skkn một số biện pháp nâng cao chất lượng phát triển giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo b1 tại trường mầm non thiết ống

MỤC LỤC
Thứ tự
I
1.1
1.2
1.3
1.4
II
2.1
2.2
2.2.1
2.2.2
2.2.3
2.2.4
2.2.5
2.3
2.3.1
2.3.2
2.3.3
2.3.4
2.4
III
3.1
3.2

Đề mục
Mở đầu
Lí do chọn đề tài
Mục đích nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu

Nội dung của sáng kiến kinh nghiệm
Cơ sở lí luận
Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng SKKN
Thực trạng chung
Thuận lợi
Khó khăn
Khảo sát trẻ
Kết quả thực trạng
Các giải pháp để giải quyết vấn đề
Giải pháp 1
Giải pháp 2
Giải pháp 3
Giải pháp 4
Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động
giáo dục, bản thân và nhà trường
Kết luận, kiến nghị
Kết luận
Kiến nghị

trang
2
2
3
3
3
3
3
4
4
5

6
6
7
8
8
10
11
15
16
18
18
19

I. Mở đầu.
1.1. Lý do chọn đề tài:

1


Sinh thời Chủ Tịch Hồ Chí Minh đã nói: “Luyện tập thể dục, bồi bổ sức
khỏe là bổn phận của mỗi người dân yêu nước”.
( được trích từ báo cứu quốc số 199 đăng bài sức khoẻ và thể lực con người) [1]
Vâng! đó là lời nói đáng để nhân dân ta học tập. Có thể nói giáo dục Mầm
non trong chiến lược “Phát triển nguồn lực con người” đã và đang được Đảng và
nhà nước ta rất quan tâm. Vậy sự phát triển thể lực của trẻ em ở lứa tuổi Mầm
non hiện nay như thế nào?
Chúng ta đều biết tầm vóc của đứa trẻ lớn lên hàng ngày bởi vì cơ thể trẻ
em là cơ thể đang lớn, đang phát triển không ngừng theo từng giai đoạn. Sự phát
triển thể chất của trẻ được đánh giá dựa vào một số chỉ số thông thường như:
Chiều cao, cân nặng, vòng ngực, vòng đầu, tỉ lệ các phần của cơ thể.

Xuất phát từ những đặc điểm cơ thể trẻ luôn phát triển tuân theo những
quy luật cơ bản của sinh học, trình tự và tốc độ của sự phát triển phụ thuộc vào
những yếu tố về di truyền, môi trường sống và đặc biệt là phương pháp nuôi
dưỡng và rèn luyện thân thể một cách có ý thức.
Trong những năm gần đây, cùng với sự chuyển biến mọi mặt của xã hội
và đặc biệt là sự phát triển mạnh mẽ về kinh tế - xã hội trẻ em đã có điều kiện
được chăm sóc tốt hơn dẫn đến tình trạng béo phì rất nhiều. Trên thực tế có
nhiều yếu tố ảnh hưởng không tốt đến sự phát triển thể chất của trẻ như: Kinh tế,
xã hội, chất lượng môi trường sống, song yếu tố chính vẫn là hình thức tổ chức
giáo dục thể chất cho trẻ.
Như vậy việc tìm hiểu cách tổ chức các hình thức giáo dục thể chất cho
trẻ để từ đó tìm ra một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục thể chất
cho trẻ là một việc làm rất quan trọng trong việc chăm sóc, bảo vệ sức khoẻ của
trẻ. Hoạt động thể chất cho trẻ mầm non là rất quan trọng bởi lẽ sự khoẻ khoắn
thực sự về thể chất giúp các bé có cơ hội tốt để tiếp thu, lĩnh hội những kiến
thức về thế giới xung quanh. Đa số trẻ đầu năm chưa hứng thú với hoạt động thể
chất vì trẻ lười ăn hay ăn quà vặt từ đó cơ thể không khoẻ mạnh không thích
tham gia các hoạt động. Có thể nói giáo dục thể chất cho trẻ mầm non có ý
nghĩa rất quan trọng bởi đối với cơ thể trẻ đang phát triển mạnh mẽ, hệ thần
kinh, cơ xương hình thành nhanh, bộ máy hô hấp đang hoàn thiện, cơ thể trẻ còn
non yếu dễ bị phát triển lệch lạc, mất cân đối nếu không được chăm sóc giáo dục
đúng đắn thì có thể gây nên những thiếu sót trong sự phát triển cơ thể trẻ. Để

2


giúp trẻ có một cơ thể khoẻ mạnh hài hoà giữa trí và lực tôi đã mạnh dạn đưa ra
“Những giải pháp hướng dẫn tổ chức hoạt động giáo dục thể chất cho trẻ
mẫu giáo nhỡ B1 trường mầm non Thiết Ống”
1.2. Mục đích nghiên cứu:

Nghiên cứu tìm ra những giải pháp hữu hiệu và phù hợp nhất để hướng dẫn
tổ chức hoạt động giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo nhỡ B1 trường mầm non
Thiết Ống nhằm giúp trẻ có một cơ thể phát triển cân đối hài hoà về cân nặng,
chiều cao, thoải mái về tinh thần và thực sự là một cơ thể cân đối hài hoà về mọi
phương diện.
1.3. Đối tượng nghiên cứu:
Nghiên cứu những giải pháp hướng dẫn tổ chức hoạt động giáo dục thể chất
cho 35 trẻ lớp Mẫu giáo nhỡ B1 trường mầm non Thiết Ống thông qua công tác
chăm sóc nuôi dưỡng, rèn luyện thể chất cho trẻ mọi lúc mọi nơi, hoạt động chơi
tập có chủ đích tạo đồ dùng và sử dụng đồ dùng một cách thành thạo , khéo léo.
1.4. Phương pháp nghiên cứu:
1.4.1. Phương pháp chủ đạo:
* Phương pháp thực nghiệm giáo dục:
- Mục đích: Sử dụng một số trò chơi để kích thích hứng thú trẻ tham gia
các bài tập thể chất của trẻ lớp Mẫu Giáo B1
- Nội dung - cách làm: Chăm sóc nuôi dưỡng, trò chơi ...
- Đối tượng: 35 cháu lớp mẫu giáo nhỡ B1
* Phương pháp thu thập thông tin
1.4.2. Phương pháp hỗ trợ:
* Phương pháp quan sát:
- Mục đích: Dùng phương pháp này giúp trẻ nhận biết các bài tập. Từ đó
trẻ làm theo chính xác.
* Phương pháp trò chuyện: Dùng phương pháp này giúp trẻ hiểu và hứng
thú làm theo cô.
II. Nội dung của sáng kiến kinh nghiệm.
2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến:
Trong chương trình chăm sóc giáo dục trẻ, phát triển thể chất cho trẻ mầm
non, đặc biệt là lứa tuổi mẫu giáo 4 - 5 tuổi có ý nghĩa hết sức quan trọng đối
với sự phát triển toàn diện của các cháu bởi lẽ sự khoẻ khoắn thực sự về thể chất

