông n i: Những truyện ngắn làm tất cả mọi người đều thích thú và làm

xiêu lòng cả những người lớn, theo ý tôi, đó phải là mục đích của người viết
truyện ở thời đại chúng ta. Tôi đã tìm ra con đường dẫn tới tất cả mọi trái
tim. [ 0

].

Tìm hiểu truy n cổ An ersen c r t nhi u v n đ r t th v . C c nhân vật
trong truy n An ersen sinh động nhi u màu s c mang nét đặc s c riêng. Trong
th gi i ngh thuật phong ph và đa

ng y An ersen đ tập trung mở rộng th

gi i nhân vật đ n mức t i đa. Nhân vật là nơi tập trung hết thảy, giải quyết hết
thảy trong một sáng tác Tô Hoài). Thật vậy nhà văn s ng t o ra nhân vật để
thể hi n nhận thức của mình v một c nhân một lo i ng ời một v n đ nào đ
của hi n th c. Nhân vật của An ersen t con ng ời đ n thần linh loài vật c
1


cây…t t c đ u c ti ng n i riêng tâm h n riêng t o nên một th gi i đa thanh
qua đ ông gởi g m nhi u đi u t đ n gi n của trẻ th đ n tri t l sâu a cho
ng ời tr ởng thành. Nghiên cứu đ tài: "Ngh thuật ây

ng nhân vật trong

truy n cổ An ersen" c ý nghĩa l n đ i v i ch ng tôi trong công t c gi ng

y

sau này. N gi p ch ng tôi hiểu sâu s c truy n cổ An ersen v cuộc s ng con

ng ời trong

hội an M ch

a; đ ng thời gi p ch ng tôi hiểu đ

c gi tr to

l n v nội ung và ngh thuật mà An ersen đ đ ng g p cho n n văn h c
M ch n i riêng và ho tàng truy n cổ n i chung. Hiểu đ

an

c c hai mặt v nội

ung và ngh thuật của t c ph m gi p cho ch ng tôi c m thụ t c ph m sâu s c
h n t đ vi c truy n đ t t i h c sinh sẽ thuận l i và hi u qu h n.
Là một gi o viên Tiểu h c t

ng lai nhi m vụ hông chỉ cung c p những

tr thức s đẳng cho c c em mà còn gi p gi o ục c c em ph t triển toàn i n
nhân c ch. C c ài h c r t ra t truy n cổ An ersen là những công cụ s c én
gi p trẻ th hiểu đ

c những gi tr đ ch th c mà truy n cổ của An ersen mang

l i. T những nhân vật trong t c ph m đ gi p ch ng tôi c c i nhìn sâu s c h n
v con ng ời cuộc s ng và tình c m trong

hội.

ch nh là c sở vững ch c

g p phần vào công t c gi o ục trẻ ph t triển m i mặt cho c c em.
u t ph t t những l
"Ngh thuật ây

o trên ch ng tôi đ ch n và nghiên cứu đ tài:

ng nhân vật trong truy n cổ An ersen".

2 L
Nội ung nghiên cứu của đ tài liên quan đ n h i ni m nhân vật cụ thể
là những nhân vật trong truy n ể An ersen.

đây ch ng tôi đặc i t quan tâm

đ n c c công trình nghiên cứu v nhân vật văn h c nhân vật trong truy n cổ
t ch và c c ài vi t v t c gi An ersen cùng th gi i nhân vật của ông.
cập đ n v n đ nhân vật trong t c ph m văn h c lẽ t t nhiên hông
thể hông nh c đ n c c v n đ l luận văn h c v nhân vật. Vi t v v n đ này
t c gi

oàn

ức Ph

ng trong ài vi t Nhân vật và tính cách đ nh nghĩa:

Nhân vật văn học là hiện tượng nghệ thuật mang tính ước lệ, đó không phải là
sự sao chụp đầy đủ mọi chi tiết biểu hiện của con người mà chỉ là sự thể hiện
con người qua những đặc điểm điển hình về tiểu sử, nghề nghiệp, tính cách. Và
2


cần chú ý thêm một điều, khái niệm nhân vật thường được quan niệm với một
phạm vi rộng hơn nhiều, đó không chỉ là con người, những con người có tên
hoặc không tên, được khắc họa sâu đậm hoặc chỉ thoáng qua trong tác phẩm,
mà còn có thể là những sự vật, loài vật khác ít nhiều mang bóng dáng, tính
cách, của con người, được dùng như những phương thức khác nhau để biểu hiện
con người. [

9]. Ngoài ra t c gi còn phân lo i nhân vật theo iểu nhân

vật ch nh nhân vật phụ nhân vật trung tâm

ét v vai trò của nhân vật trong t c

ph m) hay nhân vật ch nh i n ph n i n

ét v ph

quan h đ i v i l t ởng

hội của nhà văn).

ng i n h t t ởng v

cập đ n văn h c cổ và truy n

cổ t ch t c gi còn nh c đ n iểu nhân vật chức năng đ là nhân vật u t hi n
nhằm để th c hi n một chức năng nh t đ nh nào đ .
Kh i ni m nhân vật chức năng đ
sâu trong c c công trình của mình.

c nhi u nhà nghiên cứu tập trung đào

ầu tiên ph i ể đ n nhà nghiên cứu cổ t ch

ng ời Nga A.Propp. Trong công trình Cấu trúc truyện cổ tích
một s truy n cổ t ch thần ì và ti n hành so s nh v mặt đ tài.

ông đ ch n
ể làm đ

c

đi u này ông đ t ch ra những ộ phận t o thành của cổ t ch thần ì theo thủ
ph p riêng sau đ đem so s nh c c ộ phận t o thành đ . K t qu là ông c
đ

c hình th i h c tức là s miêu t truy n cổ t ch theo c c ộ phận c u thành

và theo m i quan h giữa c c ộ phận y v i nhau cũng nh đ i v i c i toàn thể.
T c gi Nguyễn
dân gian

uân

ức trong s ch Những vấn đề thi pháp văn học

cũng g i c c nhân vật trong truy n cổ t ch là nhân vật chức năng.

