NHỮNG vấn đề cơ bản về HÀNH CHÍNH NHÀ nước và CHẾ độ CÔNG vụ, CÔNG CHỨC (sách dùng cho thi nâng ngạch từ chuyên viên lên chuyên viên chính)

BỘ NỘI VỤ
VIỆN KHOA HỌC TỔ CHỨC NHÀ NƯỚC

CHỈ ĐẠO BIÊN SOẠN
TS. TRẦN ANH TUẤN, THỨ TRƯỞNG BỘ NỘI VỤ

BAN BIÊN SOẠN
TS. TRẦN ANH TUẤN

Thứ trưởng Bộ Nội vụ, Trưởng
ban Ban biên soạn
GS,TS. ĐINH VĂN TIẾN
Nguyên Phó Giám đốc Học viện
Hành chính, thành viên
PGS,TS. NGUYỄN HỮU HẢI
Trưởng khoa Khoa Hành chính
học - Học viện Hành chính, Phó
Trưởng ban Ban biên soạn
PGS,TS. NGUYỄN MINH MẪN
Ủy viên Hội đồng chức danh giáo
sư nhà nước, thành viên
PGS, TS. NGUYỄN MINH PHƯƠNG Phó Hiệu trưởng Trường Đại học
Nội vụ Hà Nội, thành viên
TS. TRẦN NGHỊ
Trưởng phòng, Viện Khoa học tổ
chức nhà nước - Bộ Nội vụ, thành
viên kiêm Thư ký Ban biên soạn
THS. NGUYỄN TIẾN TRUNG
Vụ trưởng Vụ Công chức - Viên
chức, Bộ Nội vụ, thành viên
CN. NGUYỄN QUỐC KHÁNH

Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ Bộ Nội vụ, thành viên
THS. LÊ MINH HƯƠNG
Phó Vụ trưởng Vụ Công chức Viên chức, Bộ Nội vụ, thành viên
THS. VŨ THỊ HIỀN
Phó Viện trưởng Viện Khoa học
tổ chức nhà nước - Bộ Nội vụ,
thành viên

NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN
VỀ HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC
VÀ CHẾ ĐỘ CÔNG VỤ, CÔNG CHỨC
(Sách dùng cho thi nâng ngạch
từ chuyên viên lên chuyên viên chính)

3

4


PGS,TS. VŨ THANH SƠN

HỘI ĐỒNG THẨM ĐỊNH
GS,TS. TẠ NGỌC TẤN

Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương
Đảng, Giám đốc Học viện CTQG Hồ
Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng
GS,TS. NGUYỄN XUÂN THẮNG Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương
Đảng, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa
học xã hội Việt Nam, Phó Chủ tịch

Hội đồng
GS,TS. PHAN TRUNG LÝ
Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội,
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của
Quốc hội, Ủy viên
TS. ĐINH TRUNG TỤNG
Thứ trưởng Bộ Tư pháp, Ủy viên
CN. LÊ HỒNG SƠN
Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy,
Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân Thành
phố Hà Nội, Ủy viên
GS,TS. NGUYỄN HỮU KHIỂN Nguyên Phó Giám đốc Học viện
Hành chính, Ủy viên
PGS,TS. LƯU KIẾM THANH
Phó Giám đốc Học viện Hành chính,
Ủy viên
PGS,TS. LÊ THỊ VÂN HẠNH
Phó Giám đốc Học viện Hành chính,
Ủy viên
TS. LÊ NHƯ THANH
Phó Giám đốc Học viện Hành chính,
Ủy viên
TS. PHẠM TUẤN KHẢI
Vụ trưởng Vụ Pháp luật, Văn phòng
Chính phủ, Ủy viên
TS. ĐINH DUY HÒA
Vụ trưởng Vụ Cải cách hành chính,
Bộ Nội vụ, Ủy viên
PGS,TS. TRIỆU VĂN CƯỜNG Hiệu trưởng Trường Đại học Nội vụ
Hà Nội, Bộ Nội vụ, Ủy viên

THS. VŨ THANH XUÂN
Hiệu trưởng Trường Đào tạo, bồi
dưỡng cán bộ, công chức Bộ Nội vụ,
Ủy viên

5

THS. TRƯƠNG HẢI LONG
TS. TẠ NGỌC HẢI

6

Phó Vụ trưởng Vụ Đào tạo, bồi dưỡng
cán bộ, Ban Tổ chức Trung ương Đảng,
Ủy viên
Phó Vụ trưởng Vụ Công chức - Viên
chức, Bộ Nội vụ, Ủy viên
Trưởng phòng, Viện Khoa học Tổ chức
nhà nước, Bộ Nội vụ, Ủy viên kiêm
Thư ký Hội đồng thẩm định


LỜI NÓI ĐẦU

Xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ công chức
nhà nước là một nhiệm vụ quan trọng, nhằm mục đích nâng
cao hiệu lực, hiệu quả của nền hành chính quốc gia. Luật
Cán bộ, công chức năm 2008 và các văn bản hướng dẫn thi
hành đã tạo cơ sở pháp lý để thực hiện nhiệm vụ này. Trong
đó, việc quy định thi nâng ngạch là một nội dung trong công

tác xây dựng và quản lý đội ngũ công chức, là biện pháp
quan trọng để lựa chọn những người đủ năng lực bố trí vào
các vị trí yêu cầu trình độ, năng lực cao hơn trong các cơ
quan, đơn vị của Nhà nước. Đối với cá nhân công chức, việc
dự thi nâng ngạch là cơ hội để khẳng định mình trong quá
trình hoạt động công vụ.
Nội dung cuốn sách được sử dụng phục vụ cho công
chức ôn tập thi nâng ngạch từ chuyên viên lên chuyên viên
chính. Trên cơ sở kế thừa nội dung của các tài liệu phục vụ
thi nâng ngạch chuyên viên lên chuyên viên chính từ năm
2012 trở về trước và cập nhật, bổ sung các nội dung mới phù
hợp với điều kiện hiện nay, cuốn sách giới thiệu cô đọng và
có tính hệ thống về hệ thống chính trị, Nhà nước, quản lý
hành chính nhà nước và chế độ công vụ, công chức, bao gồm
7

6 chuyên đề. Ngoài ra, cuốn sách còn giới thiệu các tài liệu
cần nghiên cứu để phục vụ môn thi hành chính trong kỳ thi
nâng ngạch từ chuyên viên lên chuyên viên chính.
Tài liệu này do Tiến sĩ Trần Anh Tuấn, Thứ trưởng Bộ Nội
vụ - Chủ tịch Hội đồng thi nâng ngạch từ chuyên viên lên
chuyên viên chính năm 2014 chỉ đạo biên soạn và trực tiếp
làm Trưởng ban biên soạn cùng tập thể tác giả là các Giáo sư,
Phó Giáo sư, Tiến sĩ, các công chức, viên chức của Bộ Nội
vụ, Văn phòng Chính phủ và Học viện Hành chính quốc gia
trực thuộc Bộ Nội vụ.
Chúng tôi xin trân trọng giới thiệu cuốn Những vấn đề
cơ bản về hành chính nhà nước và chế độ công vụ, công
chức với bạn đọc. Rất mong nhận được những ý kiến đóng
góp của bạn đọc để cuốn sách này ngày một tốt hơn.

BAN BIÊN SOẠN

8


CHUYÊN ĐỀ 1

NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG
VỀ HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ Ở VIỆT NAM

I. KHÁI NIỆM HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ
VÀ VAI TRÒ CỦA NHÂN DÂN
TRONG THỰC HIỆN QUYỀN LỰC CHÍNH TRỊ
1. Khái niệm hệ thống chính trị

Hệ thống chính trị xuất hiện cùng với sự xuất hiện của
giai cấp, nhà nước nhằm thực hiện đường lối chính trị của
giai cấp, đảng phái cầm quyền, do đó nó mang bản chất, lý
tưởng chính trị và phản ánh lợi ích của giai cấp cầm quyền.
Hệ thống chính trị là một bộ phận kiến trúc thượng tầng xã
hội, bao gồm các thiết chế và thể chế có quan hệ với nhau về
mặt mục tiêu, chức năng trong việc thực hiện quyền lực chính
trị. Trong các sách, báo và công trình nghiên cứu khoa học
hiện nay, khái niệm “hệ thống chính trị” thường được hiểu
theo hai nghĩa:
Theo nghĩa rộng, khái niệm “hệ thống chính trị” được sử
dụng để chỉ toàn bộ lĩnh vực chính trị của đời sống xã hội với
9

tư cách là một hệ thống hoàn chỉnh bao gồm các tổ chức, các

chủ thể chính trị, các quan điểm, quan hệ chính trị, hệ tư
tưởng và các chuẩn mực chính trị.
Theo nghĩa hẹp, khái niệm “hệ thống chính trị” được sử
dụng để chỉ hệ thống các cơ quan, tổ chức, cá nhânthực hiện
các hoạt động mang tính chính trị trong xã hội gồm nhân dân,
các tổ chức chính trị, các cơ quan nhà nước, các tổ chức
chính trị - xã hội có mối liên hệ trực tiếp hay gián tiếp với
quyền lực chính trị. Trong đó, nhân dân là chủ thể của quyền
lực chính trị và là nền tảng của hệ thống chính trị.
Trong các xã hội chiếm hữu nô lệ, phong kiến, tư bản, hệ
thống chính trị hình thành và phát triển cùng với quá trình
vận động của mâu thuẫn đối kháng giữa các giai cấp gắn với
cuộc đấu tranh của nhân dân lao động và các lực lượng tiến
bộ chống lại chế độ xã hội đó, làm thay đổi các hệ thống
chính trị theo hướng tiến bộ, hoặc thủ tiêu và thay thế nó
bằng một hệ thống chính trị dân chủ, tiến bộ hơn.
Trong chế độ xã hội chủ nghĩa, nhân dân là chủ thể thực
sự của quyền lực chính trị, tự mình định đoạt quyền chính trị
của mình. Điều căn bản nhất của hệ thống chính trị xã hội
chủ nghĩa là quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân, dưới sự
lãnh đạo của giai cấp công nhân thông qua đảng cộng sản.
Ở Việt Nam, khái niệm “hệ thống chính trị” lần đầu tiên
được Đảng ta sử dụng trong Văn kiện Hội nghị lần thứ sáu
Ban Chấp hành Trung ương khoá VI (tháng 3-1989) thay cho
khái niệm “hệ thống chuyên chính vô sản”. Hệ thống chính
trị đó bao gồm: Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước Cộng
hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Mặt trận Tổ quốc và các
10

đoàn thể nhân dân. Hệ thống chính trị nước ta vận hành theo
cơ chế Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ.
Đây không chỉ đơn giản là sự thay đổi tên gọi mà là một bước
đổi mới quan trọng trong tư duy chính trị của Đảng ta. Hệ
thống chính trị xã hội chủ nghĩa là sự kế thừa và phát triển
các thành tựu về tổ chức và hoạt động của hệ thống chuyên
chính vô sản trong các giai đoạn trước “đổi mới”, đồng thời
phản ánh một hiện thực mới về chính trị và dân chủ trong
điều kiện đổi mới kinh tế - xã hội ở nước ta hiện nay.
2. Vai trò của nhân dân trong việc thực hiện quyền
lực chính trị

