Những quan điểm, tư tưởng chủ yếu của Lênin về đảng và xây dựng đảng vô sản trong tác phẩm “Làm gì? tiểu luận cao học

MỞ ĐẦU
I- Hoàn cảnh ra đời của tác phẩm
Vào giữa thế kỷ XIX, nước Nga Sa hoàng mới bước vào con đường phát
triển chủ nghĩa tư bản, vậy là có chậm hơn so với các nước Tây Âu. Nhưng đến
năm 1861 khi bãi bỏ chế độ nông nô thì chủ nghĩa tư bản ở Nga phát triển nhanh
chóng. Cùng với sự phát triển chủ nghĩa tư bản ở Nga, giai cấp công nhân Nga
cũng phát triển, trong 25 năm (1865 - 1890) chỉ tính trong các xí nghiệp đại công
nghiệp, số lượng công nhân tăng lên nhanh chóng, từ 7 vạn tăng lên gần một
triệu rưỡi. Sang đầu thế kỷ XX, số lượng công nhân tăng lên gần 3 triệu.
Di sản lý luận của Lê Nin rất đa dạng và bao quát nhiều lĩnh vực, đặc biệt
là trong lĩnh vực xây dựng Đảng. Trong điều kiện mới Lênin đã kế thừa và phát
triển lý luận khoa học của học thuyết Mác - Ăngghen về xây dựng chính đảng vô
sản của giai cấp công nhân. Ông đã có rất nhiều bài viết về vấn đề này nhằm khái
quát lên những nguyên tắc, tư tưởng, cách tổ chức về xây dựng một đảng vô sản
như thế nào, trong đó tác phẩm “Làm gì?” Lênin viết vào tháng 2 năm 1902
được coi là một tác phẩm rất quan trọng về vấn đề này.
Xuất phát từ hoàn cảnh lịch sử của thế giới và nước Nga thời kỳ đó. Nhằm
mục đích chống lại và đánh bại khuynh hướng cơ hội chủ nghĩa của “phái kinh
tế” ở Nga, đồng thời cũng để chống chủ nghĩa cơ hội quốc tế, đặt cơ sở tư tưởng
cho việc thành lập một chính đảng tập trung, thống nhất của giai cấp công nhân,
Lênin đã tập hợp các bài viết trong báo “Tia lửa” với nhan đề “Bắt đầu từ đâu”
thanh tác phẩm “Làm gì?” nhằm định hướng, hướng dẫn cho những người dân
chủ - xã hội Nga những cách thức, phương pháp cách mạng phù họp. Với tác
phẩm “Làm gì?” này, Lênin đã phê phán kịch liệt quan điểm theo đuôi phong
trào tự phát công nhân của “phái kinh tế” và khẳng định nguyên lý Đảng là lực
lượng lãnh đạo tổ chức phong trào công nhân; Lênin chứng minh nguyên lý cơ
bản của chủ nghĩa Mác: Đảng vô sản là sự kết họp phong trào công nhân và với


chủ nghĩa xã hội khoa học; đã chỉ ra vai trò quan trọng của lý luận cách mạng
đối với phong trào tự phát công nhân và đối với mọi tổ chức của Đảng; Lênin

đưa ra quan điểm Đảng là lãnh tụ chính trị của giai cấp công nhân, lực lượng
thống nhất chỉ đạo cuộc đấu tranh của giai cấp công nhân với giai cấp tư sản.
Lênin còn chứng minh sự cần thiết phải cải tạo toàn bộ công tác Đảng, vạch rõ
nguồn gốc tư tưởng của chủ nghĩa cơ hội, trước hết là ở chỗ sùng bái tính tự phát
của phong trào công nhân và hạ thấp vai trò, tác dụng của lý luận cách mạng đối
với phong trào công nhân.
Trong điều kiện hiện nay, khi chúng ta đang trên con đường đổi mới và
xây dựng đất nước dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam, thực hiện phát
triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đã và đang có rất nhiều vấn
đề của thực tiễn cuộc sống đặt ra đòi hỏi lý luận phải trả lời, để trả lời những vấn
đề đó thì những nhà nghiên cứu khoa học xã hội nói chung và những người làm
công tác xây dựng Đảng nói riêng cần tích cực học tập, nghiên cứu các tác phẩm
kinh điểm mácxít một cách nghiêm túc hơn.
Theo Lênin, muốn thành lập một chính đảng cách mạng tập trung thống
nhất, trước hết, phải đánh bại các quan điểm tư tưởng cơ hội của phái “kinh tế”
biểu hiện chủ nghĩa cơ hội Béstanh ở Nga.
Nhằm mục đích chống lại và đánh bại khuynh hướng cơ hội chủ nghĩa đó
của phái “kinh tế” ở Nga đồng thời cũng để chống chủ nghĩa cơ hội quốc tế, đặt
cơ sở tư tưởng cho việc thành lập một chính đảng tập trung thống nhất của giai
cấp công nhân, Lênin đã tập hợp các bài viết trong báo “Tia lửa” với nhan đề
“Bắt đầu từ đâu” thành tác phẩm “Làm gì?” Lênin bắt đầu viết tác phẩm đó từ
tháng 5 năm 1901 và xuất bản tháng 2 năm 1902.
Là cán bộ trực tiếp làm công tác đảng, bản thân em nhận thấy tầm quan
trọng của việc đọc, nghiên cứu, tìm hiểu những nội dung lý luận cơ bản của
Lênin về đảng, xây dựng đảng vô sản nói chung và việc đọc, nghiên cứu tác


phẩm “Làm gì?” của Lênin nói riêng là hết sức cần thiết và quan trọng vì nó giúp
chúng ta có những cơ sở lý luận khoa học để quán triệt sâu sắc hơn nữa những
quan điểm về xây dựng đảng của Đảng ta, từ đó vận dụng vào thực tiễn công tác

của mình; đồng thời giúp chúng ta có cơ sở khoa học để phê phán những quan
điểm cơ hội, xét lại trên lĩnh vực xây dựng đảng hiện nay ở trong nước và phong
trào cộng sản quốc tế. Nhưng do sự hạn chế về năng lực bản thân, chưa đọc đi,
đọc lại và đọc có hệ thống tất cả các tác phẩm của Lênin cũng như chưa đọc
được nhiều lần, đọc một cách nhuần nhuyễn, hiểu sâu, cặn kẽ tác phẩm “Làm
gì?”, trên cơ sở tiếp thu bài giảng của Thầy giáo, một số tài liệu tham khảo em
xin trình bày những hiểu biết khái quát, ban đầu một số nội dung cơ bản về
“Những quan điểm, tư tưởng chủ yếu của Lênin về đảng và xây dựng đảng vô
sản trong tác phẩm “Làm gì?”. Ỷ nghĩa thực tiễn của việc nghiên cứu tác
phẩm này đối với chúng ta hiện nay”.