Đó là những nhân vật chưa bộc lộ tính cách rõ ràng, những nhân vật chưa có
nội tâm, thậm chí chưa chú ý tới ngoại hình, tên tuổi, nhân vật cổ tích ít hành
động theo suy nghĩ của mình mà hành động theo những chức năng mà cốt
truyện đã định sẵn. Nhân vật cổ tích thường là những nét nhân cách của một
tầng lớp xã hội chứ không phải của một người [

79]. T đ nh nghĩa này t c

gi đặt ra một v n đ quan tr ng đ là hi phân t ch một nhân vật cổ t ch ch ng
ta hông thể p ụng những ph

ng ph p nh

hi phân t ch một nhân vật của

văn h c vi t nhân vật t nh c ch. Nhân vật vi t đ

ộc lộ đầy đủ c t nh t nh

c ch ngo i hình nội tâm n là nhân vật của một t c ph m cụ thể còn nhân vật
3


cổ t ch thì hông. Trong ài vi t này t c gi cũng đ đ cập đ n công trình
Hình thái học của truyện cổ tích của A.Propp và trên c sở ti p thu những
thành qu nghiên cứu của Propp ông ti n hành h o s t nhân vật ở a

ng h c

nhau: nhân vật hành động trong c i huôn đ nh sẵn của c t truy n nhân vật c
những hành vi mang t nh chức năng và nhân vật chỉ giữ vai trò là một chức năng
ngh thuật. Và ông hẳng đ nh đây là một trong những đặc tr ng thi ph p nhân
vật của cổ t ch thần ì.
Những đi u này c thể p ụng vào vi c nghiên cứu th gi i nhân vật của
truy n ể An ersen. ởi lẽ những câu chuy n ể của An ersen luôn gần gũi v i
thi u nhi vì mang đậm màu s c cổ t ch cho ù những ý nghĩa sâu a h c của
n thì ng ời ta vẫn h n nhiên ch p nhận đ là truy n cổ t ch An ersen . H n
nữa tập truy n đầu tiên của ông đ

c u t

thiếu nhi” cho nên ch ng ta hông thể

n mang tên Truyện cổ tích cho

qua những nét đặc điểm thuần cổ t ch

trong truy n An ersen. Và trong qu trình ây
An ersen cũng đ t o nên một s l

ng th gi i nhân vật của mình

ng c c nhân vật thuộc th gi i thần tiên cổ

t ch v i những chức năng mà c c nhà nghiên cứu đ đ cập.
T c gi

ào Duy Hi p trong ài vi t Đọc Andersen đ nh n m nh đ n

sức h p ẫn của truy n ể An ersen thông qua một s ph

ng i n ngh thuật

trong thi ph p truy n ể nh nhân vật c t truy n gi ng ể…V nhân vật ông
đ ti n hành h o s t c c nhân vật mang mẫu g c của cổ t ch thông qua
chuy n tiêu iểu đ là Nữ chúa tuyết

Ip và cô bé Crixtin

hành và Ông già làm gì cũng đúng . Trong đ

n câu

Người bạn đồng

chức năng của nhân vật là

t

i n và h đ u ph i tr i qua th th ch. Còn tr i qua nh th nào là o mỗi s tr
gi p h nhau mỗi nhân vật h c nhau. Ông hẳng đ nh đây là nhân vật chức
năng c c nhân vật c những hằng s v chức năng và i n s v ph

ng ti n

th c hi n chức năng. Ngoài ra t c gi còn phân lo i c c c ch đặt tên cho nhân

vật của An ersen và th ng ê những nhân vật c tên g i gi ng nh cổ t ch. C c
nhân vật luôn hành động trong c c tình th t
c và l

ng ph n giữa giàu và nghèo độc

ng thi n ch nh và tà ngay thẳng và gian

thi u nhi chi m một s l

i. Ông còn nhận ra nhân vật

ng l n trong c c t c ph m của An ersen v i ch t th
4


của tuổi th r t đậm đặc trong những hình nh và gi ng ể. An ersen vi t cho
trẻ th nh ng tôn tr ng ch ng đ n mức ng ời l n cũng tìm th y đ
say mê trong đ .
đ

c mình và

ây ch nh là một thành công mà hông ph i ai cũng c thể c

c nh nhà ể chuy n thiên tài này.
V n đ nhân vật của An ersen cũng đ

c đ cập đ n trong ài vi t của

một s nhà nghiên cứu. T c gi Lê Th Thanh Tâm trong ài vi t Bi kịch hồn
nhiên trong truyện cổ Andersen ph t hi n nhân vật đ vật động vật r t gần gũi
v i ngụ ngôn nh ng c thêm màu s c của tiểu thuy t thể hi n ở ch t đời
th ờng. Nhân vật của An ersen nh một iểu mặt n

hành h

c trần thua

cuộc mà vẫn cứ là mặt n trò ch i của tuổi th . C c nhân vật v a là trò ch i của
l p v ngụ ngôn v a là th gi i của con ng ời th ờng nhật trùng h p v i m i
i n c của tiểu thuy t hi n đ i. T c gi

hẳng đ nh An ersen đ thi t

gi i nhân vật và tình hu ng trong c m hứng sâu
R t nhi u nhà nghiên cứu đ
hi vi t v ông. Nhà nghiên cứu

n v tình đời tình ng ời.

ành cho An ersen những tình c m t t đ p
ỗ

ức Dục trong ài vi t Truyện Andersen

hẳng đ nh trong mỗi con ng ời luôn t n t i những
chỉ cần c một s

ức t

i đ p của tuổi th

h i g i thì đứa trẻ trong mỗi con ng ời sẽ thức gi c. Và

An ersen cùng v i những câu chuy n ể của mình đ làm đ
những độc gi yêu m n và say mê ông. C đ
giữ đ

c t m lòng và con m t trẻ th

của những vật nh

th

c đi u đ cho

c đi u đ là o An ersen su t đời

nên ông đ nhìn th y nghe th y h i thở

é tầm th ờng vô tri. An ersen còn là nhà th của những

ng ời nghèo hèn y u đu i những s phận

h t hủi những ẻ

u s …Thành

công của An ersen ch nh là vi c đ cao sức m nh của con ng ời của tr tu và

tình yêu. Ông ph n nh trung th c cuộc đời đầy i n c

và ông trở thành ni m

đam mê của c trẻ th và ng ời l n. Truy n của ông

a trên c sở của hi n

th c của t nhiên

nh t ởng t

đ tìm th y đ
th

c

hội
ng

t h p v i tài h c u và lăng

ng của th c t i nhìn th c t i ằng con m t của nhà

v i hi u quan s t tinh vi hi n th c g n v i tr t ởng t

Nh ng ù cho c t ởng t

ng. Ông

ng phong ph đ n đâu

ng m nh li t.

ù là nhân vật c đa

ng

phong ph đ n đâu chăng nữa thì An ersen vẫn đ cao sức m nh tr tu của con
5


ng ời. Hay n i c ch h c An ersen m

n chuy n vật m

n cổ t ch để n i

chuy n cuộc đời chuy n con ng ời.
T c gi Hà Minh

ức qua ài Truyện cổ của Hans Christian Andersen

cũng hẳng đ nh hông c s ngăn c ch l n giữa hi n th c và th gi i t ởng
t

ng

cm

giữa đời th ờng và chuy n thần ì thần tho i nên s l

vật của An ersen h phong ph .