3


giúp các bé có cơ hội tốt để tiếp thu, lĩnh hội những kiến thức về thế giới xung
quanh. Sự tinh nhạy của các giác quan giúp trẻ nhìn nhận những sự vật, hiện
tượng gần gũi một cách chính xác, phân biệt chúng qua các dấu hiệu, đặc điểm
đặc trưng, điển hình phù hợp độ tuổi sự linh hoạt của các bộ phận cơ thể khiến
đứa trẻ, tham gia các hoạt động vừa sức để khám phá những điều cần thiết một
cách tích cực, hứng thú. Nói cách khác, một cơ thể phát triển cân đối hài hoà,
khoẻ mạnh giúp trẻ nhận thức sự vật hiện tượng xung quanh một cách đầy đủ
hơn, tinh tế hơn... mà điều đó thật khó khăn đối với một đứa trẻ ốm yếu.
Sự khoẻ khoắn về thể chất còn giúp bé cảm nhận được những nét đẹp tươi
tắn ở thế giới gần gũi xung quanh bé từ tình cảm yêu thương của ông bà, cha mẹ
cô giáo và những người xung quanh đến những sắc màu ngộ ngĩnh của cảnh vật,
của cỏ cây, hoa lá, con vật, đồ vật. Những cảm nhận ban đầu ấy là cơ sở để hình
thành những nét tính cách ban đầu mang đậm tình yêu thương và lòng nhân ái.
Một cơ thể khoẻ mạnh giúp bé chủ động tích cực tham gia các hoạt động
cùng cô, cùng bạn bè và những người xung quanh qua đó nắm được các cách
thức thực hiện các thao tác, cũng từ đó trẻ hiểu biết thêm mọi điều từ cuộc sống
xung quanh và tạo cơ hội để hình thành tình yêu lao động ngay từ tuổi còn nhỏ.
Một phẩm chất đặc trưng của con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa mà tổ chức
các hoạt động phát triển thể chất cho trẻ có vai trò tích cưc.
Đối với trẻ lứa tuổi mẫu giáo 4 - 5 tuổi tổ chức tốt các hoạt động phát triển
thể chất giúp cho các bé khoẻ mạnh, hồn nhiên, linh hoạt và tích cực tham gia
các hoạt động nhận thức, làm giàu vốn từ, tập cho trẻ sử dụng ngôn ngữ giao
tiếp vừa sức, mở rộng phạm vi giao lưu và thể hiện tình cảm trong quan hệ, ứng
xử với mọi người xung quanh là tiền đề quan trọng để hình thành và phát triển
nhân cách toàn diện cho trẻ để sau này cùng với sự giáo dục đúng hướng, trẻ trở
thành những người con có ích cho gia đình và cộng đồng xã hội. Đây cũng là
nhiệm vụ của mỗi cô giáo Mầm non trong giai đoạn mới.

(Tham khảo tài liệu chương trình chăm sóc giáo dục trẻ 4-5 tuổi của Trần
Thị Ngọc Châm-Lê Thu Hương-Lê Thị Ánh Tuyết nhà xuất bản GD Việt Nam )
[2]
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm:
2.2.1 Thực trạng chung :

4


Trường Mầm non Thiết Ống là trường đã đạt chuẩn quốc gia mức độ 1 có
truyền thống yêu thương chăm sóc trẻ, được đông đảo phụ huynh học sinh tin
tưởng đưa con đến trường ngày càng đông. Trường nằm tại trung tâm xã Thiết
Ống. Với ngôi trường khang trang, sạch đẹp, cơ sở vật chất trang thiết bị phục
vụ cho hoạt động học tập phong phú và có tính thẩm mĩ cao. Trường nhiều năm
liên tục đạt thành tích cao trong công tác quản lí và giảng dạy, ban giám hiệu
luôn chỉ đạo sát sao các hoạt động trong nhà trường và đặc biệt trong công tác
chuyên môn cho giáo viên nói riêng.
Năm học 2016- 2017 tôi được ban giám hiệu phân công đứng lớp mẫu
giáo nhỡ B1 khu TT với số học sinh 35 trẻ. Trong suốt quá trình thực hiện đề
tài “Những biện pháp hướng dẫn tổ chức hoạt động giáo dục thể chất cho trẻ
4 - 5 tuổi ở trường mầm non Thiết Ống đạt hiệu quả” tại lớp B1 tôi đã gặp
những thuận lợi, khó khăn, nguyên nhân như sau?
2.2.2. Thuận lợi:
Xuyên suốt trong năm học mọi chương trình chăm sóc giáo dục trẻ đều
được ban giám hiệu nhà trường luôn quan tâm sâu sát và hoạt động giáo dục thể
chất cho trẻ tại trường rất được chú trọng. Trong việc triển khai thực hiện
chuyên đề “Giáo dục phát triển vận động cho trẻ” và đã chọn lớp tôi là lớp
điểm để thực hiện chuyên đề này.
nhà trường đã đầu tư mua sắm trang thiết bị, đồ dùng, đồ chơi phục vụ
cho công tác giảng dạy đạt hiệu quả như: Bóng nhựa, bóng cao xu, vòng, gậy thể

dục, cổng chui, cột ném bóng, thang, bao bố, mút xốp…Ngoài ra để thực hiện
tốt chuyên đề phát triển vận động cho trẻ, Ban giám hiệu đã đưa ra nhiệm vụ cho
các khối lớp tận dụng các nguyên vật liệu để làm đồ dùng cho trẻ vận động: Nơ,
bông múa, cờ….
Về cơ sở vật chất: Phòng học rộng thoáng mát, sân trường rộng sạch và có
nhiều đồ chơi ngoài trời rất thuận lợi cho việc thực hiện chuyên đề phát triển thể
chất.
Bản thân là một giáo viên trẻ, luôn tâm huyết, say mê trong công việc, có
lòng yêu nghề, mến trẻ, không ngừng tìm tòi, khám phá, học tập và nâng cao
kiến thức.
Qua một năm tìm hiểu và thực hiện chuyên đề tôi cũng có một số kinh
nghiệm trong việc thực hiện chuyên đề này.

