Tác động của các nhân tố kinh tế vĩ mô đến thị trường chứng khoán việt nam

BQ GIAO DVC VA DAO TAO
TRUONG D~ HQC KIND
TP. Ho cHi MINH

m

-----------000-----------------

NGUYEN TRUNG IDEU

,

-

?

,

"

~

TAC DONG CUA CAC NHAN TO
KINH TE. Vi M6 DEN THI TRUONG
CHUNG KHOAN VIETNAM
•

LU~ VAN TH~C Sl KINH TE

.T hanh phA HB Chi Minh - Nam 2014

BQ GIAO Dt)C VA DAO T~O
TRUONG D~ HQC KINH Tt TP. HO CHi MINH
------------------000------------------

NGUYEN TRUNG mEU

,

-

?

,

"

J;.

TAC I>QNG CUA CAC NHAN TO
KINH TE VI MO DEN THI TRUONG
CHUNG KHOAN VIETNAM
•
J;.

-

"

J;.

'

Chuyen nganh : Tai chinh - Ngan hang
Ma
60340201

sa

:

LU~ VAN ~C Si K1NH TE

NgtrOi htrO'ng din khoa hqc: TS. NGUYEN ViNH HiJNG

Thanh phB

Ha Chi Minh- Nam 2014


LOICAMDOAN

Toi xin cam doan

lu~

van mly do chinh toi thgc

hi~n.

Nhung thong tin va n()i

dung neu trong dB tai d~u dga tren nghien ciru thgc t~, cac thong tin, s6 li~u trich
dful co nguf>n g6c dang tin c~y.

Nguy@n Trung Hi~u


MVCLVC

Trang ph\1 bia
LOi cam doan

Danh ffi\lC cac bang
Danh ID\}C cac bieu db

Tom tAt. .............................................................................................................. I
Chtrong I: Gi6'i thi~u d~ tai
1.1.

Ly do chQn d@ tai .................................................................................... 2

1.2.

Mvc dich nghien cfru .............................................................................. 3

1.3.

Vdn d@ nghien Clru .................................................................................. 3

1.4.

Phuong phap nghien cuu ........................................................................ 4

1.5.

y nghla cua d8 tai ................................................................................... 4

I .6 .

~
. d;_e t'.
Ke~t cau
cua
a1. ................................................................................. .. 5

Chtrong ll: Cac nghien cuu trtr6'c day v~ tac dqng ciia cac nhan ta kinh t~
vi mo d~n thj trrr
sa nrr6'c tren th~ gi6'i

2.1.

L~

2.2.

:.. ....... ....... ...................................................................................... 8
La1 suat

2.3.

Cung tiSn rna r()ng ................................................................................ 11

2.4.

T.Y gia h6i doai ...................................................................................... 13

2.5.

· xua
:..t cong
" · nghie".P ............................ ....... .......... .............. ..... . 16
G .,
ta t r1· san

2.6.

Nghien Clru tf\C d()ng tbng hqp cua cac nhan t6 kinh t~ vi mo ............ 17

2.7.

Nghien c(ru tai VietNam ..................................................................... 18

phat .................................. ............................................................... 1

-·


Chtrong ill: Phuong phap nghien cthl

3 .1.

Du li~u nghien c1ru ............................................................................... 22

3.2.

Dg kiSn xu hu6ng tac d9ng ................................................................. 25

3.3 .

Phuong phap nghien c1ru ...................................................................... 26

3.4.

Cac bucrc thvc hi~n ...................... .......................... ............................... 29

Cbtrong IV: K~t qua ngbien cuu:
4 . 1.

;). chinh hi"
, th 01
' . Vl) ................ .. ..................... ... . 31
•,t dinh
. va' d'1eu
ttU ung
K 1em

4.2.

Ki~m dinh tinh dirng ............................................................................. 31

4.3.

Xac djnh dQ tr~ t6i uu cho mo hlnh .......... ............................................ 33

4.4.

Ki8m diflh tinh b~n vfrng cua mo hinh .......~ ......................................... 35

4.5.

Ki~m djnh hi~n tuQTig tg tucmg quan ................................................... 36

4.6.

Mo hinh V AR ........... ..................................................... ....................... 37

4.7.

Ki~m d!nh Granger .............................................................................. 40

4.8.

Phan tich ham phan ling dAy .......... ....................................................... 44

4.9.

Phan ra phuang sai ............................................................................... 46

Chtrong V: K~t lu~n

5 .1.

K~t lu~ nghien cfru ......... ..................................................................... 50

5.2.

MQt s6 ki~n ngllj ............... ... .... ................. .. .......................................... 54

5.3.

H~ ch~ cua d~ tai ... ~ .......................................................... ................... 59

Danh ml)c tai

Ph\11\}C

li~u

tham khfw


DANH MVC cAc BANG
Bang 2.1: Tom tAt cac k~t qua nghien c(ru tru6c day ..................................... 18
- mo,.. su. d\lng trong nghi"en cuu
, ................... . 22
. 3 . 1: c,ac nh"an to:. kinh te:. v1
Bang

Bang 3.2: D\I ki~n xu huang tac d¢ng cua cac bi~n d~n chi sB VN-Index .... 26
A que1).k'1em

~ dinhhi"
, th'01' V\1 cua
. cac
, b'A
. 41
Bang
. : K et
.
~u ung
1en ........................ . 31

Bang 4.2: D~g d6 thi theo thai gian cua cac bi~n ........................................ 32
Bang 4.3: K~t qua ki~m dinh tinh dirng cua cac bi~n .................................... 33
Bang 4 .4: K~t qua ki~m dinh d¢ trS

............................................................... 33

Bang 4.5: K~t qua ki~m dinh tinh b~n vfmg .................................................. 35
Bang 4.6: K~t qua kiSm dinh hi~n tugng tv tuang quan ................................ 37
Bang 4.7: K~t qua h6i quy mo hinh VAR ...................................................... 38
Bang 4.8 K~t qua ki~m dinh Granger trong VAR ..................... ..................... 41
Bang 4.9: K~t qua phan tich phan ra phuang sai ........................................... 47