đ

ch ng ta c thể th y đ

ng nhân

c m i quan h

hòa đ ng giữa con ng ời và thần linh con ng ời và loài vật c cây và t o nên
một th gi i nhân vật giàu c và mang t nh phổ i n rộng r i t vua ch a t
t

hoàng t

công ch a chàng hi p sĩ…đ n

c th giày v mục s

ng

cô g i

ng ời làm v ờn. Và đặc i t th gi i loài vật c cây cũng c ti ng n i ình đẳng
nh con ng ời. Vi c mở ra một th gi i nhân vật phong ph và đa
ch nh là ngu n tài li u tham h o qu

ng nh vậy

u đ i v i c c ài vi t v th gi i nhân

vật của An ersen.
Pau tôp

i v i những trang vi t đầy ch t th của mình trong Người kể

chuyện cổ tích’ đ miêu t l i cuộc gặp gỡ giữa mình v i An ersen vào đêm
gi ng sinh cu i cùng của th
Pau tôp

ỉ

I .

là cuộc gặp gỡ mộng trong đời th c

i hi y còn là một cậu é đ

cu n truy n ể của An ersen h p ẫn

t i mức hông còn thi t tha gì đ n cây thông s ng l p l nh trong ngày chào th
ỉ m i. Ông hiểu đ
đ

c tài năng.

c nguyên nhân nào hi n cho An ersen hình thành nên

là cuộc đời gặp nhi u đau hổ nh ng hông ao giờ hu t

phục cuộc đời ần hàn nh ng th mộng t l c tuổi th .
nhận m i thứ ù là nh
ằng tr t ởng t

còn là h năng thâu

é tầm th ờng nh t mà ng ời h c hông th y đ

c

ng ho ng đ t thâu t m trong cuộc s ng hàng trăm tiểu ti t và

tập h p ch ng l i ằng những câu chuy n chững ch c và thông minh. Ch nh vì
đi u đ mà An ersen đ

y cho con ng ời i t tin t ởng vào nh s ng tr

c

ng t i và của tr i tim con ng ời trên c i c. ài vi t của t c gi Pau t p i đ
t i hi n l i đ

c qu trình lao động cần cù s ng t o và h năng thiên tài của

một con ng ời vĩ đ i nh ng l i quen thuộc và gần gũi v i t t c mỗi ch ng ta.
L ch s c c công trình nghiên cứu v An ersen ch nh là ngu n tham h o
qu

u để ch ng tôi tham h o trong qua trình nghiên cứu của mình. C c nhà
6


nghiên cứu đ chỉ ra c c nguyên nhân hình thành tài năng của An ersen những
nét đặc s c v mặt nội ung và ngh thuật trong truy n ể của ông. Tuy nhiên
v phần th gi i nhân vật c c ài vi t chỉ đ a ra những ý i n h i qu t trong
những ình luận đ nh gi tổng h p v t c gi mà ch a c một ài vi t cụ thể.
Ch nh vì vậy ở đ tài nghiên cứu này trên c sở ti p thu h c h i và ph t hi n ra
những nét h c i t ch ng tôi mong sẽ đ ng g p thêm đ

c những ý i n m i

v t c gi An ersen đặc i t là v th gi i nhân vật vô cùng phong ph và đa
ng qua những chuy n ể của ông để r i t đ

ti n gần h n đ n v i ông nhà

văn thiên tài của toàn nhân lo i.
3 Đ
31 Đ
it

ng nghiên cứu của đ tài: Ngh thuật ây

ng nhân vật trong

truy n cổ An ersen.
3.2. P

Trong ph m vi đ tài ch ng tôi tập trung nghiên cứu v th gi i nhân vật
truy n cổ An ersen.
Truy n cổ An ersen

tài gi i h n ở những truy n ể của ông và h o s t ở tập
o Nguyễn Văn H i và Vũ Minh Toàn

ch N

Văn

h c-2016).
4 P
ể th c hi n đ tài này ch ng tôi s

ụng những ph

ng ph p nghiên

cứu sau đây:
- Ph
đ nh đ

ng ph p l ch s chức năng: Ph

c những y u t t nhiên

hội l ch s

ng ph p này gi p ch ng tôi

tâm l … đ

c

nh h ởng đ n t nh

c ch và tài năng của An ersen.
- Ph

ng ph p h th ng gi p ch ng tôi c c i nhìn ao qu t v h th ng

t c ph m cũng nh c c ài nghiên cứu v t c gi An ersen và c c t c ph m của
ông.
- Ph

ng ph p th ng ê gi p ch ng tôi phân loai h th ng nhân vật của

Andersen.

7


- Ph

ng ph p phân t ch - tổng h p gi p ch ng tôi th y đ

của c c nhân vật t đ tổng h p
thuật ây

h i qu t và đ a ra

c đặc điểm

t luận chung v ngh

ng nhân vật

- Ph

ng ph p so s nh: So s nh t c ph m của An ersen v i c c truy n cổ

t ch h c để tìm ra những điểm t

ng đ ng và h c i t mang

u n riêng của

t c gi .
5 Đ

i
- V mặt l luận chỉ ra những nét đặc s c trong ngh thuật ây

ng nhân

vật mang c t nh riêng của An ersen ao g m quan ni m ngh thuật của t c gi
v con ng ời t nh c ch nhân vật và ngh thuật miêu t nhân vật. Qua đ c m
nhân đ

c sức h p ẫn c ở t nh huy n tho i và màu s c hi n th c trong truy n

Andersen.
- V mặt th c tiễn đ tài là ngu n tài li u tham h o quý cho sinh viên
h c tập nghiên cứu và gi p cho gi o viên Tiểu h c vận ụng vào gi ng

y.

6 C
Ngoài phần Mở đầu K t luận và Tài li u tham h o Nội ung ch nh của
đ tài g m a ch

t

ng:

C

1: A

C

2: T

C

3: M

–
ậ

ổA
ậ

ổA

8

ự

ậ


B N I DUNG
CHƯƠNG 1: ANDERSEN – NGƯỜI KỂ CHUYỆN THIÊN TÀI
11 V

é

đ tn

c

an M ch ng ời ta g i ông là ng ời ể chuy n cổ t ch còn

ông t nhận mình gi ng nh ng ời ân mi n n i đục vào v ch đ những ậc
thang để chậm ch p và h nh c tìm l y một chỗ đứng của mình trong văn
h c . Ông ch nh là thiên tài ể chuy n cổ t ch: Hans Christian An ersen
An ersen sinh ra ở Odense, an M ch vào ngày 2 tháng 4 năm 1805. Cha
của ông là một th đ ng giày và m ông là một ng ời nghi n r

u. Cha của

An ersen luôn tin rằng ông c thể c m i quan h v i òng õi quý tộc và theo
nh một nhà thông th i ở Hans Christian An ersen Center

