Tiết 2: Bánh chưng, bánh dầy

4/9/2007
Tiết 2: Bánh chng, bánh giầy
(Truyền thuyết)
A. Mục tiêu cần đạt :
1/ Kiến thức: giúp HS :định nghĩa sơ lợc đựoc về truyền thuyết .
- Hiểu đợc nội dung , ý nghĩa của hai truyền thuyết "Con rồng cháu tiên ",
"Bánh chng bánh giầy".
- Chỉ ra và hiểu đợc ý nghĩa của những chi tiết tởng tợng, kỳ ảo của hai
truyện .
2/ Kỹ năng: Rèn luyện cho HS kỹ năng kể chuyện , HS kể lại đợc truyện .
3/ Giáo dục: Giáo dục HS yêu giống nòi, cội nguồn dân tộc và bản sắc dân
tộc mình
B. Tổ chức các hoạt động dạy -học :
- Bài cũ: + Hãy kể lại truyện CRCT
+ Nêu ý nghĩa của truyền thuyết này? Nét đặc sắc nhất của truyện này
là gì?
+ Kiểm tra SGK, vở soạn bài
* Giới thiệu bài::
- GV: Hàng năm cứ tết đến xuân về, nhân dân ta lại nô nức làm bánh chng
bánh giầy . Phong tục ấy là nét đẹp truyền thống văn hoá cuả dân tộc ta. Để
hiểu rõ đợc nét đẹp cổ truyền ấy chúng ta sẽ tìm hiểu truyện "Bánh chng bánh
giầy"
GV hớng dẫn cách đọc chậm rãi, tình cảm .
+ Vị thần: giọng âm vang, lắng đọng.
+ Vua Hùng: chắc khoẻ, đĩnh đạc - HS đọc phân
vai .
Học sinh đọc lại truyện theo 3 đoạn
- Đoạn 1: Từ đầu ....chứng giám
- Đoạn 2: Tiếp.... hình tròn
- Đoạn 3: Phần còn lại
Sau khi học sinh đọc xong từng đoạn gv nhận

xét góp ý
Mỗi đoạn nên chọn một số chỗ để sửa cách đọc
cho HS
Tìm hiểu chú thích: Theo SGK
I. Đọc - tóm tắt truyện :
- Đoạn 1: Từ đầu ....chứng giám
- Đoạn 2: Tiếp.... hình tròn
- Đoạn 3: Phần còn lại
? Vua Hùng chọn ngời nối ngôi trong hoàn cảnh
nào? Với ý định ra sao? Bằng hình thức gì?
- Hoàn cảnh: giặc ngoài đã yên, vua có thể tập
trung chăm lo cho dân đợc no ấm. Vua đã già,
II. Tìm hiểu văn bản:
1. Vua Hùng chọn ng ời nối ngôi :
- Hoàn cảnh : vua đã già , giặc ngoài đã
dẹp yên, thiên hạ thái bình .
muốn truyền ngôi.
- ý định của Vua Hùng: Ngời nối ngôi phải là
ngời nối đợc chí của vua, không nhất thiết phải
là con trởng.
* Hình thức: Điều vua hỏi mang tính chất một
câu đố đặc biệt để thử tài. Trong truyện cổ dân
gian, giải đố là một thử thách đối với các nhân
vật (thử tài độc đáo).
-> Trong các con vua chàng là ngời thiệt thòi
nhất
? Vì sao trong các con vua chỉ có Lang Liêu đợc
thần dân giúp đỡ?
? Vì sao hai thử thách của lang Liêu đợc vua cha
chọn để tế trời đất Tiên Vơng và Lang Liêu đợc