DANH MVC cAc BIEU 1>0
A

'

-

,

,

Bieu do 3.1 : Dien bien chi so VN-Index qua cac nam ................................... 25
Bi8u d6 4.1: KSt qua ki8m dinh tinh b~n vilng ........................................... ... 36
Bi€u d6 4.2: Phan tmg cua VN-Index d6i v6i cu s6c cua cac biSn s6 kinh tS 45


DANH MVC CHUVIET TAT

- ADF: Augmented Dickey-Fuller- Phuong phap Dickey-Fuller bd sung
-

CPI: Consumer Price Index - chi s6 gia tieu dt.mg

- EX: Exchange Rate -

Ty gia h6i doai

-

GSO: General Statistics Office - TBng C\lC thfing ke Vi~t Nam

-

IFS: International Financial Statistics - Thfing ke tai chinh Qufic tS

-

IMF: International Monetary - Quy tiSn t~ qufic tS

- liP: Index of Industrial Production- Gia tti san xuftt cong nghi~p

- II IR: Interest rate - Lai suftt
-

M2: Cung tiSn ma rqng

- NHNN: Ngan hang Nha nu6c
-

USD: do la My

-

V AR: Vector Autoregession - Tv h6i quy vee-to

-

VND: d6ng Vi~t Nam

-

VN-Index (VNI): Chi s6 gia chling khmin Vi~t Nam.


1

TOM TAT

Nghien cfru thvc nghi~m tren th~ gi6i v8 tac d9ng ctia cac nhan t6 kinh t~ vi
mo d~n thj truemg chtrng khoan c6 nhi8u sv khac bi~t th~ chi trai chi8u
nhau. Bai nghien CUu nay nh~m ffi\lC dich chinh la phan tich anh hu6ng ctia
cac nhan t6 kinh t~ vi mo d~n chi s6 gia chtrng khoan Vi~t Nam thong qua
mo hinh tv hfii quy vee-to (VAR). Cac nhan t6 kinh t~ vi mo duqc nghien
CUu trong bai bao gfim: lai SU~t,

xu~t cong nghi~p,

cy ~~ l~m phat, cung ti8n rna fQng, gia trj san

cy gia h6i doai. Chi s6 VN-Index duqc sfr d\lflg lam

d~i

di~n cho chi s6 gia chtrng khoan ctia thi truemg chtmg khoan Vi~t Nam. Dft
li~u phan tich ctia cac bi~n duqc l~y theo thang, trong khoang thOi gian tir

thang 0112oos d~n thang 1212o13 (bao g&m 12 quan sat).
KiSm djnh nhan qua Granger va mo hinh tv h&i quy vee-tO' cho thay chi c6
nhan t6 gia trj san x~t cong nghi~p va tY gia h6i doai c6 tac dQng d~n chi s6
VN-Index. Ben c~nh d6, kiSm dinh nhan qua cling cho thay chi s6 VN-Index
khong phai la chi bao hang dfiu cho cac nhan t6 kinh t~ vi mo va n8n kinh t~
vi ~hi s6 VN-Index chi c6 tac d9ng nhan qua hai chi8u d~n bi~n ty gia h6i
doai. Tir d6 cho th~y thi truhftp th\1 thong tin khong t6t va chua thS truy8n tai tfit ca thong qua chi s6 gia
chtrng khoan.

2

CHUONGI
GIOI Tmt:u I>E TAl

1.1. Ly do chqn d~ tai:

Tir khi hinh thrum va di vao

ho~t

d()ng, trong hem muoi nam qua thi truang

chrmg khoan Vi~t Nam da co nhfrng dong gop nh~t djnh cho n~n kinh t~
nhtrng vfut con nhi~u y~u kern va tbn ~i khong it b~t c~p. Sau giai do~ tang
truemg nong, thi trugia ch(mg khoan lien t\IC S\}t giam. Ben c~ do khung hoang kinh t€ toan
cAu nam 2008 da khi~n kinh t€ nuoc ta phai duemg dAu voi nhi~u thach thuc,
,

,

-

"

kinh te trong nu6c den nay van ch~ phl)c hoi.
Hi~n nay, 6 nu6c ta tbn ~i da sd Ia cac nha dfiu tu ca nhan va kinh doanh

chu y€u dva vao nhfrng dinh gia b~ng phuemg phap chi€t kh~u dong ti8n.
Tuy nhien, voi tinh hlnh bi€n d()ng ctia thi trunay to ra kern hi~u qua va khong th~ d\1' bao truoc duqc nhfing chuy~n biSn
cua

thi

truang d~ nha dfiu tu co th~ thvc hi~n quySt dinh kinh doanh m()t

each linh d()ng hem. Vi~c nghien Ctru trng d\lflg cac ly thuySt dfiu tu tai chinh
hi~n d~i

vao
,

thi

truoog chtrng khoan
,

Vi~t
,

Nam trong giai

do~ hi~n

nay la

m()t vi~c het sue quan tn;mg va cap thiet.

thi truong Vi~t Nam, vi~c thay dbi trong cac chinh sach cling nhu cac

0
'

,

bien so vi mo thu(tich C\fC va tieu C\fC) len tam

ly

cua cua cac nha dAu tu. B~ng vi~c ki~m

dinh trong th\fc tS qua cac mo hinh kinh t€ lm;mg cac mdi quan h~ giua cac
ySu t6 kinh tS vi mo nhu san Iugng cong nghi~p, cung ti~n, l~m phat, ty gia,
lai s~At.. . len gia chtrng khoan giup cho ta co cai nhin t6ng quat hem v~ nii .ro


3

va biSn d9ng cua VN-Index d€ l~p ra cac dv bao ciing nhu phong ngua cho
nhiing ho~t d9ng d~u tu.

v6i ffi\lC dich d6 tac gia ti~n hanh thgc hi~n d~ tai nghien c(ru Tac c1Qng cua
cac nhan t6 kinh t~ vi mo len th! tnrimg chung khoan Vi~t Nam d€ tu d6
giup nha d~u tu gia tang them lqi nhu~ va dua thi truOn.g chtmg khoan tr6
nen phat tri€n hon.