à nội của ông t ng

n i rằng gia đình của h t ng là thuộc giai c p trên trong

hội. Tuy nhiên

những cuộc nghiên cứu chứng t rằng những câu chuy n trên là vô căn cứ. Gia
đình ông c những m i liên h v i quý tộc

an M ch nh ng đ chỉ là quan h

v công vi c.
Năm 1816 cha ông qua đời và cậu é ph i t đi i m s ng. Ông làm th
h c

t v i và c th may sau đ thì vào làm trong nhà m y thu c l . Năm

tuổi An ersen chuyển t i Copenhagen tìm vi c làm iễn viên trong c c nhà h t.
Ông c ch t gi ng cao và đ đ
nghi p này

t n p vào Nhà h t Hoàng gia an M ch. S

t th c nhanh ch ng hi ông vỡ gi ng. Một ng ời

ông làm th . T đ
tình gặp đ

c

huyên

An ersen chuyển hẳn sang vi t văn. May m n ông đ vô

c vua Fre eri VI của an M ch. Nhà vua r t th ch cậu é ỳ l này

và đ g i ông vào một tr ờng h c La tinh ở Slagelse. Tr
tr ờng h c An ersen đ thành công trong vi c u t

c hi đ

c nhận vào

n câu chuy n đầu tiên của

ng ma ở ngôi mộ Palnato e) vào năm

ông - The Ghost at Palnatoke's Grave

8 . Mặc ù là một h c sinh chậm ti n c lẽ là hông h c đ
th ch th

nđ

v i vi c h c An ersen h c ở c

c) và hông

Slagelse và ở một tr ờng

ở Helsingor cho t i năm 8 7. Sau này An ersen đ t những năm t i Slagelse
và Helsingor là những năm đen t i nh t trong cuộc đời vì
t i nhà ng ời thầy và vì ở cùng c c

hành h

n cùng l p l n tuổi h n.
9

hi s ng tr


Năm 1829 nhà h t

ch hoàng gia đ

iễn vở nh c

ch Kjærlighed paa

Nicolai Taarn eller Hvad siger Parterret Tình yêu ở th p nhà thờ th nh
Nicolas) của An ersen. Những năm ti p theo ông l i ti p tục thành công v i c c
vở

iễn và câu chuy n của mình. Ông đ

qua ức, Thụy Sĩ, Pháp, Ý... nh ng vẫn giữ đ

đi chu

u

h p châu Âu,

c ni m đam mê văn h c trong

su t cuộc đời mình. Năm 1831 nhi u t c ph m tiểu thuy t của ông đ đ
hành. Khi đi chu u An ersen đ gặp đ

c r t nhi u ng ời nổi ti ng đ

c ph t
ng thời

nh Victor Hugo, Heinrich Heine, Honoré de Balzac, Alexandre Dumas cha và
c nhà văn Charles Dickens..
Mang trong mình

òng m u ân đen nh ng ông l i r t t hào v s gần

gũi của mình v i những ng ời nghèo h . Ông đ l n lên trong c nh ần hàn
cay đ ng nh ng ông nổi ti ng là ng ời thông minh hi u h c. Ông đ c một
cuộc đời s ng t o vĩ đ i: nhà tiểu thuy t nhà vi t

ch nhà th

u

… nh ng

nổi ật nh t vẫn là truy n. M i ng ời đ u i t đ n tài năng của ông là những
ho truy n o ông ể truy n cổ t ch của ông ộc lộ một h năng ì l của tr
t ởng t

ng n mang vẻ đ p

u àng thanh hi t t lòng t t ì i u n trong

những gi ng văn h m hỉnh hi n t . T
ngay lập tức An ersen c thể v
t ởng t

é mỗi hi nghe ng ời l n ể chuy n thì

ể l i và i n h a những câu chuy n đ theo tr

ng của riêng mình. M i ng ời đ

Th gi i ung quanh

inh ng c và g i ông là phù thủy .

c vào truyển ể của ông thật sinh động t một chi c l

r i một con i n tha m i một con chim gõ i n… đ u i t n i năng đi l i c

h n thậm ch c chi c ình m c c n cũng trở thanh câu chuy n say đ m lòng
ng ời. C thể n i tr t ởng t ởng của ông h c ai s nh nổi. Nhờ tr t ởng
t

ng phong ph

ì i u ông đ s ng t o ra những câu chuy n h p ẫn c ý

nghĩa sâu a và sức h t tuy t vời. C c t c ph m của ông đ mở ra một h

ng đi

m i v c nội ung lẫn thể văn ởi vì ông là một nhà c i c ch th c s trong
ph

ng ph p ể chuy n. An ersen hông vi t gì h c ngoài vi t cho thi u nhi

ngay c

hi

ng truy n đời mình ông cũng vi t nh một câu chuy n cổ t ch

trong câu chuy n cổ t ch v cuộc đời tôi . Nh ng ẫu chỉ vi t cho thi u nhi thì
ông vẫn chứng minh sức h p ẫn tuy t đ i trên t t c c c huy n tho i cổ t ch
10


dân gian... Các câu chuy n của ông hông chỉ h p ẫn đ i v i trẻ em mà còn
h p ẫn v i c ng ời l n. i u đ c đ

những c m

c là o câu chuy n của ông đ

a vào

c và ý t ởng ngoài tầm hiểu i t tức thời của c c em trong hi

những y u t này vẫn còn nằm trong tầm nhìn của l p thi u niên. An ersen đ
héo léo ph i h p h năng ể chuy n t nhiên và tr t ởng t ởng

i ào

t

ngờ ngay trong những s vi c ình th ờng hằng ngày để đ a ch ng ta vào th
gi i thần tho i đầy ch t th và gi i quy t những quan ni m nhân sinh ti n ộ.
Pautôp i đ

nhận

ét: "Trong mỗi truy n cổ t ch cho trẻ em của

An ersen còn c một truy n cổ t ch h c mà chỉ ng ời l n m i c thể tìm hiểu
h t ý nghĩa của n ". [7 98]
Truy n của An ersen c nhi u s c th i đa

ng phong ph thể hi n qua

nhi u g c độ h c nhau mà th c ra nét thi v là một đặc tr ng l n của văn phong

An ersen.