Nhân dân là người sáng tạo ra lịch sử, là lực lượng quyết
định quá trình cải biến xã hội. Vai trò quyết định của nhân
dân thể hiện trên các mặt chủ yếu sau:
- Nhân dân là lực lượng chủ yếu sản xuất ra của cải vật
chất và của cải tinh thần, góp phần quyết định vào sự tồn tại
và phát triển của xã hội.
- Nhân dân là chủ thể của mọi quá trình cải biến xã hội.
- Lợi ích của nhân dân là động lực cơ bản của cách mạng
xã hội, của những quá trình cải biến xã hội.
Trên phương diện quyền lực chính trị, nhân dân vừa là
chủ thể, vừa là khách thể của quyền lực chính trị. Tương
quan chủ thể, khách thể quyền lực chính trị của nhân dân
trong các xã hội cũng rất khác nhau.
Trong xã hội chiếm hữu nô lệ, phong kiến, nhân dân (chủ
yếu là người lao động) chỉ là khách thể của quyền lực chính
trị - quyền lực nhà nước. Trong xã hội hiện đại, do sự phát
11

triển dân chủ, vai trò chính trị của nhân dân tăng lên. Nhân
dân không chỉ là khách thể mà còn là chủ thể của quyền lực
chính trị.
Sự tham gia của nhân dân vào đời sống chính trị vừa với
tư cách từng cá nhân, vừa có tính nhóm cộng đồng, vừa thông
qua những tổ chức, cơ quan mà họ là những thành viên.Với
nhiều phương thức khác nhau, nhân dân trực tiếp hoặc gián
tiếp tác động vào cơ cấu chính trị và cơ cấu quyền lực chính
trị của xã hội. Nhân dân tham gia vào các tổ chức chính trị, tổ
chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội nghề nghiệp, tổ chức
xã hội... và thông qua hoạt động của các tổ chức này chi phối
quyền lực nhà nước ở các mức độ khác nhau, nhằm bảo đảm
quyền và lợi ích của tổ chức, cộng đồng và bản thân. Nhân
dân tham gia vào đời sống chính trị với nhiều hình thức như:
thông qua hoạt động bầu cử đại biểu vào các cơ quan quyền
lực nhà nước, hoạt động trưng cầu ý kiến cử tri vào những
chính sách, quyết định của nhà nước, hoạt động kiểm tra,
giám sát hoạt động của các cơ quan, tổ chức, đơn vị của Nhà
nước và cán bộ, công chức, viên chức…
Hệ thống chính trị là một hệ thống các thiết chế và thể
chế gắn liền với quyền lực chính trị của nhân dân và để thực
hiện các nhiệm vụ, quyền hạn do nhân dân giao phó và uỷ
quyền. Như vậy, về thực chất hệ thống chính trị không phải là
một hệ thống tổ chức có quyền lực tự thân, quyền lực của hệ
thống chính trị bắt nguồn từ quyền lực của nhân dân, phát
sinh từ sự ủy quyền của nhân dân.
Ở chế độ ta, nhân dân là người làm nên những thắng
lợi lịch sử và chính họ là chủ thể duy nhất, tối cao của
12

quyền lực chính trị. Do đó, toàn bộ hoạt động của hệ thống
chính trị phải xuất phát từ lợi ích và nguyện vọng chính
đáng của nhân dân. Sức mạnh của các tổ chức trong hệ
thống chính trị là ở sự gắn bó mật thiết với nhân dân. Đồng
thời trong một chính thể dân chủ, việc thực hiện quyền lực
chính trị đòi hỏi phải bảo đảm tính thống nhất của quyền
lực đồng thời loại bỏ mọi nguy cơ độc quyền quyền lực từ
bất kỳ một tổ chức hay lực lượng chính trị nào. Vì vậy,
việc thực hiện quyền lực chính trị luôn cần đến sự phân
công, phối hợp giữa các tổ chức trong việc thực hiện quyền
quyết định đường lối chính trị, quyền thi hành đường lối
chính trị và quyền kiểm tra, giám sát đối với việc quyết
định đường lối chính trị và thực thi đường lối chính trị.
Điều này có ý nghĩa quan trọng bảo đảm cho quyền lực
chính trị luôn phục vụ lợi ích và ý chí của nhân dân, ngăn
ngừa nguy cơ lạm quyền, tha hoá quyền lực làm phương
hại đến quyền lực của nhân dân.
Tất cả quyền lực chính trị đều thuộc về nhân dân. Nhân
dân thực hiện quyền lực của mình chủ yếu thông qua Nhà
nước. Nhà nước quản lý xã hội chủ yếu bằng pháp luật, dưới
sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Ngoài Nhà nước,
nhân dân thực hiện quyền lực chính trị thông qua tổ chức
Đảng, các tổ chức chính trị - xã hội và thông qua tư cách cá
nhân công dân, cử tri tham gia vào việc xây dựng, chỉnh đốn
Đảng, vào việc xây dựng và hoàn thiện Nhà nước Cộng hoà
xã hội chủ nghĩa Việt Nam, vì lợi ích xã hội, lợi ích tổ chức
và cá nhân. Qua đó phấn đấu thực hiện một mục đích: dân
giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.
13

II. BẢN CHẤT VÀ ĐẶC ĐIỂM
CỦA HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ VIỆT NAM
1. Các tổ chức trong hệ thống chính trị ở Việt Nam

Hệ thống chính trị Việt Nam ra đời từ Cách mạng tháng
Tám năm 1945, sau khi lật đổ nền thống trị của thực dân,
phong kiến, thiết lập Nhà nước Cộng hòa dân chủ nhân dân
đầu tiên ở khu vực Đông Nam Á. Các tổ chức hợp thành hệ
thống chính trị hiện nay ở nước ta bao gồm: Đảng Cộng sản
Việt Nam, Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam,
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể nhân dân. Mỗi
một tổ chức đều có vị trí, vai trò và phương thức hoạt động
khác nhau với những chức năng, nhiệm vụ khác nhau dưới
sự lãnh đạo của một Đảng duy nhất cầm quyền, sự quản lý
của Nhà nước nhằm thực hiện quyền lực chính trị của nhân
dân vì mục tiêu: “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng,
văn minh”.
a) Đảng Cộng sản Việt Nam, đội tiên phong của giai cấp
công nhân,đồng thời là đội tiên phong của nhân dân lao động
và của dân tộc Việt Nam; đại biểu trung thành lợi ích của giai
cấp công nhân, nhân dân lao động và của cả dân tộc. Đảng
lãnh đạo hệ thống chính trị, đồng thời là bộ phận của hệ
thống ấy. Đảng lấy chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí
Minh làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động.
Đảng gắn bó mật thiết với nhân dân, tôn trọng và phát huy
quyền làm chủ của nhân dân, dựa vào nhân dân để xây dựng
Đảng, chịu sự giám sát của nhân dân, hoạt động trong khuôn
khổ Hiến pháp và pháp luật. Điều 4 Hiến pháp năm 2013
14

khẳng định: Đảng Cộng sản Việt Nam - Đội tiên phong của
giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiên phong của nhân dân
lao động và của dân tộc Việt Nam, đại biểu trung thành lợi
ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của cả dân
tộc, lấy chủ nghĩa Mác - Lê nin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm
nền tảng tư tưởng là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội.
Đảng Cộng sản Việt Nam gắn bó mật thiết với nhân dân,
phục vụ nhân dân, chịu sự giám sát của nhân dân, chịu trách
nhiệm trước nhân dân về những quyết định của mình. Các tổ
chức của Đảng và đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam hoạt
động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật. Như vậy, Điều
4 Hiến pháp năm 2013 đã bổ sung nội dung quan trọng về
trách nhiệm của Đảng Cộng sản Việt Nam gắn bó mật thiết
với nhân dân, phục vụ nhân dân, chịu sự giám sát của nhân
dân, chịu trách nhiệm trước nhân dân về những quyết định
của mình. Các tổ chức của Đảng và đảng viên Đảng Cộng sản
Việt Nam hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật.
Sự lãnh đạo của đảng cộng sản đối với hệ thống chính trị
là điều kiện cần thiết và tất yếu để bảo đảm cho hệ thống
chính trị giữ được bản chất giai cấp công nhân, bảo đảm mọi
quyền lực thuộc về nhân dân. Bài học kinh nghiệm của cải tổ,
cải cách ở Liên Xô (trước đây) và các nước xã hội chủ nghĩa
ở Đông Âu cho thấy, khi đảng cộng sản không giữ được vai
trò lãnh đạo hệ thống chính trị, sẽ dẫn đến hậu quả làm rối
loạn hệ thống chính trị và xã hội, quyền lực chính trị sẽ
không còn trong tay nhân dân và chế độ chính trị sẽ thay đổi.
Vai trò lãnh đạo của Đảng thể hiện trên những nội dung chủ
yếu sau:

15

Một là, Đảng đề ra Cương lĩnh chính trị, đường lối, chiến
lược, các định hướng về chính sách và chủ trương lớn phát
triển kinh tế - xã hội để Nhà nước thể chế hoá thành pháp
luật; đồng thời Đảng là lực lượng lãnh đạo và tổ chức thực
hiện Cương lĩnh, đường lối của Đảng.
Hai là, Đảng lãnh đạo hệ thống chính trị và xã hội chủ
yếu thông qua Nhà nước và các đoàn thể quần chúng. Đường
lối, chủ trương, quan điểm của Đảng được Nhà nước tiếp
nhận, thể chế hoá bằng pháp luật và những chủ trương, chính
sách, kế hoạch, chương trình cụ thể. Vì vậy, Đảng luôn quan
tâm đến việc xây dựng Nhà nước và bộ máy của Nhà nước,
đồng thời kiểm tra việc Nhà nước thực hiện các Nghị quyết
của Đảng.
Ba là, Đảng thống nhất lãnh đạo công tác cán bộ và quản
lý đội ngũ cán bộ, giới thiệu những đảng viên ưu tú có đủ
năng lực và phẩm chất vào hoạt động trong các cơ quan lãnh
đạo của hệ thống chính trị.
Bốn là, Đảng lãnh đạo bằng công tác tuyên truyền,
thuyết phục, vận động, tổ chức, kiểm tra, giám sát và bằng
hành động gương mẫu của đảng viên. Đảng lãnh đạo thông
qua tổ chức đảng và đảng viên hoạt động trong các tổ chức
của hệ thống chính trị, tăng cường chế độ trách nhiệm cá
nhân, nhất là người đứng đầu.
Đảng lãnh đạo hệ thống chính trị, đồng thời là bộ phận
của hệ thống ấy. Đảng gắn bó mật thiết với nhân dân, tôn
trọng và phát huy quyền làm chủ của nhân dân, dựa vào nhân
dân để xây dựng Đảng, chịu sự giám sát của nhân dân, hoạt
động trong khuôn khổ hiến pháp và pháp luật. Đảng thường