chọn là ngời nối ngôi?
? Tại sao vua Hùng chấm cho Lang Liêu đợc
nhất. Chi tiết vua nếm bánh và ngẫm nghĩ rất lâu
có ý nghĩa gì?
Do vậy hợp ý vua, chứng tỏ tài đức, sự sáng tạo
của con ngời có thể nối chí vau, đem cái quí
nhất của trời đất đồng ruộng do chính tay mình
làm ra mà tiến cúng tiên Vơng, ông cha thì thật
đúng là ngơừi có tài năng, thông minh hiếu thảo,
trân trọng những ngới sinh thành ra mình
? Tại sao hai thứ bánh của Lang Liêu lại chọn để
tế trời, đất, tiên vơng và chàng đợc nối ngôi?
"Vua quý trọng sức lao động của dân, Lang Liêu
đã đem những gì quý nhất trong trời đất, của
đồng ruộng, do chính bàn tay của mình làm ra
để dâng lên cha "Chứng tỏ tài đức của con ngời
có thể nối chí vua : tài năng, thông minh, hiếu
thảo , trân trọng những ngời sinh thành ra mình
-> ý của vua cũng là ý dân Văn Lang, ý trời .
? Nêu ý nghĩa của truyền thuyết bánh trng, bánh
giầy
- Tiêu chuẩn: nối đợc chí vua- không
nhất thiết phải là con trởng.
- Cách thức: làm cỗ tế tiên vơng -> vừa
ý cha
+ Chàng chăm chỉ lao động gần gũi dân
thờng
+ Chàng là ngời duy nhất hiểu đợc ý
thần, thực hiện đợc ý của thần.
2/ Cuộc đua tài, dâng lễ vật:

Hai thử thách có ý nghĩa thực tế
(quí trọng nghề nông, quí trọng hạt gạo
nuôi sống con ngời và là sản phẩm do
chính con ngời làm ra.
- Hai thử thách có ý tởng sâu xa: tợng
trời, tợng đất, tợng muôn loài.
- Lễ vật của các Lang: sang trọng, quý
hiếm -> không xa lạ, vua đã chán chê.
- Lang Liêu có lễ vật vừa lạ vừa quen
không có gì sang trọng nhng vị ngon
lành béo bùi, đậm đà và có ý nghĩa sâu
sắc chứa đầy tình cảm của đứa con
nghèo .
- Hai thứ bánh có ý nghĩa thực tế: quý
trọng nghề nông, quý trọng hạt gạo nuôi
sống con ngời và do con ngời làm ra .
- Hai thứ bánh có ý tởng sâu sa (tợng tr-
ng cho trời đất muôn loài).
- Hai thứ bánh ấy hợp ý vua
- Phản ánh thành tựu văn minh nông nghiệp ở
buổi đầu dựng nớc với thái độ đề cao lao động
của nghề nông.
- Thể hiện sự thờ cúng đất trời tổ tiên
* Nghệ thuật: Có nhiều chi tiết nghệ thuật tiêu
biểu: cuộc thi tài, đợc thần dân giúp đỡ, đợc nối
ngôi vua
+ Giải thích tục làm bánh chng bánh
giầy ngày tết, tục thờ cúng tổ tiên ngày
tết
+ Đề cao lao động, đề cao nghề nông.

+ Ca ngợi truyền thống văn hoá cổ
truyền của dân tộc mà Lang Liêu đợc
xem là một anh hùng sáng tạo nên nét
đẹp văn hoá ấy.
+ Mơ ớc vua sáng, tôi hiền, đất nớc thái
bình, nhân dân no ấm .
- HS đọc ghi nhớ và học thuộc
- Y/ cầu học sinh làm bài tập 4,5 sách bài tập
Ghi nhớ: (SGK)
GV hỏi: Tại sao ngày nay nhân dân ta vẫn gói bánh
vào ngày tết?
- Nhân dân vẫn muốn giữ đẹp truyền thống văn
hoá, phong tục tập quán, đậm đà bản sắc dân tộc.
- Chi tiết: thần mách bảo đây là chi tiết tăng hấp
dẫn cho truyện (ngời nghèo đợc giúp đỡ). Chi tiết
còn thể hiện thái độ trân trọng sản phẩm của nghề
nông, nêu bật đợc giá trị của hạt gạo.
? Tìm một số từ Hán Việt có yếu tố sơn
(núi ), hải ( biển ).
- Sơn lâm, sơn dơng, sơn thuỷ, giang sơn.

- Hải sản, hải phận, hải tặc, hải cẩu, hải đăng.
III. H ớng dẫn luyện tập:
IV. H ớng dẫn học bài ở nhà
- Làm bài tập 4, 5.
- Tự kể lại đợc truyện.
- Viết đoạn văn nêu suy nghĩ của mình về Lang Liêu và vua Hùng.
- Chuẩn bị bài: từ và cấu tạo từ tiếng Việt
- Tìm một số từ ghép trong hai truyền thuyết vừa học
V. Phần điều chỉnh bổ sung: