Lành thương sau gãy chân răng

GÃY THÂN- CHÂN RĂNG
Nhà lâm sang sẽ phải đối mặt với nhiều vấn đề về nha chu hơn là nội nha. Răng
phải được điều trị nha chu để đảm bảo có khả năng thực hiện được 1 phục hồi phía
trên dán dính tốt. Có thể phải phẫu thuật cắt lợi (gingivectomy) nếu đoạn gãy đi
sâu dưới lợi. Răng cũng có thể được kéo lên bằng lực chỉnh nha hoặc một phẫu
thuật làm trồi để bộc lộ bề mặt đoạn gãy. Khi mà nhà lâm sàng đảm bảo được khả
năng phục hồi đoạn gãy phía trên thì điều trị gãy thân chân răng cũng tương tự như
điều trị gãy thân răng đã được mô tả.
GÃY CHÂN RĂNG
Gãy chân răng nghĩa là đoạn gãy đi qua cement ngà và tủy răng. Loại chấn thương
này ít khi gặp , ít hơn 3% trong tổng số các trường hợp chấn thương răng. Răng
chưa trưởng thành, tủy sống hiếm khi gãy ngang mà không di lệch. Khi một chân
răng mà gãy ngang, đoạn gãy phía trên sẽ di lệch ở nhiều mức độ khác nhau,
nhưng thường thì đoạn gãy phía chóp không bị di lệch và vì tủy răng ở đoạn gãy
phía chóp không bị gián đoạn cho nên tủy hoại tử ở đoạn gãy phía chóp là cực
hiếm. khoảng 25% số trường hợp gãy chân răng có hoại tử vĩnh viễn đoạn gãy phía
trên và yêu cầu phải có can thiệp điều trị nội nha.

Hình 17.21 Răng bị gãy chân và nhổ ra.Chú ý đường gãy
vát
1
/>Pathways of the plup

Người chia sẻ : Bàn Chải Đánh Răng


1. Dấu hiệu lâm sang và chẩn đoán
Trên lâm sang tương đối giống với trường hợp trật khớp răng. Mức độ di lệch của
đoạn gãy phía trên thường liên quan vị trí của đường gãy. Nó sẽ đội lốt một chấn
động răng nếu đoạn gãy thấp về phía chóp. Còn nếu đoạn gãy cao phía ở cổ răng
thì mức độ nặng sẽ tương đương với trật khớp răng ra ngoài thăm khám x-quang

trong gãy chân răng là vô cùng quan trọng. Đường gãy thường vát chéo( từ phía
tiền đình đến khẩu cái) (Hình 17-21), với chỉ 1 phim cận chóp có thể không phát
hiện được tổn thương bắt buộc phải chụp ít nhất là 3 góc độ phim (45, 90, 110 độ),
và khi đó ít nhất sẽ có 1 góc độ mà ở đó chùm tia sẽ đi qua đường gãy để cho hình
ảnh thấu quang trên phim

2
/>Pathways of the plup

Người chia sẻ : Bàn Chải Đánh Răng


Hình 17.22 Hình ảnh X-Quang chỉ ra tầm quan
trọng của thay đổi góc chụp theo chiều dọc để phát hiện gạy chân răng

3
/>Pathways of the plup

Người chia sẻ : Bàn Chải Đánh Răng


Hình tham khảo: Minh họa 2 góc chụp 45* và 90*
2. Điều trị
Điều trị cấp cứu bao gồm chỉnh lại vị trí đoạn gãy sao cho gần nhất có thể với vị trí
nguyên thủy trước chấn thương. Trong những trường hợp đoạn gãy phía trên di
lệch nặng phần phía chóp của nó sẽ bị kẹt (Nếu không đâm thủng) giữa khoảng
giới hạn bởi mặt ngoài xương vỏ và răng. Khi đó việc đẩy ngang chân răng về phía
mặt ngoài để điều chỉnh lại vị trí là điều không thể, và 2 đoạn gãy sẽ không áp lại
thẳng hàng với nhau được. Chỉ có 1 cách để đặt lại 2 đầu đoạn gãy là sử dụng tay
hoặc kìm nhổ răng kéo nhẹ nhàng đoạn gãy lên, thực hiện cẩn thận sao cho hài hòa

giữa biên độ kéo ra nhỏ nhất và đặt lại đúng vị trí ban đầu( Hình 17-23). Cố định
răng cứng chắc với cách làm truyền thống trong khoảng 2-4 tháng không còn được
khuyến khích và hiện nay cố định bán cứng với răng liền kề trong khoảng 2 -4 tuần
được khuyên dùng. Nếu như thời gian giữa lúc xảy ra chấn thương đến lúc điều trị
kéo dài thì có khả năng sẽ không đặt lại đúng vị trí 2 đầu đoạn gãy được nữa, khi
đó khả năng tiên đoán về thành công lâu dài của điều trị cũng sẽ bị ảnh hưởng.