NỘI DUNG
1. Những tư tưởng của Lênin về Đảng vô sản
1.1 Sự ra đời tất yếu của chính Đảng vô sản
Sự phát triển của xu hướng cơ hội chủ nghĩa ở những năm cuối thế kỷ
XIX đầu thế kỷ XX, trong phong trào công nhân là sự phản ánh cuộc đấu tranh
giai cấp giữa giai cấp vô sản và giai cấp tư sản. Xu hướng ấy phát triển đặc biệt
nhanh chóng trong những năm cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, khi chủ nghĩa tư
bản chuyển thành chủ nghĩa đế quốc.
Ở nước Nga đến cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX phong trào đấu tranh của
giai cấp công nhân đã nổ ra ở nhiều nơi và phát triển nhanh chóng đã đặt ra yêu
cầu bức thiết phải thành lập một đảng cách mạng thống nhất và tập trung của giai
cấp công nhân có đủ khả năng để lãnh đạo được phong trào cách mạng. Mặc dù
lúc này ở Nga có nhiều tổ chức Mácxít ra đời và phát triển song mang tính tự
phát và chịu ảnh hưởng của “phái dân túy” và sau đó là ảnh hưởng quan điểm
của “phái kinh tế”.
Để thành lập được một chính đảng cách mạng nhất, tập trung nhất dựa trên
quan điểm tư tưởng lý luận của chủ nghĩa Mác - Ăngghen, một đảng công nhân
mácxít thì theo Lênin là phải đánh bại những quan điển tư tưởng cơ hội của

“phái kinh tế” ở Nga. Chính vì vậy trong tác phẩm “Làm gì?” này, Lênin dành sự
chú ý chủ yếu cho việc thành lập một đảng mácxít ở Nga, một đảng khác về bản
chất so với các đảng xã hội cải lương của Quốc tế II và có khả năng lãnh đạo
cuộc đấu tranh cách mạng của công nhân và nông dân để thủ tiêu chủ nghĩa tư
bản.
Lênin đã luận chứng và phát triển một cách phù hợp với hoàn cảnh lịch sử
mới, những tư tưởng của Mác - Ăngghen về Đảng như là một lực lượng cách
mạng hóa phong trào công nhân, tổ chức và lãnh đạo phong trào đó. Việc chuẩn


bị và thành lập một đảng như vậy diễn ra trong tình hình của một cuộc đấu tranh
gay gắt giữa hai khuynh hướng được hình thành vào thời kỳ đó trong phong trào
dân chủ - xã hội quốc tế, xu hướng mácxít cách mạng và xu hướng cơ hội chủ
nghĩa. Từ thực tiễn phong trào công nhân Nga và lịch sử các nước, Lênin đã chỉ
rõ: “công nhân trước đây không thế có ỷ thức dân chủ - xã hội được. Ý thức này
chỉ có thế là từ bên ngoài đưa vào. Lịch sử tất cả các nước chứng thực rằng chỉ
do lực ỉượng của độc bản thân mình thôi thì giai câp công nhân chỉ có thê đi đên
ý thức công liên chủ nghĩa, tức là đi đến chỗ tin rằng phải đoàn kết lại thành hội
liên hiệp, phải đẩu tranh chổng bọn chủ, phải đòi hỏi Chính phủ ban hành
những luật này hay ỉuật khảc cần thiết cho cồng nhân ... Còn học thuyết xã hội
chủ nghĩa thì phát sinh từ các lý luận triết học, lịch sử, kinh tế do những người
có học thức trong các giai cấp hữu sản, những trỉ thức xây dựng nên”1.
Lênin phê phán quan điểm của “phái kinh tế” khi họ đánh giá quá cao hệ
tư tưởng và đánh giá quá đáng vai trò của yếu tố tự phát. Tức là phong trào công
nhân thuần túy khi cho rằng có khả năng tạo ra và sẽ tạo ra cho nó một hệ tư
tưởng độc lập, chỉ cần là công nhân, gành được vận mệnh của mình trong tay
những người lãnh đạo.
Như vậy, ý thức chủ nghĩa xã hội là một yếu tố từ bên ngoài đưa vào cuộc
đấu tranh của giai cấp vô sản, chứ không phải là một cái gì xuất hiện một cách tự
phát từ cuộc đấu tranh đó và Lênin chỉ rõ: “Sai lầm cơ bản của khuynh hướng

mới trong Đảng dân chủ - xã hội Nga là sùng bải tính tự phát, là không hiếu
được rằng tính tự phát của quần chúng đòi hỏi chủng ta, những người dân chủ xã hội, phải biểu hiện một tính tự giác cao. Cao trào tự phát của quần chúng
càng tăng lên và phong trào càng mở rộng thì sự cần thiết có một ỷ thức cao
trong công tác lỷ ỉuận, chỉnh trị và tố chức của Đảng dân chủ - xã hội phải tăng
lên vó cùng nhanh chóng hơn”2
1 Lênin toàn tập, NXB Tiến bộ, Mát-xcơ-va, 1975, tập 6, trang 38
2 Sách đã dẫn, trang 66-67


Từ sự phân tích trên Lênin khẳng định: “Đã không thể có một hệ tư tưởng
độc ỉập, do chính ngay quần chúng công nhân xây dựng nên trong quá trình
phong trào của họ, thì vấn đề đặt ra chỉ là như thế này: hệ tư tưởng tư sản hoặc
hệ tư tưởng xã hội chủ nghĩa. Không có hệ tư tưởng trung gian. Vì vậy, mọi sự
coi nhẹ hệ tư tưởng xã hội chủ nghĩa, mọi sự xa rời hệ tư tưởng xã hội chủ nghĩa
đều cỏ nghĩa là tăng cường hệ tư tưởng tư sản ” 3. Chính sự phát triển của cao
trào tự phát đã phản ảnh tính tự giác phôi thai và mặc dù phát triển đến đâu cao
trào tự phát vẫn không tránh khỏi chủ nghĩa công liêm và phụ thuộc vào hệ tư
tưởng tư sản, bản thân cuộc đấu tranh thuần túy công liêm chủ nghĩa của giai cấp
công nhân không sản sinh được hệ tư tưởng giai cấp công nhân giúp cho họ đấu
tranh chống chính quyền, chế độ chuyên chính phong kiến, chống lại giai cấp tư
sản một cách triệt để mà đòi hỏi phải có sự ra đời của chính đảng vô sản - là
người có khả năng đem hệ tư tưởng giai cấp công nhân do những tri thức xây
dựng nên vào để giác ngộ cho giai cấp công nhân thực hiện được sứ mệnh lịch
sử của mình là giải phóng giai cấp, giải phóng toàn dân tộc.
1.2. Bản chất, tính tiên phong của Đảng vô sản
Nếu như mục đích của “phái kinh tế” đưa ra trong quá trình đấu tranh là
thu hẹp ý nghĩa của việc cổ động chính trị trong khuôn khổ những đòi hỏi về
kinh tế trong phạm vi “về quan hệ giữa công nhân thuộc một nghề nhất định với
bọn chủ của họ” Lênin khẳng định việc đó chỉ mang lại kết quả là dạy cho người
bán sức lao động bán cho nó có lợi hơn còn “Đảng dân chủ - xã hội Nga lãnh đạo

cuộc đấu tranh của giai cấp công nhân, không những ỉà để đạt được những điều
kiện có lợi trong việc bán sức lao động, mà còn là đê thủ tiêu cái chế độ xã hội
nó bắt buộc những người tay trang phải bán mình cho bọn nhà giàu. Đảng dân
chủ - xã hội đại diện cho giai cấp công nhân không phải trong moi quan hệ của
họ đổi với một nhóm chủ thuê nhất định, mà là trong moi quan hệ với tất cả các
3 Sách đã dẫn, trang 49-50


giai cấp trong xã hội hội hiện đại, với đất nước, một lực lượng chỉnh trị cỏ tổ
chức ”4
Theo quan điểm, học thuyết của Mác - Lênin về Đảng vô sản thì Đảng vô
sản là đảng của giai cấp công nhân và nhân dân lao động. Chính vì vậy, đảng đó
phải mang bản chất giai cấp công nhân, phải bảo vệ đến cùng lợi ích của giai cấp
công nhân và nhân dân lao động, chứ không phải chỉ với lối làm việc thủ công
nghiệp và chủ nghĩa kinh tế của bọn cơ hội... chỉ muốn dừng lại ở việc tổ chức ra
một tổ chức “vừa tầm” với cuộc đấu tranh kinh tế. Lênin chỉ rõ một chính đảng
vô sản là phải xác định rõ: “nhiệm vụ thực tiên của chúng ta, nhiệm vụ trước
nhất và cấp bách nhất là: Lập ra một tố chức những người cách mạng có khả
năng bảo đảm cho một đẩu tranh chính trị có được nghị lực, tính triệt để và tính
liên tục ” 5.
Đảng vô sản là đội tiên phong của giai cấp công nhân, dẫn dắt phong trào
đấu tranh của giai cấp công nhân đi đúng hướng. Do đó, những người đảng viên
của đảng phải là những người ưu tú nhất của giai cấp công nhân, phải tiên phong
cả về mặt lý luận và hành động. Vai trò tiên phong đã được Mác - Ảngghen đề
cập đến và trong giai đoạn lịch sử mới cửa nước Nga, trong tác phẩm này Lênin
lại nhắc vấn đề này bởi lẽ “phái kinh tế” và bọn cơ hội chủ nghĩa đã phủ nhận vai
trò lịch sử của giai cấp vô sản nói chung và của giai cấp vô sản Nga nói riêng,
Lênin khăng định: “Ngày nay, lịch sử giao phó cho chúng ta một nhiệm vụ trước
mat, nhiệm vụ cách mạng nhất trong tất cả các nhiệm vụ trước mắt của giai cấp
vô sản ở bất cứ nước nào khác. Việc hoàn thành nhiệm vụ ấy, tiêu diệt thành ỉũy