16


xuyên nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, năng
lực cầm quyền và hiệu quả lãnh đạo.
Để thực hiện vai trò lãnh đạo của mình, Đảng phải vững
mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức; thường xuyên tự đổi
mới, tự chỉnh đốn, nâng cao trình độ trí tuệ; giữ vững truyền
thống đoàn kết, thống nhất trong Đảng, tăng cường dân chủ
và kỷ luật trong hoạt động của Đảng; thường xuyên tự phê
bình và phê bình, đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân, chủ
nghĩa cơ hội, tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí và mọi hành
động chia rẽ, bè phái.
Đảng phải phát huy vai trò chủ động, sáng tạo và trách
nhiệm của các cơ quan nhà nước, các đoàn thể nhân dân,
khắc phục tệ quan liêu độc đoán, chuyên quyền, bao biện
làm thay; mặt khác, Đảng không được buông lỏng sự lãnh
đạo, mất cảnh giác trước những luận điệu cơ hội, mị dân đòi
Đảng phải trả quyền lực cho Nhà nước và nhân dân. Thực
chất của những đòi hỏi đó chỉ nhằm chia rẽ Đảng với nhân
dân, xoá bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng và làm thay đổi chế
độ. ở một vài nước xã hội chủ nghĩa, trong những điều kiện
lịch sử cụ thể, đã hình thành hệ thống chính trị đa đảng. Đó
là các đảng liên minh với đảng cộng sản, thừa nhận sự lãnh
đạo của đảng cộng sản chứ không phải là đảng đối lập. Kinh
nghiệm lịch sử cho thấy, thành lập đảng đối lập là nguy cơ
trực tiếp để mất chính quyền vào tay các lực lượng thù địch
với chủ nghĩa xã hội. Các thế lực thù địch, phản động hiện
nay cũng đang lợi dụng chiêu bài đa đảng, đa nguyên chính
trị, dân chủ nhằm xoá bỏ các nước xã hội chủ nghĩa bằng

“diễn biến hoà bình”.
17

b) Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là tổ
chức quyền lực thể hiện và thực hiện ý chí, quyền lực của
nhân dân, thay mặt nhân dân, chịu trách nhiệm trước nhân
dân quản lý toàn bộ hoạt động của đời sống xã hội. Mặt khác,
Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam chịu sự lãnh
đạo của giai cấp công nhân, thực hiện đường lối chính trị của
giai cấp công nhân, thông qua đội tiên phong là Đảng Cộng
sản Việt Nam.
Nhà nước là trụ cột của hệ thống chính trị ở nước ta, là
công cụ tổ chức thực hiện ý chí và quyền lực của nhân dân,
thay mặt nhân dân, chịu trách nhiệm trước nhân dân để quản
lý toàn bộ hoạt động của đời sống xã hội. Đó chính là Nhà
nước của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân. Nhà nước
quản lý, điều hành nền kinh tế bằng pháp luật, quy hoạch, kế
hoạch và các công cụ điều tiết trên cơ sở tôn trọng quy luật
khách quan của thị trường.Đảng lãnh đạo Nhà nước thực hiện
và bảo đảm đầy đủ quyền làm chủ của nhân dân. Như vậy,
Nhà nước xã hội chủ nghĩa vừa là cơ quan quyền lực, vừa là
bộ máy chính trị, hành chính, vừa là tổ chức quản lý kinh tế,
văn hoá, xã hội của nhân dân. Quyền lực Nhà nước là thống
nhất, có sự phân công, phối hợp và kiểm soát giữa các cơ
quan trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp và
tư pháp.
Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam có vị trí
và vai trò đặc biệt quan trọng trong hệ thống chính trị. Chức
năng và nhiệm vụ của Nhà nước trong hệ thống chính trị,
trong đời sống xã hội được thể hiện bằng mối quan hệ giữa

Nhà nước với Đảng và các tổ chức chính trị - xã hội. Nhà
18


nước thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng thành Hiến
pháp, pháp luật và chính sách làm công cụ để thực hiện quản
lý nhà nước đối với mọi lĩnh vực của đời sống xã hội.
Việc xác định đúng vị trí, vai trò và nhiệm vụ của Nhà
nước trong hệ thống chính trị có ý nghĩa lý luận và thực tiễn
trong quá trình đổi mới hệ thống chính trị, khắc phục sự
chồng chéo, lấn sân giữa các thành tố trong hệ thống chính
trị, nhất là trong mối quan hệ giữa Đảng và Nhà nước trong
điều kiện phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, đẩy
mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Kế
thừa và phát triển các Hiến pháp trước, Hiến pháp năm 2013
tiếp tục thể hiện rõ bản chất của Nhà nước ta là Nhà nước dân
chủ, pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân,
vì nhân dân. Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam do
nhân dân làm chủ; tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân
dân mà nền tảng là liên minh giữa giai cấp công nhân với giai
cấp nông dân và đội ngũ trí thức (Điều 2 Hiến pháp năm
2013). Đồng thời, Hiến pháp năm 2013 quy định rõ nguyên
tắc tổ chức quyền lực nhà nước là “Quyền lực nhà nước là
thống nhất, có sự phân công, phối hợp, kiểm soát giữa các cơ
quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành
pháp, tư pháp”. Theo đó, “kiểm soát quyền lực” là một nguyên
tắc của Nhà nước pháp quyền, là một vấn đề mới trong tổ
chức quyền lực của Nhà nước ta. Nguyên tắc này đã được thể
hiện trong các Chương V, VI, VII, VIII và IX của Hiến pháp

năm 2013. Đây là cơ sở hiến định để tiếp tục thể chế hóa
trong các quy định của các luật có liên quan. Bên cạnh đó,
19

Hiến pháp năm 2013 còn quy định cụ thể hơn các phương
thức để nhân dân thực hiện quyền lực nhà nước bằng dân chủ
trực tiếp, bằng dân chủ đại diện thông qua Quốc hội, Hội
đồng nhân dân và thông qua các cơ quan khác của Nhà nước
(Điều 6) mà không chỉ thông qua Quốc hội và Hội đồng nhân
dân như Hiến pháp năm 1992.
Trong bộ máy nhà nước, Quốc hội là cơ quan đại diện
cao nhất của nhân dân, cơ quan quyền lực Nhà nước cao nhất
của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Quốc hội do
nhân dân trực tiếp bầu ra, là cơ quan duy nhất có quyền lập
hiến và lập pháp. Quốc hội quyết định những chính sách cơ
bản về đối nội, đối ngoại, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội,
những nguyên tắc chủ yếu về tổ chức và hoạt động của bộ
máy Nhà nước, về các quyền và nghĩa vụ cơ bản của công
dân. Quốc hội thực hiện quyền giám sát tối cao với toàn bộ
hoạt động của Nhà nước. Với ý nghĩa đó, Quốc hội được gọi
là cơ quan lập pháp.
Chính phủ là cơ quan chấp hành của Quốc hội, cơ quan
hành chính cao nhất của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa
Việt Nam, chịu trách nhiệm trước Quốc hội và phải báo cáo
công tác với Quốc hội, Với ý nghĩa đó, chính phủ được gọi là
cơ quan hành pháp. Chính phủ thống nhất quản lý việc thực
hiện các nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội, an ninh,
quốc phòng và đối ngoại của Nhà nước.
Cơ quan tư pháp gồm Toà án nhân dân, Viện kiểm sát nhân
dân và các cơ quan điều tra. Đây là những cơ quan được lập ra

để xử lý những tổ chức và cá nhân vi phạm pháp luật, bảo đảm
việc thực thi pháp luật một cách nghiêm minh, chính xác.
20


Toà án các cấp là cơ quan nhân danh Nhà nước, thể hiện
thái độ và ý chí của Nhà nước trước các vụ án thông qua hoạt
động độc lập và chỉ tuân theo pháp luật. Toà án là cơ quan
duy nhất có quyền áp dụng chế tài hình sự, không ai bị coi là
có tội và phải chịu hình phạt khi chưa có bản án kết tội của
Toà án đã có hiệu lực pháp luật.
Để bảo đảm pháp luật được chấp hành nghiêm chỉnh, bảo
đảm việc xét xử đúng người đúng tội, Viện kiểm sát nhân dân
được tổ chức thành hệ thống, tập trung thống nhất và độc lập
thực hiện thẩm quyền của mình đối với các cơ quan khác của
Nhà nước. Viện kiểm sát nhân dân thực hiện các quyền khởi
tố, kiểm sát các hoạt động điều tra, truy tố...
Nhà nước thực hiện quản lý xã hội bằng pháp luật,
đồng thời coi trọng giáo dục nâng cao ý thức chấp hành
pháp luật của nhân dân. Vì vậy, cần tăng cường pháp chế
xã hội chủ nghĩa.
Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là Nhà
nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân
và vì nhân dân. Đó là tổ chức trung tâm thực hiện quyền lực
chính trị, là trụ cột của hệ thống chính trị, là bộ máy thực
hiện chức năng quản lý nhà nước về các lĩnh vực kinh tế, văn
hoá, xã hội theo quy định của pháp luật; thay mặt nhân dân
thực hiện chức năng đối nội và đối ngoại. Để Nhà nước hoàn
thành nhiệm vụ quản lý xã hội bằng pháp luật, thực hiện
quyền lực nhân dân giao phó, phải thường xuyên chăm lo

kiện toàn các cơ quan nhà nước, với cơ cấu gọn nhẹ, hoạt
động có hiệu lực, hiệu quả; xây dựng đội ngũ cán bộ, công
chức, viên chức có phẩm chất chính trị vững vàng, năng lực
21

chuyên môn giỏi; thường xuyên giáo dục pháp luật, nâng cao
ý thức sống, làm việc theo Hiến pháp và pháp luật; có cơ chế
và biện pháp ngăn ngừa tệ quan liêu, tham nhũng, lộng
quyền, vô trách nhiệm...; nghiêm trị những hành động gây
rối, thù địch; phát huy vai trò làm chủ của nhân dân, của các
tổ chức xã hội, xây dựng và tham gia quản lý nhà nước...
Nhận thức về vai trò quản lý xã hội bằng pháp luật của
nhà nước xã hội chủ nghĩa, cần thấy rằng:
Một là, toàn bộ hoạt động của cả hệ thống chính trị, kể cả
sự lãnh đạo của Đảng cũng phải trong khuôn khổ pháp luật,
chống mọi hành động lộng quyền, lạm quyền, coi thường và
vi phạm pháp luật;
Hai là, duy trì mối liên hệ thường xuyên và chặt chẽ giữa
Nhà nước và nhân dân, lắng nghe và tôn trọng ý kiến của
nhân dân, chịu sự giám sát của nhân dân, quản lý đất nước vì
lợi ích của quảng đại nhân dân, vì lợi ích của quốc gia, dân
tộc chứ không phải vì quyền lợi hoặc lợi ích của thiểu số;
Ba là, không có sự đối lập giữa nâng cao vai trò lãnh đạo
của Đảng với tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý của Nhà
nước. Phải luôn luôn bảo đảm sự thống nhất để tăng cường
sức mạnh của Nhà nước. Tính hiệu lực và sức mạnh của Nhà
nước chính là thể hiện hiệu quả sự lãnh đạo của Đảng.
c) Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể nhân dân
có vai trò rất quan trọng trong sự nghiệp đại đoàn kết toàn
dân tộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; đại diện, bảo vệ quyền

và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân, chăm lo lợi ích
của các đoàn viên, hội viên, thực hiện dân chủ và xây dựng
xã hội lành mạnh; tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước; giáo
22


dục lý tưởng và đạo đức cách mạng, quyền và nghĩa vụ công
dân, thắt chặt mối liên hệ giữa nhân dân với Đảng, Nhà nước.
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là tổ chức liên minh chính
trị, liên hiệp tự nguyện của tổ chức chính trị, tổ chức chính trị xã hội, tổ chức xã hội và các cá nhân tiêu biểu trong các giai
cấp, tầng lớp xã hội, các dân tộc, tôn giáo và người Việt Nam
định cư ở nước ngoài. Mặt trận hoạt động theo nguyên tắc tự
nguyện, hiệp thương dân chủ, phối hợp và thống nhất hành
động giữa các thành viên. Đảng Cộng sản Việt Nam vừa là
thành viên vừa là người lãnh đạo Mặt trận.
Các đoàn thể nhân dân vừa là thành viên của Mặt trận
Tổ quốc, vừa có vai trò, vị trí, chức năng và nhiệm vụ nhất
định do Hiến pháp, pháp luật quy định và được bảo đảm có
hiệu lực thực sự trong thực tế. Tùy theo tính chất, tôn chỉ và
mục đích đã được xác định, các đoàn thể nhân dân vận
động, giáo dục đoàn viên, hội viên chấp hành luật pháp,
chính sách; chăm lo, bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp,
chính đáng của đoàn viên, hội viên; giúp đoàn viên, hội viên
nâng cao trình độ về mọi mặt và xây dựng cuộc sống mới;
tham gia quản lý nhà nước, quản lý xã hội; giữ vững và tăng
cường mối liên hệ mật thiết giữa Đảng, Nhà nước và nhân
dân, góp phần thúc đẩy quá trình dân chủ hoá và thực hiện
có hiệu quả cơ chế Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân
dân làm chủ.
Trong điều kiện mới, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các

đoàn thể nhân dân cần tăng cường tổ chức, đổi mới nội dung,
phương thức hoạt động, khắc phục tình trạng hành chính hóa,
nắm chắc tâm tư, nguyện vọng của đoàn viên, hội viên và
23

nhân dân; vận động các tầng lớp nhân dân phát huy sức sáng
tạo và mọi tiềm năng trong việc thực hiện đường lối, chủ
trương của Đảng, luật pháp và chính sách của Nhà nước; thực
hiện tốt chức năng đại diện, bảo vệ các quyền và lợi ích chính
đáng, hợp pháp của nhân dân.
Đồng thời, Nhà nước có cơ chế phối hợp và bảo đảm các
điều kiện cần thiết để Mặt trận và các đoàn thể nhân dân phản
ánh trung thực tâm tư nguyện vọng của các tầng lớp nhân
dân; tích cực tham gia xây dựng chủ trương, chính sách, pháp
luật; tập hợp, động viên nhân dân đồng tâm hiệp lực thực
hiện thắng lợi những chủ trương, nhiệm vụ của Nhà nước;
đồng thời, làm tốt vai trò giám sát đối với cơ quan nhà nước,
đại biểu dân cử, cán bộ, công chức, góp phần xây dựng và
bảo vệ chính quyền trong sạch vững mạnh.
Hệ thống chính trị ở nước ta được tổ chức thành một một
hệ thống từ Trung ương đến cơ sở. Cơ sở phân cấp theo quản
lý hành chính gồm có xã, phường, thị trấn. Hệ thống chính trị
ở cơ sở bao gồm: tổ chức cơ sở đảng, Hội đồng nhân dân và
Uỷ ban nhân dân xã, phường, thị trấn; Mặt trận Tổ quốc Việt
Nam xã, phường, thị trấn và các tổ chức chính trị - xã hội
khác như: Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội
Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam, Hội
Cựu chiến binh Việt Nam xã, phường, thị trấn… Hệ thống
chính trị ở cơ sở có vai trò rất quan trọng trong việc tổ chức
và vận động nhân dân thực hiện đường lối, chính sách của

Đảng, pháp luật của Nhà nước, tăng cường khối đại đoàn kết
toàn dân tộc, phát huy quyền làm chủ của nhân dân đưa Pháp
lệnh thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn vào cuộc sống;
24


huy động mọi khả năng phát triển kinh tế - xã hội, tổ chức
cuộc sống của cộng đồng dân cư.
2. Bản chất của hệ thống chính trị ở nước ta

Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, đội tiên
phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiên phong
của nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam, nhân dân ta
đã đứng lên làm cách mạng, giành lấy quyền lực nhà nước và
tổ chức ra hệ thống chính trị của mình. Do đó, nhân dân thực
hiện quyền làm chủ thông qua hoạt động của Nhà nước, của
cả hệ thống chính trị và các hình thức dân chủ trực tiếp, dân
chủ đại diện.
Bản chất của hệ thống chính trị nước ta được quy định
bởi các cơ sở nền tảng sau:
- Cơ sở chính trị của hệ thống chính trị nước ta là chế
độ nhất nguyên chính trị với một Đảng duy nhất cầm
quyền, lãnh đạo Nhà nước và xã hội trên nền tảng dân chủ
xã hội chủ nghĩa.
- Cơ sở kinh tế của hệ thống chính trị là nền kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa, dựa trên lực lượng sản
xuất hiện đại và quan hệ sản xuất tiến bộ, phù hợp. Đồng
thời, cơ sở kinh tế này tạo ra các xung lực để đổi mới, hoàn
thiện hệ thống chính trị, nâng cao khả năng tác động tích cực
vào quá trình phát triển kinh tế.

- Cơ sở xã hội của hệ thống chính trị là dựa trên nền tảng
liên minh giai cấp giữa công nhân, nông dân, tầng lớp trí thức
và khối đại đoàn kết toàn dân tộc.Với cơ sở xã hội là khối đại
đoàn kết toàn dân tộc, hệ thống chính trị nước ta không chỉ là
25

hình thức tổ chức của chính trị nhằm thực hiện quyền lực của
nhân dân mà còn là hình thức tổ chức đại diện cho ý chí,
nguyện vọng và quyền lợi của mọi tầng lớp nhân dân, là biểu
tượng của đại đoàn kết toàn dân tộc.
- Cơ sở tư tưởng của hệ thống chính trị là chủ nghĩa
Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Các quan điểm của
chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là các căn
cứ lý luận để xây dựng hệ thống chính trị với chế độ nhất
nguyên chính trị và định hướng phát triển xã hội chủ nghĩa
ở Việt Nam.
Sự nhất quán về cơ sở chính trị, kinh tế, xã hội và tư
tưởng là nhân tố vừa bảo đảm tính định hướng chính trị
vừa bảo đảm tính năng động và khả năng thích ứng của hệ
thống chính trị trước sự vận động phát triển của đất nước
và thế giới.
Hệ thống chính trị ở nước ta là một hệ thống các thiết
chế và thể chế gắn liền với quyền lực chính trị của nhân dân
và để thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn do nhân dân giao
phó và uỷ quyền. Về thực chất, hệ thống chính trị không
phải là một hệ thống tổ chức có quyền lực tự thân, quyền
lực của hệ thống chính trị bắt nguồn từ quyền lực của nhân
dân, phát sinh từ sự uỷ quyền của nhân dân, thể hiện tư
tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Mọi quyền hành và lực
lượng đều ở nơi dân”. Trong chế độ do nhân dân là chủ thể

duy nhất và tối cao của quyền lực chính trị, nhân dân uỷ
quyền cho một hệ thống các tổ chức bao gồm Đảng Cộng
sản Việt Nam, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốcViệt Nam và các
đoàn thể nhân dân.
26


Hệ thống chính trị ở nước ta là một hình thức tổ chức
thực hành dân chủ; mỗi một tổ chức trong hệ thống chính trị
đều là những hình thức để thực hiện dân chủ đại diện và dân
chủ trực tiếp của nhân dân. Các tổ chức này được tổ chức và
hoạt động trên cơ sở các nguyên tắc dân chủ và vì các mục
tiêu dân chủ. Điều đó bắt nguồn từ bản chất của chế độ chính
trị xã hội chủ nghĩa. “Dân chủ xã hội chủ nghĩa là bản chất
của chế độ ta, vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự phát
triển đất nước”1. Mỗi một tổ chức trong hệ thống chính trị
vừa là một hình thức thực hành dân chủ, tổ chức các quá trình
dân chủ vừa là công cụ bảo đảm dân chủ trong xã hội, một
trường học dân chủ để giáo dục ý thức dân chủ, nâng cao
năng lực làm chủ của nhân dân.
3. Đặc điểm của hệ thống chính trị ở nước ta
hiện nay

Hệ thống chính trị ở nước ta hiện nay có những đặc điểm
cơ bản sau:
a) Tính nhất nguyên chính trị của hệ thống chính trị
Chế độ chính trị Việt Nam là thể chế chính trị một Đảng
duy nhất cầm quyền, mặc dù trong những giai đoạn lịch sử
nhất định, trong chế độ chính trị Việt Nam ngoài Đảng Cộng
sản Việt Nam còn có Đảng Dân chủ và Đảng Xã hội. Tuy

nhiên hai Đảng này được tổ chức và hoạt động như những
_________
1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ XI, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tr. 84-85.

27

đồng minh chiến lược của Đảng Cộng sản Việt Nam, thừa
nhận vai trò lãnh đạo và vị trí cầm quyền duy nhất của Đảng
Cộng sản Việt Nam. Do vậy, về thực chất chế độ chính trị
không tồn tại các đảng chính trị đối lập.
Hệ thống chính trị Việt Nam gắn liền với vai trò tổ chức
và lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Mỗi tổ chức thành
viên của hệ thống chính trị đều do Đảng Cộng sản Việt Nam
sáng lập vừa đóng vai trò là hình thức tổ chức quyền lực của
nhân dân (Nhà nước), tổ chức tập hợp đoàn kết quần chúng,
đại diện ý chí và nguyện vọng của quần chúng (Mặt trận Tổ
quốc Việt Nam và các đoàn thể nhân dân)vừa là tổ chức đóng
vai trò là phương tiện để Đảng Cộng sản thực hiện sự lãnh
đạo chính trị của mình.
Toàn bộ hệ thống chính trị đều được tổ chức và hoạt
động trên nền tảng tư tưởng là chủ nghĩa Mác - Lênin và tư
tưởng Hồ Chí Minh. Điều đó quy định tính nhất nguyên tư
tưởng, nhất nguyên ý thức hệ chính trị của toàn bộ hệ thống
và của từng thành viên trong hệ thống chính trị.
b) Tính thống nhất của hệ thống chính trị
Hệ thống chính trị Việt Nam bao gồm nhiều tổ chức có
tính chất, vị trí, vai trò, chức năng khác nhau nhưng lại quan
hệ chặt chẽ, gắn bó với nhau tạo thành một thể thống nhất. Sự
đa dạng, phong phú về tổ chức và phương thức hoạt động của

các tổ chức thành viên trong hệ thống chính trị tạo điều kiện
để phát huy “tính hợp trội” của hệ thống, tạo ra sự cộng
hưởng sức mạnh trong toàn bộ hệ thống để thực hiện có hiệu
quả các nhiệm vụ chính trị của mỗi tổ chức thành viên và của
toàn bộ hệ thống chính trị.
28


Nhân tố quyết định tính thống nhất của hệ thống chính trị
nước ta là sự lãnh đạo thống nhất của một Đảng duy nhất cầm
quyền là Đảng Cộng sản Việt Nam theo nguyên tắc tập trung
dân chủ. Việc quán triệt và thực hiện nguyên tắc tập trung
dân chủ trong tổ chức và hoạt động là nhân tố cơ bản bảo
đảm cho hệ thống chính trị có được sự thống nhất về tổ chức
và hành động nhằm phát huy sức mạnh đồng bộ của toàn hệ
thống cũng như của mỗi tổ chức trong hệ thống chính trị.
Đồng thời, tính thống nhất của hệ thống chính trị còn thể hiện
ở mục tiêu chính trị là xây dựng xã hội chủ nghĩa Việt Nam
với nội dung: dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn
minh. Hệ thống chính trị được tổ chức như một chỉnh thể
thống nhất từ Trung ương đến địa phương và cấp cơ sở.
Các quan điểm và nguyên tắc của chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh đều được các tổ chức trong
hệ thống chính trị ở nước ta vận dụng, ghi rõ trong Điều lệ
của từng tổ chức.
c) Hệ thống chính trị gắn bó mật thiết với nhân dân, chịu
sự giám sát của nhân dân
Hệ thống chính trị Việt Nam là một hệ thống không chỉ
gắn với chính trị, quyền lực chính trị mà còn gắn với xã hội.
Do vậy trong cấu trúc của hệ thống chính trị bao gồm các tổ
chức chính trị như Đảng, Nhà nước và các tổ chức vừa có

tính chính trị vừa có tính xã hội như Mặt trận Tổ quốc và các
đoàn thể nhân dân.
Hệ thống chính trị không đứng trên xã hội, tách khỏi xã
hội như những lực lượng chính trị áp bức xã hội như trong
29

các xã hội bóc lột mà là một bộ phận của xã hội, gắn bó với
xã hội. Sự gắn bó mật thiết giữa hệ thống chính trị với nhân
dân được thể hiện ngay trong bản chất của các bộ phận cấu
thành hệ thống chính trị: Đảng Cộng sản Việt Nam là đại
biểu trung thành lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao
động và của cả dân tộc; Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa
Việt Nam là Nhà nước của nhân dân, do nhân dân, vì nhân
dân; Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể nhân dân là hình thức
tập hợp, tổ chức của chính các tầng lớp nhân dân.
Sự gắn bó giữa hệ thống chính trị với nhân dân còn được
xác định bởi ý nghĩa: hệ thống chính trị là trường học dân chủ
của nhân dân; mỗi tổ chức trong hệ thống chính trị là phương
thức thực hiện quyền làm chủ của nhân dân.
d) Hệ thống chính trị có sự kết hợp chặt chẽ giữa tính
giai cấp và dân tộc
Từ ngày Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời và lãnh đạo
cách mạng Việt Nam, cuộc đấu tranh giải phóng giai cấp gắn
liền với cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc. Giai cấp và dân
tộc hoà đồng, các giai cấp, tầng lớp xã hội đoàn kết, hợp tác
để cùng phát triển. Trong mọi giai đoạn xây dựng và phát
triển của hệ thống chính trị (kể cả thời kỳ còn mang tên hệ
thống chuyên chính vô sản) vấn đề dân tộc, quốc gia luôn là
cơ sở đoàn kết mọi lực lượng chính trị - xã hội để thực hiện
thắng lợi các nhiệm vụ của cách mạng Việt Nam. Vấn đề đặt

ra đối với tổ chức và hoạt động của hệ thống chính trị là đoàn
kết giai cấp, tập hợp lực lượng trên nền tảng khối đại đoàn
kết toàn dân tộc.
30


Mục tiêu xây dựng chủ nghĩa xã hội quy định hệ thống
chính trị mang bản chất giai cấp công nhân, đại diện trung
thành lợi ích của giai cấp công nhân và nhân dân lao động.
Độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội đã gắn kết vấn
đề dân tộc và vấn đề giai cấp. Do vậy trong thực tiễn cách
mạng Việt Nam, sự phân biệt giữa dân tộc và giai cấp đều
mang tính tương đối và không có ranh giới rõ ràng, tạo nên
sức mạnh tổng hợp của toàn bộ hệ thống chính trị. Nhờ vậy
hệ thống chính trị luôn là đại biểu cho dân tộc, là yếu tố đoàn
kết dân tộc, gắn bó mật thiết với nhân dân và là hệ thống của
dân, do dân, vì dân.
III. ĐỔI MỚI HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ Ở NƯỚC TA
1. Sự cần thiết phải đổi mới hệ thống chính trị ở
nước ta

Hệ thống chính trị chỉ phát huy tác dụng khi sự vận hành
các yếu tố của nó phù hợp với những quy luật khách quan. Từ
khi thực hiện đường lối của Đảng đến nay, hệ thống chính trị
ở nước ta đã có những đổi mới đáng kể: Đảng đã được củng
cố cả về chính trị, tư tưởng, tổ chức; vai trò lãnh đạo của
Đảng trong xã hội ngày càng tăng; Nhà nước tiếp tục được
xây dựng và hoàn thiện theo hướng Nhà nước pháp quyền xã
hội chủ nghĩa, của dân, do dân và vì dân; Mặt trận Tổ quốc,
các đoàn thể chính trị - xã hội từng bước đổi mới nội dung và

phương thức hoạt động, đem lại hiệu quả thiết thực; quyền
làm chủ của nhân dân trên các lĩnh vực kinh tế, xã hội, chính
trị, văn hoá, tư tưởng được phát huy...
31

Tuy nhiên bên cạnh những thành công quan trọng đó, hệ
thống chính trị ở nước ta cũng còn bộc lộ nhiều nhược điểm:
tổ chức bộ máy vẫn còn cồng kềnh, nhiều tầng nấc trung
gian; chức năng, nhiệm vụ của một số tổ chức trên một số
lĩnh vực còn chồng chéo; thẩm quyền, trách nhiệm của cán
bộ, công chức, nhất là người đứng đầu chưa rõ. Phương
thức lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc
và các đoàn thể chính trị - xã hội chậm đổi mới. Năng lực
lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức đảng và hiệu lực, hiệu
quả quản lý của nhà nước ở nhiều nơi còn hạn chế. Chưa đổi
mới mạnh mẽ tổ chức và hoạt động của các đơn vị sự nghiệp
công. Chưa phân định rạch ròi tổ chức chính quyền đô thị và
chính quyền nông thôn. Việc đổi mới tổ chức, nội dung,
phương thức hoạt động, vận động quần chúng của Mặt trận
Tổ quốc, các đoàn thể chưa đáp ứng được yêu cầu. Đổi mới
tổ chức bộ máy chưa gắn với việc tinh giản biên chế, nâng
cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức. Số lượng cán bộ,
công chức, nhất là viên chức ở các đơn vị sự nghiệp công lập
và cán bộ công chức xã, phường, thị trấn tăng nhanh. Một bộ
phận cán bộ, công chức chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm
vụ1. Những biểu hiện chủ yếu là:
- Quyền làm chủ của nhân dân ở một số nơi, trên một vài
lĩnh vực còn bị vi phạm. Việc thực hành dân chủ còn mang
_________
1. Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (khóa XI):

Kết luận số 64-KL/TW ngày 28-05-2013 của Hội nghị Trung ương 7
khóa XI “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, hoàn thiện hệ thống chính trị
từ Trung ương đến cơ sở”.

32


tính hình thức; có tình trạng lợi dụng dân chủ gây chia rẽ, làm
mất đoàn kết nội bộ, gây rối, ảnh hưởng đến trật tự, an toàn
xã hội. Việc tuyên truyền, vận động, tập hợp, thu hút nhân
dân tham gia các phong trào, cuộc vận động của Mặt trận Tổ
quốc, các đoàn thể nhân dân còn hạn chế. Hoạt động của Mặt
trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân chưa sâu sát các tầng
lớp nhân dân và cơ sở.
- Xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa
chưa theo kịp yêu cầu phát triển kinh tế và quản lý đất
nước. Năng lực xây dựng thể chế, quản lý, điều hành, tổ
chức thực thi pháp luật còn yếu. Tổ chức bộ máy ở nhiều
cơ quan còn chưa hợp lý, biên chế cán bộ, công chức tăng
thêm; chức năng, nhiệm vụ của một số cơ quan chưa đủ rõ,
còn chồng chéo. Cải cách hành chính chưa đạt yêu cầu đề
ra; thủ tục hành chính còn gây phiền hà cho tổ chức và
công dân. Công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí
chưa đạt được yêu cầu đề ra. Quan liêu, tham nhũng,
nhũng nhiễu, lãng phí vẫn còn nghiêm trọng, với những
biểu hiện tinh vi, phức tạp, chưa được ngăn chặn, đẩy lùi,
gây bức xúc xã hội.
- Công tác nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn chưa
làm sáng tỏ được một số vấn đề về đảng cầm quyền, về chủ
nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta.

Tính chiến đấu, tính thuyết phục, hiệu quả của công tác tư
tưởng còn hạn chế; thiếu sắc bén trong đấu tranh chống âm
mưu, thủ đoạn “diễn biến hoà bình”.
- Tình trạng suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối
sống trong một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên và tình
33

trạng tham nhũng, lãng phí, quan liêu, những tiêu cực và tệ
nạn xã hội chưa được ngăn chặn, đẩy lùi mà còn tiếp tục diễn
biến phức tạp, cùng với sự phân hoá giàu nghèo ngày càng
tăng và sự yếu kém trong quản lý, điều hành của nhiều cấp,
nhiều ngành, ngày càng làm tăng thêm bức xúc trong nhân
dân, làm giảm lòng tin của nhân dân đối với Đảng và Nhà
nước, đe doạ sự ổn định, phát triển của đất nước.
- Việc đổi mới công tác cán bộ còn chậm. Tình trạng
chạy chức, chạy quyền, chạy tội, chạy bằng cấp, huân chương
chưa được khắc phục. Công tác cán bộ thiếu tầm nhìn xa.
Môi trường làm việc, chính sách cán bộ chưa tạo được động
lực để khuyến khích, thu hút, phát huy năng lực, sự cống hiến
của cán bộ; chưa cổ vũ ý chí phấn đấu vươn lên, sự gắn bó,
tận tuỵ của cán bộ đối với công việc.
- Năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của không ít tổ
chức đảng còn thấp; công tác quản lý đảng viên chưa chặt
chẽ, sinh hoạt đảng chưa nền nếp, nội dung sinh hoạt nghèo
nàn, tự phê bình và phê bình yếu. Việc xây dựng tổ chức cơ
sở đảng trong doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp có vốn
đầu tư nước ngoài còn chậm, vai trò của tổ chức đảng ở đây
mờ nhạt.
- Nhiều cấp uỷ, tổ chức đảng chưa làm tốt công tác kiểm
tra, giám sát và thi hành kỷ luật đảng, chất lượng và hiệu quả

kiểm tra, giám sát chưa cao; chưa coi trọng việc kiểm tra,
giám sát thực hiện đường lối, chủ trương, chỉ thị, nghị quyết,
thi hành Điều lệ Đảng, kiểm tra, giám sát phòng ngừa tiêu
cực và phát huy nhân tố tích cực. Sự đoàn kết, nhất trí ở
không ít cấp uỷ chưa tốt.
34


- Phương thức lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước,
Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân trên một số nội
dung chưa rõ, chậm đổi mới. Phong cách, lề lối làm việc đổi
mới chậm; hội họp vẫn nhiều. Nguyên tắc tập trung dân chủ
còn bị vi phạm, ảnh hưởng đến sự đoàn kết, thống nhất
trong Đảng.
Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, nhà
nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và hội nhập kinh tế quốc
tế đòi hỏi một hệ thống chính trị tương thích. Đất nước đang
cần một hệ thống chính trị được tổ chức và hoạt động không
chỉ phù hợp với các yêu cầu đòi hỏi của nền kinh tế thị
trường, của chế độ pháp quyền và hội nhập quốc tế mà còn
phải thật sự trở thành một nhân tố thúc đẩy tích cực sự phát
triển kinh tế thị trường, tăng cường dân chủ và đẩy mạnh hợp
tác quốc tế, đủ năng lực để giải quyết mọi khó khăn, các diễn
biến phức tạp về chính trị, kinh tế, xã hội trong tiến trình phát
triển. Do vậy, tiếp tục đổi mới, hoàn thiện hệ thống chính trị
đang và luôn là đòi hỏi có tính cấp thiết, là một trong những
nhiệm vụ quan trọng có ý nghĩa chiến lược to lớn đối với sự
phát triển bền vững của đất nước.
Bối cảnh mới của đất nước và thế giới ngày nay đang tạo
ra nhiều cơ hội và thách thức đối với sự phát triển bền vững

của đất nước. Để tranh thủ tối đa các thời cơ phát triển và
vượt qua các thách thức của thời đại, Đảng ta chủ trương tiếp
tục đẩy mạnh sự nghiệp đổi mới một cách toàn diện, trong đó
đổi mới hệ thống chính trị là một trong những nhiệm vụ quan
trọng đáp ứng yêu cầu, đòi hỏi có tính khách quan đối với sự
phát triển tiếp theo của đất nước. Do đó, cần nhận thức rõ đổi
35

mới kinh tế phải gắn liền với đổi mới hệ thống chính trị và sự
tương đồng giữa đổi mới kinh tế và đổi mới hệ thống chính
trị là điều kiện tiên quyết để tiếp tục phát triểnđất nước, vượt
qua thách thức, tiến kịp thời đại. Tuy nhiên, tiếp tục đổi mới
kinh tế và tiếp tục đổi mới hệ thống chính trị chỉ có thể được
xác lập bền vững trên cơ sở một đường lối đổi mới nhất quán
với các mục tiêu, quan điểm, nguyên tắc đổi mới được xác
định một cách khoa học và rõ ràng với những lộ trình và
bước đi thích hợp.
2. Quan điểm đổi mới hệ thống chính trị

a) Đổi mới hệ thống chính trị nhằm tăng cường khối đại
đoàn kết toàn dân tộc, phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa,
bảo đảm giữ vững độc lập dân tộc, ổn định chính trị và sự
phát triển bền vững của đất nước theo định hướng xã hội
chủ nghĩa
- Đổi mới hệ thống chính trị không nhằm mục tiêu tạo ra
một hệ thống chính trị mới hay thay đổi bản chất của hệ
thống chính trị hiện nay. Trên cơ sở tổ chức và hoạt động của
hệ thống chính trị hiện nay, việc đổi mới được thực hiện theo
hướng hoàn thiện để khắc phục các bất cập, yếu kém trong
toàn bộ hệ thống và trong từng tổ chức thành viên của hệ

thống chính trị; tạo nên sự phù hợp của hệ thống chính trị với
các yêu cầu của kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa, Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do
dân, vì dân và chủ động hội nhập quốc tế. Đổi mới hệ thống
chính trị, đoàn kết các giai cấp, tầng lớp nhân dân, tăng
cường sức mạnh đại đoàn kết dân tộc, góp phần củng cố nền
36


tảng xã hội của hệ thống chính trị, nhằm giữ vững ổn định
chính trị, độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, chống lại mọi
âm mưu “diễn biến hoà bình” đồng thời khắc phục sự bảo
thủ, trì trệ, tâm lý ngại đổi mới, sợ đổi mới.
Đổi mới hệ thống chính trị gắn liền với mục tiêu, nhiệm
vụ xây dựng, tăng cường và phát huy dân chủ xã hội chủ
nghĩa phù hợp với yêu cầu của kinh tế thị trường định hướng
xã hội chủ nghĩa, Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của
dân, do dân và vì dân trong điều kiện một Đảng duy nhất cầm
quyền.Tăng cường và phát huy dân chủ theo hướng hoàn
thiện các hình thức và phương thức dân chủ của người dân
thông qua Nhà nước và các tổ chức cấu thành hệ thống chính
trị; mặt khác đa dạng hoá các hình thức thực hành dân chủ để
các tầng lớp nhân dân có nhiều cơ hội tham gia tích cực vào
các quá trình dân chủ trong đời sống xã hội.
Dân chủ trong hệ thống chính trị chỉ thật sự được bảo
đảm khi xây dựng và thực hiện được cơ chế kiểm tra, giám
sát ngay trong từng tổ chức trong hệ thống chính trị và trong
toàn bộ hệ thống chính trị cùng với sự kiểm tra, giám sát của
chính nhân dân. Dân chủ gắn liền với trách nhiệm, kỷ cương,
kỷ luật. Do vậy, phát huy dân chủ phải đồng thời tăng cường

củng cố kỷ cương, trật tự kỷ luật trong từng tổ chức của hệ
thống chính trị và trong thực tiễn xã hội.
b) Đổi mới hệ thống chính trị trên cơ sở những nguyên lý
cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, kế
thừa truyền thống văn hoá, lịch sử của dân tộc, tiếp thu có
chọn lọc kinh nghiệm của các nước trên thế giới
Quán triệt các nguyên lý của chủ nghĩa Mác - Lênin
37

trong việc xây dựng cơ sở lý luận và triển khai thực tiễn các
giải pháp đổi mới hệ thống chính trị đòi hỏi một mặt đấu
tranh chống lối vận dụng giáo điều, rập khuôn máy móc hệ
thống quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin vào thực tiễn
Việt Nam. Mặt khác, phải vận dụng sáng tạo và không ngừng
phát triển các quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin trong các
điều kiện cụ thể của Việt Nam ở từng giai đoạn phát triển.
Tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng cầm quyền, về Nhà
nước của dân, do dân, vì dân, về dân chủ, về khối đại đoàn
kết toàn dân tộc, về xây dựng, rèn luyện, đào tạo đội ngũcán
bộ của hệ thống chính trị là những cơ sở lý luận và tư tưởng
trực tiếp đối với tổ chức và hoạt động của hệ thống chính trị.
Việc nghiên cứu tổng kết tư tưởng Hồ Chí Minh, phổ biến,
tuyên truyền, giáo dục và học tập tư tưởng Hồ Chí Minh là
một hoạt động cơ bản để tổng kết lý luận về hệ thống chính
trị, xây dựng luận cứ để đổi mới hệ thống chính trị.
Hệ thống chính trị của nước ta kế thừa truyền thống lịch
sử chính trị và bản sắc văn hoá Việt Nam được chắt lọc
trong lịch sử xây dựng và trưởng thành của dân tộc Việt
Nam. Do vậy, các giá trị lịch sử truyền thống về chính trị,
văn hoá, các kinh nghiệm lịch sử của các thế hệ người Việt

Nam được đúc kết từ lịch sử hàng nghìn năm cần được quán
triệt và vận dụng trong đổi mới hệ thống chính trị. Đồng
thời, đổi mới hệ thống chính trị vừa phải giữ vững bản chất
và đặc điểm của chế độ chính trị nước ta, vừa phải tiếp thu
có chọn lọc các giá trị tư tưởng chính trị tiến bộ của văn
minh nhân loại, các kinh nghiệm tốt của nền chính trị ở các
nước trên thế giới.
38


c) Đổi mới hệ thống chính trị trên cơ sở nâng cao năng
lực cầm quyền và hiệu quả lãnh đạo của Đảng Cộng sản
Việt Nam
Đảng Cộng sản Việt Nam là Đảng duy nhất cầm quyền,
là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và toàn xã hội nên trong đổi
mới hệ thống chính trị, vấn đề có ý nghĩa quyết định nhất là
xây dựng được một Đảng Cộng sản cầm quyền trong sạch,
vững mạnh, kết tinh được tinh hoa, trí tuệ, đạo đức của dân
tộc, được nhân dân tin tưởng, ủng hộ, bảo vệ; nhờ đó chính
quyền được giữ vững, địa vị cầm quyền của Đảng được
khẳng định.
Đổi mới hệ thống chính trị nhằm nâng cao năng lực
cầm quyền và hiệu quả lãnh đạo của Đảng trong điều kiện
kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, Nhà nước
pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân,
phát huy mạnh mẽ dân chủ, đòi hỏi phải đổi mới toàn diện
công tác xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng và tổ chức,
cán bộ. Đổi mới tổ chức và hoạt động của Đảng, đổi mới
phương thức lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước, Mặt trận
Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân là tiền đề để đổi mới Nhà

nước và các tổ chức khác trong hệ thống chính trị. Phát huy
dân chủ trong Đảng là cơ sở để phát huy dân chủ trong toàn
bộ hệ thống chính trị và xã hội. Do vậy, đổi mới hệ thống
chính trị phải được bắt đầu từ chính quá trình đổi mới và
chỉnh đốn Đảng.
Đổi mới hệ thống chính trị vừa củng cố vị trí, vai trò lãnh
đạo của Đảng đối với Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các
đoàn thể nhân dân, vừa bảo đảm tính độc lập của các tổ chức
39

này trên cơ sở xử lý hài hoà các quan hệ lãnh đạo và quan hệ
đối thoại dân chủ của Đảng với Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc
và các tổ chức chính trị - xã hội trong tư cách Đảng là hạt
nhân lãnh đạo chính trị, đồng thời là thành viên của hệ thống
chính trị.
d) Đổi mới hệ thống chính trị bảo đảm Nhà nước pháp
quyền xã hội chủ nghĩa là trụ cột của hệ thống chính trị, tập
trung xây dựng bộ máy tinh gọn, năng động, trong sạch và
hiệu quả
Nhà nước là tổ chức trụ cột của hệ thống chính trị, do đó
việc đổi mới, hoàn thiện nhà nước có ý nghĩa quyết định đến
hiệu quả tổ chức và hoạt động của toàn bộ hệ thống chính trị.
Các giải pháp đổi mới nhà nước nhằm hướng tới mục tiêu
xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do
dân và vì dân dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Do vậy, Nhà nước trong hệ thống chính trị đổi mới phải thể
hiện được các giá trị phổ biến đặc trưng cho nhà nước pháp
quyền nói chung và các giá trị đặc thù của nhà nước pháp
quyền Việt Nam.
Nhiệm vụ xây dựng nhà nước pháp quyền đòi hỏi phải

xây dựng và thực hiện được một hệ thống các nguyên tắc tổ
chức quyền lực nhà nước một cách thật sự dân chủ và khoa
học; cơ cấu lại chức năng, nhiệm vụ của nhà nước trong các
điều kiện của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa; hoàn chỉnh cơ cấu tổ chức bộ máy nhà nước bảo đảm
quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phân
nhiệm và kiểm soát lẫn nhau giữa các cơ quan thực hiện
quyền lập pháp, quyền hành pháp và quyền tư pháp.
40