4
/>Pathways of the plup

Người chia sẻ : Bàn Chải Đánh Răng


Hình 17.23 Hình minh họa gãy chân răng đâu thủng bản xương mặt ngoài .Nắn
bằng cách kéo rìa theo cán ngang về phía mặt ngoài là không thể

Hình tham khảo: (a)Lành thương với mô canxi hóa .(b)Lành thương với mô liên kết
chen giữa .(c) Lành thương với mô xương và mô liên kết chen giữa vào (d) Mô hạt
chen vào giữa 2 đầu đoạn gãy không lành thương

5
/>Pathways of the plup

Người chia sẻ : Bàn Chải Đánh Răng


3. Hình thái lành thương
Các nghiên cứu mô tả 4 hình thái lành thương sau gãy chân răng
1. Lành thương với mô calci hóa: Trên X-quang, đường gãy nhìn thấy rõ, các
đoạn gãy nằm gần nhau

2. Lành thương với mô liên kết chen vào giữa 2 đầu đoạn gãy: Trên phim. Các
đầu đoạn gãy bị phân chia rõ rệt bởi giải thấu thấu quang hẹp ở giữa, và rìa
giữa các đầu đoạn gãy thường tròn (Hình 17-24B).
3. Lành thương với mô xương và mô liên kết chen vào giữa: X-quang, các đầu
đoạn gãy bị phân cách bởi các dải thương cản quang( HÌnh 17-24 C).
4. Mô viêm xen vào giữa, không lành thương: X-quang, khoảng cách giữa các
đoạn gãy lớn dần và hoặc tương ứng với hình ảnh thấu quang cũng lớn dần
(Hình 17-24D).
Ba dạng lành thương đầu tiên được coi là tốt. Răng thường không có triệu
chứng và đáp ứng dương tính với các tests nhạy cảm. răng có thể chuyển
thành màu vàng vì sự vôi hóa đoạn gãy phía trên và sau đo răng hoàn toàn
bình thường( HÌnh 17-29).
Đáp ứng của gãy chân răng ở loại thứ 4 là điển hình khi mà đoạn gãy phía
trên bị chết tủy. Vi khuẩn trong tủy răng ở đoạn gãy phía trên gây ra một đáp
ứng viêm và cho hình ảnh thấu quang tại vị trí đường gãy (Hình 17-24D).

6
/>Pathways of the plup

Người chia sẻ : Bàn Chải Đánh Răng


Hình 17.24 Hình thái lành thương sau khi gãy ngang chân răng .(A) Lành thương
với mô calci hóa .(B) Lành thương với mô liên kết chen vào đoạn gãy.(C) Lành
thương với xương và mô liên kết.(D) Không lành thương
5. Điều trị biến chứng
Gãy cao chân răng
Trước đây người ta nghĩ rằng gãy đoạn cổ (gãy cao) tiên lượng rất xấu và phải nhổ
bỏ đoạn phía trên. Hiện nay kết quả từ các nghiên cứu đã không còn ủng hộ quan
điểm này nữa; thật vậy, nếu gãy 1/3 trên chân răng mà được cố định đủ thì đáp ứng

về lành thương sẽ không khác gì so với gãy chân răng 1/3 giữa và 1/3 chóp (Hình
17-25). Tuy nhiên nếu đường gãy ở ngang mức hoặc cao hơn mào xương ổ răng thì
tiên lượng là cực tồi.

7
/>Pathways of the plup

Người chia sẻ : Bàn Chải Đánh Răng


Nếu như ta không thể chỉnh lại vị trí đoạn gãy thì nhổ đoạn gãy phía trên được chỉ
định. Đánh giá khả năng thực hiện phục hồi dựa vào chiều cao đoạn gãy và chiều
dài của chân răng còn lại. Nếu như chân răng còn lại không đủ chiều dài, có thể
nhà lâm sang sẽ phải thực hiện một chỉnh nha kéo răng để đủ lưu giữ cho phục hồi.

Hình 17.25 Nội tiêu
trong đoạn gãy chân răng,răng được chẩn đóan gãy 1/3 giữa. Đoạn gãy phía trên
được điều chỉnh lại và nẹp bằng composite với răng bên cạnh .(B) Khám lại sau 6
tháng,thử tủy lạnh đáp ứng bình thường nhưng trên X-Quang có hình ảnh nội
tiêu.Không điều trị gì vì tủy răng bình thường.(D) Tái khám sau 42 tháng răng vẫn
không hề có triệu chứng gì,thử tủy (+),tổn thương nội tiêu đã lành thương và có
dấu hiệu calci hóa ờ 2 đoạn gãy
Gãy phía 1/3 chóp và 1/3 giữa chân răng
Hoại tử vĩnh viễn gặp ở khoảng 25% gãy chân răng. Trong nhiều trường hợp tủy
hoại tử đoạn gãy phía trên sau chấn thương, tuy nhiên sau đó bởi vì đoạn gãy này
có diện hở tủy rộng về phía chóp cho nên có thể có sự tái tạo vòng tuần hoàn nên
điều chỉnh tốt vị trí đoạn gãy về vị trí nguyên thủy ban đầu. Phần lớn tủy dù có
hoại tử vĩnh viễn ở đoạn gãy phía trên thì đoạn chóp tủy vẫn sống. Điều trị nội nha
thường được chỉ định cho đoạn gãy phía trên mà thôi, trừ khi đoạn gãy phía chóp
có dấu hiệu của bệnh lý quanh chóp. Trong đa số cases ta có thể coi đoạn gãy phía

