Nghị luận văn học bàn về mối quan hệ giữa văn nghệ và kháng chiến

Vững vàng nền tảng, Khai sáng tương lai

VĂN MẪU LỚP 12
ĐỀ BÀI: TRONG BÀI NHẬN ĐƯỜNG NGUYỄN ĐÌNH THI VIẾT: “VĂN NGHỆ PHỤNG SỰ
KHÁNG CHIẾN, NHƯNG CHÍNH KHÁNG CHIẾN ĐEM ĐẾN CHO VĂN NGHỆ MỘT SỨC SỐNG
MỚI. SẮT LỬA MẶT TRẬN ĐANG ĐÚC NÊN NỀN VĂN NGHỆ MỚI CỦA CHÚNG TA”. ANH
CHỊ HÃY BÀY TỎ SUY NGHĨ VỀ Ý KIẾN TRÊN.

A. SƠ ĐỒ TÓM TẮT GỢI Ý

B. DÀN Ý CHI TIẾT
a. Mở bài
-

Nguyễn Đình Thi là một nghệ sĩ đã tài của nền văn học Việt Nam hiện đại. Ông đã để
lại một số lượng lớn tác phẩm văn học có giá trị.

-

Trong bài Nhận đường, Nguyễn Đình Thi đã khẳng định vai trò to lớn của cuộc
kháng chiến đối với sự thay đổi nhân sinh quan, thế giới quan của tầng lớp văn nghệ
sĩ và quá trình phát triển của nền văn nghệ mới.

b. Thân bài
-

Giữa bộn bề gian khổ của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, Đảng ta vẫn quan
tâm xây dựng một nền văn nghệ mới đậm đà tính dân tộc và đại chúng: “Văn hóa
nghệ thuật cũng là một mặt trận. Anh chị em là chiến sĩ trên mặt trận ấy”.

-

Văn nghệ phụng sự kháng chiến bởi văn nghệ là một bộ phận hữu cơ của kháng
chiến
 Phương tiện tuyên truyền hữu hiệu, là vũ khí sắc bén góp phần tiêu diệt quân
thù.
 Tiếng nói của văn nghệ luôn gắn bó với đời sống phong phú, sôi nổi của quân

W: www.hoc247.net

F: www.facebook.com/hoc247.net

T: 098 1821 807

Trang | 1


Vững vàng nền tảng, Khai sáng tương lai

dân ta đang hăng say sản xuất và chiến đấu.
-

Phần lớn văn nghệ sĩ đã chọn con đường cách mạng, con đường kháng chiến mà
Đảng và Bác là người dẫn đường chỉ lối:
 Nguyễn Tuân, nhà văn nổi tiếng trước Cách mạng tháng Tám 1945 cũng ba lô
trên vai, hăm hở tham gia các chiến dịch để viết nên Tùy bút kháng chiến.
 Tô Hoài in dấu chân trên khắp các nẻo đường chiến khu Việt Bắc để cùng
chung sống với đồng bào các dân tộc thiểu số, lấy chất liệu sáng tác nên tập
Truyện Tây Bắc phản ánh sinh động cuộc sống nghèo khổ, tối tăm của đồng
bào miền núi giác ngộ cách mạng, giác ngộ kháng chiến.
 Nhiều văn nghệ sĩ theo sát các đơn vị bộ đội để kịp thời phản ánh hiện thực

nóng hổi của mặt trận

-

Đời sống tinh thần của cán bộ, chiến sĩ ta trong kháng chiến cũng được phản ánh
chân thực trong các tác phẩm:
 Phê phán một số văn nghệ sĩ có cái nhìn lệch lạc đối với nông dân – lực lượng
nòng cốt của cách mạng và kháng chiến (đôi mắt)
 Ca ngợi sức mạnh của con người.
 Hiện thực cuộc sống đi vào các tác phẩm một cách rất tự nhiên. Chất sắt lửa
của cuộc kháng chiến tạo nên niềm lạc quan yêu đời cho văn nghệ.