a s độc gi đ c truy n của ông chủ y u là c c câu chuy n v tình

yêu con ng ời cuộc s ng hằng ngày... những câu chuy n này của ông đem l i
cho ng ời đ c một nỗi u n man m c v lẽ vô th ờng của t o vật của i p
ng ời nh ng đ ng thời cũng ca ng i c i đ p của cuộc s ng và của nhân văn đ
ch nh là quan điểm chủ đ o trong c c t c ph m của ông.
V i

t ph p của An ersen v a trào lộng v a trữ tình v a l ng m n v a

hi n th c truy n của An ersen đ đ cập đ n những v n đ của cuộc s ng. u t
thân t tầng l p lao động nghèo hổ l i ph i t lập t r t s m ông hiểu rõ cuộc
s ng v t v cay đ ng của ng ời ân lao động đặc i t là c m thông th
những em é m côi

t h nh Cô é

ng yêu

n iêm Mụ y h h ng...). Ông ca ng i

lòng ũng c m và h năng đ u tranh iên trì của con ng ời ch ng l i c i
c i c trong cuộc s ng

u

à ch a tuy t Nữ thần ăng gi ...). Ông nhìn th y

những ph m ch t t t đ p và h năng tuy t vời của ng ời lao động. H là những
ng ời tuy nghèo hổ nh ng l i giàu lòng yêu th
yêu cao c

Nàng tiên ca

ầy chim thiên nga Chim ho mi). Ông cũng l n

ti ng phê ph n những th i h tật
vua quan

t tài ngu

ng và sẵn sàng hi sinh vì tình

u của m i tầng l p

t và h m hĩnh

hội đặc i t là

ộ quần o m i của th

11

ng đ ...).

n

1.2. N ữ
ả
an M ch nằm ở

ở
ă
A
c Âu một vùng đ t l nh lẽo hi n cho con ng ời ễ

c m th y cô đ n. Tuy nhiên

an M ch t ch u rét h n l i nh h ởng t đ i

ng. An ersen sinh ra t i thành ph O ense một thành ph nằm trong thung
lũng giữa những qu đ i th p trên đ o Fiun. Những thung lũng đ hầu nh
quanh năm s

ng mù l n qu t còn trên đỉnh những qu đ i l i nở hoa th ch

th o. Pau tôp

i đ v O ense nh một thành ph đ ch i của trẻ con ằng gỗ

s i đen. ởi vì n i đây nổi ti ng v i ngh ch m gỗ. Những ng ời th lành ngh
đ ch m trổ một àn thờ đ sộ cho th nh đ ờng O ense và làm những pho
t

ng l n để trang tr cho mũi của những con tàu u m rong ruổi h p đ i
ng. Ch nh c i thành ph đ ch i y ph i chăng đ hun đ c cho tâm h n th

trẻ của An ersen tr t ởng t

ng phong ph

ay ổng v những đi u ì i u để

ông s ng t o nên nhi u i t t c?
tn

c an M ch v i những r ng ẻ gai những ao h n i non h i đ o

và iển c v i s

ng mù

ăng tuy t đ gi p An ersen t o nên một th gi i thiên

nhiên sinh động đầy màu s c thiên nhiên h n l c nào h t trở thành con ng ời
thành nhân vật trong c c câu chuy n ể của ông v i đầy đủ những hỉ nộ

i

của cuộc đời. Trong r t nhi u câu chuy n của mình An ersen đ tập trung miêu
t tỉ mỉ c nh thiên nhiên và thiên nhiên ch nh là
con ng ời u t hi n. H g n

c chu n

là c i c cho

trong thiên nhiên hông thể t ch rời.

An rsen l n lên trong một gia đình lao động nghèo hổ thuộc l p ng ời
iđ y

hội. Ông hông đ

hay theo à nội đ n

c nuôi

ỡng chu đ o. T nh

cậu é An ersen

nh vi n để chăm s c m nh v ờn hoa n i đ . à nội v n là

ng ời c tài ể chuy n và

a chuy n. Thêm vào đ là những câu chuy n hông

đầu hông đuôi của c c à l o l n th n trong vi n. Th nh ng ch ng y cũng đủ
cho ông ngu n v n văn ch

ng

t tận để s ng t o. Ng ời

hi n lành và t n i của An ersen l i luôn mong

làm th giày v n

c con trai c đ

ct

ng lai

n l n. Ông đ làm cho An ersen những m n đ ch i đ p và đ c cho nghe
những câu chuy n những vở

ch nổi ti ng. Cùng v i những huy n tho i những

12


lễ hội phong ph của quê h

ng đ đem đ n cho An ersen tr t ởng t

ng ay

ổng phong ph .
Vào những năm 0 của th

ỉ

I

n n văn h a ngh thuật

c vào thời ì hoàng im gi t chủ nghĩa cổ điển h

an M ch

ng theo chủ nghĩa l ng

m n đang ph t triển m nh mẽ ở Châu Âu. An ersen đ ch u nh h ởng l n t
c c th h đi tr

c nh nhà th

.S.Ingemann 789-1862), A.Ochoehlenslhager

(1779-1850), N.Grudtvig (1783- 87 ) …
Không

ng l i trong ph m vi

an M ch trong su t 70 năm của cuộc

đời An ersen đ t ng u l ch 9 lần ra n
Tây

an Nha

c ngoài nh

ào Nha đ n tận Trung Cận

những chuy n đi thật cần thi t đ i v i ông
hứng m i

ức Anh Ý Thụy Sĩ

ông…Ông t ng n i rằng

hông ph i là để t o ngu n c m

ởi ngu n m ch h phong ph mà cuộc s ng ng n ngủi sẽ làm hô

c n mà c t để t o cho ông một ý t ởng một hình thức m nh mẽ và m i l trong
một hung c nh ch a quen i t. Những chuy n đi v i những lần gặp gỡ c c nhà
văn nhà t t ởng vĩ đ i nh Henri Heine
hay Lamartine

797-1856), V.Huygo(1802-1885),

alzac A.Dumas… đ gi p cho ông mở rộng tầm m t và ch nh

vì vậy t c ph m của ông c s pha trộn của c văn h a an M ch văn h a

c

Âu và c văn h a Châu Âu.
c nổi ti ng và tôn vinh nh một công ân anh

h p Châu Âu

nh ng trong tâm h n An ersen vẫn mang một đi u u n một nỗi u n cô đ n

man m c tri n miên . i u đ

t ngu n t nỗi u n gia đình đ n giai c p u t

thân mà An ersen luôn mặc c m. Cho nên An ersen đ t o nên một th gi i
nhân vật v i đầy đủ c c tầng l p ng ời trong
đ n cho h ni m m

hội và ao giờ ông cũng mang

c l c quan của cuộc s ng. Vì th mà truy n của ông

hông chỉ mang nặng ch t t truy n của riêng ông mà là
những ai còn
Lẽ đ

t h nh nh ng luôn hao h t đ

p của t t c

n lên trong cuộc đời.