trên như là một răng chết tủy chưa trưởng thành, vì vậy chỉ định sẽ là thực hiện
giống như thủ thuật đóng chóp với calcium hydroxide hoặc MTA. Đoạn gày phía
trên được hàn vĩnh viễn sau khi hàng rào mô cứng thành lập và có sự lành thương
đoạn gãy phía chóp.
8
/>Pathways of the plup

Người chia sẻ : Bàn Chải Đánh Răng


Rất hiếm trường hợp mà cả 2 đoạn gãy đều bị hoại tử tủy, điều trị lúc này trở nên
phức tạp hơn. Điều trị nội nha xuyên qua đoạn gãy là rất khó, thao tác thực hiện,
thuốc sử dụng và vật liệu hàn trong nội nha ảnh hưởng bất lợi tới sự lành thương
của đoạn gãy. Nếu như đoạn gãy phía trên lành thương hoàn toàn và đoạn gãy phía
dưới bị hoại tử thì tiên lượng lúc này không đến nỗi quá tệ hại.
Hoại tử đoạn gãy phía chóp trong hầu hết trường hợp được chỉ định phẫu thuật cắt
bỏ. Điều trị kiểu này là khả thi khi mà đoạn gãy phía trên còn lại đủ chiều dài cho
phục hồi. Cắt chóp trong trường hợp gãy 1/3 giữa dẫn đến nâng đỡ, bám dính yếu,
1 implant nội nha cắm xuyên trong lòng ống tủy có thể được xem xét như một giải
pháp khắc phục.
Theo dõi
Sau khoảng thời gian hoàn thiện thủ thuật nẹp răng, theo dõi như với tất cả các
trừng hợp chấn thương răng: 3, 6, 12 tháng, và hàng năm sau đó.

Tiên lượng
Các yếu tố cần xem xét bao gồm:
1. Mức độ di lệch và sự di động của đoạn gãy phía trên đóng vai trò vô cùng
quan trọng trong tiên lượng kết quả điều trị. Tăng mức độ di lệch và di động
của đoạn gãy phía trên dẫn đến tiên lượng nghèo nàn.
2. Răng chưa trưởng thành hiếm khi bị gãy chân răng, nhưng nếu xảy ra thì

tiên lượng tốt.
3. Chất lượng điều trị là yêu tố sống còn. Chẩn đoán chính xác, điều chỉnh lại
vị trí di lệch, cố định bán cứng trong 2-4 tuần.
9
/>Pathways of the plup

Người chia sẻ : Bàn Chải Đánh Răng


Biến chứng có thể gặp thường là tủy hoại tử và bít tắc hệ thống ống tủy. Tủy
hoại tử có thể được điều trị thành công bằng cách đặt calcium hydroxide ở đoạn
gãy phía trên để hình thành lên một hàng rào mô cứng. Bít tắc hệ thống ống tủy
là rất thường gặp nếu như đoạn gãy ( phía trên và phía chóp) tủy duy trì sự
sống.

Hình tham khảo:chỉnh nha kéo răng.(A) Gãy chân răng dưới mào xương ổ
răng.(B) Điều trị tủy chân.(C) Gắn 1 post có móc vào ống tủy .(D) Uốn dây
theo mô tả trong hình,2 đầu dây được dán bằng composite với acid etch.(E)
Một đoạn dây chun được sử dụng để kích hoạt quá trình làm trồi.(F) Khi răng
đạt độ dài thích hợp cho phục hồi,duy trì sự ổn định của răng đến khi sự sửa
chữa xương và nha chu hoàn thiện .(G) Xương và nha chu được sửa chữa hoàn
toàn .(H) Phục hồi vĩnh viễn

10
/>Pathways of the plup

Người chia sẻ : Bàn Chải Đánh Răng


Hình tham khảo:Lực làm trồi

răng,chú ý sự thay đổi của bộ máy nha chu.Xương ổ phía chóp,cement,mào
xương ở ổ răng được bồi đắp .Vì chấn thường răng thường xảy ra ở vùng răng
trước-vùng thẩm mỹ nên nếu cần thiết ta kết hợp chỉnh nha kéo
răng+fibrotomy,để đường viền nướu được hài hòa

11
/>Pathways of the plup

Người chia sẻ : Bàn Chải Đánh Răng