-

Tiếng nói văn nghệ khích lệ, động viên con người hướng về phía trước để đến đích
cuối cùng của sự nghiệp cách mạng

-

Đánh giá:
 Giữa văn nghệ và kháng chiến có mối quan hệ mật thiết với nhau.
 Văn nghệ phụng sự kháng chiến đế nói lên tiếng nói yêu nước, đấu tranh vì
độc lập, giải phóng...
 Hiện thực cách mạng và kháng chiến đem đến cho văn nghệ cảm hứng sáng
tạo mới, chất liệu mới.

c. Kết bài
-

Cuộc kháng chiến 9 năm chống Pháp thành công là nhờ vào một phần không nhỏ

công lao của các văn nghệ sĩ. Họ đã biến ngòi bút của mình trở thanh một vũ khí
chiến đấu lợi hại. Với những thành tựu đã đạt được, văn nghệ kháng chiến đã làm

W: www.hoc247.net

F: www.facebook.com/hoc247.net

T: 098 1821 807

Trang | 2


Vững vàng nền tảng, Khai sáng tương lai

phong phú và đa dạng diện mạo của nền văn học hiện đại nước nhà.
C. BÀI VĂN MẪU
Đề bài: Trong bài Nhận đường Nguyễn Đình Thi viết: “Văn nghệ phụng sự kháng chiến,
nhưng chính kháng chiến đem đến cho văn nghệ một sức sống mới. Sắt lửa mặt trận đang
đúc nên nền văn nghệ mới của chúng ta”. Anh (chị) hãy bày tỏ suy nghĩ về ý kiến trên.
Gợi ý làm bài:
Nguyễn Đình Thi (1924 – 2003) quê ở Hà Nội. Ông là một trong những thành viên
đầu tiên của tổ chức Văn hóa cứu quốc do Mặt trận Việt Minh thành lập từ năm 1943 và
hăng hái tham gia Cách mạng tháng Tám 1945 tại Hà Nội, lật đổ ách thống trị tàn bạo của
phong kiến, thực dân, giành chính quyền về tay nhân dân, mở ra kỉ nguyên mới độc lập, tự
do của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Cuối năm 1946, thực dân Pháp trở mặt tái chiếm
nước ta. Hưởng ứng lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến chống Pháp của Chủ tịch Hồ Chí
Minh, Nguyễn Đình Thi cùng đông đảo văn nghệ sĩ đã rời Thủ đô lên chiến khu Việt Bắc,
đóng góp sức mình vào công cuộc kháng chiến gian khổ và ác liệt để bảo vệ chủ quyền độc
lập, tự do thiêng liêng mà dân tộc ta phải đổ bao xương máu mới giành lại được. Trong bài
Nhận đường, Nguyễn Đình Thi đã khẳng định vai trò to lớn của cuộc kháng chiến đối với sự

thay đổi nhân sinh quan, thế giới quan của tầng lớp văn nghệ sĩ và quá trình phát triển của
nền văn nghệ mới: Văn nghệ phụng sự kháng chiến, nhưng chính kháng chiến đem đến cho
văn nghệ một sức sống mới. Sắt lửa mặt trận đang đúc nên nền văn nghệ mới của chúng ta.
Giữa những năm đầu bộn bề gian khổ của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp,
Đảng ta vẫn quan tâm xây dựng một nền văn nghệ mới đậm đà tính dân tộc và đại chúng.
Trong một lần gặp gỡ với các văn nghệ sĩ ở chiến khu Việt Bắc, Hồ Chủ tịch nhấn mạnh: Văn
hóa nghệ thuật cũng là một mặt trận. Anh chị em là chiến sĩ trên mặt trận ấy. Thấm nhuần
lời dạy của Bác, các văn nghệ sĩ sử dụng ngòi bút của mình giống như khẩu súng của người
lính ngoài mặt trận. Họ luôn có mặt ở những điểm nóng, những trận đánh ác liệt… và họ dã
tìm thấy trong cuộc sống sản xuất, chiến đấu gian khổ nhưng hào hùng của dân tộc nguồn
cảm hứng mãnh liệt, giúp họ sáng tạo nên những tác phẩm làm rung động trái tim người
đọc.
Văn nghệ phụng sự kháng chiến bởi văn nghệ là một bộ phận hữu cơ của kháng
chiến, được coi là phương tiện tuyên truyền hữu hiệu, là vũ khí sắc bén góp phần tiêu diệt
quân thù. Tiếng nói của văn nghệ luôn gắn bó với đời sống phong phú, sôi nổi của quân dân
W: www.hoc247.net