5


Lớp học do tôi phụ trách các cháu đến lớp rất chuyên cần, chú ý học tập,
luôn giữ gìn vệ sinh sạch sẽ, có ý thức chấp hành tốt.
Môi trường giáo dục của nhà trường ổn định. Trong những năm học gần
đây khi áp dụng thực hiện chuyên đề vận động cho trẻ ban giám hiệu đã tổ chức
quán triệt về việc hướng dẫn tổ chức hoạt động giáo dục thể chất tới các nhóm
lớp một các nghiêm túc và thường xuyên.
2.2.3. Khó khăn:
Tuy nhiên, ngoài những thuận lợi đã có được thì tôi cũng gặp không ít khó
khăn. Tổng số trẻ của lớp là 35 trong đó số trẻ sinh đầu năm 2012 là 15 và số trẻ
sinh cuối năm 2012 là 20, vì vậy tuy cùng một độ tuổi nhưng thể lực của trẻ phát
triển không đồng đều, cá tính của mỗi trẻ cũng khác nhau. Số lượng cháu quá
đông trong một lớp ảnh hưởng nhiều đến các hoạt động.
Khuôn viên trường tuy rất rộng rãi nhưng vẫn chưa có sân riêng cho trẻ
tham gia vào các buổi chơi tập dành cho lĩnh vực phát triển thể chất và chưa có

phòng giáo dục thể chất cho trẻ.
Đa số các bậc phụ huynh đi làm ăn xa và gửi con cho ông bà nên sự quan
tâm phối hợp giáo dục các cháu là chưa cao, chưa có sự nghiêm khắc dẫn đến
các cháu có tính dựa dẫm, và hay nhõng nhẽo đặc biệt là lười vận động.
Đầu năm số trẻ tới lớp còn bị động trong học tập, chưa hứng thú tham gia
vào các hoạt động giáo dục thể chất, chưa tích cực trong các hoạt động, đồ chơi
ngoài trời còn ít, cảnh quan môi trường chưa được khai thác triệt để.
Đôi khi giáo viên chưa tạo được nhiều cơ hội để phát huy tính chủ động,
sáng tạo của trẻ.
2.2.4. Khảo sát trẻ:
* Giai đoạn 1: Từ tháng 9 đến tháng 12
- Tìm hiểu, khảo sát về chỉ số cân nặng và chiều cao, vận động tinh khéo,
vận động thô
- Tạo không khí vui vẻ cho trẻ trong bữa ăn
- Nghiên cứu sưu tầm một số trò chơi, bài tập nhằm giúp trẻ phát triển thể
chất và hứng thú tham gia các hoạt động
- Tham mưu phối hợp với phụ huynh quan tâm đến chế độ ăn uống và thời
gian ngủ của trẻ;
- Sưu tầm một số bài nhạc vui nhộn ... phục vụ hoạt động giáo dục thể chất;

6


- Xây dựng một số giải pháp giúp trẻ hứng thú trong giờ ăn, giờ tập;
* Giai đoạn 2: Từ tháng 01 đến tháng 05
- Nghiên cứu các trò chơi trong chương trình ứng dụng phù hợp vào các
hoạt động hàng ngày hướng dẫn trẻ thực hiện;
- Phối hợp với nhà trường và phụ huynh xây dựng thực đơn phù hợp với
lứa tuổi của trẻ phong phú và hấp dẫn giúp trẻ ăn ngon, trang bị thêm các đồ
dùng hỗ trợ bài tập;

- Làm một số đồ dùng đồ chơi phục vụ bộ môn giáo dục thể chất
- Khảo sát khả năng nhanh nhẹ, khéo léo ở vận động thô, tinh, cân nặng
chiều cao của trẻ cuối năm;
- Đánh giá kết quả;
2.2.5. Kết quả của thực trạng:
Qua nghiên cứu khảo sát đánh giá chất lượng tổ chức các hoạt động phát
triển thể chất cho trẻ mẫu giáo nhỡ B1trường MN Thiết Ống để có cơ sở tiến
hành các biện pháp tác động nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục và phát
triển thể chất cho trẻ trong phạm vi lớp mẫu giáo nhỡ B1 ở các nội dung cụ thể,
kết quả được đánh giá như sau:
Bảng khảo sát lần 1:
Nội dung và kết quả đánh giá
Chỉ số cân
Phát triển vận
Phát triển vận
T. số
nặng và chiều
trẻ
động tinh khéo
động thô
cao
đánh
Trẻ
giá
KB KS
béo TK TB Y
TK TB Y
DD
T
phì

35
32
2
1 14
16
5
22
10
3
Tỷ lệ 91% 6% 3%

Kết quả chung
Về giáo dục

TK

TB

Y

20

12

3

40% 46% 14% 62% 29% 9% 57% 34% 9%

Kết quả trên cho thấy chất lượng giáo dục và phát triển thể chất cho trẻ
còn có những vấn đề đáng quan tâm. Đặc biệt là chất lượng tổ chức các hoạt

động phát triển vận động tinh khéo cho trẻ cũng như chất lượng tổ chức giáo dục
dinh dưỡng cho các bé chưa thực sự được quan tâm đúng mức. Đây cũng chính

