chấn thương bàng quang (BÀI PPT)

CHẤN THƯƠNG BÀNG QUANG
Đại cương
Nhắc lại giải phẫu
Triệu chứng lâm sàng
Chẩn đoán
Nguyên tắc điều trị


Đại cương
•

Là một cấp cứu ngoại khoa, một trong những chấn
thương thường gặp của hệ tiết niệu.

•

Gồm 2 loại chính:
48%)

•
•
•

Vỡ BQ trong PM (~

Vỡ BQ ngoài PM (~ 44%)
~ 3% vỡ hỗn hợp (cả trong và ngoài PM)
~ 5% không vỡ, mà chỉ dập BQ


Nhắc lại giải phẫu

• BQ là tạng rỗng chứa đựng và tống xuất nước
tiểu, nằm ở dưới PM, chóp BQ được che phủ
bởi PM.

• Khi xẹp, BQ co nhỏ nấp sau x. mu. Khi căng đầy,
BQ nhô lên trên xương mu, có thể xờ thấy ở hạ
vị


Triệu chứng lâm sàng
•

VỠ BQ TRONG PM

•

Tình huống: va đập mạnh vào vùng hạ vị trên x.mu lúc BQ
đầy (rất thường gặp ở người nhậu say té xe).

•

Triệu chứng sớm (những giờ đầu): than đau hạ vị ; mắc tiểu
nhưng tiểu không được hoặc tiểu rất khó ; nước tiểu có máu
(thường phải thông tiểu) ; khám bụng ấn đau hạ vị nhưng
chưa đề kháng.

•

Triệu chứng muộn (ngày thứ 2): triệu chứng viêm PM :

đau lan ra khắp bụng ; khám có phản ứng thành bụng
 sốt nhiễm trùng nhiễm độc


Triệu chứng lâm sàng (tt)
•

VỠ BQ NGOÀI PM

•

Tình huống: chấn thương nghiệm trọng vùng hạ vị làm gãy
các ngành mu của x. chậu  mảnh xương gẫy chọc thủng
BQ. Nhiều khi nằm trong bối cảnh đa chấn thương do tai nạn
lao động (vd: cây đè) hay tai nạn giao thông (vd: xe cán)

•

Triệu chứng: có thể có tình trạng sốc ; bn than mắc tiểu
nhưng rất khó tiểu , nhưng nước tiểu có máu.

•

Khám: đau chói vùng x. mu ; sờ thấy khối máu tụ trên
x. mu (không phải cầu BQ !) ; khám TT sờ thấy khối
máu tụ hốc chậu và ấn đau phía 2 bên trực tràng.

•

Không được thông tiểu trong bối cảnh có tiểu máu và vỡ x.

chậu


Triệu chứng lâm sàng (tt)
•

DẬP BQ

•

Triệu chứng: Chấn thương vùng hạ vị (có thể có vỡ x. chậu, có thể
trong bối cảnh đa chấn thường) , có tiểu máu , nhưng vẫn đi tiểu
bình thường.

•

Lưu ý không được thông tiểu trong bối cảnh có tiểu máu và vỡ x.
chậu


Chẩn đoán
dựa trên cận lâm sàng
•

SIÊU ÂM: xét nghiệm thường quy và được làm sớm ngay sau
khi khám lâm sàng một chấn thương bụng:

•

Vỡ BQ trong PM: thường thấy BQ trống hoặc ít nước tiểu + có

dịch trong ổ bụng.

•

Vỡ BQ ngoài PM: (xác định vỡ xương chậu bằng chụp X quang
khung chậu): thường thấy BQ trống hoặc ít nước tiểu + có khối
máu tụ hoặc khối máu tụ – nước tiểu ở hốc chậu.

•

Dập BQ: BQ vẫn chứa nước tiểu tốt, có thể thấy dấu tụ máu
dưới niêm mạc BQ, không thấy dịch trong ổ bụng.

•

Đôi khi vẫn thấy BQ đầy nước tiểu dù có vỡ BQ: chỗ vỡ được
bịt lại (bouché)  cần chụp cản quang hệ niệu để xác định
thêm.


•
•

CHỤP X QUANG HỆ NIỆU CẢN QUANG :

•

Chụp BQ ngược dòng (CR):

•

Chụp hệ niệu cản quang tiêm mạch (UIV): nên chụp cho mọi
trường hợp có tiểu máu và có chấn thương bụng: hình ảnh
thận gíup xác định có CT thận hay không, hình ảnh BQ giúp
xác định có tổn thương BQ hay không ?

•

Ưu tiên cho va đập khu trú ở hạ vị và nghi ngờ vỡ BQ trong PM
(không nghi ngờ vỡ thận)  hình ảnh thuốc cản quang lan ra ngoài
BQ vào trong PM.

•

Trường hợp vỡ BQ ngoài PM  hình ảnh BQ bị dồn ép bởi KMT +
thuốc cản quang lan ra vùng hốc chậu.