F: www.facebook.com/hoc247.net

T: 098 1821 807

Trang | 3


Vững vàng nền tảng, Khai sáng tương lai

ta đang hăng say sản xuất và chiến đấu. Cuộc kháng chiến chính nghĩa của dân tộc tác động
rất lớn tới việc nhận đường của tầng lớp văn nghệ sĩ. Phần lớn văn nghệ sĩ đã chọn con
đường cách mạng, con đường kháng chiến mà Đảng và Bác là người dẫn đường chỉ lối. Khi
vận mệnh quốc gia lâm vào tình thế ngàn cân treo sợi tóc, văn nghệ sĩ phải hướng ngòi bút

của mình đến những đề tài nóng bỏng nhất, cấp thiết nhất liên quan tới số phận của cả dân
tộc. Đó là chủ đề kháng chiến và số phận của cộng đồng. Đối với họ, trong hoàn cảnh lịch sử
cụ thể này thi mọi lo lắng, băn khoăn về “cái tôi”, về hạnh phúc cá nhân đều bị đẩy lùi ra
đằng sau. Trước mắt họ là sự nghiệp kháng chiến cứu nước đòi hỏi trách nhiệm của mỗi
công dân.
Nguyễn Tuân, nhà văn nổi tiếng trước Cách mạng tháng Tám 1945 với các tác phẩm
như Thiếu quê hương, Vang bóng một thời… lúc đó cũng ba lô trên vai, hăm hở tham gia
các chiến dịch để viết nên Tùy bút kháng chiến. Tô Hoài in dấu chân trên khắp các nẻo
đường chiến khu Việt Bắc để cùng chung sống với đồng bào các dân tộc thiểu số, lấy chất
liệu sáng tác nên tập Truyện Tây Bắc phản ánh sinh động cuộc sống nghèo khổ, tối tăm của
đồng bào miền núi dưới chế độ thực dân, phong kiến và quá trình chuyển biến tư tưởng,
tình cảm của họ khi đã được giác ngộ cách mạng, giác ngộ kháng chiến. Có thể coi truyện
ngắn Vợ chồng A Phủ của Tô Hoài là tác phẩm thành công nhất, đánh dấu bước ngoặt trong
sự nghiệp sáng tác của tác giả, đồng thời là mốc son của nền văn nghệ mới.
Nhiều văn nghệ sĩ theo sát các đơn vị bộ đội để kịp thời phản ánh hiện thực nóng hổi
của mặt trận như Trần Đăng với Ký sự Cao – Lạng , Quang Dũng với bài thơ Tây Tiến, Chính
Hữu với bài thơ Đồng chí, Nguyễn Đình Thi với tiểu thuyết Xung kích… Nhà văn Trần Đăng
đã anh dũng hi sinh như một người lính trên chiến trường.
Đời sống tinh thần của cán bộ, chiến sĩ ta trong kháng chiến cũng được phản ánh
chân thực trong các tác phẩm. Trong truyện ngắn Đôi mắt, nhà văn Nam Cao đã kín đáo phê
phán một số văn nghệ sĩ có cái nhìn lệch lạc đối với nông dân – lực lượng nòng cốt của cách
mạng và kháng chiến. Tác giả khẳng định văn nghệ sĩ chỉ có một con đường đúng đắn nhất
là đồng hành với nhân dân thực hiện cuộc kháng chiến gian khổ, trường kì để đánh đuổi
xâm lăng, bảo vệ Tổ quốc. Trong Bài ca vỡ đất, nhà thơ Hoàng Trung Thông đã ca ngợi sức
mạnh của con người: Bàn tay ta làm nên tất cả, Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.
Nguyễn Đình Thi với cảm hứng trữ tình dạt dào đã sáng tác nên bài thơ Đất nước có sức
sống kì lạ:
W: www.hoc247.net

F: www.facebook.com/hoc247.net

T: 098 1821 807

Trang | 4


Vững vàng nền tảng, Khai sáng tương lai

Mùa thu nay khác rồi
Tôi đứng vui nghe giữa núi đồi
Gió thổi rừng tre phấp phới
Trời thu thay áo mới
Trong biếc nói cười thiết tha.
Mùa thu nay là mùa thu ở chiến khu Việt Bắc lồng lộng ngọn gió tự do, phóng
khoáng, đem niềm vui tới tràn ngập lòng người. Mùa thu nay đẹp đẽ, trong sáng bởi con
mắt của thi nhân vui vẻ và tin tưởng. Từ thực tế kháng chiến gian nan và hào hùng tột bậc,
Nguyễn Đinh Thi đã viết nên những câu thơ khái quát về sự mất mát, hi sinh của đất nước
đồng thời phản ánh quyết tâm giành lại chủ quyền độc lập, tự do của quân dân ta:
Ngày nắng đốt theo đêm mưa giội
Mỗi bước đường mỗi bước hi sinh
Trán cháy rực nghĩ trời đất mới
Lòng ta bát ngát ánh bình minh.
Kết thúc bài thơ là hình ảnh tượng trưng cho đất nước từ trong đau thương, căm hận
và máu lửa chiến tranh đã hiên ngang đứng dậy, tự khẳng định mình trước lịch sử và nhân
loại:
Súng nổ rung trời giận dữ
Người lên như nước vỡ bờ
Nước Việt Nam từ máu lửa
Rũ bùn đứng dậy sáng lòa.
Tố Hữu – ngọn cờ đầu của thơ ca cách mạng Việt Nam có những bài thơ ghi lại