kiên cổ nhất không những của bọn phản động châu Ẩu, mà (giờ đây ta có thể
nói) cả của bọn phản động châu á nữa, sẽ làm cho giai cấp vó sản Nga thành
đội tiên phong của giai cấp vô sản cách mạng quốc tế” 6. Lênin khẳng định:
4 Sách đã dẫn, ữang 71-72
5 Sách đã dẫn, trang 134
6 Sách đã dẫn, trang 35


“Muốn đem lại cho công nhân những tri thức chính trị, những người dân chủ - xã
hội phải đi vào tất cả các giai cấp trong dân cư, họ phải phái các đội ngũ trong
đạo quân của họ đì về tất cả các ngả”7, “ n g ư ờ i dân chủ - xã hội nếu tản
thành, không phải chỉ bằng lời nổi, sự cần thiết phải phát triển toàn diện ỷ thức
chỉnh trị của giai cấp vô sản, thì phải “đi vào tất cả các giai cấp trong dân cư”...
với tư cách là những nhà lý luận, người tuyên truyền, người cổ động và người tổ
chức.” 8. Đồng thời Lênin nhắc nhở: “Không có gì lổ bịch và tai hại hơn là vô
ngực tự xưng là chiến sĩ lão thành đã từng trải qua từ lâu tất cả các giai đoạn
quyết định của cuộc đấu tranh! ” 9 và “tự cho mình là “tiền phong ”, là đội tiền
phong thì không đủ, mà còn phải hành động sao cho tất cả các đội khác nhận
thấy rõ và buộc phải thừa nhận chủng ta đi tiên phong mới được” 10.
1.3. Vai trò của chính Đảng vô sản
Trong Đảng dân chủ - xã hội Nga xuất hiện khuynh hướng cơ hội chủ
nghĩa của “phái kinh tế” đó là sự sùng bái tính tự phát của phong trào công nhân,
Họ cả quyết rằng, hệ tư tưởng xã hội chủ nghĩa có thể phát sinh từ phong trào tự
phát của giai cấp công nhân. Lênin vạch rõ sai lầm cơ bản của “khuynh hướng
mới” này và chỉ rõ đây chính là sự lừa dối giai cấp công nhân, hạn chế phong
trào công nhân trong đấu tranh kinh tế cải thiện đời sống theo lối của công đoàn
chủ nghĩa. Từ đó, làm cho giai cấp công nhân không có Đảng, là tước đi khí giới
của giai cấp công nhân.
“Phái kinh tế” đã lừa dối giai cấp công nhân khi chúng nói rằng: Hệ tư
tưởng xã hội chủ nghĩa có thể phát sinh từ trong phong trào tự phát của giai cấp

công nhân. Thật ra, hệ tư tưởng xã hội chủ nghĩa không phải phát sinh từ phong
trào tự phát mà từ khoa học. Không chịu thừa nhận quan điểm đó tức là vạch
đường cho hệ tư tưởng tư sản thâm nhập vào phong trào công nhân, là thủ tiêu
7 Sách đã dẫn, ừang 101
8 Sách đã dẫn, trang 105
9 Sách đã dẫn, trang 53
10 Sách đã dẫn, ừang 107


việc kết hợp chủ nghĩa xã hội khoa học với phong trào công nhân, tức là thủ tiêu
Đảng, là phản bội lại giai cấp công nhân.
Khi nói về tính tự phát của quần chúng và tính tự giác của Đảng dân chủ xã hội; bàn bạc về việc tổ chức những cuộc tố cáo, thực sự trước toàn dân để
chống chính phủ, Lênin đã trình bày tính chất giai cấp công nhân của phong trào
đấu tranh chính trị ấy, qua đó thể hiện vai trò của Đảng dân chủ - xã hội là lãnh
tụ chính trị của giai cấp vô sản, là người tổ chức đấu tranh, người tuyên truyền
chủ nghĩa Mác, giáo dục, xây dựng ý thức chính trị cho quần chúng, bảo vệ, lãnh
đạo, tập hợp quần chúng vô sản đồng thời là người đem yếu tố tự giác vào phong
trào công nhân: Lênin chỉ rõ: “ ... thì tính chất giai cấp của phong trào của
chủng ta biêu hiện ở chỏ nào? - Chính ở chô chúng ta, những người dân chủ xã hộỉ là những người tổ chức những cuộc tổ cáo ẩy; ở chỗ tất cả những vấn đề
mà công tác cổ động đề ra đều sẽ làm sảng tỏ theo một tỉnh thần dân chủ - xã
hội kiên quyết, không tha thứ một chút nào những sự xuyên tạc chủ nghĩa Mác
một cách vô tình hay hữu ỷ; ở chỗ cuộc cổ động chỉnh trị toàn diện ấy sẽ được
tiến hành bởi một đảng hợp nhất...ỉ”u, những người dân chủ - xã hội không
những không thể chỉ biết cỏ đấu tranh kỉnh tế, mà họ còn không thế thừa nhận
rằng việc tố chức những sự tố cáo về kỉnh tế là hoạt động chủ yếu của họ.
Chủng ta phải tích cực tiến hành giảo dục chỉnh trị cho giai cấp công nhân, cố
gắng phát triển ỷ thức chính trị của giai cấp công nhân” .
Từ sự đấu tranh, phê phán trên, Lênin chỉ rõ mối quan hệ giữa chủ nghĩa
xã hội với phong trào công nhân; khẳng định Đảng là người đưa yếu tố tự giác
vào phong trào công nhân; là người kết họp chủ nghĩa xã hội với phong trào

công nhân, đã chỉ rõ: “ nhiệm vụ của Đảng dân chủ - xã hội là phải đấu tranh
chổng tính tự phát; là phải kẻo phong trào công nhân ra khỏi cải khuynh hướng
tự phát ẩy của chủ nghĩa công liên, cái khuynh hướng đến nấp dưới bóng của
giai cấp tư sản; và phải đưa phong trào công nhân về với Đảng dân chủ - xã hội