Chụp NĐ-BQ ngược dòng (UCR): nếu có vỡ x. chậu và bí tiểu
hoặc tiểu máu : nghi ngờ có CT niệu đạo  chống chỉ định đặt
thông tiểu và do đó không thực hiện CR. Chụp UCR với thao
tác vô trùng nghiêm ngặt : nếu không có vỡ NĐ  sẽ chụp
CR.


UIV : vỡ BQ trong PM


Cystographie
retrograde:
vỡ BQ trong PM

Cystographie
retrograde:
vỡ BQ ngoài PM


•
•

Urethro-cystographie retrograde:
Vỡ niệu đạo


•
•

CT SCAN BỤNG - CHẬU :

•

CT scan bụng chậu có cản quang hệ niệu: giúp chẩn đoán
hình ảnh rõ hơn nếu có vỡ thận hay vỡ BQ (thuốc cản quang
lan ra ngoài hệ niệu)

•

Multi Slides CT: hình ảnh rõ nét hơn  chất lượng hình ảnh
cao hơn. Ngoài ra còn cho phép dụng hình không gian 3 chiều
 chất lượng chẩn đoán tốt hơn.

CT scan thường: cho phép khảo sát toàn bộ các cơ quan
vùng bụng và vùng chậu theo hình ảnh cắt lớp, cả tạng đặc và
tạng rỗng, cả hệ tiết niệu lẫn hệ tiêu hoá và gan – mật – tụy ,
cả hình ảnh x. chậu…


• Đôi khi chẩn đoán vỡ BQ trong PM trong lúc mở bụng
thám sát một chấn thương bụng kín (laparotomie
exploratrice)

• Đôi khi chẩn đoán vỡ BQ ngoài PM trong lúc dự định

mở BQ ra da với chẩn đoán CT niệu đạo do vỡ x. chậu


Nguyên tăc điều trị
•
•
•

Vỡ BQ trong PM: Mổ ngỏ hoặc mổ nội soi qua PM.

•
•
•
•
•
•
•

Dẫn lưu trong PM ở vị trí túi cùng Douglas.

Thám sát ổ bụng, hút và lau sạch máu – nước tiểu.
Cắt lọc vết dập rách BQ, khâu lại 2 lớp bằng chỉ tan (lớp thứ 2 ngoại PM
hoá BQ).
Dẫn lưu BQ = thông NĐ lưu, nếu dập nát nhiều thì nên mở BQ ra da.
Vỡ BQ ngoài PM: Mổ vào dưới PM trên x. mu.
Thám sát hốc chậu, hút sạch máu – nứoc tiểu cạnh BQ.
Cắt lọc vết dập rách, khâu lại BQ bằng chỉ tan, nên khâu 2 lớp.
Dẫn lưu hiệu quả 2 bên hốc chậu cạnh BQ.
Dẫn lưu BQ = thông NĐ lưu, nếu dập nát nhiều thì nên cystostomy.


Nguyên tăc điều trị (tt)
•

Lưu ý 1: Nên dùng kháng sinh ngay trước mổ và sau khi mổ.
Càng mổ trễ càng phải lưu ý vấn đề dùng kháng sinh.

•

Lưu ý 2: Nên có chẩn đoán sớm để nếu cần mổ thì làm trước 6
giờ kể từ lúc chấn thương, nhằm giảm nguy cơ nhiễm trùng
nhiễm độc (ví dụ vỡ BQ trong PM nhưng mổ vào ngày thứ 2 khi
có triệu chứng viêm PM là không tốt).

•

Lưu ý 3: Mặc dù vậy, không có nghĩa là việc thoát lưu nước tiểu

cần phải tiến hành vội vã trong vài phút. Cần phải làm bilan
trước mổ để đánh giá tổn thương càng chính xác càng tốt.
Trong t/h vỡ BQ ngoài PM, thường kèm theo CT x. chậu nên
cần lưu ý thì có thể có kèm theo vỡ NĐ: vội vã đặt thông tiểu sẽ
làm nặng thêm tổn thương  cần chụp UCR trước, nếu không
có CT niệu đạo mới được đẩy ống thông vào BQ để tiếp tục
thực hiện CR (các thao tác phải được thực hiên theo nguyên
tắc vô trùbng nghiêm ngặt)


Nguyên tăc điều trị (tt)
•

Vỡ BQ ngoài PM phối hợp vỡ NĐ / CT x. chậu: thực hiện khâu
BQ, hút sạch máu – nước tiểu và dẫn lưu cạnh BQ. Mở BQ ra
da. Không đụng đến NĐ mà sẽ tạo hình NĐ thì 2.

•

Vỡ BQ hỗn hợp trong PM và ngoài PM: ngoài việc xử trí giống
như vỡ ngoài PM, đường mổ sẽ nới rộng để vào trong ổ bụng
thám sát, khâu vết rách BQ trong PM, dẫn lưu Douglas.


THANK YOU