ng nhiên đi u quan tr ng nh t t o nên thiên tài An ersen ch nh là

h năng thiên

m của ông. Và tài năng y tr i qua ao nhiêu thời gian

nhiêu th th ch vẫn luôn là
thi n và

cv

ng

c mong h

n đ ng hành tin cậy cho

t cứ những ai yêu c i

ng t i Chân Thi n Mĩ trong cuộc đời này.
13

ao


Kh c v i truy n cổ t ch ân gian truy n cổ t ch nhà văn ghi nhận những
u n riêng trong s s ng t o của t ng t c gi . ên c nh Perrault của Ph p anh
em Grim của

ức hay c c t c gi của Nga Vi t Nam…An ersen là nhà ể

chuy n cổ t ch thiên tài v i những đặc tr ng r t riêng. Sức s ng của c c t c
ph m t tài năng s ng t o của ông mà hình thành nên lẽ đ

ng nhiên hông ao

giờ phai nh t trong tim mỗi ng ời đ c qua ao th h .
13 N

ậ
Toàn ộ t c ph m của An ersen đ
nhau nh : tiểu thuy t th

tùy

t

s

ò
c u t
nhật

A
n g m nhi u thể lo i h c
ch…Riêng phần truy n ể

chi m v tr quan tr ng đ làm nên tên tuổi của An ersen trên h p th gi i.
Th c t cho th y rằng tên g i Truyện cổ tích Andersen nh
ch ng ta vẫn hay ùng chỉ là một c ch g i

a nay

a theo những đặc tr ng truy n ể

của ông. ởi ên c nh những câu chuy n ch t c theo môtip cổ t ch ông còn c
r t nhi u c c t c ph m theo thể lo i ngụ ngôn tiểu thuy t…
Trong s c c truy n ể c

ho ng

% s truy n đ

c mở đầu theo

môt p ngày xửa ngày xưa nh c c câu chuy n cổ t ch ân gian của r t nhi u
n

c trên th gi i. ởi lẽ ông vi t những câu chuy n đ để ành cho trẻ em cho

nên c ch t o một hông gian quen thuộc v i những qui c ch thân thuộc thì còn
gì th ch h p h n? Kh o s t một s truy n của ông ch ng ta c thể th y c ch mở
đầu quen thuộc này: Ngày xưa, có một lão lái buôn giàu có đến nỗi có thể lấy
bạc ra lát kín cả khu phố lão ở… Chi c hòm ay) Ngày xưa, có một vị hoàng
đế thích quần áo mới đến nỗi có bao nhiêu tiền của đều tiêu pha vào việc may
mặc hết…

ộ quần o m i của hoàng đ )

Ngày xưa, có một hoàng tử rất

nghèo chỉ có một giang sơn chật hẹp… Anh chàng chăn l n). Những c ch mở
đầu nh th này sẽ ẫn

t ng ời đ c vào một hông gian quen thuộc đầy c m

tình để con ng ời c thể chiêm nghi m
T

ng t

An ersen cũng c những c ch

nghĩa là ng ời t t ng ời
c t t nhiên sẽ
của mình một

cm

p ức

hoài

o…

t th c truy n đậm ch t cổ t ch

t công thì cu i cùng sẽ c h nh ph c và ẻ

tr ng tr . Kh o s t cho th y ông đ

ành cho nhi u câu chuy n

t th c viên m n nh truy n cổ t ch th
14

ng đem đ n. Truy n

Ông già làm gì cũng đúng g i liên t ởng v
truy n Người bạn đồng hành
cu i cùng đ đ
và đ

iểu truy n chàng ng c gặp may

ể v cuộc phiêu l u của Giăng lòng t t của anh

c đ n đ p ứng đ ng Giăng trở thành vua giàu c

quy n l c

c v nh ý. Nh là m n quà ành tặng cho mỗi độc gi mỗi câu chuy n

cổ t ch nh vậy sẽ đem đ n cho ng ời đ c c m gi c ình yên thanh th n nh t là
v i độc gi nh tuổi sẽ t o
Th nh ng n u chỉ

ng thêm cho c c em ni m tin yêu ở cuộc s ng này.
ng l i ở đ thì tên tuổi An ersen cũng sẽ chìm hu t

trong r t nhi u những tên tuổi h c v i hàng nghìn câu chuyên cổ t ch trên h p
th gi i. i u đặc i t hi n cho tên tuổi An ersen nổi ật trên văn đàn là ở chỗ
ông đ

héo léo c những s ng t o cho riêng mình. C c nhà nghiên cứu đ m t

nhi u công sức hi
hi u t

c đ nh thể lo i cho c c t c ph m của An ersen. Năm 8

n những truy n ể đầu tiên ông đ g i là Eventyr cho trẻ em

Eventyr là ti ng

an M ch ti ng Anh c nghĩa là fairy tale ti ng Ph p đ

c

ch là conte e fees mà nhà nghiên cứu Nhật Chiêu đ g i r t hay là huyền
truyện

những truy n ng n ành cho

t cứ ai a short fantastic story for any

age of reader).
Song song v i những truy n h
còn c hàng lo t truy n h

ng v những độc gi nh tuổi An ersen

ng v rộng r i công ch ng nhi u truy n của ông n u

t ch riêng ra c thể thành một truy n ng n c gi tr độc đ o. Cho nên các nhà
nghiên cứu văn h c ân gian hông nhìn An ersen nh là một Perrault hay
Grim của an M ch ông hầu nh nằm ngoài ph m vi quan tâm của h . Còn đ i
v i c c nhà nghiên cứu văn h c vi t thì An ersen cũng hông nằm trong anh

s ch những cây

t truy n ng n chuyên nghi p. Tuy nhiên đi u đ càng làm cho

tên tuổi của ông thêm nhi u vinh
An ersen

ông đ

c đ nh cho mình một v tr riêng.

c vào văn đàn v i thiên chức để tôn vinh cuộc s ng tôn

vinh c i đ p. Ông say mê những gì đem đ n cho th gi i c i đ p và s cứu rỗi.
Ông hông thể hông nh c t i c i c c i
chỉ là

u a…nh ng t t c những đi u y

c n n để tôn vinh những gì là c i đ p vĩnh hằng. Thêm vào đ

đ iv i

An ersen ông đ gi i ph ng c c mô t p huy n tho i trong inh th nh thần
tho i cổ t ch đ a ch ng v

t qua những gi i h n của t n ng ỡng để t i t o trên
15

một ình i n th m mĩ m i. Con quỉ trong truy n của An ersen c thể li u ch t
ông vào đ m ch y để cứu một tập th

Con quỉ và c a hàng t p h a) thần Ch t

trở thành ng ời chăm s c linh h n con ng ời tr

c hi tiễn đ a h v thiên

đ ờng Chuy n v một ng ời m ). Quan ni m ngh thuật của An ersen r t đỗi
đ n gi n nh ng chứa đ ng r t nhi u thi v v i ông con ng ời chỉ c thể hòa h p
v i thiên nhiên m nh mẽ trong thiên nhiên. Ngh thuật ph n nh cuộc s ng
ch nh vì vậy ngh thuật đ p nh t ngh thuật đ ch th c vẫn là cuộc s ng. Con
chim h a mi gi