7


là những vấn đề tôi băn khoăn trăn trở phải làm thế nào để nâng cao chất lượng
tổ chức các hoạt động phát triển thể chất cho trẻ Mẫu giáo mẫu giáo nhỡ B1 ở
trường Mầm non Thiết Ống để chất lượng trẻ khá tốt trên trẻ và giảm thiểu đến
mức tối đa số trẻ yếu kém còn tồn tại hơn 10% ở trẻ hiện nay và đây cũng là lý
do để tôi tìm hiểu áp dụng các biện pháp tổ chức các hoạt động phát triển thể
chất cho trẻ nhằm tạo cho trẻ nền móng ban đầu về thể lực cho các bé góp phần
tích cực vào việc hình thành nhân cách toàn diện cho trẻ ngay từ tuổi ấu thơ mà
biểu hiện rõ nét ở đây là những trẻ em ngoan ngoãn, thông minh, hồn nhiên, vui
tươi dí dỏm với một cơ thể khoẻ mạnh hài hoà sẵn sàng tham gia tích cực vào
các hoạt động vừa sức trẻ ở trường Mầm non để hoàn thiện dần những nét tính
cách tốt theo độ tuổi.
2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề:
- Tổ chức tốt công tác chăm sóc nuôi dưỡng trẻ ở lớp.
- Rèn luyện thể lực cho trẻ ở mọi lúc mọi nơi trên các thời điểm hoạt động
trong ngày.
- Tổ chức tốt các hoạt động chơi tập có chủ định để phát triển các vận
động cơ thể cho trẻ.
- Tìm kiếm vật liệu có sẵn, tận dụng điều kiện thực tế để tạo đồ dùng vào
nhiệm vụ giáo dục và phát triển thể chất cho trẻ.
2.3.1. Giải pháp 1: Tổ chức tốt công tác chăm sóc nuôi dưỡng trẻ ở
lớp:
Việc chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ đúng cách ngay từ những năm tháng đầu
đời có ý nghĩa vô cùng quan trọng, quyết định đến tương lai phát triển lâu dài
của trẻ. Thời gian hoạt động ăn ngủ của trẻ tại trường chiếm tỷ lệ khá lớn so với

thời gian trong ngày. Vì vậy cùng với gia đình trường mầm non có vai trò rất lớn
trong việc chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ, được chăm sóc dinh dưỡng khoa học
hợp lí ở trường mầm non sẽ giúp trẻ phát triển hài hoà về thể chất lẫn tinh thần.
( Chích từ tài liệu “Dinh dưỡng và sức khoẻ trẻ mầm non” Nhà xuất bản
giáo dục Việt Nam).[3]
Để trẻ có thể phát triển tốt về thể lực, yếu tố cơ bản đầu tiên là được ăn
uống đầy đủ, hợp vệ sinh, đảm bảo an toàn cho các bé trong ăn uống đồng thời
chú trọng đến công tác giáo dục vệ sinh dinh dưỡng cho trẻ. Đây không chỉ là
nhiệm vụ chung của nhà trường mà còn là nhiệm vụ cụ thể mỗi giáo viên trên

8


nhóm lớp. Xác định được vị trí của mình trong quá trình thực hiện nhiệm vụ này
tôi đã chú trọng đến việc hình thành cho trẻ những nền nếp thói quen ban đầu
cho các bé về vệ sinh cơ thể, vệ sinh trong ăn uống, hàng ngày. Ví dụ tôi
Thường xuyên giám sát và hướng dẫn trẻ, cho trẻ tự rửa tay và tự lau tay khô
theo đúng trình tự, đảm bảo vệ sinh, không cắt xén các thao tác. Chú ý sắp xếp
đồ dùng vệ sinh vừa tầm với của trẻ, thuận tiện cho trẻ khi sử dụng, không để trẻ
phải chờ đợi lâu và tránh được tình trạng trẻ bỏ qua các thao tác.
Tôi thường xuyên nhắc nhở trẻ uống nước và súc miệng sau khi ăn.
Hướng dẫn trẻ cách chải răng và kết hợp với gia đình để dạy trẻ tập đánh răng ở
nhà. Khám răng định kỳ để phát hiện sớm răng sâu và chữa trị kịp thời.Tuyên
truyền cho phụ huynh không nên cho trẻ ăn quà vặt nhất là kẹo, bánh ngọt…
Động viên cho trẻ ăn các món ăn đa dạng thực phẩm đồng thời chủ động
tuyên truyền các bậc phụ huynh chăm sóc trẻ tại gia đình, thường xuyên nhắc
nhở trẻ thực hiện những qui định trong sinh hoạt hàng ngày như: ăn - ngủ, nghỉ
ngơi đúng giờ, tập làm những công việc tự phục vụ vừa sức như tự xúc ăn, tự bê
nước uống, mở cài cúc áo, đi dày dép... như vậy vừa hình thành được ở trẻ thói
quen tốt trong sinh hoạt hàng ngày vừa có tác dụng rèn luyện những thao tác vận

động đơn giản có lợi cho sức khoẻ cũng như luyện sự khéo léo trong vận động.
Trong quá trình nuôi dưỡng, chăm sóc trẻ tôi thường xuyên quan tâm đến
việc theo dõi những biến động về sức khoẻ của bé hàng ngày thông qua ăn uống,
sinh hoạt, vui chơi, học tập... Tìm hiểu tại sao hôm nay trẻ biếng ăn, tại sao trẻ
khó ngủ hay uể oải trong khi tham gia các hoạt động từ đó tự điều chỉnh các
hoạt động nếu là do nội dung chưa phù hợp, quá sức trẻ hay thông tin kịp thời
đến cha mẹ trẻ khi trẻ có biểu hiện ốm đau hoặc điều chỉnh chất lượng bữa ăn
cho phù hợp với khẩu vị của bé. Sự phối kết hợp đa chiều giữa giáo viên - phụ
huynh - cô nuôi - nhà trường ... tạo nên tác động tích cực trong hoạt động nuôi
dưỡng chăm sóc trẻ giúp trẻ mau lớn, khoẻ mạnh thực sự về thể chất.
Thường xuyên cân đo theo dõi sức khoẻ trẻ là biện pháp hữu hiệu để điều
chỉnh nội dung và biện pháp tác động nuôi dưỡng chăm sóc bé phù hợp và có
kết quả tốt hơn, công tác khám sức khoẻ định kỳ cũng được nhà trường và bản
thân tôi chú trọng và theo dõi chặt chẽ từ đó phát hiện sớm những trường hợp
trẻ mắc bệnh để trao đổi với các bậc phụ huynh kịp thời chữa trị cho bé.