1.2. Mt]c tieu nghien cuu:
Bai nghien c(ru nay d~ c~p d~n cac nhan t6 kinh tS vi mo tac d9ng len thi
,

'

truOn.g chting khoan Vi~t Nam trong giai do~ hi~n nay bao gom lai suat, ty
gia hfii doai, cung ti€n

mo r9ng,

chi s6 san xuAt cong nghi~p va

tY 1~

1~

phat.
D6ng thai, thong qua mo hinh t\1' h6i quy Vee-to, tac gift mong mu6n xac
dinh muc d9 anb huang cua cac nhan t6 kinh t8 vi mo tren tm chi s6 gia
chfrng khoan cua thi truOn.g cht!ng khoan Vi~t Nam.

1.3. Vin ct~ nghien ct1u:
Tu cac

ffi\lC

tieu nghien c(ru tren, trong bai nghien c(ru nay toi se

t~p

trung

giai quy~t cac vAn d~ sau:
Xac djnh xem li~u c6 t6n t?i m6i quan h~ gifra cac nhan t6 kinh t~ vi mo va
chi s6 gia chtmg khoan cua thi truang cht!ng khoan Vi~t Nam hay khong?
.Trong truang hqp c6

tfm

~i m6i quan h~ thl muc dQ .anh hu6ng cua chung

ra sao? Thi tru(mg cht!ng khoan

V i~t

kinh t~ vi mo trong nu6c hay chua?

Nam da phan anh chinh xac buc tranh


4

1.4. PhtrO'ng phap nghien cu·u:

£)~ tai duqc thgc hi~n tren phiitm vi nghien CUu gBm cac cong ty niem ySt ~i

So Giao dich Chtmg khoan Thanh phB H6 Chi Minh tu thang 01/2008 dSn
thang 12/2013. Cac dfr li~u cua cac nhan

tB vT mo duqc l~y ti:r cac ngu6n

dang tin c~y nhu Quy Ti~n t~ Qu6c tS, Ngan hang Nha Nu6c Vi~t Nam,
.:. C\lC Th"ong k"e ....
Tong
Bai nghien CUu sir dl)ng mo hinh v AR dS xem xet mBi lien h~ giua cac nhan

tB kinh tS vT mo va thi truTac gia sir dl)ng Microsoft Excel 2007 dS tinh toan va lQc cac du li~u c~n
thiSt. Sau d6, tac gia sir dl)ng ph~n m~m Eviews 6.0 dS phan tich du li~u va
ChiitY mo hinh v AR.

1.5.

Ynghia cita d~ tai:

Trong nhfrng nam qua, n~n kinh tS Vi~t Nam da trai qua nhi~u biSn d9ng,
tiilo di~u ki~n thu~ lqi song ci1ng gay ra nhiing kh6 khan cho doanh nghi~p
trong hoiiit d9ng san xu~t kinh doanh va anh huang dSn cac quySt dinh cua
nha d~u tu tren thi tru,

,

,

Bai nghien Clru xac dinh moi tuong quan cua cac nhan to kinh te vT mo bao
g6m lai su~t, ty 1~ liiiiD phat, cung ti~n mo r9ng, chi s6 san xu~t cong nghi~p
va ty gia hfii doai nh&m dua ra giai phap giup cai thi~n tinh hinh tren thi
tru

hut nhi~u nha d~u tU hem nha vao vi~c V~n dl;lng thanh cong CclC cong C\1
di~u hanh chinh sach kinh tS VI mo cua Nha Nu6c.


5

~
~
<>
A). t' •
cau
cua
ue
at:
1.6. Ket

Ngoai phful tom t~t, danh m\lc bang, danh m\}c bi~u d6, ph\1 1\lc, ta.i li~u
tham khlw, d8 tai g6m 5 chuang, bao g6m:
Chtrong 1: GiOi thifu vi iii tai.
Chtrong 2: Ctic nghien cuu truuc ilay

vi ttic ilvng cua ctic nhan t6 kinh ti

vi m0 ilin thj truiing chtmg khotin iY mpt sJ nuuc tren thi giui. Trong
chuang nay, tac gia tom t~t cac nghien Ctru tru6c do vS tac d(>ng cua cac
nhan tb kinh t~ vi mo d~n thi truChtrO'ng 3: Phll'ung phtip nghien cuu.

0

chuang nay, tac gia trinh bay

phuang phap Va ngubn dfr }i~u d~ th\IC hi~n nghien Ctru cling nhu mo ta cac
biSn sir d\lfig trong bai nghien c1ru. Cac n(>i dung duqc trinh bay

a chuang

nay lam CO' sa cho cac phan tich tiSp theo 6 Chuang 4.
Chtrong 4: Kit qua nghien cuu ttic il9ng cua nhan tJ kinh ti vi mo len thj

trll'itng chtmg khotin Vift Nam. Trong chuang nay, tac gia neu len k~t qua
mbi quan h~ giua cac nhan tb kinh tS vi mo (bao gbm: Hii suftt,

ty 1~

l~m

phat, cung tiSn rna rd(>ng dSn chi sb gia ch(mg khoan tren thi truChtrong 5: Kit lulj.n.

