Tạo hứng thú học tập đối với môn tin học

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA
TRƯỜNG THPT NGUYỄN THỊ LỢI
........................***.........................

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

Tên đề tài: “TẠO HỨNG THÚ HỌC TẬP MÔN TIN HỌC”

Người thực hiện : Lê Quang Phú
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường THPT Nguyễn Thị Lợi
SKKN thuộc lĩnh vực: Tin học THPT

1


THANH HÓA, NĂM 2017

2


MỤC LỤC
I. PHẦN MỞ ĐẦU.....................................................................................................................1
1.1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:..................................................................................................1
1.2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU:...........................................................................................2
1.3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU:........................................................................................2
1.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:...................................................................................2
1.5. NHỮNG ĐIỂM MỚI TRONG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM......................................3
II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM..........................................................................3
2.1 CƠ SỞ LÍ LUẬN:.............................................................................................................3
2.2. THỰC TRẠNG:...............................................................................................................4

2.3. NHỮNG GIẢI PHÁP VÀ KINH NHIỆM:......................................................................4
2.4. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC:................................................................................................10
III. PHẦN KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ.........................................................................10
3.1. KẾT LUẬN:...................................................................................................................10
3.2. KHUYẾN NGHỊ:...........................................................................................................10

3


I. PHẦN MỞ ĐẦU
1.1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:

Trong thời đại hiện nay, công nghệ thông tin đã thực sự bùng nổ và có tác
động rất lớn đến công cuộc phát triển kinh tế - xã hội của con người, của đất
nước. Đảng và Nhà nước ta đã xác định rõ, để đất nước phát triển thì một trong
những yếu tố làm nền tảng là làm sao các ứng dụng của Tin học – Công nghệ
thông tin phải đưa vào triệt để trong các lĩnh vực của xã hội, đào tạo thế hệ trẻ
năng động, sáng tạo, nắm vững tri thức khoa học công nghệ để làm chủ trong
mọi hoàn cảnh công tác và hoạt động xã hội trong thời kỳ công nghiệp hóa và
hiện đại hóa đất nước.
Chính vì xác định được tầm quan trọng đó nên Bộ GD và ĐT đã đưa môn
Tin học vào trong nhà trường và ngay từ tiểu học học sinh đã được tiếp xúc với
máy tính để làm quen dần với lĩnh vực công nghệ thông tin, tạo nền móng ban
đầu để học những phần nâng cao tiếp theo.
Vào bậc THPT, học sinh bắt đầu làm quen với một số kiến thức cơ bản về
Tin học như: các bộ phận của máy tính, một số thuật ngữ chuyên môn, rèn luyện
các kĩ năng cơ bản sử dụng máy tính, làm quen với viết chương trình, sử dụng
chương trình quản lý đơn giản…
Mặc dù vậy, việc học tin học ở trường THPT của học sinh vẫn chưa đạt
hiệu quả, phần đông học sinh chưa phát huy tính tích cực, còn thụ động, ỷ lại.

Theo quan sát cá nhân có đến 90% học sinh THPT không thích học Tin học, HS
khối XH cảm thấy khó hiểu, trừu tượng còn khối tự nhiên quá căng thẳng cho
nội dung Toán, Lý, Hóa, ôn thi ĐH. Mặt khác, do tác động của xã hội hiện nay,
lứa tuổi thanh thiếu niên rất tò mò về các vấn đề nhạy cảm trong đời sống hằng
ngày. Vì thế các em sử dụng máy tính là để nghịch, để chơi, giải trí là phần
nhiều. Các em không có hứng thú, say mê với nội dung trong chương trình Tin
học phổ thông. Như vậy nếu không có đam mê khoa học máy tính thì sẽ học vì
"nhiệm vụ". 10% còn lại ban đầu do cảm thấy sự hấp dẫn bên ngoài (phim ảnh,
XH đề cao CNTT..) sau 1 thời gian không thấy như tưởng tượng cũng chán nản.
Vấn đề đặt ra là làm sao để học sinh có hứng thú học tập đối với môn Tin học?
Giảng dạy tin học không thể gò bó hay truyền đạt một cách máy móc,
cứng ngắc từ những cuốn sách tin học. Giảng dạy tin học phải mang tính hướng
dẫn và đặt nặng trọng tâm vào người học. Phải khơi dậy niềm đam mê và
khuyến khích sáng kiến từ người học chứ không phải nhồi nhét theo kiểu kinh
1