9


( Cân đo, khám sức khỏe định cho trẻ )
Tất cả những việc làm trên có tác động tích cực đến việc nâng cao sức
khoẻ cho trẻ tạo điều kiện tốt nhất về thể lực cho trẻ ở những năm đầu đời quan
trọng này. Trẻ trong lớp có nề nếp thói quen trong sinh hoạt, có ý thức giữ gìn
vệ sinh cơ thể. Các bệnh truyền nhiễm, lây lan được phát hiện kịp thời không để
trẻ bị đau kéo dài. Phụ huynh phối hợp tốt với giáo viên.
2.3.2. Giải pháp 2: Coi trong việc rèn luyện thể lực cho trẻ ở mọi lúc
mọi nơi trên các thời điểm hoat động hàng ngày:
Để trẻ có sức khoẻ tốt không chỉ quan tâm đến vấn đề ăn uống, vệ sinh,
chăm sóc tốt là đủ mà trẻ cần được tham gia các hoạt động hàng ngày một cách
vừa sức và khoa học. Từ quan niệm đúng đắn này tôi đã chú trọng đến việc tổ

chức các hoạt động rèn luyện sức khoẻ cho trẻ thông qua việc tận dụng khai thác
các nội dung phù hợp, tạo tình huống cho trẻ tham gia các hoạt động nhằm
luyện sức bền và phát triển các vận động cơ thể, sự nhanh nhẹn khéo léo, sự tinh
nhạy của các giác quan cho các bé.
Trong giờ đón trẻ tôi cho trẻ quan sát tranh ảnh, đồ vật, nhìn ngắm, sờ
mó, lắng nghe âm thanh phát ra từ đồ vật, bắt chước tiếng kêu, vận động của các
con vật, chơi xếp hình, xâu hạt, phân biệt màu sắc, kích thước của đồ vật qua đó
luyện các giác quan cho bé và sự linh hoạt trong hoạt động sự khéo léo của đôi

10


tay, rèn luyện phát triển các vận động cơ thể, tính bền bỉ kiên trì cho bé nhờ đó
mà khả năng tập trung chú ý cao hơn, chính những hoạt động này có tác dụng
tốt cho sự phát triển thể chất của bé. Cũng thông qua các hoạt động vừa sức, nhẹ
nhàng này tạo cho trẻ một tâm thế tốt và tinh thần thoải mái để bước vào một
ngày hoạt động ở trường thêm phấn chấn.
Ở thời điểm thể dục sáng, ngoài các nội dung của bài tập phát triển các
nhóm cơ, tôi đưa các trò chơi nhẹ nhàng, những bài hát vui tươi giúp trẻ thư
giãn vui vẻ trong khi luyện tập.
Trong hoạt động chơi tập có chủ định tôi chú trọng đan xen các hoạt động
phát triển thể lực vừa sức: Tuỳ từng chủ đề mà nội dung đan xen lựa chọn mang
tính tích hợp rõ nét phù hợp với trẻ. Khi cho trẻ nhận biết khám phá về một số
loại quả tôi có thể cho trẻ xếp bàn bày quả hay đường đến vườn quả hoặc xâu
vòng quả để luyện sự khéo léo của đôi tay hay cho trẻ chơi hái quả, gió thổi cây
nghiêng để luyện tập các cơ cho bé... khi dạy chuyện, thơ về các con vật, tôi cho
bé bắt chước dáng đi của chúng qua đó các vận động của cơ thể bé linh hoạt
hơn, nhanh nhẹn hơn đây là yếu tố quan trọng trong phát triển thể lực cho bé.
Các trò chơi vận động, luyện giác quan cũng được đan xen trong các hoạt
động hàng ngày ở hoạt động thể dục sáng, hoạt động chung, hoạt động chiều tạo

cơ hội tốt cho sự phát triển hài hoà cơ thể bé.

( Trẻ chơi trò chơi dân gian)

11


Đan xen, lồng ghép các nội dung phát triển thể chất cho trẻ trong các hoạt
động hàng ngày được coi là phương tiện hữu hiệu trong quá trình giáo dục và
phát triển thể chất cho trẻ Mầm non đặc biệt là trẻ lứa tuổi 4 - 5 tuổi.
Trẻ trong lớp có sức bền và phát triển các vận động cơ thể, sự nhanh nhẹn
khéo léo, sự tinh nhạy của các giác quan cho các bé hứng thú tham gia các hoạt
động không thấy mỏi mệt. Trẻ có tính bền bỉ kiên trì nhờ đó mà khả năng tập
trung chú ý cao hơn.
2.3.3. Giải pháp 3: Tổ chức tốt hoạt động chơi tập có chủ đích để phát
triển các vận động cở thể trẻ:
Có thể nói phát triển vận động cơ thể thông qua hoạt động chơi tập có chủ
định là nội dung cơ bản để phát triển thể chất cho trẻ. Cùng với các bài tập thể
dục sáng, các vận động cơ bản giúp trẻ phối hợp nhịp nhàng các vận động cơ
thể, định hướng vận động, rèn luyện sự điều chỉnh và phối hợp các giác quan
trong vận động từ đó trẻ mạnh dạn hơn, tự tin và linh hoạt hơn qua đó mà có thể
tham gia tích cực vào các hoạt động trên ngày với một tâm thế thoải mái thực
sự, nhờ đó mà sức khoẻ của trẻ được rèn luyện và củng cố thường xuyên.
Đối với hoạt động thể dục sáng, căn cứ vào các chủ đề, chủ điểm mà giáo
viên lựa chọn các nội dung luyện tập phù hợp với chủ đề và đảm bảo vừa sức trẻ
đồng thời cũng lôi cuốn được hứng thú của trẻ tham gia tập luyện.

12

Với chủ đề những con vật ngộ nghĩnh đáng yêu có thể chọn các động tác
mô phỏng vận động của các con vật để rèn luyện các nhóm cơ hô hấp - tay vai,
lưng bụng và sự phối hợp nhịp nhàng toàn thân như những động tác của gà con,
chim non, thỏ con, mèo con hay với chủ đề thế giới thực vật trẻ được mô phỏng
các động tác của gió, của cây, tập với cành hoa, tập với các loại quả... được bắt
chước các động vận động ấy còn đem đến cho trẻ niềm vui, sự thích thú nhất
định tạo niềm đam mê trong luyện tập từ đó mà dần dần hình thành ở trẻ thói
quen tốt trong rèn luyện thân thể hàng ngày.
Những bài tập thể dục sáng nếu sử dụng các lời ca, lời thơ khi luyện tập
không chỉ giúp trẻ phát triển cơ hô hấp mà còn có vai trò tích cực trong luyện
phát âm, cung cấp và làm giàu vốn từ cho bé, góp phần tích cực vào việc phát
triển ngôn ngữ cho trẻ. Ví dụ như chủ đề: “Những con vật đáng yêu” có thể sử
dụng lời ca:
Chú thỏ đáng yêu ( Hai tay chống hông)
Vẫy đôi tai nhỏ ( Đưa 2 tay lên cao vẫy vẫy)
Cúi xuống ăn cỏ (Cúi xuống vờ hái cỏ)
Nhảy đến vườn rau ( Bật nhảy về phía trước)
Nhanh lại đây nào!
Bé cho cà rốt.
Hay với chủ đề: “Thế giới thực vật” có thể sử dụng lời thơ tự biên sau:
Quả chuối thơm
Đưa tay hái ( đưa 2 tay ra trước vờ hái quả)
Nghiêng bên này ( Nghiêng người sang trái)
Bỏ giỏ này.
Nghiêng bên kia ( Nghiêng người sang phải)
Bỏ giỏ kia.
Thích! Thích! Thích! (Bật nhảy tại chỗ)
( Tham khảo TEXT 123doc.org>Khoa học xã hội ->Giáo dục) [4]
Những lời ca sử dụng khi tập thể dục sáng cho trẻ quả là có hiệu quả thực
sự lôi cuốn trẻ hứng thú hoạt động tích cực, hết mình trên cơ sở đó mà mục đích

phát triển vận động, rèn luyện thể chất được thực hiện một cách ấn tượng.
Trong tổ chức hoạt động chung có mục đích học tập (chơi tập có chủ định),

13


các hình thức lôi cuốn trẻ vào hoạt động có ý nghĩa quan trọng theo suốt quá
trình của giờ học, thời gian cho hoạt động với trẻ diễn ra chỉ trong vòng 2 5 - 3 0
phút nếu sức lôi cuốn thuyết phục trẻ kém cũng đồng nghĩa với sự hạn chế về
chất lượng, hiệu quả tổ chức hoạt động. Từ thực tế này trong năm học 20162017 khi tổ chức chơi tập có chủ định rèn luyện phát triển vận động cho trẻ tôi
đã chú tâm đến các biện pháp này trong suốt tiến trình diễn ra của hoạt động. Có
thể minh chứng từ một ví dụ cụ thể sau đây: Tổ chức cho trẻ thực hiện nội dung
phát triển vận động:
BTPTC: Tập với gậy
VĐCB: Đi đều bước
TCVĐ: Phi ngựa
Nội dung này được thực hiện ở tháng 12, trong tháng này nội dung có
điểm nhấn kỷ niệm ngày 22/12, ngày thành lập quân đội nhân dân Việt Nam.
Mặc dù ở lứa tuổi Mẫu giáo về ý nghĩa sâu sắc chưa thể hình thành trên trẻ,
song dưới con mắt của trẻ thơ những hoạt động của người lớn có những ấn
tượng đẹp mà trẻ dễ ghi nhớ và tiếp nhận. Khi tổ chức hoạt động tôi cho trẻ xem
tranh, trò chuyện về chú bộ đội, về công việc của chú sau đó cho trẻ hát bài “Em
thích làm chú bộ đội”. Tổ chức luyện tập các vận động dưới hình thức hội thao
kỷ niệm ngày 22/12 với các phần thi:
- Luyện tập sử dụng súng (Bài tập phát triển chung: Tập với gậy).
- Hành quân ra trận (Vận động cơ bản: Đi đều bước- kết hợp hát: Em
thích làm chú bộ đội khi trẻ thành thạo)
- Phi ngựa tuần tra biên giới (Chơi vận động: Phi ngựa)
Lời ca vui nhộn hùng tráng tạo cho trẻ sự thích thú thực sự lôi cuốn trẻ
vào việc tiếp thu kiến thức, rèn luyện kỹ năng và hình thành thái độ hành vi

đúng đắn cho trẻ nhằm đạt được mục đích yêu cầu đặt ra là:
Em thích làm chú bộ đội
Bước một hai em bước một hai
Em thích làm chú bộ đội
Bước một hai súng vác trên vai
Một hai! Một hai!
( Trích từ tuyển chọn trò chơi,bài hát, thơ ca, chuyện câu đố theo chủ đề
của Lê Thu Hương – Chủ biên – Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam) [5]

14


Lời ca của bài hát và sự khéo léo của giáo viên các nội dung được thực
hành và rèn luyện, củng cố, các vận động thể lực được chuyển tải đến trẻ một
cách nhẹ nhàng.
Tuỳ từng chủ đề hay đề tài cụ thể các hình thức tổ chức được sử dụng đa
dạng. Với chủ đề gia đình, các nội dung vận động như: đi, chạy, bò, trườn, ném
có thể chuyển tải dưới hình thức đến thăm nhà búp bê, chơi bóng cùng bạn, ...
hay chủ đề thực vật có thể là đi, bò, chui... đến vườn rau, vườn cây...để làm
được điều này đòi hỏi mỗi giáo viên phải thực sự tâm huyết từ khai thác nội
dung, chuẩn bị điều kiện thực hiện, làm đồ dùng phục vụ hoạt động và hơn thế
nữa là quan tâm động viên khích lệ trẻ. Đây cũng là những vấn đề mà tôi lưu
tâm trong quá trình tổ chức thực hiện ở trường - lớp hiện nay.
Tổ chức tốt hoat động chơi tâp có chủ định cho trẻ niềm vui, sự thích thú
nhất định tạo niềm đam mê trong luyện tâp từ đó mà dần dần hình thành ở trẻ
thói quen tốt trong rèn luyện thân thể hàng ngày. giúp trẻ phối hợp nhịp nhàng
các vận động cơ thể, định hướng vận động, rèn luyện sự điều chỉnh và phối hợp
các giác quan trong vận động từ đó trẻ mạnh dạn hơn, tự tin và linh hoạt hơn
qua đó mà có thể tham gia tích cực vào các hoạt động trong ngày.
2.3.4. Giải pháp 4: Tìm kiếm vật liệu có sẵn, tận dụng điều kiện thực

