3 quy trình kỹ thuật chăn nuôi lợn giống móng cái

PHẦN 2: KỸ THUẬT CHĂN NUÔI LỢN NÁI MÓNG CÁI
Chương I: Đặc điểm sinh học và phương pháp chọn giống lợn Móng Cái
1. Đặc điểm sinh học của lợn Móng Cái
1.1. Ngoại hình: Đầu đen, giữa trán có một điểm trắng hình tam giác hay bầu dục.
Mõm trắng, giữa vai và cổ có vành trắng vắt ngang, vành trắng này kéo dài tới
bụng và 4 chân. Lưng và mông màu đen, khoảng này kéo xuống 1/2 bụng và bịt
kín mông tạo thành lang "yên ngựa". Lợn có đầu to, mõm bẹ dài vừa phải, cổ ngắn
và to, lưng dài, rộng, hơi võng. Bụng tương đối gọn, càng về sau bụng càng sệ,
lông thưa và nhỏ, da mỏng, mịn, chân sau đi bàn, lợn đa số có từ 12 vú trở lên.
1.2. Đặc điểm sinh sản: Thành thục tính sớm, 4-5 tháng tuổi đã xuất hiện động
dục, tuy nhiên để phối giống được, lợn phải đạt trên 7 tháng tuổi, trọng lượng trên
60 kg. Lợn mắn đẻ, đẻ nhiều con, nuôi con khéo, sức tiết sữa cao, chi phí thức ăn
thấp.
2. Chọn giống
2.1. Chọn lọc theo huyết thống:
- Lợn có nguồn gốc bố mẹ là giống tốt.
- Con bố phải được kiểm tra năng suất cá thể ở các cơ sở lợn giống, đạt 2 chỉ tiêu:
+ Tốc độ tăng trọng bình quân 350g/ngày trở lên.
+ Tiêu tốn thức ăn: dưới 4 kg/1kg tăng trọng.
- Con mẹ sản xuất phải đạt 18 lợn con cai sữa/năm, trọng lượng cai sữa trên 100
kg/năm, lợn con có độ đồng đều (cai sữa 45 ngày).
2.2. Chọn lọc ngoại hình:
Chọn lợn có 12 vú trở lên, khoảng cách giữa 2 vú đều nhau, không có vú kẹ. Lợn
có 4 chân chắc chắn, khoảng cách giữa 2 chân trước và chân sau vừa phải, móng
không toè, đi đứng tự nhiên, không đi chữ bát, vòng kiềng hay đi bàn.

4


Chương II: Kỹ thuật chăn nuôi lợn hậu bị Móng Cái
1. Mục đích yêu cầu

- Giảm tỷ lệ loại thải, loại thải đúng thời điểm (trong giai đoạn nuôi lợn hậu bị) sẽ
tăng hiệu quả kinh tế trong nuôi lợn nái sinh sản.
- Lợn cái động dục sớm, giảm được chi phí thức ăn, công lao động và chi phí khác.
Đẻ nhiều con ngay từ lứa đầu.
2. Kỹ thuật chăm sóc nuôi dưỡng
Lợn hậu bị là lợn chưa sinh sản, đang nuôi để chọn thành lợn nái để sinh sản. Thời
gian hậu bị từ 2 tháng tuổi đến 6 tháng tuổi.
Chăm sóc nuôi dưỡng: Cho lợn ăn cân đối, đủ chất nhất là Protein để lợn sớm
thành thục và phát triển cân đối về tính.
3. Định mức thức ăn và tiêu chuẩn khẩu phần
- Tiêu chuẩn ăn của lợn hậu bị: Năng lượng trao đổi: 2.800 Kcal/kg thức ăn, lượng
Protein tiêu hoá đạt 13-13,5%. Lợn hậu bị béo sẽ ảnh hưởng đến sinh trưởng và
phát triển.
- Khẩu phần ăn:
+ Giai đoạn có trọng lượng 10-35 kg: lượng thức ăn tinh từ 0,3-0,7 kg, thức ăn
xanh 0,5 kg.
+ Giai đoạn có trọng lượng 36-70 kg: lượng thức ăn tinh từ 0,8-1,2 kg, thức ăn
xanh 1 kg.
- Loại thức ăn: Thức ăn công nghiệp dạng hỗn hợp, thức ăn đậm đặc phối chế với
các loại nguyên liệu địa phương. Song đảm bảo tiêu chuẩn về năng lượng trao đổi
và Protein tiêu hoá.
4. Kiểu chuồng và định mức chuồng nuôi
4.1. Kiểu chuồng: Chuồng xây bao xung quanh, nền chuồng lát bằng tấm bê tông,
hoặc lát gạch đỏ, có hệ thống nước uống tự do, có rãnh thoát nước và phân thải ra
bể chứa. Tạo độ thông gió, thoáng khí để có tiểu khí hậu chuồng nuôi tốt.
5


4.2. Định mức: 2 m2/ hậu bị.
5. Các giai đoạn chọn lọc

- Chọn lần 1: Chọn lúc lợn 60 ngày tuổi, trọng lượng từ 8-12 kg/con chọn lọc
những con: to, khoẻ và dáng cân đối, có số vú 12 vú trở lên, khối lượng phải cao
hơn bình quân của đàn.
- Chọn lần 2: Lúc lợn 6 tháng tuổi, trọng lượng trên 50 kg/con. Thân hình cân đối,
khoảng cách vú đều, có 12 vú trở lên, không có vú kẹ lép, âm hộ bình thường,
không dị tật. Chọn những con có hiện tượng động dục sớm.
6. Tiêm phòng dịch bệnh
Tiêm phó thương hàn lợn con. Khi lợn trưởng thành tiêm phòng các loại vác xin
theo pháp lệnh thú y hiện hành.
Chương III: Kỹ thuật chăn nuôi lợn nái tiền phối giống
1. Mục đích yêu cầu
Lợn cái động dục sớm, phối giống đúng thời điểm, giảm được chi phí thức ăn,
cong lao động và chi phí khác.
2. Kỹ thuật chăm sóc nuôi dưỡng
Cho lợn ăn cân đối, đủ chất nhất là Protein để lợn sớm động dục.
3. Chu kỳ động dục và đặc điểm động dục của lợn nái Móng Cái
- Tuổi đẻ lứa đầu: Lợn đẻ lứa đầu thường 11-12 tháng tuổi. Như vậy lứa đầu cho
phối lúc 7-8 tháng tuổi, về trọng lượng cần đạt 60 kg trở lên.
- Chu kỳ động dục của lợn nái và động dục của lợn nái sau khi đẻ:
+ Một chu kỳ động dục của lợn nái là 18-21 ngày, nếu chưa cho phối thì chu kỳ
động dục lại nhắc lại.
+ Lợn nái sau cai sữa khoảng 5-7 ngày thì động dục trở lại. Thời gian này cho phối
giống, lợn dễ thụ thai vì trứng chín nhiều, dễ có số con đông.

6


Không ép phối, nếu lợn nái sau khi cai sữa mà cơ thể hao mòn gầy sút. Cần phải bỏ
qua một chu kỳ để nái lại sức và nuôi được lâu hơn.
Thời gian động dục kéo dài 3-4 ngày, có con đến 5 ngày.

Có thể chia làm 3 giai đoạn:
- Giai đoạn trước khi chịu đực (bắt đầu).
- Giai đoạn chịu đực (phối giống).
- Giai đoạn sau chịu đực (kết thúc).
3.1. Giai đoạn trước khi chịu đực:
- Lợn nái thay đổi tính tình: kêu rít nhỏ, kém ăn, nhảy lên lưng con khác.
- Âm hộ đỏ tuơi, sưng mọng, có nước nhờn chảy ra nhưng chưa chịu cho đực nhảy.
Người nuôi cũng không nên cho lợn phối lúc này, vì sự thụ thai chỉ xảy ra sau khi
có các hiện tượng trên từ 25-30 giờ .
3.2. Giai đoạn chịu đực: Lợn kém ăn, đứng yên, mê ì. Lấy tay ấn lên lưng gần
mông, lợn đứng im, đuôi vắt về một bên, âm hộ giảm độ sưng, có nếp nhăn, màu
sẫm hoặc màu mận chín, có nước nhờn chảy dính đục, con đực lại gần thì đứng im
chịu phối. Thời gian này kéo dài 28-30 giờ, nếu được phối giống thì lợn sẽ thụ thai
(vào cuối ngày thứ 2 đầu ngày thứ 3).
3.3. Giai đoạn sau chịu đực: Lợn nái trở lại bình thường, ăn uống như cũ.
4. Định mức thức ăn và tiêu chuẩn khẩu phần
4.1. Định mức thức ăn:
Năng lượng trao đổi là: 2.800 Kcal/kg thức ăn, lượng Protein tiêu hoá từ 13-14%.
Khẩu phần ăn cho lợn hậu bị: Giai đoạn chờ phối lượng thức ăn tinh từ 2,2-2,5 kg,
thức ăn xanh 2,5 kg.
Chia khẩu phần ăn thành 3 bữa trong ngày.
- Sáng: 07 - 08 giờ
- Trưa :

11 - 12 giờ

- Chiều:

16 - 17 giờ
7

Cho uống nước đủ.
2. Loại thức ăn: Thức ăn công nghiệp dạng hỗn hợp, thức ăn đậm đặc phối chế với
các loại nguyên liệu địa phương. Song phải đảm bảo tiêu chuẩn về năng lượng trao
đổi và Protein tiêu hoá.
5. Kiểu chuồng và định mức chuồng nuôi
5.1. Kiểu chuồng: Chuồng xây bao xung quanh, nền chuồng lát bằng tấm bê tông,
hoặc lát gạch đỏ, có hệ thống nước uống tự do, có rãnh thoát nước và phân thải ra
bể chứa. Tạo độ thông gió, thoáng khí, để có tiểu khí hậu chuồng nuôi tốt.
5.2. Định mức: 2,5 m2/nái.
6. Tiêm phòng dịch bệnh
Trước khi phối giống phải tẩy giun sán, nuôi dưỡng tốt hơn, đồng thời phải tiêm
phòng đầy đủ 3 bệnh chính: dịch tả, tụ huyết trùng, đóng dấu.
Thời điểm tiêm phòng: Trước khi phối giống 10-15 ngày, chỉ tiêm 1 loại vác xin
trong 1 lần và sau 1 tuần tiêm tiếp loại vác xin khác
Chương IV: Kỹ thuật chăn nuôi lợn nái chửa
1. Mục đích yêu cầu
- Nuôi dưỡng chăm sóc lợn nái có chửa phải bảo đảm cho bào thai phát triển bình
thường, tránh sẩy thai, mỗi lứa đẻ nhiều con khoẻ mạnh, có trọng lượng sơ sinh
cao.
- Duy trì sức khoẻ cho lợn mẹ, cơ thể được dự trữ đủ chất dinh dưỡng trong thời kỳ
tiết sữa nuôi con.
2. Kỹ thuật chăm sóc nuôi dưỡng
Vận động: Lợn nái chửa cho vận động mỗi ngày chừng 1-2 giờ, từ tháng thứ tư trở
đi vẫn có thể cho vận động tự do nhưng không cưỡng bức để tránh lợn sẩy thai.
Sau khi vận động cho lợn nghỉ 30 phút rồi mới cho ăn.

8

- Tắm chải cho lợn nái, kích thích hoạt động, gây cảm giác dễ chịu cho lợn nái.
Tăng cường xoa bóp bầu vú để mạch máu dễ lưu thông, phát triển tuyến sữa, lợn
dễ quen người và dễ tiếp xúc khi đỡ đẻ.
- Cho lợn nái ăn theo đúng giờ quy định. Trước khi lợn đẻ 3 ngày, giảm khẩu phần
xuống còn 2 kg, đến ngày đẻ không cần cho ăn chỉ cho uống nước sạch để lợn dễ .
- Nước uống cho lợn nái chửa là không thể thiếu được, nên lắp đặt vòi nước tự
động để lợn nái chửa tự do uống theo yêu cầu của cơ thể
- Thời gian chửa:
Lợn nái có chửa từ 113 - 116 ngày (bình quân 114 ngày), được chia làm 2 giai
đoạn:
+ Chửa kỳ I: 01 - 80 ngày:

80 ngày đầu

+ Chửa kỳ II: 80 - 114 ngày:

34 ngày sau

3- Định mức thức ăn và tiêu chuẩn khẩu phần
3.1. Định mức thức ăn: Nhu cầu dinh dưỡng của lợn nái chửa: Trước hết là để đáp
ứng nhu cầu cho sự phát triển bào thai, sau đó nhu cầu duy trì của bản thân lợn mẹ
và tích luỹ một phần cho sự tiết sữa nuôi con sau này.
Riêng đối với lợn nái tơ (dưới 2 năm tuổi) còn cần thêm chất dinh dưỡng cho sinh
trưởng của bản thân.
Năng lượng trao đổi/kg thức ăn là: 2.800Kcal, Protein tiêu hoá đạt 13% - 14%
Thức ăn tinh:
- Chửa kỳ I:

Cho ăn từ:

- Chửa kỳ II:

Từ 80 - 110 ngày:

1,2 - 1,6 kg/con/ngày.
02 - 2,2 kg/con/ngày.

Từ 111 - 113 ngày: 2 kg/con/ngày.
Ngày đẻ:

1 ngày - không cho ăn.

3.2. Khẩu phần thức ăn: Thức ăn công nghiệp dạng hỗn hợp, thức ăn đậm đặc phối
chế với các loại nguyên liệu địa phương. Song phải đảm bảo tiêu chuẩn về năng
lượng trao đổi và Protein tiêu hoá.
9


Thức ăn xanh: bình quân 2 kg/ngày/nái.
Chú ý: - Khẩu phần phải đảm bảo rau xanh cho lợn nái chửa 30% cho nái chửa kỳ
I, 20% cho nái chửa kỳ II.
- Không dùng các loại thức ăn có tác dụng ủ men, ủ chua đối với lợn nái chửa
tháng đầu và giai đoạn sắp đẻ.
- Không thay đổi thức ăn đột ngột.
4. Kiểu chuồng và định mức chuồng nuôi
4-1. Kiểu chuồng: Chuồng xây bao xung quanh, nền chuồng được lát bằng xi
măng, hoặc lát gạch đỏ, có hệ thống nước uống tự do, có rãnh thoát nước và phân
thải ra bể chứa.
4-2. Định mức: 2,5 m2/nái.

5. Tiêm phòng dịch bệnh
- Tẩy giun sán và tắm ghẻ cho lợn nái chửa 10-14 ngày trước ngày đẻ.
- Dịch tả lợn: Tiêm sau khi chửa 30-75 ngày
Chương V: Kỹ thuật chăn nuôi lợn nái đẻ, nuôi con
1. Mục đích yêu cầu
- Để duy trì sức khoẻ cho lợn mẹ, cơ thể được dự trữ đủ chất dinh dưỡng trong thời
kỳ tiết sữa nuôi con.
- Chất lượng sữa và tiết sữa đủ cho con bú trong thời gian lợn con theo mẹ.
2. Kỹ thuật chăm sóc nuôi dưỡng
2-1. Công tác chuẩn bị trước khi lợn đẻ:
Trước khi lợn đẻ 7-10 ngày, chuồng phải khô, sạch, đủ ánh sáng, yên tĩnh, có rơm
rạ, cỏ khô cắt ngắn độn chuồng.
Vệ sinh cho lợn nái: Trước khi đẻ, lợn nái cần được lau rửa sạch đất hoặc phân
bám dính. Dùng khăn thấm nước xà phòng lau sạch bầu vú và âm hộ.
- Chuẩn bị đỡ đẻ: (nếu cần thiết mới can thiệp, còn lại để lợn đẻ tự do)
10


+ Vải màn hay giẻ sạch để lau lợn con.
+ Thùng gỗ hoặc thúng lót rơm, rạ mềm để đựng lợn con mới đẻ.
+ Bếp than hay bóng đèn điện để sưởi ấm (đẻ mùa đông).
+ Chỉ buộc rốn, kéo cắt rốn, dụng cụ sát trùng và kìm bấm răng nanh.
2-2. Triệu chứng sắp đẻ:
- Tính ngày lợn đẻ: Lấy tháng phối giống cộng thêm 3, ngày phối cộng thêm 24
ngày. Lợn chửa từ 112 - 116 (bình quân 114 ngày)
- Trước khi đẻ 2 - 3 ngày, lợn cái biểu hiện: vú căng to, âm hộ sưng đỏ, cắn rác
làm tổ.
- Trước khi đẻ 1 - 2 giờ lợn nái đứng nằm không yên, vú sưng to, chân dạng ra, âm
hộ mọng đỏ hơi hé mở, vú bắt đầu tiết sữa. Khi âm hộ chảy nước nhờn là dấu hiệu
sắp đẻ. Khi nước ối đã vỡ ra là lúc lợn con sắp đẻ ra.

2-3. Kỹ thuật đỡ đẻ: Lợn con mới đẻ ra cần được lau sạch nhớt từ mũi, miệng, tai
và toàn thân bằng giẻ sạch, mềm, khô rồi cắt cuống rốn (chừa lại khoảng 5 cm), sát
trùng bằng cồn iốt hoặc thuốc đỏ. Sau đó bấm răng nanh, rồi chuyển lợn con về ổ
đã chuẩn bị sẵn.
Lợn đẻ bọc phải xé bọc ngay, lợn con ngạt thì phải thổi hơi vào mũi, mồm làm hô
hấp nhân tạo.
Dùng thuốc sát trùng nhẹ rửa sạch phía ngoài âm hộ, dùng nước ấm rửa sạch bầu
vú và núm vú.
Lợn con đẻ ra cần cho bú sữa đầu càng sớm càng tốt (vì sữa đầu có kháng thể giúp
cho lợn có sức đề kháng phòng chống ngay được 1 số bệnh sau khi mới đẻ).
Lợn nái đẻ xong cho uống nước ấm có pha muối. Theo dõi lấy nhau thai ra không
để lợn mẹ ăn nhau thai (dễ sinh ra rối loạn tiêu hoá).
Tiến hành thụt rửa tử cung bằng thuốc tím (pha màu cánh sen) mỗi ngày 1 lần, nhất
là đối với lợn nái phải can thiệp kéo thai ra, lần thụt cuối cùng ta pha 1 gam Strep
tomycin + 1 triệu UI Penicilin với 20 - 30ml nước cất bơm vào dạ con.
11


2-4. Chăm sóc lợn nái sau khi đẻ:
Sau khi ra nhau, dùng nước ấm rửa sạch vú và âm hộ.
Thay rơm ướt ẩm bằng rơm khô cho nái nằm.
Cho uống đầy đủ nước sạch có pha ít muối, vì sau khi đẻ lợn thường khát do mất
máu.
Để tránh bệnh viêm vú, cho lợn mẹ ăn cháo trong 1-2 ngày đầu. Cho thêm rau tươi
non phòng táo bón.
Sau 3 ngày cho lợn nái ăn thức ăn theo quy định để đảm bảo sản xuất sữa đủ nuôi
con.
Hàng ngày theo dõi lợn nái có bị viêm tử cung, âm hộ có mủ chảy ra khôn
2-5. Chăm sóc lợn nái nuôi con.
- Chăm sóc lợn nái:

+ Giảm tỷ lệ hao hụt.
+ Tăng trọng lợn cai sữa.
+ Lợn mẹ khoẻ tiết nhiều sữa, phẩm chất sữa tốt, giảm tỷ lệ hao mòn lợn mẹ, sớm
động dục trở lại sau cai sữa, tăng hệ số quay vòng lứa đẻ/năm.
+ Giảm chi phí thức ăn để sản xuất ra 1 kg lợn con giống.
+ Trong thòi gian nái nuôi con tránh tình trạng thay đổi thức ăn đột ngột.
- Chăm sóc lợn con:
+ Lợn con sơ sinh đến cai sữa:
Lợn con sau khi đẻ phải được chăm sóc sạch sẽ, mùa đông chuồng phải được sưởi
ấm, phải luôn luôn khô ráo,
Khi lợn con đạt 15-20 ngày tuổi, cần tập cho lợn con ăn. Nấu chín bột thành hồ
loãng, bôi vào mép lợn con hoặc vú lợn mẹ để lợn con liếm láp quen dần với thức
ăn.

12


Từ 25 ngày, tăng lượng thức ăn bổ sung cho lợn con theo từng bữa và tiến hành
khống chế số lần bú cho lợn con. Số lần bú sẽ được giảm dần theo ngày tuổi của
lợn con.
Quá trình bổ sung thức ăn sớm cho lợn con cần chú ý:
+ Cho lợn con ăn phải đúng bữa và đúng thời gian quy định.
+ Phải đảm bảo vệ sinh sạch sẽ.
+ Thức ăn bổ sung phải được chế biến tốt, ngon và dễ tiêu hoá.
+ Thức ăn có thể hỗn hợp nhiều loại để tăng giá trị dinh dưỡng.
Cho lợn uống nước đầy đủ, sạch sẽ đáp ứng tốc độ sinh trưởng của lợn con.
Chuồng trại có ô tập ăn riêng cho lợn con, nền chuồng phải luôn luôn sạch sẽ, khô
ráo, ấm về mùa đông, mát về mùa hè, đảm bảo nhiệt độ và độ ẩm thích hợp cho lợn
con, trong chuồng lợn con phải có đệm lót.
Trong 15-20 ngày đầu sau sinh không tắm cho lợn nái, không rửa chuồng (chỉ dọn

vệ sinh quét khô, thay rơm rạ, lót chuồng khi bị ẩm).
+ Nuôi lợn con ghép mẹ: Trường hợp có lợn mẹ đẻ ít con, phải ghép ổ lợn con để
giải phóng lợn mẹ, nhưng đảm bảo các yêu cầu:
Lợn con có độ tuổi như nhau.
Lợn con đã được bú sữa đầu.
Thời gian ghép càng sớm càng tốt.
Tránh lợn mẹ phân biệt lợn con của nó và những con khác.
+ Lợn con sau cai sữa:
Đặc điểm: Trong vòng 20 ngày đầu sau khi cai sữa, từ chỗ phụ thuộc vào lợn mẹ,
nay lợn con phải sống độc lập và tự lấy dinh dưỡng để nuôi cơ thể.
Tốc độ sinh trưởng nhanh, đặc biệt các tổ chức như xương, cơ bắp và bộ máy tiêu
hoá, cơ năng hoạt động khác.
Sức đề kháng còn kém, nhạy cảm với ngoại cảnh dễ nhiễm bệnh, nhất là bệnh
đường tiêu hoá.
13