điển từ sách hay nhồi nhét những sáng kiến của mình. Nên nhấn mạnh các điểm
quan trọng mà người học cần quan tâm để họ hiểu được vấn đề và có thể diễn
giải đúng theo sự suy luận của riêng mình chứ không phải lặp lại theo sách hay
theo thầy. Cái đó gọi là kiến thức. Điều này đã được nhấn mạnh trong các nội
dung trọng tâm của chương trình Tin học trong từng năm 10, 11, 12.
Nhằm giúp học sinh tham gia một cách tích cực, tránh tính thụ động, ỷ lại,
hiểu và yêu thích môn học, tích cực và húng thú trong từng tiết học thì phương
pháp dạy học trong nhà trường, đặc biệt là của mỗi người giáo viên có một vai
trò rất to lớn. Điều này sẽ được thực hiện khi đổi mới cách thức tổ chức hoạt
động học tập của học sinh. Việc tổ chức hoạt động dạy học nhằm phát huy tích
tích cực của học sinh là một trong những nhiệm vụ của năm học 2016-2017.
Đây cũng là lý do tôi chọn chủ đề cho SKKN của mình: “Tạo hứng thú
học tập đối với môn Tin học”

1.2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU:

Hình thành ở học sinh một số phẩm chất và năng lực cần thiết:
- Tạo được hứng thú cho học sinh đối với môn Tin học, giúp học sinh
phát triển kỹ năng, góp phần hình thành và phát triển tư duy.
- Có ý thức và thói quen sử dụng máy tính trong học tập, lao động.
- Bước đầu hình thành về năng lực tổ chức và xử lý thông tin.
- Có thái độ đúng khi sử dụng máy tính và các sản phẩm của Tin học.
- Hình thành phẩm chất của con người hiện đại.
1.3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU:

- Môn Tin học ở trường bậc THPT
- Học sinh khối lớp 10, trường THPT Nguyễn Thị Lợi Sầm Sơn.
1.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:

- Giảng dạy và tiếp xúc với lớp.
- Kiểm tra thường xuyên, định kì.
- Dựa theo các luận cứ khoa học hướng đối tượng, cụ thể: thuyết
trình, quan sát, điều tra cơ bản, phân tích kết quả thực nghiệm sư phạm… phù
hợp với bài học và môn học thuộc lĩnh vực Tin học.

2


1.5. NHỮNG ĐIỂM MỚI TRONG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM.

Ngoài việc tác động trực tiếp đến tâm lí học sinh bằng nhiều biện pháp
nhằm tạo hứng thú học tập, điểm mới ở đây là dạy học môn tin học dựa trên nội
dung kiến thức của một số môn học.
II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

2.1 CƠ SỞ LÍ LUẬN:

Tạo hứng thú cho người học luôn là một vấn đề quan trọng trong hoạt
động dạy - học. Bởi vì, như chúng ta biết, dạy - học là một hoạt động phức tạp,
trong đó chất lượng, hiệu quả cơ bản phụ thuộc vào người học. Và điều này lại
phụ thuộc vào nhiều yếu tố, như: năng lực nhận thức, động cơ học tập, sự quyết
tâm...; nó còn phụ thuộc vào: môi trường học tập, người tổ chức quá trình dạy
học, sự hứng thú trong học tập.
Các nhà nghiên cứu tâm lý học cho rằng, hứng thú là thái độ đặc biệt của
cá nhân đối với đối tượng nào đó. Sự hứng thú biểu hiện trước hết ở sự tập trung
chú ý cao độ, sự say mê của chủ thể hoạt động. Trong bất cứ công việc gì, nếu
có hứng thú làm việc, con người sẽ có cảm giác dễ chịu với hoạt động, làm nảy
sinh khát vọng hành động một cách có sáng tạo. Ngược lại, nếu không có hứng
thú, dù là hoạt động gì cũng sẽ không đem lại hiệu quả cao. Đối với các hoạt
động nhận thức, sáng tạo, hoạt động học tập, khi không có hứng thú, kết quả sẽ
không là gì hết, thậm chí xuất hiện cảm xúc tiêu cực.
Việc học có tính chất đối phó, miễn cưỡng, người học may lắm chỉ tiếp
thu được một lượng kiến thức rất ít, không sâu, không bản chất. Và vì thế dễ
quên.
Khi có hứng thú, say mê trong nghiên cứu, học tập thì thì việc lĩnh hội tri
thức trở nên dễ dàng hơn; ngược lại, khi nắm bắt được vấn đề, tức là hiểu được
bài thì người học lại có thêm hứng thú. Trên thực tế, những người không thích,
không hứng thú khi học môn học nào đó thường là những người không học tốt
môn học đó. Chính vì vậy, việc tạo hứng thú cho người học được xem là yêu cầu
bắt buộc đối với bất cứ ai làm công tác giảng dạy, đối với bất cứ bộ môn khoa
học nào.
Đối với ngành môn Tin học, bắt đầu từ năm 2001, Bộ GD&ĐT đã có các
Chỉ thị, Nghị quyết, Thông tư hướng dẫn quán triệt chủ trương đổi mới giáo dục
phổ thông, đưa bộ môn Tin học vào giảng dạy ở bậc phổ thông nhằm đẩy mạnh
3

chương trình phát triển nguồn nhân lực công nghệ thông tin và các đề án dạy Tin
học, ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông.
2.2. THỰC TRẠNG:

2.2.1. Thuận lợi:
• Nhà trường:
Môn Tin học là một môn học mới nhưng được sự ủng hộ của các cấp
trên, nhà trường đã được tạo điều kiện sắm sửa phòng máy và các trang thiết bị
phụ vụ việc học tập của học sinh.
• Giáo viên:
- Hầu hết giáo viên đều được đào tạo những kiến thức cơ bản và nâng cao
về Tin học.
- Giáo viên giảng dạy đã qua đào tạo chuyên ngành Sư phạm Tin học.
• Học sinh:
- Một số học sinh thích thú và có niềm đam mê với môn tin học.
- Tò mò, thích thú với những tiết thực hành.
2.2.2 Khó khăn:
• Nhà trường:
- Số lượng máy còn ít so với số lượng học sinh.
- Phòng máy chật, nóng.
- Ít học sinh có máy tính ở nhà do điều kiện của gia đình không cho phép.
• Học sinh:
- Ít đọc sách, kiến thức chỉ thông qua SGK và bài giảng của giáo viên.
- Ít được tiếp xúc với máy tính.
Vấn đề là làm thế nào để tạo hứng thú cho người học khi giảng dạy tin học?
2.3. NHỮNG GIẢI PHÁP VÀ KINH NHIỆM:

Tạo hứng thú cho người học là một vấn đề khó, không có một cách thức,

con đường chung cho mọi người vì nó phụ thuộc nhiều yếu tố như phương pháp
giảng dạy, phong cách, ngôn ngữ, cách thức tổ chức quá trình học tập của giáo
viên; chương trình, đặc biệt là còn phụ thuộc rất nhiều vào học sinh.
Dưới đây là kết quả khảo sát của một số đồng nghiệp:
1. Em có cảm giác sợ hãi khi đến tiết tin học không?
Chưa:28%
đôi khi: 52%
thường xuyên: 6%
2. Em có cảm giác mệt mỏi khi đến tiết Tin học không?
Có: 26%
thỉnh thoảng: 62%
chưa: 12%

bình thường: 14%
thường xuyên: 0%
4


3 .Điều gì quan trọng nhất tạo hứng thú cho người học?
Nghệ thuật GV:85%
ý thức người học:7%
đặc thù môn học:8%
yếu tố khác:0%
4. Không khí lớp học vui nhộn quyết định như thế nào đến việc tạo hứng thú cho
người học?
Quyết định:38%
rất quan trọng: 55%
bình thường: 5%
không quan trọng: 2%
5. Yếu tố nào quyết định đến không khí lớp học?