tế để tạo đồ dùng và sử dụng đồ dùng vào nhiệm vụ giáo dục và phát triển
thể chất cho trẻ:
Với trẻ càng nhỏ đồ dùng trực quan càng có vai trò tích cực bởi trẻ chỉ có
thể tiếp nhận những kiến thức, kỹ năng thông qua những hình ảnh trực quan và
đặc biệt là cùng thao tác hành động với chúng. Để có nhiều đồ dùng đồ chơi cho
trẻ tham gia thực hành luyện tập tôi cùng bạn bè đồng nghiệp luôn có ý thức tìm
kiếm tạo mẫu phù hợp với nội dung bài dạy, với các đề tài, các chủ đề. Những
đoạn ống nước thừa được cóp nhặt, những mãnh ni lông bọc hoa ngày lễ, ngày
kỷ niệm, những mảng màu nhiều sắc ở lịch cũ, tranh cũ được tận dụng làm gậy
thể dục đẹp mắt, nhẹ nhàng và có độ bền tiện dụng, những ống nhựa bỏ đi lồng
vào que sắt, que tre tạo độ an toàn được gắn vào đế gỗ chắc chắn làm cổng cho
trẻ luyện bò, chui qua, những mãnh xốp, len, vải vụn được tạo dáng thành bé
búp bê, bạn gấu, thỏ, mèo… đặt bên những khu vườn, những ngôi nhà xinh xắn
từ bìa cát tông để trẻ đi, bò, chui, nhảy, định hướng đến thăm nhà bạn, và những
quả bóng, túi cát được chúng tôi tự làm để cho trẻ luyện tập kỹ năng lăn, ném...

15


(Các đồ chơi tự làm phục vụ cho giờ giáo dục thể chất)
Đây là những việc làm thực tiễn của cán bộ giáo viên trường chúng tôi
góp sức làm phong phú đồ dùng phương tiện chăm sóc giáo dục trẻ nói chung
và phát triển thể chất cho các bé nói riêng nhằm không ngừng nâng cao chất
lượng CSGD trẻ ở trường Mầm non. Cùng với việc tự tạo đồ dùng là tận dụng
điều kiện thực tiễn có sẵn để rèn luyện thể chất cho trẻ. Những bậc thang, gốc
cây, bậc thềm nhà, bàn ghế được sử dụng như là một phương tiện hữu hiệu
trong rèn luyện thể chất ở mọi lúc, mọi nơi. Chơi trốn tìm, chơi xâu xếp, chơi
ghép hình rèn luyện sự tinh khéo, đồ chơi là những hột hạt, lá cây, mẫu gỗ…Có
thể sử dụng ngay ở nhóm lớp, sân trường.
Từ sự tìm tòi, tận dụng từ những thứ đơn giản tưởng bỏ đi ấy chị em

chúng tôi đã biến nó thành những vật có ích để dạy trẻ những kiến thức, kỹ năng
cần thiết để cùng với các hoạt động khác hình thành ở trẻ những phẩm chất và
năng lực cần thiết tạo nền móng ban đầu về nhân cách cho trẻ mà yếu tố thể chất
có vị trí quan trọng hàng đầu.
Từ đó trẻ có những đồ chơi bắt mắt, gần gũi hợp chủ đề và được cùng
thao tác hành động với chúng hứng thú tham gia học tập.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục,
với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường:
2.4.1. Hiệu quả đối vói giáo dục:

16


Khi áp dụng thực hiện các giải pháp hướng dẫn tổ chức hoạt động giáo
dục thể chất cho trẻ mẫu giáo nhỡ B1 ở trường Mầm non Thiết Ống nơi tôi công
tác và đã có những kết quả khả quan qua khảo sát đánh giá kiểm chứng thể hiện
tính hơn hẳn so với trước thể hiện ở bảng đánh giá thực tiễn sau đây:
Bảng khảo sát lần 2:
Nội dung và kết quả đánh giá
Phát triển vận Phát triển vận
T. số Chỉ số cân nặng
trẻ
và chiều cao
động tinh khéo
động thô
đánh
Trẻ
KS
giá
KBT

béo TK TB Y TK TB Y
DD
phì
35 34
1
0
20
13
2
23
12
0
Tỷ lệ 97% 3% 0%

Kết quả chung
Về giáo dục
TK

TB

21

13

57% 37% 6% 66% 35% 0% 60% 37%

Y
1
3%

Kết quả trên cho thấy hiệu quả rõ nét của các biện pháp tác động trong tổ
chức các hoạt động giáo dục thể chất cho trẻ thể hiện ở việc chỉ số cân nặng
chiều cao ở mức Kênh bình thường từ 91% tăng 6% lên 97% giảm tỷ lệ trẻ suy
dinh dưỡng xuống còn 3% và không còn trẻ béo phì; Mức độ khá tốt trong vận
động tinh khéo tăng đáng kể từ 40% lên 57% , giảm tỷ lệ trẻ yếu kém từ 14%
xuống còn 6% ; Vận động thô mức độ khá tốt tăng từ 62% lên 66% hạ tỷ lệ trẻ
yếu kém từ 9% xuống còn 0%. Để có kết quả chung khá tốt đạt 60%, Trung bình
37%, có 1 trẻ yếu kém chiếm 3%. Đây là một dấu hiệu đáng mừng. Trẻ không
chỉ khoẻ mạnh về thể chất mà tinh thần trẻ cũng thoải mái trong môi trường thân
thiện giữa tình cô - trò, bạn bè và những người xung quanh luôn thương yêu,
quan tâm chăm sóc trẻ. Trẻ mạnh dạn, hồn nhiên, thông minh ngoan ngoãn làm
an lòng cha mẹ cô giáo và cộng đồng xã hội tạo niềm tin để các bậc phụ huynh
đưa con tới trường và điều quan trọng ở đây là chúng tôi đã tạo được cho trẻ nền
móng ban đầu về nhân cách cho bé mà sự phát triển tốt về thể chất là tiền đề
quan trọng chúng tôi đã tạo được cho trẻ ở năm học này.
2.4.2. Hiệu quả đối với bản thân:
Để tìm ra được một số giải pháp bản thân không ngừng học hỏi đồng
nghiệp, nghiên cứu tìm tòi tài liệu và tìm ra cách thức giải quyết.