Lợn con sống độc lập nên thường xẩy ra hiện tượng nhớ mẹ và cắn nhau để tranh
dành thứ bậc trong đàn.
Chăm sóc: Cho lợn con ăn nhiều bữa trong ngày: 5 - 6 bữa/ngày.
Cho ăn đúng giờ.
Cho lợn con uống nước tự do.
Cho lợn con vận động tự do trên sân và bãi chơi.
3. Định mức kỹ thuật, thức ăn và tiêu chuẩn khẩu phần
3-1. Định mức kỹ thuật:
Số con đẻ ra còn sống/lứa:

10 con

Khối lượng toàn ổ lúc sơ sinh:

5,5 - 6,0 kg

Số con cai sữa/lứa:

9,3 con (bình quân)

Khối lượng toàn ổ lúc cai sữa:

45 - 50 kg

Số ngày cai sữa:

40 - 45 ngày

Số lứa đẻ/nái/năm:

02 lứa

Thời gian sử dụng lợn nái:

5 năm

Mức khấu hao/nái/năm:

20%

3-2. Định mức thức ăn:
+ Định mức thức ăn của lợn nái nuôi con:
Tiêu chuẩn khẩu phần: Năng lượng trao đổi: 2.800-2.900 kcal/kg thức ăn, Protein

tiêu hoá từ 14-15%.
Ngày lợn đẻ: Không cho lợn nái ăn, cho uống nước tự do.
Ngày nuôi thứ nhất:

Cho ăn 1 kg/con cái/ngày.

''

2

:

" 2 kg/con mẹ/ngày.

"

3

:

" 2,5 kg/con mẹ/ngày.

"

4-7

:

" 2,7 kg/con mẹ/ngày.

Từ ngày thứ 7 trở đi:
Nái nuôi 6 con cho ăn:

2 kg + (6 con x 0,1 kg/con)
14

= 2,6 kg


Nái nuôi 7 con cho ăn:

2 kg + (7 x 0,1 kg/con)

= 2,7 kg

Nái nuôi 8 con cho ăn:

2 kg + (8 con x 0,1 kg/con)

= 2,8 kg

Nái nuôi 9 con cho ăn:

2 kg + (9 x 0,1 kg/con)

= 2,9 kg

Nái nuôi 10 con cho ăn:

2 kg + (10 con x 0,1 kg/con)

= 3,0 kg

+ Loại thức ăn: Thức ăn công nghiệp dạng hỗn hợp, thức ăn đậm đặc phối chế với
các loại nguyên liệu địa phương, song phải đảm bảo tiêu chuẩn về năng lượng trao
đổi và Protein tiêu hoá.
Lợn nái nuôi con cần 20 - 30% giá trị dinh dưỡng bằng thức ăn xanh và củ quả.
Thức ăn phải có phẩm chất tốt, giá trị dinh dưỡng cao, chế biến tốt, không sử dụng
thức ăn kém phẩm chất, thức ăn ôi, mốc... vì sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến phẩm chất
sữa mẹ và sức khoẻ lợn con.
Tránh thay đổi thức ăn đột ngột đối với lợn mẹ.
* Lượng nước uống cần thiết 7-10 lít/ngày trong cả thời kỳ nuôi con.
+ Định mức thức ăn cho lợn con tập ăn đến lúc cai sữa:
Tiêu chuẩn khẩu phần cho lợn tập ăn: Năng lượng trao đổi 2.900-3.000 kcal/kg
thức ăn, Protein 16-18%.
Tuổi lợn con (ngày)
10 - 20

0,1

21 - 30

0,2

31 - 45

0,25

kg thức ăn

+ Tiêu chuẩn thức ăn: Thức ăn công nghiệp loại thức ăn đậm đặc.
Cho lợn uống nước đầy đủ, sạch sẽ, nước uống tự do.
+ Định mức thức ăn cho lợn con sau cai sữa:
Là giai đoạn lợn con sau khi cai sữa đến 2 tháng tuổi khi đạt trọng lượng 9 - 12 kg.
Tiêu chuẩn khẩu phần: Năng lượng trao đổi: 2.900 - 3.000 kcal/kg thức ăn, Protein
15 - 16%.
15


Lượng thức ăn từ 0,25 - 0,3 kg/con.
+ Tiêu chuẩn thức ăn: Các loại thức ăn có thể sử dụng: Thức ăn đậm đặc phối chế
với lương thực địa phương, hoặc thức ăn hỗn hợp. Song phải đảm bảo năng lượng
trao đổi và Protein.
Cho lợn uống nước đầy đủ, sạch sẽ, nước uống tự do.
4. Chuồng trại
4-1. Kiểu chuồng: Chuồng hai ngăn, một ngăn cho lợn mẹ và 1 ngăn cho lợn con,
chuồng xây bao xung quanh chiều cao: 0,7-0,9 m, phía trên mái được lợp bằng
ngói, hoặc lá cọ, nền chuồng lát gạch đỏ, có rãnh thoát nước và phân, phía trước,
hoặc phía sau phải có sân chơi cho lợn con.
4-2. Định mức: Chuồng nuôi lợn nái: 4 - 4,5 m2 (trong đó lợn nái 2 - 2,5 m2, lợn
con 2 m2).
5. Thú y
- Phòng bệnh cho lợn con sau cai sữa.
- Tiêm phòng các vaccin: phó thương hàn, tụ huyết trùng
Chương VI: Kỹ thuật chăn nuôi lợn đực giống
1. Mục đích yêu cầu
Lợn đực giống là lợn dùng để khai thác tinh phối giống cho lợn nái sinh sản. Yêu
cầu lợn đực giống phải đạt tiêu chuẩn đặc cấp về ngoại hình và chất lượng tinh
dịch, lợn đực giống luôn khoẻ mạnh, không mắc các bệnh truyền nhiễm.
2. Chăm sóc nuôi dưỡng

Mùa hè chải cho lợn vào buổi sáng, tắm cho lợn vào buổi chiều. Mùa đông chải
cho lợn ngày 2 lần (sáng và chiều).
Xoa nắn dịch hoàn cho lợn đực hậu bị và đực làm việc mỗi ngày 1 lần, thời gian từ
10-15 phút.

16


Hàng ngày cho lợn đực vận động 30 phút, nếu có đất rộng cho lợn đực vận động tự
do (chú ý không để chúng cắn nhau).
Tuyệt đối không được đánh đập lợn đực giống, có thể xua đuổi lợn bằng roi.
Trước khi cho phối phải tác động kỹ thuật để lợn dạn người, hăng tình dục (Nuôi
dưỡng tốt, vận động hàng ngày, tắm chải xoa kích thích).
Đối với lợn đực nhảy trực tiếp: Địa điểm cho phối giống phải bằng phẳng không
gồ gề, trơn. 2 ngày 1 lần nhảy.
Đối với lợn đực thụ tinh nhân tạo:
Trước khi huấn luyện 15 - 20 ngày phải tác động kỹ thuật để lợn dạn người, hăng
tình dục (nuôi dưỡng tốt vận động hàng ngày, tắm chải, xoa kích thích cho vào
phòng lấy tinh để làm quen) nơi lấy tinh phải có nền chắc chắn, không trơn trượt,
dễ vệ sinh sau khi lấy tinh.
Phải ghi sổ theo dõi về các chỉ tiêu: Tỷ lệ thụ thai, số con đẻ ra còn sống, trọng
lượng sơ sinh, số con cai sữa, trọng lượng cai sữa cho từng con đực giống mà dẫn
tinh viên của trạm trực tiếp phối.
Định kỳ giám định, kiểm tra đực giống (ngoại hình thể chất), phẩm chất tinh dịch
bằng V.A.C.R.pH.X tỷ lệ sống chết, màu, mùi, độ vẩn, kết quả sinh sản để có quyết
định loại thải.
Hàng ngày người nuôi lợn đực giống phải làm đầy đủ các công việc sau:
a. Buổi sáng:
Kiểm tra lợn về số lượng, sức khoẻ, mở cửa cho lợn ra sân chơi riêng. Bàn giao lợn
cho người lấy tinh hoặc hỗ trợ người lấy tinh.

Vệ sinh chuồng trại, thay nước uống, quét sạch máng ăn.
Hướng dẫn lợn vận động mỗi con 30 phút, chải khô, xoa nắn dịch hoàn 10 - 15
phút.
Cho lợn ăn thức ăn tinh lần thứ nhất.
Cho lợn ăn rau xanh.
17


Thu dọn dụng cụ.
b. Buổi chiều:
Kiểm tra lợn.
Quét dọn máng ăn, thay nước uống.
Cho lợn ăn thức ăn tinh lần 2.
Tắm hoặc chải cho lợn.
Quét dọn chuồng.
Thu dọn dụng cụ.
Kiểm tra đàn lợn che chắn, lót ổ chuồng, cửa chuồng lần cuối.
3. Một số chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật đối với lợn đực giống
3-1. Định mức kỹ thuật:
Đực hậu bị từ 15-50 kg
Khả năng tăng trọng/ngày:

350 g

Tiêu tốn thức ăn/kg/tăng trọng:

4 kg

Độ dày mỡ lưng (đo tại vị trí P2):

20 - 30 mm

Tuổi phối giống:

7 tháng

Trọng lượng đạt lúc phối giống:

40 - 50 kg

Lượng xuất tinh/lần nhảy (V):

100 - 150 ml

Hoạt lực tinh trùng (A):

70%

Mật độ tinh trùng (C):

100 - 200 triệu ml

VAC (Tổng số tinh trùng tiến thẳng trong tinh dịch): 22 tỷ
Tỷ lệ thụ thai (nhảy trực tiếp):

85%

Bình quân số con đẻ ra còn sống/lứa:

10 con

Bình quân khối lượng con lúc sơ sinh:

0,6 kg

Thời gian sử dụng:

2,5 năm

Mat độ khai thác tinh: ngày/lần

3 - 4 ngàyMức khấu hao/năm

40%
18


3-2. Định mức thức ăn
+ Tiêu chuẩn khẩu phần: Năng lượng trao đổi: 2.800 - 2.900 kcal/kg thức ăn,
Protein 14 - 15%.
+ Lượng thức ăn/con/ngày.
Lợn đực giống trọng lượng từ 40-60 kg: 1,8-2 kg/ngày + 2 kg rau xanh
Lợn đực giống trọng lượng từ 61-90 kg: 2-2,2 kg/ngày + 2 kg rau xanh
Lợn đực giống trọng lượng trên 90 kg: 2,2-2,5 kg/ngày + 2,5 kg rau xanh
+ Tiêu chuẩn thức ăn:
Các loại thức ăn có thể sử dụng: Thức ăn đậm đặc phối chế với lương thực địa
phương, hoặc thức ăn hỗn hợp. Song phải đảm bảo năng lượng trao đổi và Protein.
4. Chuồng trại
4-1. Kiểu chuồng: Ô chuồng xây bao xung quanh chiều cao: 1,2 -1,4 m, phía trên
mái được lợp bằng ngói, hoặc lá cọ, nền chuồng lát gạch đỏ, có rãnh thoát nước và

phân, phía trước, hoặc sau phải có đường cho lợn đực vận động.
4-2. Định mức: Chuồng nuôi lợn đực: 4-4,5 m2.
5. Thú y
Tiêm phòng bệnh tụ huyết trùng, bệnh đóng dấu lợn, dịch tả lợn, lép tô. Thời gian
tiêm tháng 3-4 và tháng 8-9 liều lượng theo chỉ dẫn./.

19


LỊCH PHÒNG BỆNH VÀ TIÊM VACXIN CHO LỢN
Loại
Lợn

Ngày tuổi Loại thuốc/
Vaccin
3 ngày
4 ngày
7 ngày
10
14 ngày
21 ngày

Dextran Fe

Công dụng
Chống thiếu máu
do thiếu sắt

Cách dùng
Tiêm bắp 2ml/ con

Sịt vào miệng 0,8 ml/con (
Phòng bệnh tiêu
Pigcox
tương đương với một lần
chảy do cầu trùng
sịt)
Vắc xin
Phòng bệnh Suyễn
Tiêm bắp
Suyễn
lần 1
Chống thiếu máu
Dextran Fe
Tiêm bắp 2ml/ con
do thiếu sắt
Vac xin Phó
Phòng bệnh PTH Tiêm bắp 2ml/ con
thương hàn
Vắc xin
Phòng bệnh Suyễn
Tiêm bắp
Suyễn
lần 2

22
Phòng tiêu chảy,
ngày (Cai Vac xin Ecoli
Tiêm bắp 1 ml/ con
Lợn

sưng mặt phù đầu
sữa)
con
Vaccin dịch Phòng bệnh dịnh tả
28 ngày
Tiêm bắp
tả
lợn
Levasol, tay Phòng, trị nội ngoại
55 ngày
Trộn vào thức ăn
zu
ký sinh trùng.
Vaccin dịch Phòng bệnh dịnh tả
60 ngày
Tiêm bắp
tả
lợn
Vaccin dịch Phòng bệnh dịnh tả
25 tuần
Tiêm bắp
tả
heo
Phòng bệnh Parvo
26 tuần
Vaccin Parvo (Thai gỗ, sẩy
Tiêm bắp
thai)
Lợn
Phòng bệnh Parvo

28 tuần
Vaccin Parvo
Tiêm bắp
giống,
(Thai gỗ, sẩy thai)
Lợn
Trước phối một
Trộn thức ăn trong 5 ngày,
hậu bị
tuần, kích thích
29 tuần
Sun- Provit
liều 100 g/ 50 kg thức ăn
dụng trứng, tăng tỉ
hỗn hợp.
lệ đậu thai.
4 tuần
Vaccin giả Phòng bệnh giả dại Tiêm bắp
trước đẻ dại
20


2 tuần
trước đẻ

Lợn
nái
nuôi
con

Phòng bệnh E.coli
Tiêm bắp
trên lợn con
Chống mệt mỏi,
Trộn thức ăn trong 5 ngày,
1 tuần
Provit, can xi
cung cấp khoáng, liều 100 g/ 50 kg thức ăn
trước đẻ -vit
vitamin, acid amin hỗn hợp.
Flodoxy
Khi có
Phòng viêm vú,
Tiêm bắp 1ml/10 kg thể
hoặc
dấu sanh
viêm tử cung
trọng
Ammocco
3 ngày
Phòng bệnh
trước khi Vaccin Parvo Parvo
(khô
Tiêm bắp
tách con
thai)
Sau cai
Vaccin Dịch
sữa trước
Phòng bệnh dịch tả Tiêm bắp

tả
phối
Flodoxy
Khi có dấu
Phòng viêm vú,
Tiêm bắp 1ml/10 kg thể
hoặc
đẻ
viêm tử cung
trọng
Ampicoli
3 ngày
Phòng bệnh
trước khi Vaccin Parvo Parvo
(khô
Tiêm bắp
tách con
thai)
Sau cai
Vaccin Dịch
sữa trước
Phòng bệnh dịch tả Tiêm bắp
tả
phối
Vaccin E.coli

Một số bệnh thường gặp ở lợn nái sinh sản
1- Bệnh sót nhau:
- Nguyên nhân: Lợn nái bị viêm niêm mạc tử cung nên sau khi đẻ nhau không ra
hết; can thiệp vội vàng, thô bạo, không đúng kỹ thuật nên nhau bị đứt và sót lại;

lợn nái quá già, đẻ nhiều đuối sức, tử cung co bóp kém không đẩy được nhau ra…
- Biện pháp khắc phục: Chăm sóc, nuôi dưỡng lợn nái đúng quy trình kỹ thuật,
đáp ứng nhu cầu chuồng trại, vận động, thức ăn và dinh dưỡng, can thiệp kịp thời
và đúng kỹ thuật… Tiêm thuốc Oxytoxin dưới da để kích thích co bóp tử cung đẩy
nhau ra hết. Sau khi nhau ra, dùng thuốc tím nồng độ 1 phần nghìn hoặc nước muối
9 phần nghìn để rửa tử cung trong ba ngày liên tục.
2- Sốt sữa:
21