Tổ chức: 28%
phương pháp: 40%
bài học: 7%
ý thức người học: 25%
6. Trong giờ học giáo viên nên tạo một vài tình huống hài hước gắn với nội dung
bài học không?
Nên: 20%
rất nên:65%
không nên: 15%
tuyệt đối không: 0%

Kết quả điều tra cũng cho thấy, phần đa số ý kiến được hỏi đều trả lời, yếu
tố quan trọng nhất tạo nên sự hứng thú hay không hứng thú cho người học phụ
thuộc nhiều vào người dạy học. Cụ thể hơn, cơ bản vẫn là ở cách thức tổ chức
giờ dạy của giáo viên, ở sự cuốn hút, hay nói cách khác là nghệ thuật của giáo
viên khi lên lớp.
Ví dụ như khi học sinh học Bài 3: “GIỚI THIỆU VỀ MÁY TÍNH” tiết
PPCT 5, 6, 7 và quan sát hình vẽ “SƠ ĐỒ CẤU TRÚC CỦA MỘT MÁY TÍNH”
trong sách giáo khoa Tin học 10(Hình 10) trang 19 như hình dưới đây:
Bộ nhớ ngoài

Bộ xử lí trung tâm
Bộ điều khiển

Bộ số học/logic

Thiết bị ra

Thiết bị vào
Bộ nhớ ngoài

Hình 1. Sơ đồ cấu trúc máy tính[1]

Nếu giáo viên chỉ đưa ra hình vẽ và yêu cầu học sinh quan sát qua sách
giáo thì học sinh sẽ không thể hình dung được cấu trúc của một máy tính, từ đó
các em sẽ thấy chán, chỉ học và nhớ máy móc theo lời giảng của giáo viên.
5


Ngược lại nếu giáo viên có thể cho học sinh quan sát trực tiếp bằng mắt và giới
thiệu cụ thể các bộ phận của một máy tính thì các em sẽ thấy thích thú vì kiến
thức mới lạ.
Tương tự với các bộ phận khác:
* CPU:

Hình 2. CPU

Vì học sinh mới bước đầu được làm quen với máy tính nên các em chưa
thực sự hiểu biết về CPU, hiểu biết, còn mang tính học vẹt, mông lung, thậm chí
không biết được CPU có kích thước thực (kích thước vật lí) là bao nhiêu. Nhiệm
vụ của giáo viên là phải diễn giải thêm cho học sinh để học sinh nắm vững hơn
khái niệm CPU, nhưng nếu chỉ diễn giải và mô tả bằng hình ảnh trong sách giáo
khoa thì học sinh cũng khó nắm bắt được kiến thức về CPU. Vậy ta có thể lấy
một chiếc CPU nào đó để cho học sinh quan sát trực quan. ? Thực tế tôi đã đã
từng lấy một chiếc CPU cho học sinh quan sát, kết quả là học sinh rất chăm chú
và đặt ra rất nhiều câu hỏi xoay quanh vấn đề này.
Kết quả thu được cũng tương tự như với bộ nhớ trong (ROM, RAM):

RAM
ROM

Hình 3 . Bộ nhớ trong

6


Hay bộ nhớ ngoài (USB, CD-ROM, FDD, HDD):