17


Sau khi nghiên cứu bản thân đã có nhận thức đúng đắn về vai trò của việc
giáo dục thể chất đối với sự phát triển toàn diện của trẻ.
Bản thân mạnh dạn hơn trong các hoạt động khi tổ chức giáo dục cho trẻ
tại nhóm lớp.
2.4.3: Đối với đồng nghiệp và nhà trường:
Từ những kết quả mà bản thân đã đạt được trong hoạt động giáo dục thể
chất cho trẻ khiến cho các bạn đồng nghiệp trong nhà trường đều áp dụng cách
làm và đạt hiệu quả tương đối, từ những kết quả đạt được nhà trường đã có kế

hoạch hằng năm tổ chức thi các hội thi có lồng ghép các hoạt động thể chất vào
trong các hội thi và cũng đã lấy được niềm tin và sự hào hứng tham gia của các
bậc phụ huynh trong các phong trào của nhà trường.
III. Kết luận, kiến nghị:
3.1. Kết luận:
Qua việc áp dụng một số “Giải pháp hướng dẫn tổ chức hoạt động
giáo dục thể chất cho lớp Mẫu Giáo Nhỡ B1 trường mầm non Thiết Ống đạt
hiệu quả cao” bước đầu thu được kết quả đáng mừng. Sở dĩ đạt được những
kết quả khả quan trên là vì:
Bản thân tôi và bạn bè đồng nghiệp luôn có ý thức học hỏi những kinh
nghiệm của những người đi trước, bổ sung những kiến thức kỹ năng cần thiết
qua các chuyên đề, các lớp tập huấn, tham khảo các chuyên đề, tập san tài liệu
để có những cách làm hay ứng dụng vào thực tiễn tổ chức hoạt động ở nhóm
lớp.
Chú trọng đến công tác làm đồ dùng, đồ chơi phục vụ các hoạt động giáo
dục bằng sự tìm kiếm, sưu tầm, tận dụng nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương.
Tận dụng mọi cơ hội để rèn luyện và phát triển thể chất cho trẻ, coi nhiệm
vụ giáo dục và phát triển thể chất là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu là cơ sở tốt
nhất đảm bảo sự phát triển toàn diện nhân cách trẻ.
Chú trọng đến việc lồng ghép tích hợp các nội dung giáo dục thể chất cho
trẻ ở mọi lúc mọi nơi trên các thời điểm hoạt động hàng ngày ở nhóm - lớp,
trường Mầm non.
Làm tốt công tác phối kết hợp với các bậc phụ huynh học sinh cùng quan
tâm đến công tác nuôi dưỡng, chăm sóc trẻ, hình thành cho trẻ thói quen vệ sinh
và rèn luyện cơ thể qua các vận động vừa sức ở gia đình.

18


Coi trọng các hình thức tổ chức thực hiện đa dạng phong phú thể hiện tính

linh hoạt cao trong hoạt động chơi tập có chủ định có nội dung rèn luyện và phát
triển vận động cho trẻ.
Sử dụng các biện pháp gây hứng thú, kích thích tính chủ động, tích cực của
trẻ trong các hoạt đông phát triển thể chất nói riêng và các hoạt động CSGD nói
chung ở nhà cho trẻ cũng như ở trường Mầm non.
3.2. Kiến nghị:
Để trẻ mẫu giáo nói chung và trẻ mẫu giáo 4-5 nói riêng có được những
điều kiện thuận lợi nhất trong qua trình tham gia học tập, phát triển vận động tại
trường mầm non, tôi xin có những kiến nghị sau:
+ Đối với nhà trường:
- Bản thân rất mong muốn trong thời gian tới nhà trường mua sắm thêm
trang thiết bị phục vụ hoạt động GDTC được đầy đủ và phong phú hơn
Bản thân mong muốn nhà trường vận động các tổ chức xã hội ủng hộ nhà
trường xây thêm “Góc chơi giao thông”, xây dựng phòng giáo dục thể chất. Đặc
biệt là sân chơi dành riêng cho hoạt động giáo dục thể chất.
- Nhà trường tạo điều kiện cho giáo viên được đi thăm lớp dự giờ nhiều hơn
nữa.
+ Đối với phòng giáo dục:
Mở nhiều các lớp chuyên đặc biệt là giáo dục thể chất đề để bản thân và
bạn bè đồng nghiệp trong nhà trường được tham gia học hỏi.
Mong rằng năm nào PGD cũng tổ chức hội thi để cô và trẻ được tham gia
trải nghiệm.
Trên đây là một số biện pháp thực tiễn mà tôi đã thực hiện trong quá trình
tổ chức các hoạt động giáo dục và phát triển thể chất cho trẻ trong năm học 2016
- 2017 tại trường mầm non Thiết Ống và đã có những thành công nhất định, tôi
xin mạnh dạn trình bày. Rất mong được sự góp ý bổ sung của Hội đồng khoa
học ngành để quá trình tổ chức các hoạt động giáo dục ở trường Mầm non ngày
càng có chất lượng, hiệu quả tốt hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG

ĐƠN VỊ

Thanh hoá, ngày 28 tháng 5 năm 2017
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình

19


.........................................................
........................................................
.........................................................
.........................................................
........................................................

viết, không sao chép nội dung của người
khác.
Người viết sáng kiến

Trịnh Thị Hằng

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1: Tuyển tập trò chơi, bài hát thơ ca, truyện, câu đố theo chủ đề trẻ 4-5 tuổi – Lê
Thu Hương (chủ biên) Do nhà xuất bản giáo dục Việt Nam.
2. Hướng dẫn tổ chức thự hiện chương trình giáo dục mầm non lớp mẫu giáo 4-5
tuổi – Do TS.Trần Thị Ngọc Trâm-TS Lê Thu Hương- PGS.TS Lê Ánh Tuyết
Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam.
3. Dinh dưỡng và sức khoẻ trẻ mầm non.
4. Báo cứu quốc số 199 đăng bài sức khoẻ và thể lực con người.
5. Mạng Itenet trang TEXT 123doc.org>khoa học xã hội->giáo dục.

20