cách mạng
Như vậy, Đảng mácxít, Đảng dân chủ - xã hội phải là người đại biểu cho
tính tự giác của công nhân, là người đem yếu tố tự giác vào phong trào công
nhân bằng cách kết hợp chủ nghĩa xã hội khoa học với phong trào công nhân.
Lênin đã cho thấy vai trò của chính đảng vô sản là cơ sở đưa yếu tố tự giác vào
phong trào công nhân vì: “công nhân trước đây không thế có ý thức dân chủ - xã
hội được. Ỷ thức này chỉ cỏ thế là từ bên ngoài đưa vào” và phải thông qua hoạt
động của đảng vô sản vì nếu “chỉ do lực lượng của độc bản thân mình thôi thì
giai cấp cổng nhân chỉ cỏ thế đi đến ỷ thức công liên chủ nghĩa’’ , “những người
vô sản này sau đó đem chủ nghĩa xã hội đưa vào cuộc đẩu tranh giai cấp của
giai cấp vô sản, ở những nơi nào mà điều kiện cho phép ”11.
Đảng mácxít là người đại biểu cho tính tự giác của công nhân, là người
đem yếu tố tự giác vào phong trào công nhân bằng cách kết hợp chủ nghĩa xã hội
khoa học với phong trào công nhân. Những người theo “khuynh hướng mới” cơ
hội chủ nghĩa trong Đảng dân chủ - xã hội không hiểu được rằng: “tính tự phát
của quần chủng đòi hỏi chúng ta, những người dân chủ - xã hội, phải biêu hiện
một tính tự giác cao. Cao trào tự phát của quần chúng càng tăng lên
Thông qua “Làm gì?” Lênin đã chỉ ra sự cần thiết phải có một chính đảng
vô sản có khả năng lãnh đạo cuộc đấu tranh cách mạng của công nhân và nông
dân chống lại chế độ chuyên chế và chủ nghĩa tư bản, vì dân chủ và chủ nghĩa xã
hội. Việc thành lập được chính đảng độc lập của mình, có lý luận cách mạng soi
đường, có tổ chức lãnh đạo thống nhất, chỉ khi đó giai cấp công nhân mới từ giai
cấp “tự do” trở thành giai cấp “vì nó”.Tư tưởng của Lênin về xây đựng Đảng
Tác phẩm “Làm gì?” của Lênin đã không chỉ nêu lên sự cần thiết phải có

một chính đảng chân chính của giai cấp công nhân mà còn chỉ rõ phải xây dựng
đảng đó một cách vững mạng. Những tư tưởng của Lênin về xây dựng đảng
11 Sách đã dẫn, trang 49


được thể hiện rất rõ trên cả ba mặt chính trị, tư tưởng và tổ chức.
1.2 Xây dựng Đảng về chính trị
Khi tờ báo “sự nghiệp công nhân”, “nhóm tự giải phóng”, “phái kinh tế”
đều theo xu hướng sùng bái tính tự phát của phong trào công nhân, họ cho rằng
phong trào quần chúng sẽ chủ yếu quyết định những nhiệm vụ và tính chất hoạt
động của Đảng, cuộc đấu tranh kinh tế của giai cấp vô sản có một tầm quan
trọng bậc nhất và sách lược, chiến lược của họ là chỉ hướng về mục tiêu kinh tế.
Còn Lênin khi trình bày về mối quan hệ giữa kinh tế và chính trị đã đề ra sách
lược đấu tranh chính trị: uNeu không cỏ một tố chức vững mạnh, thành thục đẩu
tranh chính trị trong bất cứ hoàn cảnh nào, thời kỳ nào thì không thế nói đến
một kế hoạch hoạt động cỏ hệ thống, được soi sảng bằng những nguyên tắc
vững chắc...”11, có thể nhận thấy, Lênin rất chú ý đến việc luận chứng về sách
lược của giai cấp vô sản Nga và Đảng của nó.
Trong tác phẩm này, Lênin đã phát triển và sáng tạo học thuyết của chủ
nghĩa Mác, Lênin chỉ rõ đường lối chính trị của Đảng dân chủ - xã hội Nga là
phải đánh đổ chế độ chuyên chính phong kiến, đánh đổ Nhà nước tư sản để lập
nên một Nhà nước vô sản, giải phóng giai cấp công nhân và nhân dân lao động
hoàn thành sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân. Lênin chỉ ra rằng những
người dân chủ - xã hội Nga ngay từ đầu đã “đề ra cả những nhiệm vụ lịch sử
rộng lớn nhất của một Đảng dân chủ - xã hội Nga nói chung lẫn nhiệm vụ đánh
đổ chế độ chuyên chế nói riêng” 12, Đảng dân chủ - xã hội Nga có nhiệm vụ
“giảiphóng toàn thể nhân dân thoát khỏi ách của chế độ chuyên chế” 13. Như
vậy, Lênin là người đầu tiên ở Nga đã chỉ ra rằng giai cấp vô sản không thể thực
hiện sứ mệnh lịch sử của mình trong cuộc đấu tranh vì chủ nghĩa xã hội nếu
không học được cách tiến hành một cách triệt để, đến cùng cuộc đấu tranh vì dân

chủ. Người viết: “Người nào mà trên thực tiễn quên rằng nhiệm vụ của mình
12 Sách đã dẫn, trang 39
13 Sách đã dẫn, trang 31


phải là người trước tiên đề cập, nêu bật và giải quyết mọi vấn để dân chủ chung,
thì người ẩy không phải là người dân chủ - xã họf,2ữ.
Khi “phái kinh tế”, “tờ sự nghiệp công nhân”, “tư tưởng công nhân” nói về
vấn đề sách lược là muốn vu cáo chủ nghĩa Mác, biến chủ nghĩa Mác thành một
bức họa sai lệch, nhằm tầm thường hóa chủ nghĩa Mác về lý luận và thực tiễn,
kéo giật lùi đảng lại, thì Lênin đã chỉ rõ tổ chức đảng không chỉ đề ra những sách
lược chính trị mà còn phải biết đấu tranh trên thực tế với việc sử dụng những
phương pháp đấu tranh linh hoạt: “Đảng dân chủ - xã hội không tự bó tay mình
lại, không hạn chế hoạt động của mình vào một kế hoạch đã vạch sẵn hay theo
một phương thức đấu...”14, Lênin chỉ rõ: “đối với người dân chủ - xã hội Nga cỏ
nhiều phương sách khác, nỏỉ chung, cũng không kẻm phần có thể “ảp dụng rộng
rãi ” .
Để hướng phong trào đấu tranh của công nhân vào quỹ đạo cuộc đấu tranh
chính trị, những người dân chủ - xã hội Nga phải bắt tay tích cực vào việc giáo
dục chính trị cho giai cấp công nhân. Lênin dạy rằng: “Chúng ta cần phải đào
tạo những người dân chủ - xã hội làm công tác thực tiễn thành những lãnh tụ
chỉnh trị biết lãnh đạo mọi mặt biếu hiện của cuộc đấu tranh toàn diện ấy, biết
"vạch ra" đủng lúc "một cương lĩnh hành động tích cực” cho những sinh viên
đang sôi sục, cho các ủy viên hội đồng địa phương đang bất mãn, cho các giáo
phái đang phẫn nộ, cho những giáo viên nhân dân bị xúc phạm, ...”15
Việc giáo dục không chỉ dựa trên cơ sở những mối quan hệ của công nhân
ở từng xí nghiệp đối với chủ xưởng của họ, mà phải dựa trên cơ sở những mối
quan hệ của tất cả các giai cấp và các tầng lớp đối với kinh nghiệm của: “..một
sự hiểu biết chính xác về những quan hệ qua lại giữa tất cả các giai cấp trong
xã hội hiện đại...”16.

14 Sách đã dẫn, trang 59
15 Sách đã dẫn, trang 110
16 Sách đã dẫn, trang 88


Lênin chỉ rõ: Cuộc đấu tranh về kinh tế của công nhân chống lại bọn chủ
và Chính phủ chỉ là cuộc đấu tranh theo lối công đoàn chủ nghĩa, là cốt để cải
thiện điều kiện bán sức lao động của họ cho bọn tư bản mà thôi. Còn lợi ích của
giai cấp công nhân, nhiệm vụ của giai cấp công nhân là không những đấu tranh
để đòi cải thiện đời sống mà còn là để thủ tiêu chủ nghĩa tư bản.
Muốn nâng cao được tính tích cực cách mạng của công nhân, Đảng dân
chủ- xã hội không chỉ dừng lại, không thể tự bó mình vào một việc “cổ động
chính trị về mặt kinh tế” như “phái kinh tế” nêu lên là còn phải tổ chức những
phát hiện chính trị trên mọi lĩnh vực.
Ý thức giai cấp của giai cấp công nhân không chỉ là ý thức chính trị chân
chính, khi công nhân không quen chống lại mọi sự quá lạm dụng, mọi biểu hiện
độc đoán, áp bức tàn bạo dù cho giai cấp nào là nạn nhân đi nữa - và chống lại
theo quan điểm dân chủ - xã hội, không phải theo quan điểm nào khác.
Nhiện vụ của những nhà chính trị luận xã hội dân chủ là đi sâu, mở rộng
và tăng cường những phát hiện chính trị và cổ động chính trị. Lênin vạch rõ: ý
thức chính trị vì giai cấp chỉ có thể đem lại từ bên ngoài vào cho người công
nhân, nghĩa là từ bên ngoài cuộc đấu tranh kinh tế, từ bên ngoài phạm vi quan hệ
giữa người công nhân và chủ.
Lênin cũng chỉ rõ rằng: Người dân chủ - xã hội không nên lấy người thư
ký hội đồng công liên làm lý tưởng, tức là chỉ biết tiến hành và giúp đỡ tiến hành
cuộc đấu tranh kinh tế chống lại bọn chủ và chính phủ mà người dân chủ - xã
hội, người chiến sỹ tiên phong của giai cấp công nhân phải là người đại biểu cho
nhân dân, biết chống lại mọi biểu hiện độc đoán, áp bức, để giải phóng thực sự
cho giai cấp công nhân. Đảng dân chủ - xã hội phải giáo dục chính trị, nhằm lật
đỗ chế độ chuyên chế, thủ tiêu chủ nghĩa tư bản; còn “mọi sự sùng bái tỉnh tự

phát của phong trào quần chúng, mọi sự hạ thấp chỉnh trị dân chủ - xã hội
xuống ngang với chính trị công liên chủ nghĩa, đều chính là sự chuấn bị cơ sở đế


biến phong trào công nhãn thành công cụ của phái dân chủ tư sản. Phong trào
công nhân tự phát, tự nó, chỉ có thể sản sinh ra, chủ nghĩa công liên thôi;...”
Tuyên truyền tư tưởng thù địch của giai cấp công nhân đối với chế độ
quân chủ chuyên chế, tư tưởng đối lập quyền lợi của công nhân với quyền lợi
của chủ chưa phải là đủ mà còn phải tố cáo tất cả mọi hình thức của ách chuyên
chế cảnh sát thể hiện ra trong mọi lĩnh vực đời sống và hoạt động, trong hoạt
động nghề nghiệp cũng như trong hoạt động của người công nhân nói chung,
hoạt động cá nhân, gia đình, tôn giáo, khoa học... như thế mới là giác ngộ chính
trị dân chủ - xã hội cho công nhân.
1.3 Xây dựng Đảng về tư tưửng
Lênin bày tỏ vai trò, tầm quan trọng của lý luận cách mạng là vạch trần
thái độ khinh thường lý luận của phái kinh tế ở Nga.
Lênin phân tích lý do vì sao lý luận cách mạng lại có tầm quan trọng lớn
đối với Đảng dân chủ - xã hội Nga và trình bày những tư tưởng của Mác Ăngghen nói về vai trò của lý luận: “nếu thực sự cần phải liên hợp thì cứ kỷ kết
những thỏa hiệp nhằm đạt những mục tiêu thực tiễn của phong trào, nhưng chớ
có buôn bán nguyên tắc, chớ cỏ "nhân nhượng" về lỷ ỉuậrì ,26. Tư tưởng của Mác
là như thế, ấy vậy mà trong chúng ta đã có những người nhân danh Mác mà tìm
cách làm giảm ý nghĩa quan trọng của lý luận. Lênin đã dẫn chứng những lời
nhận xét của Ăngghen năm 1874 về tầm quan trọng của lý luận trong phong trào
dân chủ - xã hội. Ăngghen khẳng định rằng, cuộc đấu tranh vĩ đại của Đảng dân
chủ không chỉ có hai hình thức chính trị và kinh tế mà có ba hình thức. Ăngghen
đặt cuộc đấu tranh lý luận ngang với cuộc đấu tranh chính trị và kinh tế, vấn đề
lý luận ngày càng quan trọng đối với những người lãnh đạo.
Lênin chỉ rõ việc sùng bái tính tự phát của phong trào công nhân của “phái
kinh tế” cho rằng phong trào tự nó có thể đề ra hệ tư tưởng xã hội chủ nghĩa, họ
viện cớ rằng chính trị dường như phải tự phát theo sau kinh tế, cho rằng phong

trào công nhân thuần túy tự nó có khả năng tạo ra và sẽ tạo ra cho nó một hệ tư
tưởng độc lập, chỉ cần là công nhân, giành được vận mệnh của mình trong tay
những người lãnh đạo. Lênin cho đó là một sai lầm nghiêm trọng của phái kinh
tế, đó là sự tầm thường hóa chủ nghĩa Mác, thực tiễn cách mạng và học thuyết
Mác đã cho thấy kết quả của thắng lợi trong cuộc đấu tranh giai cấp của giai cấp
vô sản phụ thuộc chủ yếu vào tính tự giác xã hội chủ nghĩa của phong trào công
nhân. Cách mạng xã hội chủ nghĩa là cả một quá trình hoạt động tự giác của
hàng chục triệu quần chúng dưới sự lãnh đạo của Đảng nhằm giải quyết những
nhiệm vụ cực kỳ khó khăn, phức tạp trong đấu tranh giành độc lập về tay quần
chúng nhân dân, bảo vệ và gìn giữ thành quả đó, xây dựng một xã hội mới... để
thực hiện thắng lợi những nhiệm vụ đó, Lênin đã chỉ rõ phải có sự chỉ dẫn của lý
luận khoa học Mác. Lênin đã chỉ ra rằng lý luận tiền phong giữ vai trò đặc biệt to
lớn đối với phong trào dân chủ - xã hội, do những đặc điểm lịch sử của sự phát
triển của nó và của những nhiệm vụ cách mạng đã đặt ra cho nó, thực tiễn cách
mạng đã cho thấy bất cứ vấn đề lớn hay nhỏ nào của cách mạng nếu chưa sáng tỏ
về lý luận thì hoạt động cụ thể sẽ đi vào lúng túng thậm chí rơi vào bế tắc khi đó
có thể hoang mang mất phương hướng, Lênin khẳng định: “không có lỷ luận
cách mạng thì cũng không thể có phong trào cách mạng ”17, và để trở thành một
Đảng tiên phong thực sự, có khả năng quy tụ mọi tầng lớp, giai cấp đi theo mình
thì đảng đó phái có một lý luận tiên phong: “chỉ khỉ đảng nào cỏ được một lý
luận tiên phong hướng dân thì mới cỏ khả năng làm tròn vai trò chiến sĩ tiền
phong” .
Với tầm quan trọng của lý luận về chủ nghĩa xã hội khoa học đối với
phong trào công nhân, đối với toàn bộ hoạt động của đảng mácxít cách mạng của
giai cấp công nhân, Lênin đã đặt ra yêu cầu đảng viên của Đảng phải là những
chiến sĩ tiền phong, phải là những người vừa tiên phong về lý luận vừa tiên
17 Sách đã dẫn, trang 30