ù h t hay đ n đâu chăng nữa thì cũng hông thể giữ m i ti ng

h t trong trẻo nh con chim h a mi thật con chim nh

é của đ t trời t

o ao

la Con chim h a mi).
An ersen

t c u c c truy n ể của mình theo l i

t c u ân gian tuân

theo logic nhân qu . Tuy nhiên c c s ng t c truy n mi ng th ờng đ
một c ch ng n g n đ n gi n h n. Truy n của An ersen th ờng đ
theo l i

t c u ài. C

c tổ chức
c ây

hi ông đi vào đ là một câu chuy n h c nh ng toàn

ộ iễn i n l i là những câu chuy n t ởng ch ng nh

hông đi vào v n đ

ch nh vậy mà cu i cùng l i nổi ật ý nghĩa của câu chuy n mà t c gi
cần ể
v

ng

hông

hông cần ph i ình ét. Câu chuy n Dòng họ nhà chị vịt Meg là một

ụ điển hình. Câu chuy n v s ph t triển h ng th nh đ n suy vong của một
òng h

cuộc đời của một thi u nữ inh đ p c ngh l c nh ng hông h nh

ph c trong cuộc đời đ

c t i hi n lên trong qu

hứ mà hi n t i chỉ còn là một

hu nhà đổ n t làm chu ng cho v t ở. Lẽ h ng ph trong cuộc đời và s l ng
quên của hi n t i đ i v i qu

hứ thật chua

t i t ao nhiêu. An ersen cho

u t hi n trong t c ph m của mình r t nhi u những nhân vật ình ân ông cho
h những

t th c hông c hậu ông đặt vào truy n những lời t s

l thi t tha ch y

những tri t

ng. Ch nh vì vậy ng ời đ c th ởng thức truy n của ông nh

những l t c t của cuộc s ng chân thật đ y nh ng vẫn hông ém phần mộng
m

thi v .
V c ch mở đầu phần nhi u c c s ng t c của An ersen c mở đầu theo

một phong c ch riêng

hông nh cổ t ch.

c ch mở đầu truy n của ông nh sau:
16

đây tôi t m thời phân lo i một s


- Câu chuy n mở đầu bằng s hi n di n tr c ti p của cái tôi tác gi : Các
bạn hãy chú ý, tôi bắt đầu kể…
-M

à ch a Tuy t)

n lời của một nhân vật để ể l i câu chuy n mà nhân vật t ng tr i

qua hoặc chứng i n: Bác kể cho các cháu nghe một chuyện bác được nghe từ
nhỏ… Ông già làm gì cũng đ ng)
- Mở đầu ằng c ch n i c t nh ch t n a vời: Câu chuyện này gồm có hai
phần, phần đầu có thể lặng lẽ lướt qua… Một chuy n đau lòng)
- Mở đầu ằng c ch g i mở: Câu chuyện này xảy ra lâu lắm rồi, chính vì
vậy càng phải nên kể lại kẻo mọi người quên mất… Chim h a mi)
- Mở đầu ằng lời hẳng đ nh: Bây giời chúng sắp sửa xem chuyện gì đã
xảy đến với họ, vì đây là một chuyện có thật… Cu nh n và cu con)
- Mở đầu ằng c ch n i gi n
chuyện nhỏ này…

ng n g n: Các bạn hãy lắng nghe câu

ông c c tr ng)..

Mỗi c ch mở đầu h c nhau đ u t o nên một

u n riêng và đi u đặc

i t là t o nên một phong c ch r t riêng của An ersen mà ng ời đ c hông thể
nhầm lẫn v i

t cứ ai.

ên c nh đ
t c ph m

ở phần

t th c truy n An ersen cũng đ c phần l n c c

t th c hông c hậu.

ởi lẽ trong th c t

thi n cũng chi n th ng và c i c

hông ph i l c nào c i

tiêu i t. Ông h i g i lòng h

ng thi n

trong mỗi con ng ời ằng c ch đ cao lòng nhân i n i lên ti ng n i của l

ng

tâm con ng ời. Ngay c nhân vật

ng

u a độc c nh t vẫn c những ph t h

thi n t t đ p và những nhân vật l

ng thi n vẫn c c c th i h tật

u riêng.

Cho nên đi u quan tr ng hông ph i là thi n hay c chi n th ng mà quan tr ng
là con ng ời ta ph i làm sao càng ngày càng t i gần c i thi n và rời a c i c.
C i thi n c thể

tiêu i t nh ng là

c chu n

cho những đi u t t đ p h n

sau đ ra đời.
Truy n của An ersen

hông qu

a rời v i hi n th c

Truyện phiêu lưu kỳ diệu nhất cũng từ thực tại mà ra . [ 0
c

a

s ngăn c ch giữa hi n th c và

17

cm

ởi theo ông
]. Ông đ t ng

giữa th gi i thần ì v i


cuộc s ng hi n t i. T t c những hình t

ng trong t c ph m đ u u t ph t t

cuộc s ng và cu i cùng quay trở v phục vụ ch nh cuộc s ng.
V is

t h p giữa tình c m và tri t l An ersen đ đem đ n cho i t

bao th h ng ời đ c trên h p th gi i những gi c m cao đ p những ài h c
gi n

nh ng sâu s c trong qu trình hoàn thi n nhân c ch con ng ời mình. Con

ng ời theo An ersen ph i i t làm chủ

n thân ph i hiểu đ

c v tr của mình

ph i làm tròn tr ch nhi m mà cuộc đời giao ph . Th nh ng những tri t l đ
hông ph i nh một thứ tri t h c tr u t

ng hô han. An ersen c thể gởi g m

qua một câu chuy n đ p nh một ài th v i c nh thiên nhiên th mộng qua
những lời tâm s

ặn ò thi t tha qua s phê ph n châm i m…Cho nên th

h độc gi l n tuổi vẫn th ch đ c truy n cổ An ersen

ởi h vẫn tìm th y ở đ

những đi u để răn mình nh ng hông gi o đi u hô han mà chân tình nh
nhàng thâm th y…
Những câu chuy n của An ersen đ làm đ
m i đ là tìm ra con đ ờng liên
nít

c vi c mà ông hằng mong

t m i tr i tim. Không còn là chuyện con

hông ph i là chuy n của ứ sở

c Âu a ôi mà đ là chuy n của con

ng ời của mỗi ch ng ta. Và ch nh đi u đ đ đ a tên tuổi của ông lên một v tr
đặc i t trên văn đàn th gi i.
1 4 Đặ

