thực trạng của bạo lực gia đình đối với trẻ em ở việt nam hiện nay

,
BỘ LAO ĐỘNG - THƯƠNG BINH & XÃ HỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LAO ĐỘNG - XÃ HỘI (CSII)
KHOA CÔNG TÁC XÃ HỘI

TIỂU LUẬN
MÔN: XÃ HỘI HỌC CHUYÊN BIỆT
ĐỀ TÀI:

THỰC TRẠNG CỦA BẠO LỰC GIA ĐÌNH
ĐỐI VỚI TRẺ EM Ở VIỆT NAM HIỆN
NAY

TP.HỒ CHÍ MINH, THÁNG 6 NĂM 2011
GVHD:HOÀNG THỊ THU HOÀI
SINH VIÊN: NGÔ MỸ ANH
LỚP : CĐO9CT


Đề tài: Thực trạng bạo lực gia đình đối với trẻ em ở Việt Nam hiện nay

Nhận xét của GV
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................

............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................

ĐIỂM
BẰNG SỐ

CHỮ KÝ GV
BẰNG CHỮ

PHẦN MỞ ĐẦU
SVTH: Ngô Hà Thủy Ngân

2


Đề tài: Thực trạng bạo lực gia đình đối với trẻ em ở Việt Nam hiện nay

1/ LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Là người Việt Nam, ai cũng có ý thức về gia đình, về cộng động, về quốc gia

mà họ từng được gắn bó, từng được cưu mang, đùm bọc, không phải ngẫu nhiên
mà có bài thơ, bài hát: “Quê hương nếu ai không nhớ, sẽ không lớn nổi thành
người”. Ở đây, quê hương trước hết là gia đình, là nơi mỗi con người sinh ra đều
qua tiếng ru ầu ơ của người mẹ, tình thương thầm lặng của người cha, để rồi khi
trưởng thành, mối quan hệ gia đình vẫn duy trì lâu bền trong cả cuộc đời họ. Gia
đình Việt Nam phải đồng hành với hôn nhân, phải có hôn lễ. Chưa kết hôn chưa thể
coi là một gia đình. Điều này đã được thông tục hóa. Trong cuộc đời con người, lập
gia đình và làm tròn bổn phận với cha mẹ là hai nhiệm vụ tối quan trọng. Cả hai
đều thuộc phạm trù văn hóa gia đình.
Bước vào thế kỷ XXI, cùng với sự phát triển kinh tế thị trường, đời sống con
người không ngừng được nâng cao thì mặt trái của nó lại là sự gia tăng của ly hôn
và bạo lực gia đình, mà nguyên nhân sâu xa là do xung đột vợ chồng. Bạo lực gia
đình không những chỉ nhằm vào phụ nữ mà nó còn nhằm cả vào trẻ em - thế hệ
tương lai của đất nước.
“Trẻ em như búp trên cành”, cần được sự che chở, chăm sóc, dạy dỗ của cha
mẹ. Đảng và Nhà nước luôn quan tâm đến việc bảo vệ quyền lợi trẻ em, từ đó đã
thành lập các cơ quan, tổ chức có mục đích hoạt động bảo trợ, giúp đỡ trẻ em.
Nhiều tổ chức quốc tế cũng đã có sự giúp đỡ thiết thực cho trẻ em Việt Nam.Tuy
nhiên, cũng có những người xem thường, coi rẻ trẻ em, đi ngược lại đạo lý làm
người và không tuân thủ pháp luật. Họ đã dùng bạo lực để hành xử với trẻ em,
ngược đãi trẻ em một cách tàn nhẫn, biến trẻ em thành công cụ nhằm thu những
đồng tiền bất nghĩa… Những đứa trẻ bị bạo hành, bị lạm dụng không có tuổi thơ, bị
tổn thương cả tâm hồn lẫn thể xác, có khi dẫn đến cái chết đau lòng.
Uốn nắn, dạy bảo con cái là trách nhiệm của cha mẹ. Tuy nhiên “dạy dỗ” con
cái bằng hành động bạo lực là phi đạo đức, vi phạm pháp luật. Đã đến lúc gióng hồi
chuông báo động về nạn bạo hành trẻ em. Các cấp, các ngành, cơ quan đoàn thể,
chính quyền địa phương cùng người dân cần ngăn chặn những hành động phi đạo
đức, xem thường pháp luật và đạo lý làm người.
Với những lý do trên, tôi đã chọn đề tài “Thực trạng của bạo lực gia đình
đối với trẻ em Việt Nam hiện nay” là đề tài tiểu luận môn Xã hội học chuyên biệt.

Lựa chọn nghiên cứu đề tài này nhằm góp phần nhỏ bé về mặt lý luận cũng như
vào việc nâng cao vị trí, vai trò của gia đình trong sự nghiệp bảo vệ, chăm sóc và
giáo dục trẻ em nước ta.
2/ MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
SVTH: Ngô Hà Thủy Ngân

3


Đề tài: Thực trạng bạo lực gia đình đối với trẻ em ở Việt Nam hiện nay

- Tìm hiểu thực trạng bạo lực bạo lực gia đình đối với trẻ em hiện nay.
- Những nguyên nhân và hậu quả tác động đến bạo lực gia đình.
- Đưa ra một số giải pháp nhằm từng bước góp phần giảm thiểu tình trạng bạo
lực gia đình đối với trẻ em hiện nay.
3/ ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
3.1. Đối tượng: Bạo lực gia đình đối với trẻ em
3.2. Phạm vi nghiên cứu: Đề tài hướng tới là những trẻ em đang bị bạo lực
bởi chính những người thân trong gia đình (cha, mẹ, cô, chú,…) trong khoảng thời
gian từ năm 2000 trở lại đây.
3.3. Phương pháp nghiên cứu: Vì thời gian ngắn và điều kiện có hạn nên
tiểu luận chủ yếu sử dụng phương pháp phân tích tài liệu phục vụ cho đề tài nghiên
cứu.
4/ KẾT CẤU ĐỀ TÀI
Đề tài tiểu luận được kết cấu với 03 chương chính như sau:
Chương I: “Những vấn đề lý luận chung” đưa ra những lý luận chung nhất về
vấn đề bạo lực gia đình đối với trẻ em, cũng như nêu rõ tầm quan trọng của đề tài.
Chương II: “Kết quả nghiên cứu” cho thấy một bức tranh toàn cảnh về thực
trạng bạo lực gia đình đối với trẻ em ở Việt Nam hiện nay, tìm hiểu nguyên nhân
và những ảnh hưởng của bạo lực gia đình đối với sự phát triển của trẻ em Việt

Nam.
Chương III: “Các biện pháp ngăn chặn bạo lực gia đình đối với trẻ em” đưa
ra một số biện pháp nhằm giảm thiểu thực trạng này.

SVTH: Ngô Hà Thủy Ngân

4


Đề tài: Thực trạng bạo lực gia đình đối với trẻ em ở Việt Nam hiện nay

PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG I: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG
1/ Cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn
1.1.

Cơ sở lý luận

Đề tài này được thực hiện dựa trên cơ sở các nguyên tắc của chủ nghĩa duy
vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, luôn xem xét sự vật hiện tượng trong
một quá trình phát triển và những mối liên hệ phổ biến. Theo quan điểm của Marx:
Mọi quan hệ xã hội suy đến cùng đều bắt nguồn từ yếu tố kinh tế. Sự khác nhau về
quyền lợi kinh tế đều dẫn đến sự khác nhau về địa vị, vị thế xã hội. Từ mâu thuẫn
kinh tế chuyển sang vấn đề chính trị. Mâu thuẫn và xung đột xuất hiện do cự bất
bình đẳng về quyền lợi và nghĩa vụ giữa mối quan hệ thống trị và bị trị.
Vận dụng lý thuyết này vào phân tích xung đột giữa các thế hệ, đặc biệt là
xung đột giữa cha mẹ và con cái trong các gia đình hiện nay, bao gồm các yếu tố
kinh tế, vật chất, tài sản, các địa vị, vai trò. Áp dụng quan điểm này, nghiên cứu
bạo lực gia đình đối với trẻ em trong mối liên hệ với các yếu tố tâm lý, kinh tế, xã
hội ảnh hưởng đến trẻ em.

1.2.