phong về thực tiễn: “Một người cách mạng mà mềm yếu, do dự trong các vẩn đề
lý ỉuận, không nhìn xa thay rộng, lại lẩy tỉnh tự phát của phong trào quần chúng
đế biện hộ cho tinh thần ủy mị của mình; một người cách mạng mà giống như
một thư ký hội công liên hơn là một người bảo vệ quyền lợi của nhân dân, ...”18
Chính vì vậy, người đảng viên cộng sản phải luôn luôn tiếp thu kiến thức
mới, phải không ngừng học tập và rèn luyện vì: “nhiệm vụ của họ là phải học
tập, ngày càng nhiều hom, tất cả các vấn đề ỉỷ ỉuận; phải tự giải thoát, ngày
càng nhiều hơn, khỏi ảnh hưởng của những câu cỏ truyền của thế giới quan cũ,
và không bao giờ được quên rằng chủ nghĩa xã hội, từ khi đã trở thành một khoa
học, đòi phải được coi là một khoa học, nghĩa là phải được nghiên cứu”19.
Công tác lý luận của Đảng góp phần bảo vệ hệ tư tưởng xã hội chủ nghĩa:
Quan điểm của Lênin trong tác phẩm đã chỉ rõ, các đảng cộng sản chân chính
chưa nắm được chính quyền cũng như khi đã trở thành đảng cầm quyền, muốn
làm tròn vai trò chiến sĩ tiền phong thì trước hết phải trung thành, nắm vững lý
luận tiền phong là chủ nghĩa Mác. Lý luận này mang trong nó hai thuộc tính cơ
bản đó là cách mạng và khoa học. Chính vì vậy, thông qua cuộc luận chiến với
phái kinh tế, tờ “Sự nghiệp công nhân” đấu tranh chống lại chủ nghĩa cơ hội, xét
lại Lênin muốn khẳng định, bảo vệ chân lý của học thuyết Mác - Ăngghen đồng
thời tiếp tục phát triển nó theo điều kiện hoàn cảnh lịch sử mới. Người phê phán
quan điểm của Bétanh và phái “phê bình”:

.

hoàn toàn chang khác gì

phải dân chủ tư sản phủ nhận quyền độc lập của chủ nghĩa xã hội và do đó, phủ
nhận cả quyền tồn tại của chủ nghĩa xã hội; như thê thực tê là nhăm biến phong
trào công nhân lúc bấy giờ còn đang ở bước đầu, thành cái đuôi của phải tự
í/o”20. Trong chương Ảngghen bàn về ý nghĩa của cuộc đấu tranh lý luận, Lênin

đã chỉ ra một loạt những trường họp để làm tăng thêm ý nghĩa của lý luận cách
18 Sách đã dẫn, trang 161-162
19 Sách đã dẫn, trang 34
20 Sách đã dẫn, ừang 21-22


mạng đối với Đảng dân chủ - xã hội Nga, lúc này Đảng dân chủ - xã hội Nga
mới được hình thành, mới thảo ra được cương lĩnh, sách lược, tổ chức của mình
nên chỉ cần một sai lầm nhỏ nhất về lý luận cũng có thể gây tổn thất cho đảng.
Vì vậy những người mácxít Nga phải tiếp thu một cách có phê phán những kinh
nghiệm đã được đúc kết của phong trào công nhân thế giới mà điều đó đòi hỏi
phải nắm vững lý luận cách mạng.
1.4 Xây dựng Đảng về tổ chức
Lênin coi nhiệm vụ đầu tiên và quan trọng nhất của những người dân chủ xã hội Nga là thành lập một tổ chức tập trung toàn Nga của những người cách
mạng, tức là một đảng liên kết chặt chẽ với quần chúng, có khả năng lãnh đạo
cuộc đấu tranh cách mạng của giai cấp công nhân. Song làm thế nào để bắt tay
vào việc thành lập một tổ chức kiểu như vậy, phải lựa chọn con đường nào?, điều
đó đã được Lênin viết trong tác phẩm “Bắt đầu từ đâu” và được luận chứng một
cách chi tiết trong tác phẩn này.
Lênin chỉ rõ chủ nghĩa cơ hội của “phái kinh tế” không chỉ hạ thấp nhiệm
vụ chính trị dân chủ - xã hội xuống thành nhiệm vụ chính trị công liên chủ nghĩa
mà họ còn hạ thấp nhiệm vụ tổ chức nhằm bào chữa cho tính chất thủ công, chủ
nghĩa thực tiễn nhỏ nhặt và tính chất rời rạt của các tổ chức địa phương, thu hẹp
quy mô tổ chức của giai cấp công nhân và khuynh hướng ấy của “phái kinh tế”
hòng duy trì mãi tình trạng rời rạc, phân tán về tổ chức của Đảng, và như vậy tức
là thủ tiêu Đảng. Chính vì vậy, trong chương “Lối làm việc thủ công nghiệp của
“phái kinh tế” và tổ chức của những người cách mạng, Lênin đi sâu vào việc phê
phán những quan điểm cơ hội chủ nghĩa của “phái kinh tế” về mặt tổ chức và
cho những người dân chủ - xã hội của giai cấp công nhân nhận thấy sự càn thiết
phải có một tổ chức đảng thống nhất, tập trung của giai cấp công nhân để lãnh

đạo giai cấp công nhân thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị lịch sử của mình.
Lênin chỉ rõ việc “phái kinh tế” bênh vực cho lối làm việc thủ công nghiệp


là cản trở việc thành lập một tổ chức của những người cách mạng. Nguồn gốc
của khuynh hướng cơ hội chủ nghĩa về mặt tổ chức cũng bắt nguồn từ chỗ sùng
bái tính tự phát. Lối làm việc thủ công nghiệp gắn liền với chủ nghĩa kinh tế. Do
đó, muồn thanh toán được chủ nghĩa kinh tế nói chung thì phải thanh toán được
quan niệm hẹp hòi về lý luận của chủ nghĩa Mác, về vai trò, nhiệm vụ chính trị
của Đảng dân chủ - xã hội có như vậy mới “thanh toán được tính nhỏ hẹp của
chúng ta trong công tác tổ chức”21.
Theo Lênin nguồn gốc chung của sự bất đồng ý kiến giữa “phái kinh tế”
và những người dân chủ - xã hội cách mạng là ở chỗ “những người kỉnh tế chủ
nghĩa ỉuôn đì chệch ra ngoài dân chủ - xã hội và hướng về chủ nghĩa cồng liên
trong các nhiệm vụ tổ chức cũng như các nhiệm vụ chỉnh trị ” .
Xuất phát từ mục đích và bản chất nên cuộc đấu tranh chính trị của Đảng
dân chủ - xã hội rộng lớn và phức tạp hơn nhiều so với cuộc đấu tranh kinh tế
của công nhân chống bọn chủ và chính phủ. Do đó, tổ chức của những người
cách mạng phải khác với tổ chức của công nhân, tổ chức công nhân không thể
thay thế cho tổ chức những người cách mạng bởi lẽ “tô chức của những người
cách mạng phải bao gồm trước hết và chủ yếu những người lấy hoạt động cách
mạng làm nghề nghiệp”22 còn tổ chức của những người công nhân thì mang tính
chất nghề nghiệp, phải hết sức rộng và càng có ít tính chất bí mật càng tốt.
Thực tiễn đấu tranh cách mạng lúc này đã cho thấy lísự lởn mạnh của
phong trào công nhân đã vượt sự lớn mạnh và phát trỉên của các tô chức cách
mạng”23 và cuộc đấu tranh tự phát của giai cấp vô sản, sẽ không trở thành cuộc
“đấu tranh giai cấp” thực sự của giai cấp vô sản, chừng nào nó chưa được một tổ
chức mạnh mẽ gồm những người cách mạng lãnh đạo. Do đó, càng phải cần có
“sự kết hợp các tố chức lại với nhau, với một sự lựa chọn chặt chẽ các hội viên
21 Lênin toàn tập, NXB Tiến bộ, Mát-xcơ-va, 1975, tập 6, trang 133

22 Sách đã dẫn, trang 143
2333 Sách đã dẫn, trang 131


của các tổ chức ấy24. Hay tổ chức đảng cách mạng phải được xây dựng, hoạt
động, sinh hoạt theo nguyên tắc “tập trung dân chủ”, Lênin hết sức phê phán
“phái kinh tế” đề xướng nguyên tắc dân chủ rộng rãi mang tính công khai hoàn
toàn và cho rằng mọi chức vụ đều do tuyển cử bầu, như vậy là câu nói kêu nhưng
trống rong và hoàn toàn không hiểu những nhiệm vụ trước mắt của chúng ta, đó
chỉ là một món đồ chơi vô ích và có hại, từ đó Lênin khẳng định: “Chỉ cỏ một tố
chức chiến đẩu tập trung, cương quyết thỉ hành chỉnh sách dân chủ - xã hội và
có thế nói là thỏa mãn được tất cả mọi bản năng và ỷ nguyện cách mạng, mới có
khả năng ngăn ngừa phong trào khỏi tiến hành một cuộc tấn công khỉnh suất, và
mới có khả năng chuẩn bị một cuộc tấn công khác có triển vọng thành công” 31
“nguyên tắc tổ chức nghiêm chỉnh duy nhất phải là: tuyệt đổi bỉ mật, lựa chọn
hết sức chặt chẽ các hội viên, rèn luyện những người cách mạng chuyên nghiệp
Để có được một tổ chức thực sự mạnh về chất thì phải có những người
cách mạng thật sự, những người lấy hoạt động cách mạng làm nghề nghiệp, do
đó nhiệm vụ trước nhất và cấp bách nhất là: "lập ra một tổ chức những người
cách mạng có khả năng bảo đảm cho cuộc đẩu tranh chính trị có được nghị lực,
tỉnh triệt để và tính liên tục”39, nếu không có một tổ chức của những người cách
mạng như vậy thì không thể có phong trào cách mạng vững chắc được. Tổ chức
của những người cách mạng có tính chất quyết định đến thắng lợi của sự nghiệp
cách mạng .. một to chức xây dựng trên một cơ sở lý luận thật vững chắc và cỏ
một cơ quan ngôn luận dân chủ - xã hội thì không cỏ gì phải sợ rằng phong trào
sẽ bị nhiều phần tử "bên ngoài" đã gia nhập ỉàm cho lạc hướng” 40 và Lênin
khẳng định: “Hãy cho chúng tôi một tố chức những người cách mạng và chủng
tôi sẽ làm đảo ngược nước Nga ỉênỉ”4ì. Tổ chức những người cách mạng ấy
muốn lớn mạnh và luôn mang tính tiên phong thì “phải chú ý chủ yểu đến việc
nâng công nhân lên ngang trình độ những người cách mạng, chứ không phải

24 Sách đã dẫn, trang 132


chúng ta tự hạ thấp xuống ngang trình độ của quần chúng công nhân',42 như ý
muốn của những người kinh tế chủ nghĩa. Như vậy mới khắc phục được tình
trạng phân tán, tản mạng trong Đảng.
Trước tình trạng phân tán, tản mạn trong Đảng lúc đó đã đặt ra một nhiệm
vụ cấp bách là phải xây dựng một Đảng cách mạng tập trung, thống nhất của giai
cấp công nhân. Song việc làm đó sẽ phải bắt đầu từ đâu? Làm như thế nào? Đe
định hướng và chỉ đạo Đảng về vấn đề này, trong chương Kế hoạch xây dựng
một tờ báo chính trị của toàn nước Nga này, Lênin vạch ra kế hoạch xây dựng
Đảng về mặt tổ chức.
Lênin nói: “toàn bộ đời sống chỉnh trị là một dây xích vô tận gồm một
loạt mắt xích vô tận. Toàn bộ nghệ thuật của nhà chỉnh trị chính là ở chỗ tìm ra
cái mat xích và bám thật chắc lẩy nó, cái mắt xích mà người ta khó mà làm cho
rời khỏi tay mình được, cải mắt xích quan trọng nhất trong một thời gian nhất
định và đảm bảo chẳc chắn nhất cho người nắm mắt xích ấy ỉàm chủ được toàn
bộ dây xích”43. Với việc thành lập ra được tờ báo chính trị cho toàn nước Nga,
Lênin đã coi tờ báo là cái mắc xích quan trọng nhất để xây dựng một Đảng thống
nhất tập trung của giai cấp công nhân.
Lênin đánh giá rất cao vị trí và tầm quan trọng của báo Đảng: “Tờ bảo
không phải chỉ là người tuyên truyền tập thế và người co động tập thế, mà lại
còn là người tổ chức tập thể nữa” 25. Lênin ví tờ báo chính trị cho toàn nước Nga
“như những giàn dáo mà người ta dựng lên xung quanh một tòa nhà đang xây
dựng, những giàn dáo ẩy thế hiện rõ hình thù của tòa nhà, làm cho quan hệ giữa
những người thợ xây được dễ dàng, giúp họ phân phổi công việc cho nhau và
nhìn bao quát được những kết quả chung đạt được bằng lao động có tổ chức” 3.
Như vậy, một tờ báo chính trị toàn Nga sẽ làm cơ sở đảm bảo sự thống nhất về tư
tưởng của những người dân chủ - xã hội để xây dựng các tổ chức chính trị mạnh
25 Sách đã dẫn, trang 210

mẽ, để các phong trào công nhân trên toàn Nga nắm được và thực hiện theo sự
lãnh đạo của Ban chấp hành Trung ương, tạo nên một phong trào đấu tranh toàn
diện của giai cấp công nhân vì mục đich chính trị, vì sứ mệnh lịch sử của mình
tránh được những phong trào đấu tranh mang tính chất lẻ tẻ, tự phát và chỉ vì
mục đích kinh tế thuần túy từ đó sẽ chống lại chủ nghĩa cơ hội của phái kinh tế,
sẽ tránh được việc duy trì lề lối thủ công nghiệp vĩnh viễn.
Theo Lênin, một tờ báo như thế không những là một phương tiện để đoàn
kết Đảng về mặt tư tưởng mà còn là phương tiện để thống nhất về mặt tổ chức ở
các địa phương của Đảng, bởi lẽ “chỉnh công tác ấy sẽ tập cho các to chức cách
mạng ở khắp nước Nga duy trì được những mối liên hệ đều đặn nhất và đồng
thời bỉ mật nhất, những mối liên hệ tạo ra sự thống nhất thực sự của đảng”* 26,
“là kể hoạch thực tiễn nhất khiến người ta có thể, từ mọi phía, chuẩn bị lập tức
để khởi nghĩa, nhưng đồng thời không một phút nào lãng quên công tác bức
thiết hàng ngày”27.
Trong phần kết luận, Lênin tóm tắc về ba thời kỳ trong lịch sử Đảng dân
chủ - xã hội Nga: thời kỳ phôi thai thành chính Đảng (1884-1894), thời kỳ ấu trĩ
và trưởng thành (1894-1898), thời kỳ phân tán, tản mạn (bắt đầu từ 1898) do tự
phong trào công nhân ngày càng phát triển tràn lan khắp nước Nga, nhưng trình
độ giác ngộ của những người lãnh đạo không theo kịp, không đáp ứng được sự
rộng lớn và sức mạnh của phong trào tự phát. Họ lạc hậu không chỉ về phương
diện lý luận mà cả về phương diện thực tiễn (lối làm việc thủ công nghiệp). Do
đó muốn kết thúc thời kỳ thứ ba này theo Lênin phải đấu tranh chống lại những
sai lầm cơ hội chủ nghĩa của họ về cả hai phương diện lý luận và tực tiễn, phải
chấm dứt sự bất đồng về tư tưởng và tình trạng lộn xộn về tổ chức. Có như vậy
mới thành lập một Đảng tập trung thống nhất, một tổ chức cách mạng chiến đấu
của giai cấp công nhân Nga.
26 Sách đã dẫn, ừang 228
27 Sách đã dẫn, trang 229