0 chuang nay, tac gia t6ng kSt l~i vftn dS nghien Ctru

va cac h~ chS cua bai nghien c(ru. Dbng thm neu len cac kiSn nghi va giai
phap phat tri~n thi tru<mg chfrng khoan Vi~t Nam ngay m(>t hoan thi~n han
tr& thanh kenh d.iu tu hi~u qua cho nha dAu tu tren thi tru

6

CHt10NG ll
TONG QUAN cAc NGHIEN ctru TRtrT6 TAC DQNG DEN THJ TRt10NG CHirNG KHOAN

C6 r~t nhi~u nghien c(ru da duqc tiSn hanh d~ xac dinh cac ySu t6 fmh hu6ng
dSn lqi nhu~n cA phiSu. Ova tren cap khai ni~m v~ da d~g h6a danh mvc
d~u tu duqc gi6i thi~u bcri Markowitz (1952). Cac nghien c(ru ctia Sharpe

( 1964), Lintner ( 1965), Mossin ( 1966) da xay d\ffig va phat tri~n mo hinh
m9t nhan t6 dinh gia tai san v6n - CAPM. Theo d6 cac nha d~u tu da d~g
h6a t6t danh mvc tai san chic~ quan tam dSn rtii ro h~ th6ng. Rui ro nay c6
th~ dugc danh gia b&i d9 nh~y cam cua timg cA phiSu d6i voi thay dbi cua

thi tru
va y€u t6 thi tru
c8 phi€u.
Tuy nhien, do mo hinh CAPM duqc xay d\ffig dt!a tren cac gia dtnh khong
tbn t~i trong thS gim thl;l'c d§n dSn nhi~u hQc gia dS xu~t su d1:1ng cac mo
hlnh da nhan t6 d~ xac dlnh cac y€u t6 anh huang d€n lqi nhu~n cb phiSu
thay vi mo hinh m9t nhan t6. Ross (1976), Roll va Ross (1980) gi6i thi~u
mo hinh da nhan t6 APT {Arbitrage Pricing Theory) va cho rAng cy su~t sinh
lqi

kY VQng ctia tai san tai chinh c6 th~ duqc do lu
kinh t€ vi mo khac nhau ho~c la ySu t6 thi tru( 1986) thvc hi~n cac nghien c(ru thvc nghi~m bAng mo hinh APT va xac
dinh r~ng sv thay d6i d9t ng9t cua m9t sf> biSn kinh tS vi mo nhu: l~m phat,

chi sf> san xu§t cong nghi~p va dud9ng cua lqi nhu~n ctia c6 phiSu. Nghien Clru v~ tac d9ng giua cac biSn kinh
t€ vi mo va lqi nhu~n c6 phiSu tr& nen ph6 biSn k~ tu d6.


7

2.1

L~m

phat

L~m phat v8 co ban Ia tinh tr~ng muc gia chung ctia n~n kinh tS tang len
trong m{>t thai gian nhftt d!nh. L~m phat anh hu6ng dSn thi trukhoan va gia ca c6 phiSu thong qua cac co cbs sau:
- Muc gia chung ctia n~n kinh t€ tang len khiSn doanh nghi~p phai chi

nhi~u han cho chi phi san xuftt. Sv gia tang chi phi nguyen v~t li~u, ti~n
luang nhan cong, chi phi sir d\ffig vim lam tang gia ban hang hoa, dAu ra

.

san pham tro nen kh6 khan, lqi

nhu~

s¢ giam. c& phisu cua doanh nghi~p

'

'

,

kinh doanh va co tuc co phieu bi

tra nen kern hftp dfu1 trong m~t nha

d§.u tu keo theo S\l S\}t giam trong gia ca c6 phi€u dang hru hanh.
-

Trong m{>t n~n kinh t€ khi sue mua ctia dAng ti~n giam, nha dAu tu se
tiSn hanh tai co cftu danh mvc dS bao toan vbn va lqi nhu~. HQ se ban ra
nhiing c& phiSu "xftu", mua vao nhiing c& phiSu "tBt" lam thay d&i luqng
cung cAu cac lo~i c& phiSu tren

thi truang. Qua d6 gia c6 phi€u cilng se

thay dBi.

L~m phat c6 tac d{>ng dSn gia c& phi€u, nhung xu huang cua mbi quan h~
nay chua thvc S\1' ro rang. Nghien CUu t~i thi truang chtrng khoan cua cac
nu&c phat tri8n cho thfty l~m phat va gia c& phiSu c6 tuong quan nghjch, bm
le xu huang ctia l~m phat xac djnh tinh chftt tang tru6ng. L~m phat tang cao
luon la dftu hi~u cho thfty n~n kinh tS dang n6ng, bao hi~u S\l tang tru6ng
kern b~n vfrng. DiSu nay khi€n dAu tu chtrng khoan khong con la kenh sinh
lqi cho nha dAu tu tren thi truong tai chinh.
T~i

Hoa Ky, nghien CUu ctia Fama (1977) trong giai

do~n

1953- 1971 xac

dinh duqc mbi quan h~ nghich biSn gifra thi truemg chtrng khoan va I~m
phat. Nghien cuu ctia Chen, Roll va Ross (1986) trong giai

do~

1953 -

1983 cling da nh§n m?nh dSn m6i quan h~ nghich bi€n gifra l~m phat va gia


8

sb nghien c(m gk day cua Humpe va Macmillan (2007)

chl:mg khoan. M<)t
'

ciing da chi ra rang

1~

'

,

'

,

phat c6 tac d<)ng nghich chieu den gia co phieu. Tuy

nhien Pearce va Roley (1985) l~y du li~u theo ngay tU thang 09/1977 d8n
I

'

thang 10/1982 chi tim thay bang chl:mg voi d<) tin
m9t cu sbc trong chi

c~y

I

khong cao, cho thay

sb 1~ phat c6 tac d<)ng d8n gia cb phi8u. Bulmash va

Trivoli (1991) thvc hi~n nghien cfru dfr li~u theo thang tu thang 01/1961 d8n
,

'

,

thang 12/1987 l~i khong tim thay bang 9htmg cho moi quan h~ nay.
Cac nghien c(ru g~n day t~i cac n8n kinh tS mm nbi l~i cho th~y nhfing kSt
qua kha khac

bi~t:

,

,

nghien c(ru cua Tangjitprom (2011) tu nam 2001-2010
,

I)

,

khong tim thay moi lien h~ nao giua l~m phat va ti suat sinh lgi cua co phieu
tren thi trula do thOi. gian cua du

li~u

thu th~p khong tuang thich v&i nhau. Con t~i thi

truang Han Qubc (Goswami va Jung, 1997) va thi truang Nigieria (Emeka
Nkara va Aham Kelvin Uko, 2013) tim ra mbi tuang quan thu~n gifra
l~m phat va chi

cy

1~

sb gia ch(mg khoan.