USB

CD-ROM

FDD

HDD

Hình 4. Bộ nhớ ngoài

Vì cả hai Bộ nhớ trong và Bộ nhớ ngoài đều nằm bên trong vỏ máy nên học sinh
trả lời có thể giống hệt nội dung sách giáo khoa vì thực tế học sinh chưa bao giờ
thấy các thiết bị nói trên.
Giáo viên chỉ có thể mô tả bằng hình ảnh trên sách giáo khoa hoặc
Projector. Còn nếu lấy một chiếc máy tính để mô tả thì rất khó vì phải tháo lắp
rất phiền hà.
Ở bài thực hành 2: “LÀM QUEN VỚI MÁY TÍNH”, giáo viên hướng dẫn
cho học sinh thực hiện trực tiếp các thao tác cơ bản trên máy tính qua việc gõ
bàn phím và các thao tác sử dụng chuột như: nháy chuột, nháy đúp chuột, kéo
thả chuột… Vì với đa số học sinh, đây là lần đầu tiên các em được tiếp xúc trực
tiếp với máy tính nên những thao tác trên có thể là khó. Nếu giáo viên không
kiên trì hướng dẫn cụ thể thì các em sẽ lúng túng, lâu dần thành ngại, không

muốn học do tâm lí thua kém bạn bè.
Hay trong phần: “BÀI TOÁN VÀ THUẬT TOÁN”, thực sự học sinh đa
phần rất mơ hồ về kiến thức của phần này, giáo viên sau khi giới thiệu về thuật
toán sẽ lấy ví dụ cụ thể minh họa bằng một dãy số và mô tả trên sơ đồ (sơ đồ đã
được chuẩn bị sẵn). Ví dụ trong thuật toán tìm MAX giả sử cho dãy 6 số nguyên
sau: 3 12 9 21 5 4; thông thường nếu chúng ta tìm giá trị lớn nhất cho dãy số này
một cách bình thường học sinh rất khó hình dung cũng như có cách giải cho
những bài toán tương tự. Nhưng nếu dãy số này giáo viên đưa vào trong sơ đồ
khối và cho dãy số hoạt động theo sơ đồ khối học sinh sẽ hiểu bài hơn và đồng
thời tạo hứng thú không riêng gì trong thuật toán này.
7


Nhập N,a1,...,aN

Max←a1, i ← 2
S

i≤
N

Đưa ra max rồi
kết thúc

Đ
S
ai>
Max
Đ
Max←ai

i ← i+1

[1]
Ở chương III, khi học về chương trình soạn thảo văn bản MS-Word, giáo
viên nên sử dụng các bài tập thực hành trong sách giáo khoa. Ngoài ra cần cho
thêm bài tập thực hành cụ thể và đơn giản để học sinh có thể soạn được một văn
bản đẹp, đúng và hoàn chỉnh. Nên chia học sinh theo nhóm theo lực học của các
em để các em có thể học hỏi lẫn nhau, như thế giáo viên cũng dễ quan sát,
hướng dẫn, chỉnh sửa thao tác cho học sinh. Hoặc có thể đánh giá cho điểm
trong lúc các em làm bài. Như vậy các em có học lực khá sẽ cảm thấy hứng thú
hơn khi được gõ những văn bản vừa sức để lấy điểm cao và cũng không phải
chờ bạn gõ quá lâu, tránh tâm lí chán nản, còn các em có lực học yếu hơn cũng
không cảm thấy thua bạn mà sẽ cố gắng hoàn thành bài làm của mình để được
đánh giá cho điểm chính xác.
Trong chương trình Tin học phổ thông, có rất nhiều bài tập và thực hành,
giáo viên nên đi từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp, không nên quá dài và
cầu kì. Nên cho học sinh câu hỏi trước để các em chuẩn bị ở nhà. Và phải liên hệ
8


với thực tế, phù hợp với lứa tuổi học sinh. Song song với đó, giáo viên có thể kết
hợp lấy điểm thực hành trong quá trình làm bài, điều này sẽ khuyến khích rất
nhiều học sinh trong quá trình học. Bản thân tôi đã kiểm nghiệm vấn đề này,
thấy rất có hiệu quả.
Giáo viên cũng nên tận dụng nguồn tài nguyên trên Internet để phục vụ
cho quá trình dạy và học. Điều này có thể giao trực tiếp cho học sinh để các em
tự tìm hiểu vì lứa tuổi các em rất tò mò và tâm lí muốn có thành tích trước bạn
bè hoặc thầy cô để được khen.
Trong quá trình dạy, giáo viên có thể sưu tầm một số trò chơi có ích như