Cơ sở thực tiễn

Các nhà xã hội học cho rằng nhận thức về trẻ em không thể tách rời khỏi vai
trò của xã hội hoá cá nhân, vai trò tích cực của hoạt động lao động, vai trò của gia
đình, của các tổ chức đoàn thể, chính quyền đối với quá trình xã hội hoá trẻ
em.Trên thực tế, trẻ em bị ảnh hưởng của bạo lực gia đình thương chịu ảnh hưởng
nặng nề về thể chất tinh thần. Chúng có thể học tập những khuân mẫu của bố mẹ và
trở thành có những hành vi lệch lạc khi trưởng thành. Điều này không chỉ ảnh
hưởng tới sự phát triển của tâm lý, xã hội mà còn phương hại tới sự phát triển lâu
bền của quốc gia, dân tộc.

2/ Các khái niệm công cụ
2.1. Trẻ em và trẻ vị thành niên
2.1.1. Trẻ em
Hiệp ước về Quyền Trẻ em của Liên hiệp quốc định nghĩa một đứa trẻ là
"mọi con người dưới tuổi 18 trừ khi theo luật có thể áp dụng cho trẻ em, tuổi
trưởng thành được quy định sớm hơn". Về mặt sinh học, một đứa trẻ là bất kỳ ai
trong giai đoạn phát triển của tuổi thơ ấu, giữa sơ sinh và trưởng thành.
SVTH: Ngô Hà Thủy Ngân

5


Đề tài: Thực trạng bạo lực gia đình đối với trẻ em ở Việt Nam hiện nay

Theo Luật bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em (Số 25/2004/QH11), trẻ em
quy định trong Luật này là công dân Việt Nam dưới mười sáu tuổi.
Tóm lại, trẻ em là người chưa trưởng thành, còn yếu ớt về thể chất và non

nớt về tinh thần. Trong khoa học, trẻ em được định nghĩa theo nhiều cách khác
nhau tuỳ theo tiếp cận của từng khoa học cụ thể. Song tất cả các định nghĩa đều
thừa nhận rằng, trẻ em không phải là người lớn thu nhỏ lại. Trẻ em vận động và
phát triển theo quy luật riêng của trẻ em.
2.1.2. Trẻ vị thành niên
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) lứa tuổi 10 - 19 tuổi là độ tuổi vị thành
niên. Thanh niên trẻ là lứa tuổi 19 - 24 tuổi. Chương trình Sức khỏe sinh sản/Sức
khỏe tình dục vị thành niên-thanh niên của khối Liên minh châu Âu (EU) và Quỹ
Dân số Liên Hiệp Quốc (UNFPA) lấy độ tuổi 15 - 24 tuổi.
Ở Việt Nam vị thành niên là lứa tuổi từ 10 đến 19 tuổi. Thanh niên là từ 19 24 tuổi. Về mặt luật pháp, vị thành niên là dưới 18 tuổi.
Tóm lại, vị thành niên là nhóm nhân khẩu xã hội đặc thù, có độ tuổi từ 10
đến 18 tuổi. Sự phân loại độ tuổi vị thành niên có tính tương đối tuỳ theo điều kiện,
tập quán, truyền thống mỗi nước có cách phân loại khác nhau.
Lứa tuổi vị thành niên là thời kỳ phức tạp trong toàn bộ quá trình phát
triển và trưởng thành của một con người. Thời kỳ này, con người đi từ sự hình
thành, phát triển đến sự hoàn thiện về giới tính và xã hội.
2.2. Gia đình
Theo quan điểm của xã hội học gia đình, gia đình là một cộng đồng người
sống chung, gắn bó với nhau bởi cơ sở hôn nhân và quan hệ huyết thống, các thành
viên trong gia đình có sự gắn bó và ràng buộc với nhau về trách nhiệm, quyền lợi
và nghĩa vụ có tính hợp pháp được nhà nước thừa nhận và bảo vệ.
2.3. Chuẩn mực xã hội và hành vi lệch chuẩn
2.3.1. Chuẩn mực xã hội

SVTH: Ngô Hà Thủy Ngân

6


Đề tài: Thực trạng bạo lực gia đình đối với trẻ em ở Việt Nam hiện nay

Chuẩn mực xã hội là tổng hợp các quy tắc, yêu cầu, đòi hỏi của xã hội đối
với mỗi cá nhân hay nhóm xã hội, trong đó xác định ít nhiều sự chính xác về tính
chất, mức đô, phạm vi, giới hạn của cái có thể, cái được phép, cái không được phép
hay cái bắt buộc phải thực hiện trong hành vi xã hội của mỗi người, nhằm đảm bảo
sự ổn định, giữ gìn trật tự, kỉ cương của xã hội. Ví dụ: Khi có đèn đỏ phải dừng lại
(chấp hành đúng Luật giao thông đường bộ); Học sinh phải luôn tôn trọng và lễ
phép với thầy cô; Con cái phải có hiếu với ông bà, cha mẹ…
2.3.2. Hành vi lệch chuẩn
Lệch chuẩn xã hội là lối ứng xử vi phạm các quy tắc, chuẩn mực của một xã
hội hay một tổ chức xã hội nhất định. Nhãn hiệu người lệch chuẩn được gán cho
những ai vi phạm hay chống lại những chuẩn mực được đánh giá cao của xã hội,
đặc biệt là chuẩn mực của một nền văn hóa thống trị, của một tầng lớp thống trị.
Hành vi lệch chuẩn hay không lệch chuẩn là tùy thuộc vào từng nền văn hóa.
Những hình thức lệch chuẩn nhẹ thường điều tiết qua những hành vi của
người thân và cộng đồng. Ví dụ: Cha mẹ phê bình khi con cái nhuộm tóc nhiều
màu, ăn mặc quá lố…
2.4. Bạo lực và bạo lực gia đình
2.4.1. Bạo lực
Bạo lực là việc đe dọa hay dùng sức mạnh thể chất hay quyền lực đối với bản
thân, người khác hoặc đối với một nhóm người hay một cộng đồng người mà gây
ra hay làm gia tăng khả năng gây ra tổn thương, tử vong, tổn hại về tâm lý, ảnh
hưởng đến sự phát triển hay gây ra sự mất mát (WHO).
2.4.2. Bạo lực gia đình đối với trẻ em
Theo định nghĩa của Đại hội đồng Liên hiệp quốc thì Bạo lực gia đình bao
gồm bất kỳ một hành động bạo lực dựa trên cơ sở giới nào dẫn đến, hoặc có khả
năng dẫn đến những tổn hại về thân thể, tình dục hay tâm lý, hay những đau khổ
của phụ nữ, bao gồm cả sự đe dọa có những hành động như vậy, sự cưỡng bức hay
tước đoạt một cách tùy tiện sự tự do, dù nó xảy ra nơi công cộng hay cuộc sống
riêng tư.

SVTH: Ngô Hà Thủy Ngân

7


Đề tài: Thực trạng bạo lực gia đình đối với trẻ em ở Việt Nam hiện nay

Ở Việt Nam, Luật phòng, chống bạo lực gia đình năm 2007 định nghĩa:
“Bạo lực gia đình là hành vi cố ý của thành viên gia đình gây tổn hại hoặc có khả
năng gây tổn hại về thể chất, tinh thần, kinh tế đối với các thành viên khác trong gia
đình”. Bạo lực gia đình đối với trẻ là hành vi cố ý của thành viên gia đình gây tổn
hại hoặc có khả năng gây tổn hại về thể chất, tinh thần… đối với trẻ em trong gia
đình.
3/ Vai trò của đề tài
Trẻ em chiếm 36% dân số và đang được hưởng nhiều lợi ích từ những thành
tựu phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Hơn nửa thế kỷ qua Ðảng, Nhà nước,
Chính phủ cùng nhiều bộ, ngành và cộng đồng luôn tạo những điều kiện tốt nhất
cho thế hệ tương lai của đất nước. Việt Nam là nước sớm tham gia thực hiện Công
ước Quốc tế về quyền trẻ em và đang có triển vọng đạt được mục tiêu Phát triển
Thiên nhiên kỷ mới về chăm sóc sức khỏe và giáo dục trẻ em.
Ở thời đổi mới, đời sống kinh tế đất nước khởi sắc từng ngày đã mang đến
cho trẻ em những cơ hội mới, góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống của các em.
Tuy nhiên, không phải trẻ em nào ở nước ta cũng được hưởng những thành quả của
xã hội. Mặt trái của nền kinh trế thị trường đang tác động đến nhiều vấn đề xã hội ở
nước ta, gây "sức ép" cho nhiều gia đình.
Trẻ em đang là đối tượng của những kẻ xấu và đẩy các em đến tình trạng bị
lạm dụng (tinh thần, thể xác và cả tình dục), bị bạo hành, lây nhiễm HIV/AIDS,
nhiều bệnh lây truyền qua đường tình dục và bị phân biệt đối xử. Hiện tượng trẻ em
bị cưỡng bức lao động dẫn đến những hậu quả lâu dài, nghiêm trọng với bản thân