- Nguyên nhân: Lợn nái sốt sữa do nhau ra không hết, nhau ở trong tử cung sẽ tiết
ra hoocmon follienlia, làm ức chế sự phát sinh của hoocmon prolactine nên tuyến
vú không phát triển được gây sốt sữa; hoặc do tử cung và vú bị nhiễm trùng; hoặc
do thức ăn mất cân đối thành phần và giá trị dinh dưỡng, nhất là đạm, khoáng và
sinh tố.
- Biện pháp khắc phục: Nếu sốt sữa do nhau thì dùng dung dịch Gluconat canxi
10% tiêm tĩnh mạch với liều 20ml/con hoặc tiêm tĩnh mạch dung dịch Oxytoxin
với liều 10 - 20 UI/con hoặc có thể dùng dung dịch Ergotin tiêm bắp với liều 0,3 0,5mg/con. Nếu sốt sữa do thiếu canxi thì dùng dung dịch Gluconat canxi 10%
tiêm tĩnh mạch với liều 20 - 40ml/con. Nếu sốt sữa do thiếu vitamin C thì có thể
tiêm 200ml nước cất cộng với 5ml vitaminC/con/ngày. Khi thấy lợn trở lại trạng
thái bình thường nhưng vẫn ít sữa thì có thể tiêm dung dịch Thyrosin ngày một lần,
với liều 1ml/con/ngày.
3- Bệnh viêm vú:
- Nguyên nhân: Lợn mẹ bị tổn thương bộ phận sinh dục như âm hộ, âm đạo, tử
cung, vú và bầu vú… tạo điều kiện cho vi khuẩn gây bệnh xâm nhập vào cơ thể
gây viêm nhiễm tại chỗ và vào máu gây nhiễm trùng huyết và viêm vú. Lợn mẹ tiết
nhiều sữa (do ăn quá nhiều chất đạm) nhưng lợn con không bú hết làm cho sữa bị ứ
đọng tạo ra môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển; lợn mẹ đẻ ít con nên có
nhiều vú bị thừa hoặc do lợn mẹ chỉ cho con bú có một bên… những vú không
được lợn con bú sẽ bị căng sữa dẫn đến viêm vú; chuồng quá bẩn, việc sát trùng

không cẩn thận nên vi trùng dễ xâm nhập vào làm viêm vú…
- Biện pháp khắc phục: Tắm rửa sạch sẽ cho lợn nái và vệ sinh sát trùng chuồng
trại trước khi lợn đẻ để tiêu diệt vi trùng tồn đọng; sau khi lợn đẻ thì dùng nước ấm
rửa sạch hai hàng vú và hai chân sau của lợn mẹ; kiểm tra răng và bấm răng nanh
lợn con; kiểm tra và thu nhặt hết số nhau thai, không để cho lợn mẹ ăn vì sẽ sinh ra
chứng sốt sữa; bố trí cho các lợn con bú sớm, bú đều; trước khi đẻ một ngày và sau
22


khi đẻ vài ngày nên giảm bớt khẩu phần ăn và lượng đạm trong thức ăn của lợn
nái…
Dùng nước đá rửa và chườm ở đầu vú viêm để giảm sưng, nóng, đỏ, đau sau đó
dùng tay xoa bóp nhẹ nhàng 2 - 3 lần/ngày để vú mềm dần; vắt vú bị viêm 4 - 5
lần/ngày cho hết sữa để hạn chế việc lây lan từ vú viêm sang vú lành; dùng Sunfat
Magiê cho lợn uống với liều 20 - 30g/con/ngày. Sau 2 - 3 ngày là lợn có thể cho
sữa bình thường, nếu không có hiệu quả thì phải dùng một số loại thuốc đặc trị
như: Tiêm xung quanh vú ngày 2 lần: Penicilin với liều 10.000 UI/kg thể trọng;
Streptomycin với liều 10mg/kg thể trọng; bơm Teramycin vào vú viêm qua lỗ tiết
sữa. Trước khi bơm nên vắt cạn sữa trong vú viêm; dùng mỡ Penicilin, mỡ
Tetramycin bôi ở vú viêm cho đến khi khỏi.
4 - Bệnh bại liệt:
- Nguyên nhân: Thường xuất hiện ở những lợn nái đã qua nhiều lần sinh sản và đẻ
nhiều con. Bệnh xuất hiện do thiếu khoáng, nhất là canxi và phốt pho. Thiếu canxi
và phốt pho nên lợn mẹ phải huy động các chất dự trữ từ xương để tạo sữa, làm
cho lợn mẹ yếu dần, hay nằm, đi đứng khó khăn, khập khểnh, hai chân sau yếu
ớt… và dẫn đến bại liệt.
- Biện pháp khắc phục: Trong thời gian có chữa nên cho lợn ăn, thức ăn có nhiều
canxi, phốt pho; thường xuyên cho lợn vận động và tắm nắng, đặc biệt là một
tháng trước khi lợn đẻ; cung cấp vitamin D cho lợn bằng cách pha trộn vào thức ăn
hoặc cho uống với liều lượng 2ml/con/ngày.

- Dùng Gluconat canxi 10% tiêm tĩnh mạch với liều 40 - 50ml/con; dùng 5cc
vitamin B1 pha với một ống vitamin B12 (loại 100gr) tiêm cho lợn…

23