trong phần mềm học gõ 10 ngón Typing Master vừa luyện cách sử dụng chuột,
phím, vừa gây hứng thú cho học sinh, đem lại hiệu quả cho giờ học.
Như vậy, khái quát lại thì để dạy môn Tin học có hiệu quả, gây hứng thú
cho học sinh thì giáo viên nên thực hiện một số biện pháp sau:
- Dạy, học lý thuyết nên kết hợp với hình ảnh trực quan, cho học sinh
quan sát trực tiếp.
- Xây dựng ý tưởng, thiết kế bài giảng phù hợp với học sinh.
- Hệ thống các bài tập, thực hành phải có nội dung, liên hệ được với
thực tế.
- Trong giờ thực hành, phân công học sinh theo nhóm phù hợp với
lực học của mỗi học sinh. Kết hợp đánh giá, cho điểm trong mỗi
tiết thực hành luôn.
- Tận dụng những nguồn tài nguyên sẵn có của máy tính hoặc từ
Internet phục vụ quá trình dạy – học.
- Sưu tầm một số trò chơi có ích về luyện cách sử dụng chuột và bàn
phím.
- Tích hợp nội dung của các môn học khác để học sinh nhận thấy
môn tin học có vai trò bổ trợ tích cực để học tốt các môn học khác.
Bên cạnh đó, giáo viên cũng cần có kế hoạch bồi dưỡng, nâng cao kiến
thức của bản thân để đáp ứng được những yêu cầu đổi mới của môn học, luôn
cập nhật thông tin một cách chính xác, đầy đủ, nắm bắt kịp thời xu hướng của xã
hội.

9


2.4. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC:

Học sinh không những nắm chắc kiến thức mà còn rất thích thú và đặt rất
nhiều câu hỏi xung quanh vấn đề phần cứng của máy tính, và thường xuyên trao

đổi với giáo viên về phần cứng máy tính. Học sinh học tập phấn khởi hơn, tiếp
thu bài nhanh hơn, có chất lượng thực sự, góp phần nào đó cho học sinh yêu
thích môn học và có ý thức học tập đúng đắn hơn về môn học, và thậm chí có
những học sinh đã phát biểu rằng “Máy tính thật đơn giản”.
III. PHẦN KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
3.1. KẾT LUẬN:

Tin học nói chung đóng vai trò hết sức quan trọng trong xã hội hiện đại.
Tin học đã làm thay đổi nhận thức của con người và ứng dụng trong hầu hết các
hoạt động của xã hội loài người. Trong đó, đại diện là máy tính điện tử và khoa
học xử lí dữ liệu của máy tính điện tử. Trong chương trình Tin học phổ thông thì
một số biện pháp và phương pháp nhằm làm tăng hứng thú cho học sinh trong
việc học môn Tin học mà tôi vừa trình bày và thực tế đã áp dụng thì thấy có hiệu
quả. Học sinh được quan sát trực quan các thiết bị máy tính, được chạm tay và
thậm chí được lắp ráp các thiết bị thành một máy tính, được đọc các thông số
trên các thiết bị làm cho học sinh yêu thích môn học và ham học hỏi, tìm tòi,
sáng tạo.
3.2. KHUYẾN NGHỊ:

Nhà trường cần đầu tư thêm phòng máy vi tính và một số thiết bị liên
quan đến quá trình dạy học để tạo môi trường cho học sinh học tập tốt hơn.
Ngày 25 tháng 5 năm 2017
XÁC NHẬN CỦA BGH

Tôi xin cam đoan nội dung SKKN là do tối sưu
tầm và viết ra, không sao chép của người khác

Người viết

Lê Quang Phú

10


Tài liệu tham khảo:
1. Sách giáo khoa Tin học 10

Hồ Sĩ Đàm chủ biên

2. Sách giáo khoa Tin học 11

Hồ Sĩ Đàm chủ biên

3. Sách giáo khoa Tin học 12

Hồ Sĩ Đàm chủ biên.

4. Một số SKKN và các ý kiến của đồng nghiệp.

11