Ý nghĩa thực tiễn của việc nghiên cứu tác phẩm “Làm gì?”
Tác phẩm “Làm gì?” của Lênin đã đóng vai trò xuất sắc trong việc thành
lập, xây dựng đảng kiểu mới của giai cấp công nhân Nga và giai cấp công nhân
quốc tế điều đó được thể hiện:
Tác phẩm “Làm gì?” là cơ sở để các tổ chức đảng, phong trào công nhân
Nga hiểu rõ về sự cần thiết phải có sự thống nhất dưới sự lãnh đạo tập trung,
thống nhất của một chính đảng vô sản, góp phần to lớn trong việc tập hợp, đoàn
kết các tổ chức địa phương xung quanh tờ báo “Tia lửa” để thực hiện kế hoạch
của Lênin về xây dựng đảng, khắc phục được tình trạng phân tán, tản mạn trong
Đảng dân chủ - xã hội Nga thời kỳ đó. Trong tác phẩm xuất sắc đó của chủ nghĩa
Mác, những người dân chủ - xã hội Nga tìm thấy sự giải đáp về những vấn đề mà
họ quan tâm
Từ đó tác phẩm “Làm gì?” đã giúp cho việc chuẩn bị cơ sở lý luận, định
hướng tư tưởng cho việc xây dựng cương lĩnh, Điều lệ của Đại hội III của Đảng
dân chủ - xã hội Nga được tiến hành hơn một năm sau đó (7/1903). Chính vĩ vậy
mà trong báo cáo của tổ chức “Tia lửa” tại Đại hội nêu rõ: “cuốn Làm gì?” đã có
ảnh hưởng mạnh mẽ đến các nhà hoạt động Nga và nhiều người đã thừa nhận
rằng sở dĩ họ trở thành những người ủng hộ báo “Tia lửa” là nhờ có ảnh hưởng
của cuốn sách đó”. Như vậy, tác phẩm này đã góp phần rất lớn trong việc thành
lập nên một chính đảng vô sản kiểu mới ở nước Nga.
Tác phẩm “Làm gì” ra đời khi thế giới bước vào thời đại đế quốc chủ
nghĩa và cách mạng vô sản, khi khuynh hướng cơ hội chủ nghĩa trong phong trào
dân chủ - xã hội quốc tế cồn mạnh, những lãnh tụ của Quốc té II sau khi
Ảngghen mất đã chuyển sanh lập trường cơ hội chủ nghĩa. Với tác phẩm “Làm
gì?” Lênin đã đưa ra những luận điểm sắc bén bảo vệ học thuyết cách mạng chủ
nghĩa của Mác. Đồng thời đã hoàn toàn đập tan về tư tưởng “chủ nghĩa kinh tế”
mà Lênin xem như là một biến dạng của chủ nghĩa cơ hội quốc tế ở Nga.

Lênin đã lý giải khoa học nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác: Đảng là sự
kết hợp giữa chủ nghĩa xã hội khoa học với phong trào công nhân. Thông qua tác
phẩm này, Lênin phát triển những tư tưởng của Mác - Ăngghen và hoàn chỉnh
học thuyết về đảng kiểu mới của giai cấp công nhân, một học thuyết thống nhất,
chặt chẽ giữa lý luận và thực tiễn. Học thuyết về đảng kiểu mới làm một trong
những cống hiến lớn lao của Lênin vào kho tàng lý luận của chủ nghĩa Mác.
Tác phẩm “Làm gi?” của Lênin mặc dù ra đời cách đây hơn một thế kỷ
nhưng những tư tưởng cơ bản về Đảng trong tác phẩm nổi tiến này vẫn còn có ý
nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc đối với việc thành lập, xây dựng và củng cố
các đảng Mác - Lênin chân chính. Những nguyên tắc lý luận, tổ chức, xây dựng
đảng của Lênin trong tác phẩm “Làm gì?” đã trở thành nền tảng tư tưởng cho
Quốc tế cộng sản III ra đời và toàn bộ học thuyết về Đảng của Mác - Lênin được
hoàn chỉnh để trở thành cơ sở lý luận, làm nền tảng tư tưởng cho các đảng cộng
sản chân chính ra đời và phát triển.
Các nguyên lý của Lênin trong tác phẩm “Làm gì” về xây dựng mội chính
đảng mácxít như: các nguyên lý xây dựng đảng về tư tưởng lý luận, các nguyên
lý về xây dựng đảng về chính trị và các nguyên lý tổ chức xây dựng đảng
(nguyên tắc tập trung dân chủ, nguyên tắc tự phê bình và phê bình, vấn đề đảng
viên, vấn đề đoàn kết thống nhất trong đảng)... cùng với các nguyên lý khác của
học thuyết Mác - Lênin về đảng kiểu mới của giai cấp công nhân, những cơ sở lý
luận vô cùng quan trọng để các Đảng vô sản các nước kế từa và trở thành một
Đảng Mác - Lênin rất vững mạnh, một bộ phận kiên cường của phong trào cộng
sản quốc tế.
Đảng cộng sản Việt Nam do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập và rèn luyện,
lấy hệ tư tưởng Mac - Lênin, làm nền tảng tư tưởng của Đảng, là kim chỉ nam
cho mọi hoạt động của Đảng, với thực tiễn cách mạng Việt Nam hơn 80 năm qua
dưới sự lãnh đạo của Đảng ta đã đưa đất nước ta từ một nước bị áp bức, thuộc

địa trợ thành một nước độc lập tự do, có chủ quyền: nhân dân lao động từ thân
phận nô lệ trở thành người làm chủ đất nước. Ngày nay, Đảng ta tiếp tục lãnh
đạo nhân dân Việt Nam thực hiện công cuộc đổi mới xây dựng đất nước theo
định hướng xã hội chủ nghĩa. Có được những thành công như trên chính là nhờ
Đảng ta đã có sự vận dụng sáng tạo hệ tư tưởng chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều
kiện hoàn cảnh thực tế lịch sử Việt Nam. Điều đó cho thấy đã có sự đóng góp
không nhỏ của cuốn sách “Làm gì” với những nguyên lý về Đảng và xây dựng
một chính đảng vô sản sản kiểu mới mà Lênin đã đề ra.


Phần thứ ba KẾT LUẬN
Trong công cuộc xây dựng đất nước hôm nay, khi thế giới đã và đang có
nhiều biến động lớn. Sau sự sụp đổ của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và
một số nước Đông Âu, đã có không ít người hoài nghi về tính khoa học của chủ
nghĩa Mác - Lênin. Mặt khác các thế lực phản động, thù địch, bọn cơ hội, xét lại
và giai cấp tư sản đang điên cuồng chống phá Đảng cộng sản, nhất là ở các nước
Đảng cộng sản cầm quyền. Chúng xuyến tạc, phủ nhận những giá trị của học
thuyết Mác - Lênin về đảng và cho rằng ngày nay các Đảng cộng sản đang đi
theo lý tưởng dân tộc chủ nghĩa chứ không phải lý tưởng cộng sản mà học thuyết
Mác - Lênin đã vạch ra.
Đảng ta, từ khi thành lập đến nay luôn khẳng định và không ngừng nâng
cao vai trò lãnh đạo của Đảng, sự lãnh đạo của Đảng là nhân tố cơ bản quyết
định mọi thắng lợi của cách mạng. Song trước những khó khăn và thách thức
trên Đảng ta luôn xác định rõ con đường và mục tiêu mà Đảng ta đã chọn là xây
dựng một đất nước đi lên chủ nghĩa xã hội.
Vận dụng các nguyên lý của Lênin trong tác phẩm “Làm gì?” cùng các
nguyên lý khác của học thuyết Mác - Lênin về đảng kiểu mới của giai cấp công
nhân, Đảng ta trở thành một đảng Mác - Lênin rất vững mạnh, một bộ phận kiên
cường của phong trào cộng sản quốc tế.
Đảng ta từ khi thành lập đến nay luôn khẳng định và không ngừng nâng

cao vai trò lãnh đạo cửa Đảng. Sự lãnh đạo của Đảng là nhân tố cơ bản quyết
định mọi thắng lợi của cách mạng.
Để hoàn thành thắng lợi sự nghiệp đổi mới Đảng ta phải không ngừng đổi
mới và chỉnh đốn Đảng, nâng cao năng lực và sức chiến đấu của Đảng, chống
mọi biểu hiện của chủ nghĩa cơ hội, chủ nghĩa xét lại, phát triển và bảo vệ chủ
nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về mọi mặt. Chúng ta phải xây dựng