những sự kiện lịch sử oai hùng của dân tộc trong kháng chiến chống Pháp. Hoan hô chiến sĩ
Điện Biên là bản anh hùng ca về tinh thần chiến đấu dũng cảm phi thường của chiến sĩ ta
đã làm nên chiến thắng vẻ vang kết thúc cuộc kháng chiến trường kì, đem lại vinh quang
lớn lao cho Tổ quốc:
Kháng chiến ba ngàn ngày
Không đêm nào vui bằng đêm nay
Đêm lịch sử, Điện Biên sáng rực
W: www.hoc247.net

F: www.facebook.com/hoc247.net

T: 098 1821 807

Trang | 5


Vững vàng nền tảng, Khai sáng tương lai

Trên đất nước, như huân chương trên ngực
Dân tộc ta, dân tộc anh hùng!…
Hoan hô chiến sĩ Điện Biên
Chiến sĩ anh hùng
Đầu nung lửa sắt
Năm mươi sáu ngày đêm khoét núi, ngủ hầm, mưa dầm, cơm vắt.
Máu trộn bùn non
Gan không núng
Chí không mòn !
Những đồng chí thân chân làm giá súng
Đầu bịt lỗ châu mai
Băng mình qua núi thép gai

Ào ào vũ bão
Những đồng chí chèn lưng cứu pháo
Nát thân, nhắm mắt còn ôm…
Trong kháng chiến, đất nước cho dù bị bom đạn kẻ thù tàn phá nhưng vẫn hiện lên
với vẻ đẹp ngời ngời sức sống:
Đẹp vô cùng, Tổ quốc ta ơi!
Rừng cọ đồi chè, đồng xanh ngào ngạt
Nắng chói sống Lô, hò ô tiếng hát
Chuyến phà dào dạt bến nước Bình Ca…
(Ta đi tới – Tố Hữu)
Nhờ di sâu đi sát, gắn bó máu thịt với nhân dân nên dội ngũ văn nghệ sĩ mới cảm
nhận được sức mạnh kì diệu của lòng yêu nước, mới hiểu được sự hi sinh to lớn của đồng
bào, chiến sĩ. Từ đó, nền văn nghệ có được sức sống mới và đạt được nhiều thành quả đáng
tự hào. Hiện thực cuộc sống đi vào các tác phẩm một cách rất tự nhiên. Chất sắt lửa của
cuộc kháng chiến tạo nên niềm lạc quan yêu đời cho văn nghệ. Chợt lũ kháng chiến là gian
khổ, là hi sinh nhưng con người Việt Nam vẫn tin tưởng vào ngày mai tất thắng.
Anh đi bộ đội sao trên mũ
W: www.hoc247.net

F: www.facebook.com/hoc247.net

T: 098 1821 807

Trang | 6


Vững vàng nền tảng, Khai sáng tương lai

Mãi mãi là sao sáng dẫn đường
Em vẫn là hoa trên đỉnh núi

Bốn mùa thơm mãi cánh hoa thơm.
(Núi đồi, Vũ Cao)
Tiếng nói văn nghệ khích lệ, động viên con người hướng về phía trước để đến đích
cuối cùng của sự nghiệp cách mạng:
Ta đi tới, trên đường ta bước tiếp
Rắn như thép, vững như đồng
Đội ngũ ta trùng trùng điệp điệp
Cao như núi, dài như sông
Chí ta lớn như biển Đông trước mặt!
(Ta đi tới –Tố Hữu)
Ngày nay, đọc lại các tác phẩm sáng tác trong kháng chiến chín năm chống thực dân
Pháp (1946 – 1954), trong tâm hồn của mỗi chúng ta vẫn bừng dậy niềm tự hào về cuộc
kháng chiến đau thương và anh dũng của dân tộc. Vinh quang thuộc về quân dân ta, trong
đó có đóng góp đáng kể của đội ngũ văn nghệ sĩ. Cuộc trường chinh ấy đã làm thay đổi thế
giới quan, nhân sinh quan của văn nghệ sĩ, thúc đẩy họ sáng tạo ra những hình tượng văn
học tiêu biểu cho chủ nghĩa yêu nước và chủ nghĩa anh hùng cách mạng của dân tộc Việt
Nam. Với những thành tựu đã đạt được, văn nghệ kháng chiến đã làm phong phú và đa
dạng diện mạo của nền văn học hiện đại nước nhà.