Bộ máy nhà nước phải được đổi mới đồng bộ cả ở trung
ương và địa phương để tạo ra một nền hành chính hiệu quả và
thông suốt, bảo đảm sự quản lý, điều hành thống nhất của
trung ương và quyền tự chủ của các cấp chính quyền địa
phương. Do vậy việc đổi mới, kiện toàn các cấp chính quyền
địa phương cần phải được nhận thức đầy đủ tính cấp thiết
trước các yêu cầu phát triển hiện nay của đất nước.
Tăng cường vai trò, hiệu lực của Nhà nước trong hệ
thống chính trị là tăng cường năng lực, trách nhiệm phục vụ
nhân dân của bộ máy công quyền. Do vậy, mọi giải pháp cải
cách bộ máy nhà nước đều nhằm mục tiêu bảo đảm để nhân
dân thật sự là chủ thể duy nhất của quyền lực nhà nước, tham
gia tích cực vào quá trình thực hiện quyền lực nhà nước.
Để bảo đảm yêu cầu này, bộ máy nhà nước phải được cơ
cấu gọn nhẹ, năng động, trong sạch và hiệu quả. Mọi hoạt
động nhà nước đều công khai, minh bạch, thật sự dân chủ. Có
như vậy mới thật sự khắc phục được tình trạng tha hoá quyền
lực, quan liêu hoá và tham nhũng trong bộ máy công quyền.
e) Đổi mới hệ thống chính trị bảo đảm Mặt trận Tổ quốc

và các đoàn thể nhân dân thật sự là các tổ chức đại diện,
bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của các tầng
lớp nhân dân, phát huy quyền làm chủ của nhân dân và thực
hiện chức năng phản biện, giám sát xã hội đối với hoạt
động của các cơ quan Đảng, Nhà nước, của cán bộ, đảng
viên, công chức
Đổi mới Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân
trong hệ thống chính trị cần được tiến hành trên cơ sở tôn
trọng và phát huy vị trí, vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các
41

tổ chức quần chúng. Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân
dân là các tổ chức quần chúng gắn bó với Đảng, có vai trò tập
hợp quần chúng, là các hình thức dân vận của Đảng, có chức
năng tổ chức thực hiện đường lối chính trị của Đảng trong
các tầng lớp nhân dân. Do vậy, tổ chức và hoạt động của các
tổ chức này đều chịu sự lãnh đạo của Đảng. Mặt khác, Mặt
trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân là tổ chức tự nguyện
của quần chúng, là hình thức tập hợp của chính quần chúng,
thể hiện ý chí, nguyện vọng của quần chúng, bảo vệ lợi ích
của quần chúng, là phương thức hỗ trợ, giúp đỡ lẫn nhau giữa
các hội viên. Trong ý nghĩa này, Mặt trận Tổ quốc và các tổ
chức xã hội là các đối tác dân chủ của Đảng, Nhà nước; độc
lập với Nhà nước để thực hiện quyền của nhân dân kiểm tra,
giám sát hoạt động của các tổ chức Đảng và Nhà nước vì các
mục tiêu dân chủ.
Trong giai đoạn hiện nay, Đảng ta nhấn mạnh một số
quan điểm chỉ đạo về tiếp tục đổi mới, hoàn thiện hệ thống
chính trị từ Trung ương đến cơ sở như sau1:
Một là, đổi mới, hoàn thiện hệ thống chính trị phải bám

sát, cụ thể hóa, thể chế hóa các quan điểm của Cương lĩnh,
Điều lệ, văn kiện Đại hội XI của Đảng, đồng bộ với nội
dung sửa đổi Hiến pháp 1992; bảo đảm tăng cường vai trò
lãnh đạo của Đảng, hiệu lực, hiệu quả quản lý của Nhà
_________
1. Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (khóa XI):
Kết luận số 64-KL/TW ngày 28-05-2013 của Hội nghị Trung ương 7
khóa XI “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, hoàn thiện hệ thống chính trị
từ Trung ương đến cơ sở”.

42


nước, phát huy quyền làm chủ của nhân dân; giữ vững ổn
định chính trị, xã hội, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất
nước trong thời kỳ mới.
Hai là, đổi mới, hoàn thiện đồng bộ giữa các tổ chức
trong hệ thống chính trị, đồng bộ với đổi mới thể chế kinh
tế, phù hợp với đổi mới nội dung và phương thức lãnh đạo
của Đảng trong điều kiện Đảng duy nhất cầm quyền, xây
dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, nền kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Đổi
mới, kiện toàn tổ chức bộ máy phải gắn với hoàn thiện chức
năng, nhiệm vụ, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công
chức; xác định rõ quan hệ giữa tập thể lãnh đạo với cá nhân
phụ trách; quyền hạn đi đôi với trách nhiệm và đề cao trách
nhiệm của người đứng đầu.
Ba là, về tổ chức bộ máy, không nhất thiết ở Trung ương
có tổ chức nào thì ở địa phương cũng có tổ chức đó. Căn cứ
điều kiện cụ thể, tiêu chí và quy định khung của Trung ương,

địa phương có thể lập (hoặc không lập) tổ chức sau khi được
sự đồng ý của cấp trên có thẩm quyền, về biên chế, cần tăng
cường kiêm nhiệm một số chức danh trong các tổ chức của
hệ thống chính trị. Đổi mới mạnh mẽ về tổ chức và cơ chế
hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công.
Bốn là, tiếp tục đổi mới, hoàn thiện hệ thống chính trị cần
thực hiện mạnh mẽ với quyết tâm chính trị cao. Những vấn
đề thực tiễn đòi hỏi, đã đủ rõ, chín muồi thì kiên quyết thực
hiện. Những vấn đề chưa đủ rõ thì khẩn trương nghiên cứu,
làm thí điểm và tổng kết thực tiễn để làm rõ, có bước đi thích
hợp, không nóng vội, chủ quan, duy ý chí. Những chủ trương
43

đã thực hiện, nhưng thực tiễn khẳng định là không phù hợp
thì điều chỉnh, sửa đổi ngay.
Đảng ta nhấn mạnh mục tiêu của việc tiếp tục đổi mới,
hoàn thiện hệ thống chính trị từ Trung ương đến cơ sở nhằm
xây dựng tổ chức bộ máy đồng bộ, tinh gọn, có tính ổn định,
phù hợp với chức năng, nhiệm vụ; xây dựng đội ngũ cán bộ,
công chức có số lượng hợp lý, có phẩm chất chính trị, đạo
đức, trình độ, năng lực chuyên môn nghiệp vụ ngày càng cao,
đáp ứng được yêu cầu thực hiện nhiệm vụ chính trị và có
tiền lương, thu nhập bảo đảm cuộc sống.
3. Một số giải pháp đổi mới hệ thống chính trị
nước ta trong giai đoạn hiện nay

Đổi mới hệ thống chính trị không chỉ là đổi mới tổ chức,
hoạt động của từng tổ chức trên cơ sở tiếp tục xác định rõ
chức năng, nhiệm và mô hình tổ chức của các tổ chức trong
hệ thống chính trị mà còn đổi mới mối quan hệ giữa các tổ

chức, trong đó đổi mới nội dung và phương thức lãnh đạo của
Đảng đối với Nhà nước và Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể
nhân dân có ý nghĩa quyết định.
a) Những giải pháp xây dựng, chỉnh đốn Đảng
Tổng kết từ thực tiễn đổi mới, tại Đại hội đại biểu toàn
quốc lần thứ XI của Đảng, một số nội dung xây dựng và
chỉnh đốn Đảng được đặc biệt chú ý nhằm phát huy vai trò
lãnh đạo của Đảng đối Nhà nước và xã hội.
- Tăng cường xây dựng Đảng về chính trị. Kiên định chủ
nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, vận dụng sáng tạo
và phát triển phù hợp với thực tiễn Việt Nam, kiên định mục
44


tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Nâng cao bản lĩnh
chính trị, trình độ trí tuệ của toàn Đảng và của mỗi cán bộ,
đảng viên, trước hết của cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp;
không dao động trong bất cứ tình huống nào. Kiên định
đường lối đổi mới, chống giáo điều, bảo thủ, trì trệ hoặc chủ
quan, nóng vội, đổi mới vô nguyên tắc.
- Nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác tư tưởng, lý
luận, làm sáng tỏ một số vấn đề về đảng cầm quyền, về chủ
nghĩa xã hội, con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta và
những vấn đề mới nảy sinh trong quá trình đổi mới, không
ngừng phát triển lý luận, đề ra đường lối và chủ trương đáp
ứng yêu cầu phát triển đất nước; khắc phục một số mặt lạc
hậu, yếu kém của công tác nghiên cứu lý luận.
Tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức, nâng cao hơn
nữa tính chiến đấu, tính thuyết phục, hiệu quả của công tác tư
tưởng, tuyên truyền, học tập chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng

Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách,
pháp luật của Nhà nước; tuyên truyền, cổ vũ động viên các
nhân tố mới, điển hình tiên tiến, gương người tốt, việc tốt, giáo
dục truyền thống yêu nước, cách mạng. Kiên quyết đấu tranh
làm thất bại mọi âm mưu và hoạt động “diễn biến hoà bình”
của các thế lực thù địch. Chủ động phòng ngừa, đấu tranh, phê
phán những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong
nội bộ ta; khắc phục sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo
đức, lối sống trong một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên.
- Rèn luyện phẩm chất đạo đức cách mạng, chống chủ
nghĩa cá nhân. Mỗi cán bộ, đảng viên không ngừng tu dưỡng,
rèn luyện đạo đức cách mạng, thực sự là một tấm gương về
45

phẩm chất đạo đức, lối sống. Cán bộ cấp trên phải gương
mẫu trước cán bộ cấp dưới, đảng viên và nhân dân. Cán bộ,
đảng viên phải nêu cao tinh thần trách nhiệm trước Tổ quốc,
trước Đảng và nhân dân, hết lòng, hết sức phụng sự Tổ quốc,
phục vụ nhân dân. Các tổ chức đảng tạo điều kiện để đảng
viên công tác, lao động có năng suất, chất lượng, hiệu quả,
đóng góp vào sự phát triển chung của đất nước. Đẩy mạnh tự
phê bình và phê bình trong sinh hoạt đảng. Triển khai thực
hiện tốt Quy chế dân vận trong hệ thống chính trị; đổi mới và
nâng cao chất lượng công tác vận động nhân dân. Định kỳ lấy
ý kiến nhận xét của nhân dân về tư cách, đạo đức của cán bộ,
đảng viên. Xử lý nghiêm mọi cán bộ, đảng viên vi phạm về
trách nhiệm, phẩm chất đạo đức, lối sống.
- Tiếp tục đổi mới, kiện toàn tổ chức, bộ máy của Đảng.
Kiện toàn, nâng cao chất lượng các cơ quan tham mưu, đội
ngũ cán bộ làm công tác tham mưu, nhất là ở cấp chiến lược;

củng cố và đổi mới mô hình tổ chức, phương thức hoạt động
của các tổ chức đảng, nhất là của đảng đoàn, ban cán sự đảng.
Tập trung chỉ đạo, củng cố những tổ chức đảng yếu kém;kịp
thời kiện toàn cấp uỷ và tăng cường cán bộ ở nơi có nhiều
khó khăn, nội bộ mất đoàn kết. Coi trọng đổi mới và nâng
cao chất lượng sinh hoạt cấp uỷ, tổ chức đảng, chất lượng tự
phê bình, phê bình trong sinh hoạt đảng. Thật sự phát huy
dân chủ trong sinh hoạt đảng từ sinh hoạt chi bộ, sinh hoạt
cấp ủy ở cơ sở đến sinh hoạt Ban Bí thư, Bộ Chính trị, Ban
Chấp hành Trung ương; thực hiện đúng nguyên tắc tập trung
dân chủ, chống quan liêu, bè phái, cục bộ, địa phương, độc
đoán, vi phạm dân chủ, dân chủ hình thức.
46


- Kiện toàn tổ chức cơ sở đảng và nâng cao chất lượng
đảng viên. Củng cố nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến
đấu của tổ chức cơ sở đảng, tạo chuyển biến rõ rệt về chất
lượng hoạt động của các loại hình cơ sở đảng, nhất là tổ
chức đảng trong các đơn vị sự nghiệp và doanh nghiệp
thuộc các thành phần kinh tế. Đổi mới, tăng cường công tác
quản lý, phát triển đảng viên, bảo đảm chất lượng đảng viên
theo yêu cầu của Điều lệ Đảng. Xây dựng các tiêu chí, yêu
cầu cụ thể về tư tưởng chính trị, trình độ năng lực, phẩm
chất đạo đức, lối sống của đảng viên đáp ứng yêu cầu giai
đoạn cách mạng mới; phát huy tính tiên phong, gương mẫu,
chủ động, sáng tạo của đội ngũ đảng viên trong thực hiện
nhiệm vụ được giao.
- Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, đồng bộ công tác cán bộ.
Thực hiện tốt Chiến lược cán bộ thời kỳ đẩy mạnh công

nghiệp hoá, hiện đại hoá; đổi mới tư duy, cách làm, khắc
phục những yếu kém trong từng khâu của công tác cán bộ.
Xây dựng và thực hiện nghiêm các cơ chế, chính sách phát
hiện, tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ; trọng dụng
những người có đức, có tài. Nâng cao chất lượng công tác
đào tạo, bồi dưỡng cán bộ; khắc phục tình trạng chạy theo
bằng cấp. Làm tốt công tác quy hoạch và tạo nguồn cán
bộ, chú ý cán bộ trẻ, nữ, dân tộc thiểu số, chuyên gia trên
các lĩnh vực; xây dựng quy hoạch cán bộ cấp chiến lược.
Đánh giá và sử dụng đúng cán bộ trên cơ sở những tiêu
chuẩn, quy trình đã được bổ sung, hoàn thiện, lấy hiệu quả
công tác thực tế và sự tín nhiệm của nhân dân làm thước
đo chủ yếu.
47

- Đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát.
Các cấp uỷ, tổ chức đảng phải nâng cao tinh thần trách
nhiệm, thực hiện tốt hơn nhiệm vụ kiểm tra, giám sát theo
Điều lệ Đảng. Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ và hoạt
động của hệ thống uỷ ban kiểm tra các cấp. Hoàn thiện quy
chế phối hợp giữa uỷ ban kiểm tra đảng với các tổ chức đảng
và các cơ quan bảo vệ pháp luật trong việc xem xét khiếu nại,
tố cáo và xử lý kỷ luật cán bộ, đảng viên.
- Tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng. Tập
trung rà soát, bổ sung, điều chỉnh, ban hành mới, xây dựng
đồng bộ hệ thống các quy chế, quy định, quy trình công tác
để tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với
hoạt động của hệ thống chính trị. Khắc phục tình trạng Đảng
bao biện, làm thay hoặc buông lỏng lãnh đạo các cơ quan
quản lý nhà nước. Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng

đối với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể nhân dân,
tôn trọng nguyên tắc hiệp thương dân chủ trong tổ chức và
hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Đổi mới phong
cách, lề lối làm việc của các cơ quan lãnh đạo của Đảng từ
trung ương đến địa phương, cơ sở.
Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên
chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011) cũng xác
định một số nhiệm vụ trọng tâm đối với công tác xây dựng
Đảng: Để đảm đương được vai trò lãnh đạo, Đảng phải vững
mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức, phải thường xuyên tự
đổi mới, tự chỉnh đốn, ra sức nâng cao trình độ trí tuệ, bản
lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức và năng lực lãnh đạo. Giữ
vững truyền thống đoàn kết thống nhất trong Đảng, tăng
48


cường dân chủ và kỷ luật trong hoạt động của Đảng. Thường
xuyên tự phê bình và phê bình, đấu tranh chống chủ nghĩa cá
nhân, chủ nghĩa cơ hội, tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí và
mọi hành động chia rẽ, bè phái. Đảng chăm lo xây dựng đội
ngũ cán bộ, đảng viên trong sạch, có phẩm chất, năng lực, có
sức chiến đấu cao theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh,
quan tâm bồi dưỡng, đào tạo lớp người kế tục sự nghiệp cách
mạng của Đảng và dân tộc...
Để tạo chuyển biến mạnh mẽ về công tác xây dựng
Đảng trong thời gian tới, Nghị quyết Hội nghị lần thứ tư
Ban Chấp hành Trung ương khóa XI đã nhấn mạnh: ngoài
việc cần tiếp tục thực hiện tốt tám nhiệm vụ trong công tác
xây dựng Đảng mà Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI
của Đảng đã đề ra, coi đó là những nhiệm vụ vừa cơ bản,

vừa lâu dài và phải thực hiện thường xuyên, có hiệu quả,
đồng thời tập trung cao độ để lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tốt
ba vấn đề cấp bách sau đây:
“Một là, kiên quyết đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tình
trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của
một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, trước hết là cán bộ
lãnh đạo, quản lý các cấp để nâng cao năng lực lãnh đạo, sức
chiến đấu của Đảng, củng cố niềm tin của đảng viên và của
nhân dân đối với Đảng.
Hai là, xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý các
cấp, nhất là cấp trung ương, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp
công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.
Ba là, xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm người đứng
đầu cấp ủy, chính quyền trong mối quan hệ với tập thể cấp
49

ủy, cơ quan, đơn vị; tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo
của Đảng”1.
Trong ba vấn đề nêu trên, vấn đề thứ nhất được Đảng ta
xác định là trọng tâm, xuyên suốt và cấp bách nhất.
Hội nghị Trung ương 7 (khóa XI) đã xác định rõ các giải
pháp đặt ra đối với cơ quan lãnh đạo của Đảng là: Tiếp tục
đổi mới nội dung và phương thức lãnh đạo của Đảng đối với
hệ thống chính trị theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 5
(khóa X); bổ sung, hoàn thiện Quy chế làm việc của Ban
Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, nhiệm vụ,
quyền hạn của đảng đoàn, ban cán sự đảng và cấp ủy đảng
các cấp theo hướng tăng thẩm quyền, trách nhiệm, mở rộng
dân chủ đi đôi với kỷ luật, kỷ cương. Quy hoạch Ban Chấp
hành Trung ương, các chức danh lãnh đạo cấp cao của Đảng

và cấp ủy các cấp có chất lượng. Bổ sung, điều chỉnh, hoàn
thiện các quy chế, quy định về quy trình công tác của các cấp
ủy, tổ chức đảng, về quan hệ lãnh đạo của cấp ủy, tổ chức
đảng đối với hoạt động của hệ thống chính trị. Tiếp tục đổi
mới cách ra nghị quyết, tập trung vào lãnh đạo, chỉ đạo tổ
chức thực hiện, kiểm tra, giám sát, sơ kết, tổng kết việc thực
hiện nghị quyết của Đảng. Điều chỉnh chức năng, nhiệm
vụ của đảng bộ, chi bộ cơ sở xã, phường, thị trấn cho phù hợp
với thực tế và yêu cầu, nhiệm vụ mới; sơ kết việc thành lập
chi bộ cơ quan xã, phường, thị trấn; thống nhất mô hình tổ
_________
1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp
hành Trung ương khóa XI, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2012, tr. 26.

50


chức đảng ở cơ sở phù hợp với tổ chức dân cư dưới cấp xã.
Tiếp tục nghiên cứu tổ chức, chức năng, nhiệm vụ của các
đảng ủy khối ở Trung ương, địa phương, Đảng ủy ngoài
nước; mô hình tổ chức đảng ở các tổng công ty, tập đoàn kinh
tế nhà nước.
Các giải pháp đặt ra đối với các cơ quan tham mưu
giúp việc, đơn vị sự nghiệp của Đảng ở Trung ương là cơ
bản giữ ổn định về tổ chức. Chuyển Học viện Hành chính
từ Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh
về Bộ Nội vụ và tổ chức lại cho hợp lý; điều chỉnh chức
năng, nhiệm vụ và cơ chế hoạt động của Học viện Chính trị
quốc gia Hồ Chí Minh để phù hợp với vị trí, chức năng là
cơ quan trực thuộc Ban Chấp hành Trung ương. Thực hiện

chủ trương không nhất thiết ở Trung ương có ban đảng,
đảng bộ nào thì ở địa phương cũng phải có ban đảng, đảng
bộ đó; căn cứ điều kiện cụ thể, tiêu chí và quy định khung
của Trung ương, cấp ủy địa phương có thể lập (hoặc không
lập) tổ chức sau khi được sự đồng ý của cấp ủy cấp trên có
thẩm quyền. Sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các quy định về
chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên chế các cơ
quan tham mưu giúp việc, đơn vị sự nghiệp của cấp ủy cấp
tỉnh, cấp huyện. Xem xét việc thành lập ban kinh tế ở một
số tỉnh ủy, thành ủy1.
_________
1. Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (khóa XI):
Kết luận số 64-KL/TW ngày 28-05-2013 của Hội nghị Trung ương 7
khóa XI “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, hoàn thiện hệ thống chính trị
từ Trung ương đến cơ sở”.

51

b) Những giải pháp đổi mới tổ chức và hoạt động của
Nhà nước
Để có được một chính quyền mạnh mẽ, bộ máy nhà
nước phải được tổ chức và vận hành một cách khoa học, dân
chủ phù hợp với các yêu cầu của nền kinh tế thị trường vừa
thể hiện được các giá trị chính trị, văn hoá, xã hội truyền
thống của dân tộc, vừa tiên tiến và hiện đại tương thích với
các yêu cầu của thế giới ngày nay. Theo đó, quyền lực nhà
nước phải được chế định chặt chẽ bởi luật pháp, bảo đảm
vừa có sự phân công, phối hợp vừa có sự kiểm soát giữa các
cơ quan thực hiện quyền lập pháp, quyền hành pháp và
quyền tư pháp.

Trong cơ chế kinh tế thị trường, Nhà nước không thể ôm
đồm nhiệm vụ, công việc như trước đây, mà phải xác định rõ
chức năng, nhiệm vụ của mình theo hướng phân định rành
mạch quyền hạn và trách nhiệm giữa hệ thống kinh tế, Nhà
nước và hệ thống xã hội. Đây chính là cơ sở để tinh gọn bộ
máy và nâng cao hiệu quả, hiệu lực hoạt động của bộ máy
nhà nước theo đúng các yêu cầu của Nhà nước pháp quyền xã
hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân.
- Đổi mới tổ chức và hoạt động của Quốc hội, bảo đảm
Quốc hội thực sự là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân,
cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất. Hoàn thiện cơ chế bầu
cử đại biểu Quốc hội. Nâng cao năng lực của đại biểu Quốc
hội theo hướng vừa bảo đảm cơ cấu đại diện vừa bảo đảm
tiêu chuẩn chất lượng, có cơ chế để đại biểu gắn bó chặt chẽ
và có trách nhiệm với cử tri; tăng hợp lý số lượng đại biểu
chuyên trách. Cải tiến, nâng cao chất lượng hoạt động của
52