các em, gia đình và xã hội. Thực tế có nhiều em đành bỏ học, buộc phải làm những
công việc nặng nhọc, nguy hiểm không phù hợp với tuổi thơ. Chưa kể hành vi lạm
dụng tình dục trẻ em đang xâm phạm cơ bản nhân quyền của trẻ dẫn đến những tổn
thương về mặt tinh thần, tâm lý, thể xác và tước đi quyền được phát triển của các
em. Và chưa bao giờ, bạo hành trẻ em lại trở thành chủ đề nóng bỏng được nhắc
đến nhiều trên các phương tiện thông tin đại chúng như hiện nay. Các vụ bạo hành
trẻ em nói chung trong xã hội và bạo hành trẻ trong gia đình nói riêng diễn ra dồn
dập, gây xôn xao dư luận. Nó như báo động một thực trạng về đạo đức, luân lý làm
người, làm bậc cha mẹ đang dần bị xuống cấp ở một bộ phận, tầng lớp nào đó trong
xã hội. Việt Nam đã có Luật chống bạo hành gia đình và trẻ em, đồng thời cũng đã
ban hành luật về “quyền trẻ em” - tức là về mặt quản lý nhà nước đã rất chú ý đến
quyền lợi và tương lai của trẻ em, nhưng dường như luật pháp ấy chưa thực sự đi
vào cuộc sống của nhân dân và trẻ em chưa được bảo vệ và chăm sóc đầy đủ như
đạo luật đã quy định. Điều ấy phản ánh một thực tế là khả năng thực thi pháp luật
còn rất hạn chế - thậm chí luật pháp còn bị coi thường và bị vô hiệu hóa. Làm cách
nào để xã hội giữ vững được chuẩn mực, giảm thiểu, khắc phục tình trạng lối sống
đạo đức và mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình có phần bị giảm sút; bồi
dưỡng và phát triển những mầm non tương lai của Đất nước?
SVTH: Ngô Hà Thủy Ngân

8


Đề tài: Thực trạng bạo lực gia đình đối với trẻ em ở Việt Nam hiện nay

Tất cả những thắc mắc đó đều được đặt lên hàng đầu và từng bước đi giải
quyết trong khuôn khổ hạn hẹp của đề tài này. Đề tài mong muốn góp phần mở ra
một bức tranh cụ thể hơn trong bức tranh toàn cảnh về thực trạng bạo lực gia đình
đối với trẻ em trong xã hội Việt Nam hiện nay cho sinh viên khoa Công tác xã hội
của trường Đại học Lao động – Xã hội (CSII), cũng như cho những tất cả công dân

trong xã hội quan tâm tới sự phát triển của trẻ em; đồng thời, gióng lên hồi chuông
cảnh tỉnh cho các cá nhân, gia đình có hành vi bạo lực đối với trẻ em.

SVTH: Ngô Hà Thủy Ngân

9


Đề tài: Thực trạng bạo lực gia đình đối với trẻ em ở Việt Nam hiện nay

CHƯƠNG II: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
1/ Thực trạng bạo lực gia đình đối với trẻ em
1.1.

Thực trạng bạo lực gia đình đỗi với trẻ em trong thời gian qua

Quyền được sống và quyền được phát triển là hai trong bốn nhóm quyền cơ
bản được ghi nhận trong Công ước quyền trẻ em được Đại hội đồng Liên Hiệp
quốc chính thức thông qua vào 1989, Công ước đã được hầu hết các nước trên thế
giới đồng tình và phê chuẩn. Việt Nam là nước đầu tiên ở Châu Á và nước thứ hai
trên thế giới đã phê chuẩn Công ước này vào ngày 20/2/1990.
Điều 19 của Công ước về Quyền Trẻ em có các quy định chung về phòng
chống bạo lực và lạm dụng trẻ em: “Các quốc gia thành viên phải thực hiện các
biện pháp về luật pháp, hành chính, xã hội và giáo dục thích hợp để bảo vệ trẻ em
khỏi tất cả các hình thức bạo lực về thể chất, tinh thần, bị tổn thương hay lạm dụng,
bị bỏ mặc hoặc đối xử sao nhãng, bị ngược đãi hoặc bị bóc lột, bao gồm lạm dụng
tình dục khi các em đang nằm trong sự chăm sóc của cha mẹ, người giám hộ hay
bất kỳ người nào chăm sóc trẻ”.
Trên thế giới đã có nhiều con số ghi nhận về bạo hành trẻ em, theo số liệu
của Tổ Chức Y tế Thế Giới, năm 2002 có khoảng 875.000 trẻ em và thanh thiếu

niên dứới 18 tuổi bị tử vong do thương tích và bạo hành. Cứ một đứa trẻ bị tử vong
thì sẽ có hàng ngàn trẻ khác là nạn nhân của thương tích và bạo hành với các tổn
thương về thể xác và tinh thần. Điều tra tiến hành vào năm 2001 của UNICEF về
trẻ em khu vực Đông Nam Á và Thái Bình Dương, có khoảng ¼ thanh thiếu niên
được hỏi nói rằng các em bị cha mẹ đánh mỗi khi mắc lỗi. Tại Mỹ, năm 2003 có
khoảng 906.000 trẻ em là nạn nhân của bạo hành. Một nghiên cứu thực hiện trên
nhiều quốc gia cho thấy có 80-98% trẻ em phải chịu các hình phạt thể xác tại nhà,
trong đó 1/3 hình phạt thể xác là nghiêm trọng. Các yếu tố như rượu bia, bạo hành
gia đình có sự liên quan mạnh mẽ bạo hành trẻ em. Ở Mỹ 35% trường hợp cha mẹ
có hành vi bạo hành trẻ có sử dụng rượu/bia, ở Đức tỉ lệ này là 32%. Bên cạnh đó,
nghiên cứu của Liên hợp quốc năm 2005 cho thấy đa số các trường hợp bạo hành
trẻ em thường được giấu kín bởi nhiều lý do như trẻ sợ hãi không dám nói ra vì sợ
bị trừng phạt, một điểm quan trọng đó là cả trẻ em và người bạo hành trẻ đều cho
rằng bạo hành trẻ là điều bình thường không thể tránh khỏi trong cuộc sống hằng
ngày. Ngoài ra, số liệu trẻ bị bạo hành được ghi nhận thường thấp hơn thực tế là do
vẫn chưa có một cơ quan đáng tin cậy để trẻ có thể báo cáo vụ việc

SVTH: Ngô Hà Thủy Ngân

10


Đề tài: Thực trạng bạo lực gia đình đối với trẻ em ở Việt Nam hiện nay

Cho đến nay, mặc dù còn nhiều khó khăn, nước ta cũng đã đạt nhiều tiến bộ
trong việc đưa tinh thần và nội dung của Công ước vào chiến lược phát triển kinh tế
- xã hội và luật pháp quốc gia. Luật Phòng chống bạo hành gia đình; Luật Bảo vệ,
Chăm sóc và Giáo dục trẻ em; Luật phổ cập giáo dục tiểu học; Luật lao động; Luật
dân sự; Luật tố tụng hình sự… được ban hành và sửa đổi đều quan tâm thích đáng
đến quyền lợi của trẻ em. Bộ Lao động và Thương binh xã hội đã đưa ra tháng