W: www.hoc247.net

F: www.facebook.com/hoc247.net

T: 098 1821 807

Trang | 7


Vững vàng nền tảng, Khai sáng tương lai

Vững vàng nền tảng, Khai sáng tương lai
Website Hoc247.vn cung cấp một môi trường học trực tuyến sinh động, nhiều tiện ích thông
minh, nội dung bài giảng được biên soạn công phu và giảng dạy bởi những giáo viên nhiều năm
kinh nghiệm, giỏi về kiến thức chuyên môn lẫn kỹ năng sư phạm đến từ các trường Đại học và
các trường chuyên danh tiếng.

I.

Luyện Thi Online
Học mọi lúc, mọi nơi, mọi thiết bi – Tiết kiệm 90%
-

Luyên thi ĐH, THPT QG với đội ngũ GV Giỏi, Kinh nghiệm từ các Trường ĐH và THPT danh tiếng.

-

H2 khóa nền tảng kiến thức luyên thi 6 môn: Toán, Ngữ Văn, Tiếng Anh, Vật Lý, Hóa Học và Sinh Học.

-

H99 khóa kỹ năng làm bài và luyện đề thi thử: Toán,Tiếng Anh, Tư Nhiên, Ngữ Văn+ Xã Hội.

II.

Lớp Học Ảo VCLASS
Học Online như Học ở lớp Offline
-

Mang lớp học đến tận nhà, phụ huynh không phải đưa đón con và có thể học cùng con.

-

Lớp học qua mạng, tương tác trực tiếp với giáo viên, huấn luyện viên.

-

Học phí tiết kiệm, lịch học linh hoạt, thoải mái lựa chọn.

-

Mỗi lớp chỉ từ 5 đến 10 HS giúp tương tác dễ dàng, được hỗ trợ kịp thời và đảm bảo chất lượng học
tập.

Các chương trình VCLASS:
-

Bồi dưỡng HSG Toán: Bồi dưỡng 5 phân môn Đại Số, Số Học, Giải Tích, Hình Học và Tổ Hợp dành
cho học sinh các khối lớp 10, 11, 12. Đội ngũ Giảng Viên giàu kinh nghiệm: TS. Lê Bá Khánh Trình, TS.
Trần Nam Dũng, TS. Pham Sỹ Nam, TS. Lưu Bá Thắng, Thầy Lê Phúc Lữ, Thầy Võ Quốc Bá Cẩn cùng đôi
HLV đạt thành tích cao HSG Quốc Gia.

-

Luyện thi vào lớp 10 chuyên Toán: Ôn thi HSG lớp 9 và luyện thi vào lớp 10 chuyên Toán các
trường PTNK, Chuyên HCM (LHP-TĐN-NTH-GĐ), Chuyên Phan Bội Châu Nghệ An và các trường Chuyên
khác cùng TS.Trần Nam Dũng, TS. Pham Sỹ Nam, TS. Trịnh Thanh Đèo và Thầy Nguyễn Đức Tấn.

-

Hoc Toán Nâng Cao/Toán Chuyên/Toán Tiếng Anh: Cung cấp chương trình VClass Toán Nâng Cao,

Toán Chuyên và Toán Tiếng Anh danh cho các em HS THCS lớp 6, 7, 8, 9.

III.

Uber Toán Học
Học Toán Gia Sư 1 Kèm 1 Online
-

Gia sư Toán giỏi đến từ ĐHSP, KHTN, BK, Ngoại Thương, Du hoc Sinh, Giáo viên Toán và Giảng viên ĐH.
Day kèm Toán mọi câp độ từ Tiểu học đến ĐH hay các chương trình Toán Tiếng Anh, Tú tài quốc tế IB,…

-

Học sinh có thể lựa chọn bất kỳ GV nào mình yêu thích, có thành tích, chuyên môn giỏi và phù hợp nhất.

-

Nguồn học liệu có kiểm duyệt giúp HS và PH có thể đánh giá năng lực khách quan qua các bài kiểm tra
độc lập.

-

Tiết kiệm chi phí và thời gian hoc linh động hơn giải pháp mời gia sư đến nhà.

W: www.hoc247.net

F: www.facebook.com/hoc247.net

T: 098 1821 807

Trang | 8