2.2 Lai suit:
,

Rui ro lai suat la m<)t trong nhfing nii ro

h~

,

thong, hay con gQi la

rui ro

khong phan tan duqc khi ddu tu vao thi truang chl:mg khoan. Rui ro lai su~t
n6i d8n SlJ khong

Bn dinh trong gia tri thi truang va s6 ti8n thu nh~p trong

tuang lai.
Nguyen nhan cbt loi cua nii ro lai su~t la SlJ len xu6ng cua lai su~t trai phiSu
Chinh PhiL Lai su~t cua trai phiSu Chinh Phu duqc coi la lai su~t chufu1, la
muc phi vay vbn khong rui ro. Nhung thay ctbi trong lai su~t trai phiSu
Chinh Phu se lam anh hu&ng t&i toan b9 h~ thbng chtmg khoan, tu trai phiSu
cho ctsn cac lo~i cb phiSu rui ro nhcit.

9

Khi tai suat thap, nhiSu nha diu tu truoc day da mua tnii phi~u nhfun tim
,

,

.,

.

,

kiem S\1 an toan thuong c6 xu hu6ng ban trru phieu de tim kiem thu
cao hon tir thi truang chtmg khoan, nguqc

l~i

nh~p

' tu cam nh~ duqc
khi nha dau

la hQ co th~ nh~ duqc roue thu nh~p cao hon tu trru phisu thi dong ti~n se
chay ra khoi thi truang chl:rng khoan.
Ngoru ra, lai su§t trai phiSu Chinh Phu cling thay d6i theo cung cdu tren

thi

truang. Vi d\1, khi ngan sach thfun h\lt th1 Chinh Phu se phat hanh them
chtmg khoan d~ bu d~p, nhu v~y se lam tang muc cung chtmg khoan tren thi
'

'

,

,

,

truemg. Cac nha dau tu tiem nang se chi mua cac trai phieu nay neu lai suat
cao hon lai suftt cac lo~i chl:rng khoan khac dang duqc luu hanh. Do lai su§t
trru phiSu Chinh phu tang, no se tro nen hftp d~ hon va cac lo~i chl:rng
k.hoan k.hac se tr6 nen kern hftp dfut. H~ qua la, nhllng nha ddu tu se mua trai
phiSu Chinh Phu thay vi trai phi~u cong ty, va do v~y lai suftt trai phiSu cong
ty cling phai tang len. Lai suat trai phiSu cong ty tang dfut dSn gia cua cac

lo~i c6 phi~u thuchuy~n.

Lai suat chu~n khong chi tac d9ng trvc tiSp dSn gia trai phi~u rna con c6 anh
huang gian tiSp dSn gia c6 phiSu thuang theo ca chS nhu sau:
- Thu nhat, lai su§t thftp se khong khuySn khich nha dAu tu gl:ri ti~n vao
ngan hang va nha ddu tu c6 th~ vay them v6n v&i chi phi th§p hon tru6c.
Nha diu tu se phai tim kiSm cac kenh diu tu khac hap d§n han, m9t
trong nhfrng kenh ddu tu d6 la thi truang chtmg khoan. Do d6, thi gia c6
phiSu co th~ se tang len do cftu keo. Nguqc h;1i, khi Hii su§t tang khiSn Hii
su§t ngan hC:mg

tra nen h§p dful hon kinh doanh chl:rng khoan, thuc d~y

vi~c tang mtrc gui tiSt ki~m ho?c mua vang d~ bao toan ti~n v6n cua nha

dAu tu, di~u nay cling lam thu hc;:p dong ti~n dfiu tu tren thi truang chtmg
khoan va do do, gia cua c6 phi8u se giam xu6ng.


10

Thu hai, lai smit th~p lam cho cac cong C\1 c6 lai su~t c6 dinh nhu trai
phi8u se tro nen kern h~p dfu1 hon so v6i c6 phiSu, nha d~u tu co thS se
chuySn tir kenh trai phiSu sang kenh c6 phiSu. Dong ti~n chay vao thi
truemg cb phiSu tang len se dftn tcri gia cb phiSu tang.
- Thu ba, do lai sufrt la chi phi sir d\lflg v6n cua doanh nghi~p, khi lai suAt
tang thi chi phi cua doanh

nghi~p

se tang theo. Khi d6, doanh

nghi~p

ho~c la se cAt giam, h~ chS cac khoan d~u tu tang tru6ng ho~c la chfrp
nh~ mQt muc chi phi sir d\]llg v6n binh quan tang len va nhu v~y lqi
nhu~ cua doanh nghi~p se th~p hon, dong ti~n trong tuong lai cfing se

giam di. Do d6, gia tri doanh nghi~p se giam theo va h~ qua la gia

cb

phiSu cua doanh nghi~p se di xu6ng.
v~ thl!C nghi~m, nghien Ctru cua Chen, Roll va Ross (1986) t~i Hoa Ky cho

thAy co m6i quan h~ nghich biSn giua lai su~t va 1¢ nhu~ cua

cb phiSu,

nghien cll'u tren ding chi ra r~g lai su~t dai h~n c6 mfJi quan h~ m~h hon
v6i lqi nhu~n cua

cb phiSu

so v6i lai suAt ngAn h~n. Bulmash & Trivoli

(1991) cfing da chll'ng minh duqc m6i quan h~ nghich biSn giua lai su~t v6i
gia cb phiSu dl!a tren sfJli~u tu nam 1961 - 1987.
KSt qua tren phu hqp v6i nhfrng nghien cll'u t~i nhi~u qu6c gia khac nhu:
Gan va cac c(?ng S\1' (2006) nghien Ctru

t~i

New Zealand tu nam 1990 -

2003; Mukherjee va Naka (1995) dfJi v6i Nh~t Ban; Acikalin va cac CQng S\1'
(2008) t~i
(2011)

t~i

t.hi truemg chll'ng khoan Istanbul, Thb Nhi Ky; Tangjitprom
Thai Lan va Emeka Nkara va Aham Kelvin Uko (2013) t~i thi

, truemg Nigieria cfing cho th~y m9t mfJi tuong quan nghich giua lai sufrt va ti
su~t sinh lqi cua c6 phiSu.
\

Tuy nhien ciing ton

t~i

,

'

,

'

cac ket qua khac ve moi tuong quan giua lai suat va

chi s6 gia chtmg khoan. Cv thS, theo nghien CUu cua Islam va cac CQng S\1'


11

(2004)

t~i

thi tru
l~i

phat

hi~n m6i tuong quan thu~ giua lai su~t va chi s6 gia chung khoan.

Goswami va Jung (1997) nghien Clru dii
d~n thang 06/1986 ~i

li~u

theo thang tir thang 01/1980

thi tru
ng~n h~ c6 m6i quan h~ dbng bi~n trong khi Hii sudt dai h~ 1~ c6 m6i
'

,

quan h~ nghjch bien vm chi so gia chfrng khoan.

2.3. Cung ti~n mc1 rQng:
M9t gia tang trong cung ti~n se

lam gia tang .thanh khoan va tin d\lllg cho

ngum mua cA phi~u dfut d~n gia cac chfrng khoan cao hon. Nhiing nghien
Clru th\l'C nghi~m 0 CaC thj truemg khac nhau da cho ra nhi~U k~t qua khac
nhau, c6 m6i quan h~ dbng biSn, nghich biSn hay th~m chi khong c6 m6i
lien h~ rang bUQC nao gifra thj tru(mg chtmg khoan va cung ti~n.
Friedman va Schwartz (1963) giai thich m6i quan h~ gifra cung ti~n va thu
nh~p chfrng khoan thong qua gia thuy~t sv gia tang trong cung ti~n se iinh

huang dSn n~n kinh tS noi chung va do do cling se tac d9ng d~n Igi nhu~n

IcY VQng cua cA phi~u.

Sg gia tang kh6i ti~n M2 se cho thdy thanh khoan du

thira d~ dfiu tu chtrng khoan, k~t qua Ia gia c6 phi~u se cao hon. M6i quan h~
CO' ban gifra chinh sach ti~n t~ va thj truOng chtrng khoan la do SlJ xao trQn
trong lw;mg ti~n t~ thong qua cac co chS sau:
t>6i v6i chinh sach ti~n t~ m6 r9ng: m9t sv gia tang trong kh6i tiSn M2
gia tang th~ hi~n sv m& r9ng vS chinh sach tiSn t~ nen ngubn cung tiSn
tren thi truemg cling gia tang. Ca doanh nghi~p va nha dfiu tu c6 nhi~u co
h9i dS ti~p c~n ngubn v6n. Doanh nghi~p d8 dang vay v6n dS mo r9ng
san xuat kinh doanh nen kha nang tang thu nh~p cling tang len. Nha dfiu
tu c6 them ngubn v6n dS dftu tu nen cfiu v~ chung kh

12

nay kich thich dong ti€n chay vao thi truchtrng khoan. M~t khac khi M2 tang, lai suat tren
giam. Theo nguyen tAc binh thong nhau giua

thi

thi

tru
tru
truthi truChinh sach th~t ch~t ti€n t~: Khi cung ti€n giam, lai suat tren

thi tru
se tang. Bi€u nay dful t&i: gia chtmg khoan giam do lai suat chi~t khftu
trong cac mo hinh djnh gia ch(rng khoan tang len; lam cho cac chtlng
khoan c6 thu nh~p c6 djnh (trai phi~u) hftp dful han,

lam giam tinh thanh

khoan cua c6 phi~u; lam giam xu hu6ng vay muqn dS dAu tu vao chtmg
khoan; lam tang chi phi v~ hanh doanh nghi~p. Do d6 anh huimg d~n
lqi nhu~ cong ty. Nhihlg h~ qua tren se dfio t&i dong ti€n chay vao
ch(rng khoan it di va lam giam gia chtmg khoan.
T~i thj tru
Nozar va Taylor (1988) cung ti€n va thu nh~p cht:mg khoan c6 m6i lien k~t
m~ me, khi cung ti€n tang len se tac d(>ng lam tang gia cht:mg khoan va

nguqc

l~i.

Trong khi nghien c(ru cua Cooper (1974), Kraft va Kraft (1977),

khong xac dinh duqc m6i lien quan gifra hai nhan t6 nay, con nghien c(ru
cua Humpe va Macmillan (2007) l~i cho thay trong dai h~ m6i quan h~
giua cung ti€n va gia c6 phi~u c6 sv tuong quan thu~ nhung khong dang
k~.

Cac nghien ctru

t~

thi

tru
Nh~t

Ban cua Mukherjee va Naka (1995)

chung minh cung ti€n va gia c6 phi~u l~i c6 m6i tuong quan ngh!ch. Nghien
ctru cua Humpe va Macmillan (2007) cling thira nh~n k~t qua tren t~i n€n
kinh t~ nay.
Nghien Ctru t~i cac n€n kinh t~ m&i n6i nhu:


13

Mohammad va cac c<)ng S\l' (2009) khi nghien c(ru du li~u

thi

tru
chtmg khoan Karachi - Pakistan giai do~ tir nam 1986 - 2008 da cho k~t
qua cung tiBn"'Va gia c6 phi~u c6 mbi tuong quan duang.
-