Hành động vì trẻ em là tháng 5 và 6 của năm 2008… Sau khi phê chuẩn Công ước
quyền trẻ em, nước ta đã xây dựng và thực hiện Chương trình hành động quốc gia
vì trẻ em Việt Nam giai đoạn 1991 - 2000 ở các cấp với sự tham gia của các bộ,
ngành và các tổ chức xã hội như Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Đoàn thanh niên
cộng sản Hồ Chí Minh, Hội nông dân Việt Nam... Trong tháng 12/2000 và đầu năm
2001, đã tổ chức 3 diễn đàn khu vực và một hội nghị trẻ em toàn quốc với sự tham
gia của hàng ngàn trẻ em ở thành phố, nông thôn, miền núi, vùng sâu, vùng xa và
trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt. Bằng các qui định của Hiến pháp, pháp luật, bằng
việc tham gia vào Công ước Quốc tế về Quyền trẻ em, từ lâu Việt Nam đã thừa
nhận trẻ em được hưởng mọi quyền cơ bản của con người.
Tuy nhiên, theo báo cáo của Ban chỉ đạo phòng chống tai nạn - thương tích
trẻ em Thành phố Hồ Chí Minh từ 1/10/2005 đến 1/10/2007 có 1.200 trẻ em ở
thành phố bị thương tích do bạo lực trong gia đình và xã hội phải nhập viện. Theo
số liệu thống kê tổng hợp từ đường dây nóng của Cục Bảo vệ - Chăm sóc trẻ em
cho thấy, so với 10 năm trở về trước sự xâm hại và bạo lực đối với trẻ em trong gia
đình tăng gấp 3 lần; tại cộng đồng tăng 7 lần. Những địa phương xảy ra nhiều vụ
xâm hại trẻ em nhất gồm: Hà Nội, Đồng Nai, Đắk Lắk, TP.Hồ Chí Minh, Tây
Ninh, Bắc Giang... Trong thực tế, có thể con số bạo hành trẻ em còn cao hơn, song
vì nhiều lý do khách quan mà chưa được phơi bày trước công luận. Và số liệu mà
ngành Y tế cung cấp: Trong 3 năm 2005 - 2007, trung bình mỗi năm ở nước ta có
475 trường hợp tử vong do tự tử và 114 trường hợp tử vong trẻ em do bạo hành.
Tỷ lệ tử vong do tự tử và bạo hành trẻ em chiếm 9-10% trong tổng số các ca tử
vong do tai nạn thương tích. Chỉ riêng khoa Chấn thương chỉnh hình Bệnh viện Nhi
Đồng 2 trong năm 2007 đã tiếp nhận 30 ca bị bạo hành đến mức phải nhập viện.
Năm 2003, UNICEF cùng với Ủy ban Dân số, Gia đình và Trẻ em, Quỹ Cứu
trợ Trẻ em Thụy Điển và Plan International đã tiến hành nghiên cứu nhằm đánh giá
mức độ bạo lực và lạm dụng trẻ em ở Việt Nam. Nghiên cứu tiến hành trên 2.800
trẻ em tham gia ở ba tỉnh An Giang, Lào Cai và Hà Nội cho thấy trừng phạt thân
thể (đánh đập) là hình thức bạo lực phổ biến ở gia đình, các hình thức bạo lực khác
như lạm dụng từ ngữ, bắt nạt và chứng kiến bạo lực gia đình cũng khá phổ biến.

SVTH: Ngô Hà Thủy Ngân

11


Đề tài: Thực trạng bạo lực gia đình đối với trẻ em ở Việt Nam hiện nay

Hình ảnh trên là hậu quả của sự việc bé Hồ Thị Bông (11 tuổi) bị mẹ là Hồ
Thị Ba trói, đánh đập dã man, tạt nước sôi vào người diễn ra vào tháng 11/2007 vì
cho rằng bé Bông ham chơi, không chịu đi ăn xin, mang về đủ 200.000 đồng/ngày.
Hồ Thị Ba bị phạt 3 năm tù về tội “cố ý gây thương tích”.
Tháng 5 - 2008, bé Nguyễn Ngọc T, học sinh lớp 6 (Quảng Nam) bị cha bắt
cởi truồng, bò vòng quanh sân nhà văn hóa thôn giữa trời nắng, chỉ được đội một
cái nón trên đầu vì người cha cho rằng bé T. học dốt, lại hay bỏ học.
Tháng 9 - 2010, bé Như Ý mới 9 tháng tuổi ở Đồng Tháp đã bị cha dượng
đánh đập dã man trong khi mẹ ruột dùng điện thoại quay phim lại với lý do cho
rằng bé Như Ý sẽ không sống tới 12 tháng, còn nếu sống tới 12 tuổi sẽ đem lại đủ
tai họa cho gia đình. Giám định pháp y kết luận Như Ý bị nhiều sẹo và vết thương
phần mềm ảnh hưởng đến chức năng và thẩm mỹ, tỉ lệ thương tật 25%, loại thương
tật vĩnh viễn.

Bé Như Ý với thương tích đầy mình. (Ảnh internet)
SVTH: Ngô Hà Thủy Ngân

12


Đề tài: Thực trạng bạo lực gia đình đối với trẻ em ở Việt Nam hiện nay

Những ngày cuối năm 2010 (28 Tết), khi em T đi chơi về, bị cha dượng chửi
“đi làm đĩ về hả”. Em T đáp “Con vẫn đi làm kiếm tiền phụ nuôi mẹ”. Bất thần,
ông đã dội nguyên ấm nước sôi lên đầu T làm T bị bỏng nặng ở đầu, mặt và nhiều
chỗ khác, phải cấp cứu. Cha ruột quá nghèo không thể chạy chữa cho em.

Chiều 9/4/2011, Chi cục Bảo trợ xã hội - bảo vệ chăm sóc trẻ em tỉnh Đồng
Nai đã tiếp nhận cháu Trần Ngọc Bảo (10 tuổi, học sinh lớp 4, ngụ tổ 9, khu phố 3,
P.Long Bình Tân, TP Biên Hòa, Đồng Nai). Khuôn mặt cháu Bảo có nhiều vết
xước và sau lưng bị bầm tím với nhiều lằn roi.

Bé Trần Ngọc Bảo bị cha đánh đập. (Ảnh internet)

SVTH: Ngô Hà Thủy Ngân

13


Đề tài: Thực trạng bạo lực gia đình đối với trẻ em ở Việt Nam hiện nay

Mẹ của Bảo, bà Lê Thị Thu Hoài cho biết Bảo bị cha dùng cây đánh. Chiều
8/4/2011, sau khi cha của Bảo là ông Trần Ngọc Chương (trung úy chuyên nghiệp
đang công tác ở một đơn vị quân đội) chở cháu đi học về đã kiểm tra bài vở. Ông
Chương nói Bảo làm bài vở không cẩn thận nên dùng cây củi đánh vào đầu, mặt và
lưng đến khi cháu ngất đi. Bà Hoài cho biết do từ lúc mang thai cháu Bảo thường bị
ông Chương đánh đập nên hai người đã ly dị. Đầu năm 2011, ông Chương ngỏ ý
muốn về chăm sóc con nên bà chấp nhận. Nhưng từ khi về ở với con, ông Chương
đã nhiều lần đánh Bảo dù bà ngăn cản.
Trên đây chỉ là một trong số ít những vụ bạo hành trẻ em đủ mọi lứa tuổi mà
giới truyền thông đã bao phen phẫn uất đưa tin. Chưa bao giờ dư luận xã hội lại
thấy bức xúc trước vấn nạn bạo hành trẻ em như lúc này. Thực tế cho thấy, các em

bị bạo lực chủ yếu là bạo lực thể xác với những trận đòn roi vô cớ của cha, mẹ, cô,
chú ruột… Cùng với bạo lực thể xác thì ngày càng có nhiều bậc cha mẹ sử dụng
hình thức mắng chửi, sỉ nhục con cái mình. Trong bạo lực của cha mẹ đối với trẻ
em thì những bậc cha mẹ là cán bộ hay sỉ nhục con cái, còn cha mẹ nông dân, công
nhân thường hành hạ thể xác của các em. Là con, là cháu, là thành viên trong hai
chữ “gia đình” hết sức thiêng liêng vậy mà không hiểu được phần lý trí của những
con người ấy đâu mà có thể ra những trận đánh và hành hạ con, cháu mình như
vậy. Với hàng chục nguyên nhân, lý do mà họ đưa ra để biện minh cho hành động
“dã thú” của mình cũng không thể xóa đi hết những nỗi đau về tinh thần cũng như
thể xác của các em. Những vết bầm tím mất dần đi, những vết sẹo cũng sẽ mờ theo
thời gian, nhưng liệu rằng, ai có thể bù đắp nỗi đau tinh thần quá nặng nề đối với
lứa tuổi hồn nhiên, vô tư của các em?
Tại hội nghị quốc gia về phòng chống xâm hại trẻ em do Bộ Lao động –
Thương binh và Xã hội phối hợp với Quỹ Nhi đồng Liên hiệp quốc (UNICEF) và
Tổ chức Plan tổ chức ngày 22/8/2008, theo báo cáo của Cục Bảo vệ chăm sóc trẻ
em (BVCSTE) thuộc Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội: Từ năm 2005 – 2007,
số vụ xâm hại, bạo lực đối với trẻ em trong gia đình tăng gấp ba lần so với trước
đó; 58,3% trẻ được khảo sát một cách ngẫu nhiên tại một số tỉnh, thành cho biết các
em thường xuyên bị người lớn quát mắng, sỉ nhục, tát vào tai, phát vào mông,…
khi các em mắc lỗi.
1.2.