ổ

ă

141 K
Nga c c nhà văn h c ân gian đ u th ng nh t s
truyện cổ tích văn học literaturnaia

ụng thuật ngữ

a a). Truy n cổ t ch của L. Tôn tôi

truy n cổ t ch của A. Pus in... thuộc lo i này và để phân i t v i truyện cổ tích
dân gian narotnaia
Nam l i s

a a). Còn gi i nghiên cứu ngữ văn và fol lore h c Vi t

ụng nhi u thuật ngữ h c nhau để chỉ thể lo i này. Trên tuần

Văn ngh s

năm 98

Ph m Hổ t c gi Thu Th o s

o

hi đ nh gi tập Chuyện hoa chuyện quả” của
ụng thuật ngữ cổ tích mới : Với thể loại truyện

cổ tích mới này, Phạm Hổ đã đạt tới yêu cầu khắt khe của sáng tác cho thiếu
nhi, đó là việc bồi bổ xúc cảm, sự phát triển của năng lực tưởng tượng, liên
tưởng .[

].
18


Nhận ét v s ng t c của nhà văn Ph m Hổ nhà nghiên cứu Vân Thanh
cũng s

ụng h i ni m truyện cổ tích mới: Với thơ, anh thường qua thiên

nhiên, qua cuộc sống bình thường để làm nổi bật lên vẻ đẹp của con người và
qua văn xuôi, anh lại đi sâu vào cổ tích, truyền thuyết cho các em biết được vẻ
đẹp của người Việt Nam, ca ngợi những đức tính Việt Nam. Trước hết về cổ tích,

Phạm Hổ đã mạnh dạn sáng tác truyện cổ tích mới cho các em". [9,48]. Còn
nhà nghiên cứu Chu uân Diên thì g i đây là truyện cổ tích của văn học thành
văn. Ông còn gi i th ch rõ thêm: tức là sáng tạo của cá nhân nhà văn và được
cố định hóa bằng ngôn ngữ viết. [

].

Tùy t ng nhà nghiên cứu mà thuật ngữ đ

cs

ụng h c nhau: truyện

cổ tích mới, truyện cổ tích văn học, truyện cổ tích thành văn, truyện cổ tích của
nhà văn... Rõ ràng là v n đ
cứu vẫn ch a c đ

c đ nh thể lo i này cho đ n nay trong gi i nghiên

c một h i ni m th ng nh t.

Trong hi chờ đ i c c nhà hoa h c đ a ra đ
h n g i đ ng và lột t đ

c

c một thuật ngữ ch nh

n ch t của thể lo i này ch ng tôi s

c

ụng thuật

ngữ truyện cổ tích của nhà văn v i quan ni m đây là một thể lo i thuộc s ng t c
văn h c vi t và phân i t v i truy n cổ t ch ân gian ở đặc tr ng thi ph p của
nó. Truyện cổ tích của nhà văn là c c câu chuy n thần tiên của c c t c gi cụ
thể đây là thể lo i ph n nh rõ nh t m i quan h giữa văn h c ân gian và văn
h c vi t.
1.4.2. Đặ
Truy n cổ t ch ân gian và truy n cổ t ch đ

c s ng t o ởi c c nhà văn là

những thể lo i v i đầy đủ c c đặc tr ng của n . Truy n cổ t ch ân gian là một
trong những thể lo i văn uôi thể hi n quan ni m của con ng ời v thiên nhiên
v th gi i ung quanh mình nh ng l i hông ph i iểu hi n nhận thức và s
s ng t o ngh thuật một c ch c ý thức

hông c ph m trù th gi i quan mà chỉ

c ph m trù th m mĩ. Th gi i trong truy n cổ t ch ân gian đ là th gi i của
những con ng ời ình th ờng thể hi n mình thông qua những hành động phi
th ờng

iễn ra trong những hoàn c nh đặc i t.

đ

loài vật mang ph m ch t

của con ng ời nhân vật là những sinh vật thần ì những đ vật c phép nhi m
19


màu ho t động. H c u là một trong những đặc tr ng c

n của truy n cổ t ch

dân gian.
Trong truy n cổ t ch ân gian vi c mô t nhân vật th ờng theo huynh
h

ng nội ung c sẵn

h a

hông qua c t nh h a mà theo con đ ờng tr u t

ng

h i qu t h a. Nhân vật trong truy n cổ t ch ân gian mang đặc điểm tâm l

và h c h a chân ung ng n g n đ

c ây

ng chủ y u qua con đ ờng đ i

tho i và hành động. Do vậy hành động là quy luật ây

ng c t truy n của

truy n cổ t ch ân gian. Vi c đặt nhân vật vào hoàn c nh c t nh ch t hoang
đ ờng để nhân vật th c hi n mục đ ch ằng hành động của mình đ ng vai trò
quan tr ng trong truy n cổ t ch ân gian. Trong
nào những

c ngoặt

t ì truy n cổ t ch ân gian

t ngờ của c t truy n ao giờ cũng c ý nghĩa đặc i t

cho s ph t triển hành động của c t truy n.
Truy n cổ t ch ân gian là những t c ph m th ờng ằng văn uôi truy n
mi ng h c u v i hình nh ì vĩ c c u tr c

t c u truy n ổn đ nh và h

ng

đ n ng ời nghe ằng hình thức ể chuy n.
Vậy truy n cổ t ch của nhà văn h c truy n cổ t ch ân gian nh th nào?
Nh ch ng ta đ

i t truy n cổ t ch ân gian v n l u truy n ằng hình thức

truy n mi ng v sau đ

c ghi chép l i. Vi c truy n cổ t ch ân gian đ

thuật l i và ghi chép l i là

t qu của s

c ểl i

âm nhập của văn h c vi t của s ng

t o c nhân vào lĩnh v c ngh thuật mang t nh tập thể. Trong qu trình ghi chép
này làm u t hi n một s
thuật l i

huynh h

ng. Thứ nh t một s t c gi trong hi

ể l i đ nh n m nh đ n ý nghĩa t t ởng của truy n cổ t ch một s

h c quan tâm đ n phong c ch ân gian h a qua s
ngữ hoặc đ a vào truy n cổ t ch những y u t

thành phần hông mang t nh đặc

tr ng thi ph p ân gian nh thay đổi v tr s
ph

iểu hi n của tục ngữ thành
ụng v n t s ch vở t đ a

ng... S ch t c văn h c h c v i vi c ể l i thuật l i ở mức độ thâm nhập

của c nhân vào trong truy n cổ t ch ân gian. Trong văn
thể th y đ

n ch t c văn h c c

c một s y u t thuộc phong c ch vi t nổi trội h n phong c ch ể

chuy n ân gian. Phong c ch vi t làm cho t nh toàn v n của h th ng ngh thuật
của truy n cổ t ch ân gian

ph vỡ nh ng v c
20

n những đặc tr ng đ

c