Con t~i Dai Loan k~t qua nghien Clru do Singh va cac c<)ng SIJ cong bb
nam 2011 chi tim thfty mbi quan h~ nghjch bi~n giiia cung tiBn va chi

sb

gia chtrng khoan dbi vm cac cong ty c6 quy mo l6n va trung binh.
- T~i Malaysia, nghien CUu cua Ibrahim va Yusoff (200 1) sir d\lllg dii li~u
tir thang 01/1977 d~n thang 08/1998 da dua ra k~t lu?n: gia c6 phi~u bi~n

d<)ng cimg chiBu v&i cung tiBn trong ng~n h~, tuy nhien trong dai h~
mbi quan h~ giiia gia c6 phi~u va cung tiSn la nguqc chiSu nhau.
- T~i Singapore, Maysami va Koh (2000) nghien ctru dii li~u tir nam 1996
d~n 2000 va tim ra mbi quan h~ dang bi~n giua cung ti8n va chi

sb gia

chtmg khoan. D~n nam 2004, Maysami va cac c<)ng Sl! thl!C hi~n rna
fQng nghien CUu, sir d\Ulg dii li~u tir nam 1989 d~n nam 2001 Va IDQt lfui
nua chtmg minh duqc mbi quan h~ nay.
-

T~i Han Qubc, Go swami va Jung ( 1997) sir d\lng du li~u tu thang

0111980 d~n thang 06/1996 l~i khong tim ra mbi quan h~ giua cung tiBn

sb gia chting khoan. K~t qua nay gibng v&i cac nghien CUu t~i thi
tnr
. va chi

Aham Kelvin Uko (20 13).

2.4. Ty gia h8i doai
Tac dQng cua tY gia d€n gia ch-Lmg khoan da thu hut S\1 quan tam cua nhiSu
nha kinh t~ hQC, cac nba

lam chinh sach va nha dftu tu trong ·ffiQt thoi gian

dai. Trong nSn kinh t€ toan cftu h6a hi~n nay' c6 rftt it cac rao can dong v6n,
do d6 t~o nhiBu co hQi dftu tu cho cac t?p doan da qubc gia. Cac doanh
nghi~p ho~t

d9ng trong th! tnr(mg thu(mg phai gfmh chiu ba rui ro sau: d9


14

nh~y

ro

I

dun kinh te,

tY ghl.

nh~y

•

•

I

cam chuyen doi, va nh~y cam giao dich doi v&i nli

Do d6, nhu c§.u tim hi~u mbi quan h~ gifra

tY gia

va gia ch(mg

khoan d~ phong ngira cho nli ro danh m\).c ngay cang duqc quan tam nhiSu
hrm. Nhfrng thay dBi cua ty gia co th~:
-

Tac d9ng dSn dong tiSn tuong lai bfuig each thay dBi lqi ich va diSu ki~n

c~ tranh cua cong ty trong thi truemg san phfun va thi truemg nhan tb.

-

Lam thay dBi gia tn tiSn t~ n9i t~ cua dong tiSn tu ho~t d9ng nu&c ngoai.
KSt qua se dua dSn loi ho~c 16 khi cac tai san va nq ngfui h~ cua cac
cong ty con &nu&c ngoai duqc chuy~n dbi sang dbng ti8n n9i t~.

M6i quan h~ gifra gia ch(mg khoan va tY gia duqc xem xet bm nhiSu tac gia
trong ba th~p nien qua nhung l~i cho thfty nhisu kSt qua khac nhau va trong
vai truemg hqp, kSt qua l~i khong dang tin c~y. Mdi quan h~ gifra tY gia h6i
doai va thu nh~p tu chtmg khoan c6 th~ la dbng biSn hay nghich biSn ph\1
thu9c vao vi~c nu6c d6 m~nh vS xuftt khAu hay thuemg xuyen phai nh~p
•

.:l.

khau. C\1 the:
-

Khi d6ng n9i t~ y@u di thi hang hoa trong nu&c re hon m9t each tuong
d6i so v&i hang h6a &nu&c ngoai, dful dSn xuftt khAu cao hon dbng thai
doanh

nghi~p

c6 lqi

nhu~

cao tu

ho~t

d9ng kinh · doanh lam cho gia

ch(rng khoan cao hon trong ngfui h~. Tieu bi~u cho truemg phai nay la
Dornbusch va Fischer, hai ong tranh lu~ rfulg

cy gia h6i doai anh huang

dSn tinh c~ tranh cua doanh nghi~p .
-

M9t qu6c gia m~ vS xuftt khAu, se t~o ap h,rc tang gia n9i t~, lam cho
tinh c~nh tranh cua xuftt khAu giam, t~o m9t anh huang am len gia ca
ch(mg khoan. Con d6i v&i m9t qu6c gia ph\1 thu9c nhiSu vao nh~p khAu,
dbng n9i t~ tang gia l~i lam giam chi phi ySu t6 d§.u vao t~o ra anh huang
duong len gia chling khoan. M6i quan h~ nay cling duqc dS c~p trong bai
· nghien c(n.l cua Solnick ( 1987). 6ng cho r~ng m9t S\I tang gia d6n.g n9i


15

t~ la m9t tin hi~u xAu cho cac cong ty n9i dia, bai no se lam giam kha

nang c~ tranh cua hang xudt khAu, trong khi d6 m9t sg giam gia d6ng

ti~n thi nang cao kha nang c~ tranh cua cong ty trong ngk h~.

- Ly thuySt danh mvc d~u tu cua Markowitz l~i cho r§ng danh mvc d~u tu
c~ phru dugc xem xet l~i khi ty gia h6i doai tang hay giam. Chfuig h~,

m9t sg S\lt gia cua VND se ddn dSn vi~c m9t danh

ffi\lC

d~u tu cua nu&c

ngoai chuy~n tu cac tai san n9i dia, ch~ng h~n chtmg khoan, sang cac tai
san ben ngoai do sg giam gia d6ng ti~n da lam giam thu nh~p cua cac
nha d~u tu nuac ngoai khi nhiing dong tiSn nay dugc chuy~n d6i sang
d6ng ti~n chinh qu6c, sg rut lui cua cac nha d~u tu nu&c ngoai c6 th~ gay
ra m9t svt giam trong gia ch(mg khoan. Tuy nhien, dBi v&i cac nha d~u tu
trong nu&c, sg giam gia cua VND lam cho ch(mg khoan nu&c ngoai tr6
,