Thực trạng công tác bảo vệ và chăm sóc trẻ em bị bạo hành gia đình tại
Việt Nam

Theo Điều 110, Bộ luật Hình sự về tội hành hạ người khác có quy định
người nào đối xử tàn ác với đối tượng là trẻ em lệ thuộc mình thì bị phạt cảnh cáo,
cải tạo không giam giữ từ 1 năm đến 3 năm. Quả thực, đây là mức án quá nhẹ.
Trong khi các vụ hành hạ trẻ em thường lặp đi lặp lại trong một thời gian dài khiến
trẻ không những bị ảnh hưởng về thể xác mà tinh thần cũng ảnh hưởng rất nặng, có

khi những ám ảnh đó theo các em suốt đời.
SVTH: Ngô Hà Thủy Ngân

14


Đề tài: Thực trạng bạo lực gia đình đối với trẻ em ở Việt Nam hiện nay

Điều 17, Nghị định 114/2006/NĐ - CP đã có quy định phạt tiền từ 500.000
đồng đến 1.000.000 đồng đối với trường hợp bắt trẻ em đi xin ăn, cho thuê, cho
mượn trẻ em hoặc sử dụng trẻ em để xin ăn. Khoản 2 của điều này cũng quy định
phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với hành vi đánh đập hoặc bạo
lực xâm phạm thân thể trẻ em, làm cho đau đớn về thể xác và tinh thần. Tuy Luật
quy định như thế nhưng trên thực tế hầu như không có mấy trường hợp đánh đập
trẻ em bị xử phạt.
Theo quy định của Luật hôn nhân và gia đình, trường hợp cha mẹ có hành vi
xâm phạm sức khỏe, danh dự của con, vi phạm nghĩa vụ nuôi dưỡng... có thể bị tòa
án tuyên không cho chăm sóc, nuôi dưỡng giáo dục con cái (chưa thành niên) từ 15 năm. Tòa án có thể tự ra quyết định hoặc theo sự đề nghị của Viện kiểm sát, các
cá nhân, tổ chức khác như Hội liên hiệp phụ nữ, Ủy ban bảo vệ và chăm sóc trẻ
em...
Tuy nhiên, kể từ khi Luật hôn nhân và gia đình có hiệu lực (ngày 1-1-2001)
đến nay, đã có nhiều trường hợp cha mẹ bạo hành con trẻ, mức độ nhẹ thì bị xử lý
hành chính; gây hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe, tính mạng của con thì bị xử lý
hình sự nhưng chưa có ai bị tòa tuyên hạn chế quyền làm cha mẹ với con.
Nếu các cơ quan thực thi pháp luật triển khai đầy đủ, kịp thời những nội
dung của Luật thì có lẽ sẽ giảm đáng kể những trường hợp trẻ bị bạo hành thương
tâm, gánh chịu hậu quả nặng nề không chỉ về thể chất mà cả tinh thần.
Công tác bảo vệ trẻ em được chia làm 3 cấp độ: Tuyên truyền, phòng ngừa,
can thiệp và dịch vụ hỗ trợ. Các cộng tác viên tại địa phương có nhiệm vụ phải phát
hiện ra các trường hợp điển hình để có những can thiệp và xử lý kịp thời. Việc

phòng ngừa có thể giảm được 80% nguy cơ xảy ra xâm hại trẻ em. Ở nước ta hiện
tại chưa có người chuyên trách làm công tác này nhưng trước kia có các cộng tác
viên dân số gia đình và trẻ em. Họ là người địa phương nên nắm chắc hoàn cảnh
mỗi nhà, do đó có thể tư vấn cho gia đình, phối hợp với Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh
niên, chính quyền địa phương về biện pháp phòng ngừa cũng như can thiệp... Đây
có thể xem như một lỗ hổng trong công tác bảo vệ và chăm sóc trẻ em của nước ta.
2/ Nguyên nhân gây nên tình trạng bạo lực gia đình đối với trẻ em
2.1. Nhận thức của các bậc cha mẹ và cách dạy con chưa đúng
Các bậc cha mẹ Việt Nam vẫn chịu ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng Nho
giáo và cách dạy con theo kiểu “Thương cho roi cho vọt, ghét cho ngọt cho bùi”.

SVTH: Ngô Hà Thủy Ngân

15


Đề tài: Thực trạng bạo lực gia đình đối với trẻ em ở Việt Nam hiện nay

Quan niệm thương yêu trẻ em của người xưa thực ra không khác so với thời
nay, chiều sâu của tình thương yêu trẻ là phải làm cho chúng trở thành những con
người có sự nghiệp, có tài năng và có ích cho xã hội. Nhưng muốn trở thành những
người như thế không dễ dàng mà phải trải qua sự rèn luyện, phải biết hy sinh những
ham muốn tầm thường và phải chịu đựng gian khổ. Quan niệm đó còn thể hiện ở
nhiều câu nói khác như “Nhân bất học, bất tri lý, ngọc bất trác, bất thành khí”, “Có
công mài sắt, có ngày nên kim”…
Trong gia đình thời phong kiến gia trưởng, cha mẹ dạy con cái bằng cách
đánh đòn cũng là chuyện bình thường. Hình ảnh người cha cầm roi, đứa con nằm
sấp trên phản chịu đòn cũng rất quen thuộc trong đời sống hàng ngày. Như vậy,
dưới thời phong kiến, người ta cho rằng trẻ con bị thầy giáo và cha mẹ đánh đòn do
phạm lỗi và lười học là chuyện đương nhiên và còn cho rằng nhờ những trận đòn

ấy giúp trẻ trưởng thành.
Bạo hành trẻ em ngày nay hoàn toàn khác về bản chất và không phải là sự kế
thừa quan niệm “thương cho roi cho vọt” của người xưa một cách đúng nghĩa - mà
thực chất là di sản của ý thức hệ phong kiến, gia trưởng được phát triển trong một
môi trường xã hội thiếu sự nghiêm minh của pháp luật và thiếu dân chủ.
2.2. Sự thiếu hiểu biết của các bậc cha mẹ về quyền trẻ em
Vì nhiều lý do khác nhau, không ít các bậc cha mẹ hiện nay chưa quan tâm
đúng mức đến việc tìm hiểu và thực hiện quyền và nghĩa vụ của trẻ em được quy
định trong Công ước quốc tế về quyền trẻ em, Luật bảo vệ, chăm sóc và giáo dục
trẻ em, Bộ luật hình sự của nước ta.
2.3. Sự hiểu biết của cộng đồng
Nhận thức của cộng đồng về vấn đề bảo vệ trẻ em chưa đầy đủ và phần nào
đó còn bị xem nhẹ; nhiều thói quen, phong tục, tập quán có hại cho trẻ em chưa
được các cấp, các ngành quan tâm đấu tranh loại bỏ như đánh con là việc ”bình
thường”. Việc ngược đãi, xâm hại, bạo lực, bóc lột đối với trẻ em chưa được cộng
đồng chủ động phát hiện sớm và báo cho các cơ quan chức năng xử lý, can thiệp
kịp thời vì họ không muốn có sự ”rắc rối ” liên quan đến họ.
2.4. Do những xung dột, bế tắc trong cuộc sống của các bậc cha mẹ
2.4.1. Về tình dục – thể xác
• Về tình dục

SVTH: Ngô Hà Thủy Ngân

16


Đề tài: Thực trạng bạo lực gia đình đối với trẻ em ở Việt Nam hiện nay

Chuyện tình dục vốn dĩ là “chuyện riêng tư” của mỗi cặp vợ chồng. Tuy
nhiên, vấn đề này hiện nay đã đề cập “thoáng” hơn trong cuộc sống. Chính vì vậy

đã nảy sinh thêm một nguyên nhân gây mâu thuẫn giữa vợ và chồng, đó là việc một
trong hai bên (nạn nhân đa số là những người vợ) không đáp ứng được nhu cầu của
bên còn lại, dẫn tới một dạng bạo lực gọi là “bạo lực tình dục”. Tâm trạng bức bối,
khó chịu dồn nén dẫn tới những cơn giận dữ và họ giải tỏa giận dữ lên vợ và con
của họ.

Biểu đồ 1: Tỷ lệ phụ nữ bị chồng gây bạo lực tình dục theo lứa tuổi ở Việt
Nam, năm 2010 (Nguồn: Tổng cục Thống kê)
Phụ nữ thường gặp khó khăn hơn khi tiết lộ những trải nghiệm bạo lực tình
dục so với những trải nghiệm bạo lực thể xác. Vì vậy, việc nói về bạo lực tình dục
trong hôn nhân được xem như một chủ đề không phù hợp.Theo kết quả điều tra
Nghiên cứu quốc gia về Bạo lực Gia đình đối với phụ nữ ở Việt Nam thì có 10%
phụ nữ từng kết hôn cho biết họ đã từng bị bạo lực tình dục trong đời và 4% trong
12 tháng qua. Đáng chú ý là bạo lực tình dục hiện tại không thay đổi nhiều ở những
nhóm tuổi khác nhau (tới 50 tuổi) (Biểu đồ 1) và trình độ học vấn của phụ nữ.(Biểu
đồ 2).

SVTH: Ngô Hà Thủy Ngân

17


Đề tài: Thực trạng bạo lực gia đình đối với trẻ em ở Việt Nam hiện nay

Biểu đồ 2: Tỷ lệ phụ nữ bị bạo lực tình dục theo trình độ học vấn ở Việt Nam,
năm 2010 (Nguồn: Tổng cục Thống kê)
• Về thể xác:
Trong toàn bộ Nghiên cứu quốc gia về bạo lực gia đình với phụ nữ năm
2010, có 32% phụ nữ từng kết hôn cho biết họ đã phải chịu bạo lực thể xác trong
đời và 6% đã từng trải qua bạo lực thể xác trong vòng 12 tháng trở lại đây. Tỷ lệ

bạo lực thể xác trong đời do chồng gây ra tăng theo tuổi. Tỷ lệ bị bạo lực thể xác
hiện tại cao nhất ở độ tuổi trẻ nhất (12,2%) và giảm dần theo tuổi và điều này cho
thấy rằng bạo lực thể xác xảy ra sớm và có thể giảm dần sau nhiều năm. (Biểu đồ
3).

Biểu đồ 3: Tỷ lệ phụ nữ bị chồng gây bạo lực thể xác chia theo độ tuổi ở Việt
Nam, năm 2010 (Nguồn: Tổng cục Thống kê)
SVTH: Ngô Hà Thủy Ngân

18


Đề tài: Thực trạng bạo lực gia đình đối với trẻ em ở Việt Nam hiện nay

Tỷ lệ bạo lực thể xác trong đời ở những phụ nữ có trình độ học vấn thấp
(chưa học hết lớp 1, tiểu học và trung học cơ sở) chiếm khoảng hơn 30% (lần lượt
là 31,2%, 36,9% và 33,9%), cao hơn so với tỷ lệ này ở những phụ nữ có trình độ
học vấn cao hơn như trung học phổ thông hoặc cao hơn, mặc dù vẫn còn ở mức cao
khoảng 20% (21,6% và 17,7%). Tình trạng tương tự cũng được xác định ở những
phụ nữ bị bạo lực thể xác hiện tại (Biểu đồ 4).

Biểu đồ 4: Tỷ lệ phụ nữ bị chồng gây bạo lực thể xác chia theo trình độ học
vấn ở Việt Nam, năm 2010 (Nguồn: Tổng cục thống kê)
Theo Nghiên cứu quốc gia về Bạo lực Gia đình đối với phụ nữ ở Việt Nam
được Chính phủ Việt Nam và Liên Hợp Quốc công bố ngày 25/11/2010, cứ 3 phụ
nữ có gia đình hoặc đã từng có gia đình thì có một người (34%) cho biết họ đã từng
bị chồng mình bạo hành thể xác hoặc tình dục. Số phụ nữ có hoặc từng có gia đình
hiện đang phải chịu một trong hai hình thức bạo hành này chiếm 9%.
2.4.2. Về mặt tinh thần - kinh tế
• Về tinh thần:

Các hành vi cụ thể của bạo lực tinh thần bao gồm: bị sỉ nhục, lăng mạ hoặc
làm cho cảm thấy tồi tệ, coi thường hoặc làm bẽ mặt trước mặt những người khác;
bị đe doạ hoặc dọa nạt bằng bất cứ cách nào (ví dụ như quát mắng hay đập phá đồ
đạc); bị hăm dọa đánh đập hoặc đánh đập người yêu quý); dọa đuổi ra khỏi nhà vì
bất cứ lý do gì.
SVTH: Ngô Hà Thủy Ngân

19


Đề tài: Thực trạng bạo lực gia đình đối với trẻ em ở Việt Nam hiện nay

Con số chung cho tỷ lệ bị bạo lực tinh thần đối với phụ nữ do chồng gây ra
tại Việt Nam là 53,6% trong cuộc đời, trong đó nông thôn cao hơn thành thị (56,2%
so với 47,2%). Tỷ lệ bị bạo lực tinh thần trong đời do chồng gây ra dao động từ
42,4% tại Bắc Trung bộ và duyên hải miền Trung tới 70,1% tại Vùng Tây Nguyên.
Tỷ lệ của bạo lực tinh thần hiện tại của Việt Nam là 25,4% (nông thôn là
27,5% và 20,4% tại thành thị). Nó dao động từ 22% tại Vùng Đồng bằng sông
Hồng đến 32,6% tại Vùng Tây Nguyên.
Thông thường tỷ lệ bạo lực tinh thần cao hơn ở đối tượng phụ nữ có học vấn
thấp hơn (trung học cơ sở hoặc thấp hơn) và ít gặp hơn ở những phụ nữ có trình độ
học vấn cao hơn (cấp ba hoặc cao hơn) mặc dù tỷ lệ ở những đối tượng có trình độ
này cũng vẫn ở mức cao.
Nếu xem xét đến cả ba hình thức bạo hành chính trong đời sống vợ chồng –
thể xác, tình dục và tinh thần, thì có hơn một nửa (58%) phụ nữ Việt Nam cho biết
đã từng là nạn nhân của ít nhất một hình thức bạo lực gia đình kể trên. (Biểu đồ 5).

Biểu đồ 5: Bạo lực chồng chất trong đời – bạo lực thể xác, bạo lực tình dục,
bạo lực tinh thần do người chồng gây ra đối với phụ nữ đã lập gia đình ở Việt
Nam, năm 2010 (Nguồn: Tổng cục thống kê)

SVTH: Ngô Hà Thủy Ngân

20


Đề tài: Thực trạng bạo lực gia đình đối với trẻ em ở Việt Nam hiện nay

Số liệu trên cho thấy có sự trùng lặp giữa ba loại bạo lực và sự trùng lặp này
cũng cho thấy một người phụ nữ thường phải hứng chịu cùng lúc cả ba loại bạo lực
nếu đã từng bị bạo lực thể xác hoặc tình dục trước đó.
• Về kinh tế:
Người chồng có những hành động như chiếm đoạt những khoản thu nhập và
tiền tiết kiệm của vợ và từ chối đưa tiền cho vợ để trang trải các chi phí chung
trong gia đình ngay cả khi người chồng có tiền để tiêu vào những mục đích khác.
Nếu như người chồng làm ít nhất một trong hai việc kể trên với vợ của mình thì đó
được coi là bạo lực kinh tế. Trong phạm vi khảo sát của cuộc Nghiên cứu quốc gia
về bạo lực gia đình đối với phụ nữ ở Việt Nam năm 2010, theo định nghĩa bạo lực,
9% phụ nữ bị bạo lực kinh tế. Tỷ lệ phụ nữ ở nông thôn bị bạo lực kinh tế cao hơn
so với thành thị (9,6% và 7,4%). Tỷ lệ bạo lực kinh tế cao nhất là ở Vùng Bắc
Trung bộ và duyên hải miền Trung (13,2%) và thấp nhất ở Vùng Đồng bằng sông
Cửu Long là 4,7%. Tỷ lệ này ở nhóm phụ nữ có trình độ học vấn tiểu học gấp 5 lần
so với chị em có trình độ cao đẳng trở lên (15,0% và 3,2%).
Bạo lực cũng được một số nam giới giải thích như là một cách để một số đàn
ông giành lại quyền lực bởi vì họ cảm thấy họ có vị trí thấp hơn trong gia đình. Đàn
ông tự hào là trụ cột trong gia đình và là người chủ chốt làm ra kinh tế trong gia
đình. Trong trường hợp phụ nữ là người kiếm tiền chính để chi trả cho cuộc sống
gia đình, còn đàn ông lại phụ thuộc vợ về mặt kinh tế, một số nam giới sẽ sử dụng
bạo lực như là một cách để tái khẳng định ‘vị trí cao hơn’ của mình và giành lại
quyền lực.
Như vậy, một đứa trẻ sống và phát triển trong một gia đình luôn tồn tại bạo

lực giữa cha và mẹ cũng có nguy cơ bị bạo lực rất cao, có khoảng 71% trẻ em phải
chứng kiến cảnh cha đánh đập, chửi bới mẹ là nạn nhân của bạo lực gia đình.
2.5. Do cha mẹ dính vào tệ nạn xã hội
Chồng/ vợ dính vào các tệ nạn xã hội (cờ bạc, rượu, ma túy…) không chỉ gây
ra sự bạo hành đối với nhau mà con cái họ cũng phải chịu chung sự bạo hành đó từ
cha mẹ của chúng. Trẻ em bị bạo hành gia đình từ nguyên nhân này thường bị hành
hạ về thể xác rất lớn, thậm chí có em phải mang tật suốt đời.
Ngoài ra, nguyên nhân vừa trực tiếp và vừa sâu xa dẫn đến bạo lực gia đình
đối với trẻ em là do nhận thức về vấn đề bình đẳng giới. Đó là sự việc loại bỏ thai
nhi khi biết là gái, vứt bỏ trẻ sơ sinh là gái và bạo lực với trẻ em gái. Bất bình đẳng
giới là gốc rễ của bạo lực gia đình. Yêu đương sớm, quan hệ tình dục bừa bãi có
thai ngoài ý muốn cũng là một nguyên nhân dẫn tới tội ác (giết chết, chối bỏ, hành
SVTH: Ngô Hà Thủy Ngân

21


Đề tài: Thực trạng bạo lực gia đình đối với trẻ em ở Việt Nam hiện nay

hạ trẻ sơ sinh). Có thể nói tình trạng này đang ở mức ″Báo động đỏ″, nó cảnh báo
một vấn đề xã hội nghiêm trọng, hệ quả của suy thoái đạo đức và lối sống của giới
trẻ - những nền tảng của xã hội tương lai.
3/ Hậu quả của bạo lực gia đình đối với trẻ em
Các công trình nghiên cứu cho thấy: nhân cách của bố mẹ và mối quan hệ
của họ có ảnh hưởng quan trọng đến đời sống tâm lý con cái. Những người có nhân
cách đạo đức không tốt rất khó dạy con cái họ trở thành người tốt. Những đứa trẻ
sống trong gia đình có bạo lực và bị rơi vào tình trạng bạo lực thì khi trưởng thành
cũng có những hành vi bạo lực tương tự. Hậu quả của bạo lực gia đình đối với trẻ
em là vô cùng nghiêm trọng. Những hành vi bạo lực của cha mẹ đối với con cái đã
khiến cho những đứa trẻ này bị tổn thương về mặt tâm lý cũng như thể xác.

3.1. Ảnh hưởng đến sức khỏe trẻ em
Bạo hành trước hết ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe thể chất của trẻ hoặc
nguy hại hơn, khiến trẻ có thể bị nguy hiểm đến tính mạng. Bạo hành cũng làm trẻ
không thể phát triển về thể chất một cách bình thường. Trẻ có thể trở nên còi cọc,
chậm lớn, đau bụng, rối loạn tiêu hóa, nước da tái, môi nhợt nhạt, ánh mắt đờ đẫn
bạc nhược hoặc hung dữ… Khi những trẻ được điều trị có hiệu quả, nước da của
các em đều trở nên đẹp hơn, ánh mắt trong sáng hơn và bớt những ánh nhìn sợ
hãi…
Bạo hành cũng ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tâm thần của trẻ. Sức
khỏe tâm thần tốt là sự thoải mái, không lo lắng, là cảm giác được hưởng thụ cuộc
sống. Sức khỏe tâm thần tốt cũng biểu hiện qua những hành vi, ứng xử hợp lý.
Bệnh về sức khỏe tâm thần không phải chỉ là biểu hiện điên loạn, có những hành vi
hoang tưởng, ảo giác…
3.2. Ảnh hưởng tới tinh thần trẻ em
Khi bị bạo hành, có hai phản ứng ở trẻ thường xảy ra. Nếu biểu hiện ra bên
ngoài, trẻ có thể thay đổi tính nết, ví dụ như : đang hiền lành, trẻ bỗng trở nên hung
bạo, hay cáu gắt, khóc lóc, thậm chí đánh đập người khác hoặc độc ác với thú vật.
Loại thứ hai là cách phản ứng thu mình lại: trẻ trở nên lo lắng, buồn phiền (85,4%),
xa lánh mọi người, không thích tiếp xúc và luôn mang cảm giác sợ sệt (20%).
3.3. Ảnh hưởng tới việc hình thành nhân cách trẻ em
Việc bạo hành trẻ ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc hình thành và phát triển
nhân cách của trẻ. Tất cả những hành động như đánh đập, vùi dập, khủng bố, làm
nhục đều khiến đứa trẻ thiếu tự tin, rụt rè, luôn trong trạng thái thảng thốt. Bị bạo
SVTH: Ngô Hà Thủy Ngân

22


Đề tài: Thực trạng bạo lực gia đình đối với trẻ em ở Việt Nam hiện nay

hành, trẻ dần dần hình thành một nhân cách nhút nhát, tự ti, thiếu sự khẳng định
mình khi mà trong cuộc sống có biết bao điều cần khẳng định bản thân mỗi người.
Thử thách trong cuộc sống là rất nhiều. Riêng học tập cũng đã là một chuỗi thử
thách nặng nề. Nếu suốt ngày bị đánh đập, chửi bới, nhiếc móc, chắc chắn trẻ sẽ bị
ảnh hưởng rất lớn tinh thần. Một đứa trẻ không được yêu thương, làm sao biết yêu
thương? Một đứa trẻ chịu sự giáo dục bằng roi vọt dễ có hành vi độc ác khi trưởng
thành. Biểu hiện lúc nhỏ của trẻ có thể đơn giản là hung bạo, hay cáu gắt, khó tính,
nhưng khi lớn lên, trẻ có thể trở thành một con người cục cằn, lỗ mãng và độc ác.
Một tác hại cũng không thể không nhắc tới, đó là việc bạo hành, làm nhục có
thể khiến trẻ trở nên mất lòng tự trọng. Khi liên tục bị đánh đập, hành hạ hoặc bị
làm nhục dưới mọi hình thức, trẻ trở nên mất lòng tự trọng, lì lợm, ngang bướng, và
không còn coi chuyện vi phạm lỗi là quan trọng. Trẻ sẵn sàng không tôn trọng
người khác nơi công cộng, có những hành vi mà người có lòng tự trọng không bao
giờ làm. Trẻ cũng trở nên vô cảm, không biết lên án những hành vi phi đạo đức của
người khác.
3.4. Liên quan tới các tệ nạn xã hội
Những đứa trẻ bị bạo hành ở lứa tuổi dậy thì thường có xu hướng rời xa gia
đình do cảm giác chán nản và mệt mỏi. Do vậy, các em dễ bị những tiêu cực xã hội
ảnh hưởng tới suy nghĩ non nớt hoặc trở thành nạn nhân của các tệ nạn xã hội.
3.5. Tạo nên những hành vi lệch lạc ở trẻ em
Bạo lực gia đình đối với trẻ em dễ đẩy chúng rơi vào “vết trượt tuổi hoa”, tạo
nên những “cú sốc” đầu đời của trẻ. Tâm lý ở các lứa tuổi rất khác nhau và rất phức
tạp. Nếu các em đã tự nhận mình là người lớn thì các em muốn đươc tôn trọng,
được xem là người có giá trị. Nếu phụ huynh cư xử không khéo léo, hay la rầy,
mắng chửi,… thì các em sẽ cảm thấy rất khó chịu và bị tổn thương.
Bạo lực gia đình đối với trẻ và trẻ thường xuyên chứng kiến cảnh bạo lực
giữa cha mẹ là nguyên nhân khởi phát trầm cảm và rối loạn stress sau sang chấn
sau này. Những trẻ gái sống trong môi trường bạo lực, khi trưởng thành khó đặt
niềm tin vào những người đàn ông khác và thường gặp trắc trở trong tình yêu. Họ
có niềm hoài nghi quá mức với đối tượng khác giới, lý do bắt nguồn tự việc chứng

kiến hành vi bạo lực của cha đối với mẹ hoặc với bản thân mình. Các trẻ trai về sau
này có thể bắt chước các hành vi bạo lực với người vợ trong tương lai.
Cuộc điều tra của tổ bộ môn Giáo dục công dân thuộc Phòng Giáo dục – Đào
tạo quận 6, Thành phố Hồ Chí Minh năm 2007 với 500 học sinh Trung học cơ sở
trong quận về các vấn đề liên quan đến đạo đức, lối sống cho kết quả như sau:
SVTH: Ngô Hà Thủy Ngân

23


Đề tài: Thực trạng bạo lực gia đình đối với trẻ em ở Việt Nam hiện nay

+ 68% học sinh mê game, chat.
+ 46,6% ảnh hưởng từ phim: thích quen “hoàng tử” trong phim, có trang
phục giống trong phim, thích chơi đô vật kiểu Mỹ…
+ 38,8% cho biết thường xuyên chửi thề, nói tục; 53,6% thỉnh thoảng nói tục.
+ 32,2% thường xuyên vô lễ với thầy cô. Nhiều học sinh chỉ chào thầy cô
trong trường, còn ra đường thì... không quen biết.
Cũng theo một kết quả khảo sát của Viện Nghiên cứu và Phát triển Giáo dục
Việt Nam cho biết tỷ lệ học sinh bị bạo lực gia đình sẽ ảnh hưởng tới việc học tập
cũng như ứng xử xã hội như thế nào.

Tỉ lệ học sinh đi học muộn
Tỉ lệ học sinh quay cóp
Tỉ lệ học sinh nói dối cha
mẹ
Tỉ lệ học sinh không chấp
hành an toàn giao thông

Tiểu học

Trung học cơ sở

20%
8%

21%
55%

Trung học phổ
thông
58%
60%

22%

50%

64%

4%

35%

70%

Và như một vòng lẩn quẩn, người lớn thiếu kiến thức, thiếu phưong pháp
giáo dục, dẫn đến bạo hành trẻ em. Trẻ em ảnh hưởng các hiện trạng bạo hành bị
chấn thương thể xác và tâm lý trở nên bạo lực và sa sút về đạo đức rồi phạm lỗi.
Trẻ em lầm lỗi bị người lớn bạo hành.

Như vậy, bạo hành cũng ảnh hưởng đến sự thành công trong tương lai của
trẻ. Trước hết, những cách giáo dục phản giáo dục, giáo dục sai phương pháp là
một tác nhân quan trọng khiến trẻ không thích đến trường, không thích đi học. Khi
không thích học, trẻ không thể tiếp thu kiến thức. Điều này rất tai hại. Học kém, bị
điểm thấp, bị trách phạt từ gia đình đến nhà trường, trẻ trở nên kém tự tin, dần dẫn
đến u lì, mụ mị đầu óc, dễ bị những cám dỗ bên ngoài ảnh hưởng đến như: kết bè
đảng với những đứa trẻ giống mình, bỏ nhà đi lang thang (5,5%), xa lánh cha mẹ
98,5%), không kính trọng cha mẹ (4,2%), hút thuốc lá, thậm chí nghiện ma túy.
Một điều mà các bậc cha mẹ nên lưu ý: Hút thuốc khi còn ở tuổi vị thành niên cũng
là một biểu hiện rối loạn hành vi. Càng bị trách phạt, trẻ càng có nguy cơ rối loạn
hành vi nhiều hơn. Chỉ một cái tát của cô giáo, vài lời trách móc nặng nề của cha
mẹ khi các em mắc lỗi đôi khi cũng là một vết thương khó phai mờ trong tâm trí
của trẻ, khiến trẻ trở nên tự ti, nhút nhát, có trường hợp còn làm thay đổi cả tính
cách và suy nghĩ của một con người.
SVTH: Ngô Hà Thủy Ngân

24


Đề tài: Thực trạng bạo lực gia đình đối với trẻ em ở Việt Nam hiện nay

CHƯƠNG III: CÁC BIỆN PHÁP NGĂN CHẶN BẠO LỰC GIA
ĐÌNH ĐỐI VỚI TRẺ EM
Trước thực trạng về bạo lực gia đình đối với trẻ em như hiện nay, tôi xin
mạnh dạn đưa ra một số biện pháp nhằm góp phần vào hệ thống lý luận cũng như
thực tiễn trong công tác chăm sóc và bảo vệ trẻ em của nước ta hiện nay:
1/ Đối với nhà nước
- Nhà nước cần nhanh chóng đưa Luật phòng, chống bạo lực gia đình vào cuộc
sống. Thường xuyên kiểm tra, giám sát và có bổ sung, xử lí kịp thời trong quá trình
thực hiện ;

- Tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật vệ bảo vệ trẻ em: Sửa đổi, bổ sung Luật
bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em 2004, trong đó xác định rõ quyền hạn, trách
nhiệm và vai trò của các cơ quan nhà nước, các tổ chức xã hội, nhà trường, gia đình
và các cá nhân trong việc bảo vệ chăm sóc trẻ em, đáp ứng các nhu cầu chăm sóc
và bảo vệ an toàn cho mọi trẻ em; bổ sung một chương riêng về bảo vệ trẻ em
nhằm tăng khả năng phòng ngừa, ngăn chặn các nguy cơ xâm hại, bạo lực trẻ em;
bổ sung những quy định, chế tài cụ thể về các hành vi xâm hại, bạo lực đối với trẻ
em; quy định rõ các thủ tục và quy trình phòng ngừa, trợ giúp và giải quyết các
trường hợp trẻ em bị xâm hại, bạo lực, trách nhiệm của các cơ quan nhà nước, các
tổ chức xã hội, nhà trường, gia đình và các cá nhân phòng ngừa các hành vi xâm
hại, bạo lực đối với trẻ em. Nghĩa là, xây dựng cơ chế phối hợp liên ngành trong đó
xác định rõ trách nhiệm của các ngành, các tổ chức trong việc thực hiện công tác
bảo vệ, chăm sóc trẻ em. Phát triển đội ngũ cán bộ xã hội, cộng tác viên, tình
nguyện viên đến tận thôn, bản, khu, ấp…;
- Tăng cường năng lực và nâng cao chất lượng hệ thống dịch vụ bảo vệ trẻ em, như:
Dịch vụ bảo vệ trẻ em trong gia đình (dịch vụ tư vấn, tham vấn gia đình và trẻ em;
các trung tâm, điểm công tác xã hội trẻ em …); Dịch vụ bảo vệ trẻ em ngoài môi
trường gia đình (cơ sở bảo trợ xã hội, cơ sở trợ giúp trẻ em, trường giáo dưỡng..);
Dịch vụ hỗ trợ khẩn cấp dành cho trẻ em bị xâm hại, bạo lực.
2/ Đối với các tổ chức đoàn thể xã hội
- Cần nâng cao hơn nữa vai trò và trách nhiệm của: Ủy ban dân số, gia đình và trẻ
em, Hội liên hiệp phụ nữ, Đoàn thanh niên, nhà trường trong việc phát hiện, ngăn
ngừa, giáo dục, xử lý các hành vi bạo lực đối với trẻ em trong gia đình.
- Tăng cường công tác thông tin, giáo dục, truyền thống về phòng, chống bạo lực
nói chung, bạo lực gia đình đối với trẻ em nói riêng trong cộng đồng dân cư.
SVTH: Ngô Hà Thủy Ngân

25