,

nen mac, t~o ra m9t hi~u (rng thay the sang cac tai san n9i dia, do d6, lam
tang gia chtmg khoan.
Cac nghien cl:cu v~ m6i quan h~ giua tY gia h6i doai va gia cb phiSu da dugc
nhi~u tac gia thgc hi~n. KSt qua m9t s6 cac nghien cl:cu nhu sau:
T~

Hoa Ky, nghien ct:ru cua Bahmani-Oskooeea va Sohrabianb nam 1992

nghien

Ctru du li~u trong giai do~n tir nam 1973 - 1988 cho kSt qua khong

t6n t~i m6i lien h~ dai h~ gifra gia ch(mg khoan va

tY gia,

tuy nhien, hQ

phat hi~n c6 m9t m6i quan h~ ng~n h~n gifra hai biSn s6 nay thong qua ki~m
dinh nhan qua Granger.
T~i Han Qu6c, Goswami va Jung (1997) nghien Clru tac d9ng giua

tY gia

dBng n9i t~ (KRW) va haL dBng tien mc;mh la USD va JPY v&i gia cb phiSu
l~i cho cac kSt qua trai ngugc nhau,

cv th~: khi dBng KRW giam gia so v&i

USD, gia c6 phiSu giam, trong khi KRW giam gia so v&i JPY l~i khiSn gia

cb phiSu tang.


16

Mohamed va Cck c<)ng S\f (2009) nghien Clru 4ti thi trugiai do~ 1987- 1995 (tru6c khling hoang kinh t~) cho k~t qua: m9t sg mfrt
gia trong dbng n9i t~ se lam tang gia cb phi~u. Trong khi d6, giai do~ sau
khimg hoang 1999 - 2007 l?i c6 k~t qua nguqc l?i : khi

tY ghi hbi doai tang

se hun giam gia c6 phi~u. Tir k~t qua nghien cl1u tren, tac gia dua ra nh~

dinh trong thgc t~, tY gia hbi doai c6 m6i tuong quan dBng bi~n hay nghich

bi~n len. gia c6 phi~u phv thu9c vao d~c tinh cua nSn kinh tS.
Theo nghien Clru duqc Islam va cac c<)ng S\1' cong b6 nam 2004, t?i thi
tru
tY gia va thu nh~p c6 phi~u

c6 tuong quan duang. Trong khi nghien Clru cua Tangjitprom (2011) cho
giai do~ ti~p theo tir 2001 - 20 10 l?i chtmg minh duqc ty gia va thu nh~p c6
(

-

,

'

phieu dien bien nguqc chieu v6i nhau.

2.5. Gia trj san xu~t cong nghi~p:
Gia tri sim xuftt cong nghi~p la chi tieu phim anh toan b9 gia tri san phftm
(san phfun v~t chAt va san phftm dich V\l) cua toan ngclnh cong nghi~p duqc
san xuftt ra trong m<)t thai ky nhftt djnh. Chi s6 nay duqc su d\}ng nhu m9t
thu6c do v€ muc dQ ho?t d9ng cua nSn kinh t~, mQt S\1' gia tang trong san
xuAt cong nghi~p la m9t bao hi~u cho phat tri~n kinh t~. Chi s6 nay luon di
theo chu k)' kinh t~, no tang trong thai k)' ph\lC hfii, bung n6 kinh t~ va giam
trong giai

do~

suy thoai.

Trong thgc t~, cling da c6 nhi8u nghien Ctru v€ m6i quan h~ cua chi s6 san
xu~t cong nghi~p d~n thi tru
Roll va Ross ( 1986) t?i thi truong chung khoan Hoa Ky giai do~ 1953 1983 da chi ra r~ng tang tru&ng san xu~t cong nghi~p trong tuong lai la m9t
nhan t6 quan trQng giup giai thict1 tY su~t sinh lqi cua chfrng khmin. K~t qua


17

tren phu hqp v6i cac nghien CUu cua Ibrahim va Yusoff(2001) ~i thi tru<:mg
Malaysia giai

do~n

1977 - 1998 va Goswami va Jung ( 1997) t~i thi tru<:mg

Han Qu6c giai do~ 1980 - 1996.
2.6 Nghien cfru tac d(}ng tAng hQ'p cua cac nhan tA kinh t~ vi mo:
Do cac y~u t6 k:inh t~ vi mo it nhieu co tac d<)ng Ifill nhau nhu lai suAt, 1~
phat va ty gia hBi doai, nen cac nghien CUu trong thai gian qua cilng t~p
trung vao vi~c xay d\ffig m9t mo hinh giai thich biSn d9ng cua Igi nhu~n cb
. phiSu thong qua tac d9ng tbng hoa cua cac nhan t6 trong nen kinh t8.
Go swami va J ung, ( 1997) sir d\ffig mo hinh VECM d~ danh gia tac d<)ng cua
chin nhan t6: lai suAt (ngin h~ va dai h~n), 1~ phat, cung tien, chi s6 san
xuAt cong nghi~p, gia d~u, can can vang lai,

tY

gia (KRW/USD va

KRW/JPY) dSn chi s6 gia ch(rng khoan cua Han Qu6c. KSt qua nghien ciru
cho thAy mo hinh VECM co

y nghia trong vi~c xem xet cac m6i quan h~

trong dai h~ gifra cac nhan t6 tren.
T~i

Thai Lan, nghien cl'ru cua Tangjitprom (20 11) sir d1;lng mo hinh VAR va

ki~m dinh nhan qua Granger dS xac dinh mBi quan h~ dful d~o gifra lgi

nhu~n cb phiSu va b6n ysu t6 kinh t8 vi mo bao g6m:

suAt, l~m phat va

tY

tY 1~ thAt nghi~p, Iai

gia. KSt qua nghien Clru ch(rng minh dugc r~ng, mo

hinh cac bi~n kinh t8 vi mo tren co th~ giai thich dugc biSn d9ng cua Igi
nhu~ cb phiSu tren thi truong chung khoan Thai Lan giai do~ 2001 - 2010

m~c du mQt vai biSn rieng re c6 thS khong c6 tac d<)ng nhu tY I~ thAt nghi~p

va 1~ phat.