GIÁO TRÌNH dân tộc học (dành cho sinh viện hệ đại học chính quy)

TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUẢNG BÌNH
KHOA KHOA HỌC XÃ HỘI

GIÁO TRÌNH
(Lưu hành nội bộ)
DÂN TỘC HỌC
(Dành cho sinh viện hệ đại học chính quy)

Tác giả: Trần Thị Tuyết Nhung

Năm 2017
1


MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU ..........................................................................................................3
CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG ...........................................................4
1.1 Đối tƣợng và nhiệm vụ của Dân tộc học ..........................................................4
n t àn

1.2. Lịch sử

ọ

ân tộ .............................................................12

1.3. Lịch sử p át triển và t àn t u ủ

ân tộ

ọ Việt Nam ...........................18

CHƢƠNG 2: CÁC CHỦNG TỘC VÀ MỐI QUAN HỆ VỚI DÂN TỘC ............22
2.1. Định ng ĩ chủng tộc và mối quan hệ với ân tộc, văn ó .........................22
2 2 Cá

ể

p ân

2 3 S p ân ố á
2 4 C ủ ng ĩ

ủng tộ

ủng tộ

ân tộ ...................................................24

ân tộ trên thế giới ............................................25

ủng tộ và ngu n gố xã hộ ủ nó .........................................33

CHƯƠNG 3: CÁC NGỮ HỆ TRÊN THẾ GIỚI ......................................... Error!
Bookmark not defined.

3 1 K á n ệ v ng n ng và ng ĩ ủ v ệ ng ên u ng n ng ối với ân
tộ ọ ......................................................................................................................36
3 2 Ngu n gố ng n ng tộ ngƣ

........................................................................41

CHƯƠNG 4: CÁC TIÊU CHÍ VÀ LOẠI HÌNH CỘNG ĐỒNG TỘC NGƯỜI
......................................................................................Error! Bookmark not defined.
4 1 Cá t êu
4 2 Cá

ộng

í ộng

ng tộ ngƣ i ......................................................................54

ng tộ ngƣ

tr ng ịch sử .............................................................60

CHƯƠNG 5:CÁC DÂN TỘC Ở VIỆT NAM .........Error! Bookmark not defined.
5 1 Quá tr n

n t àn

ân tộ V ệt Nam ............................................................66

52 Đ

ung ủ

á

ể

ân tộ

V ệt Nam ...................................................71

TÀI LIỆU THAM KHẢO .....................................................................................84

2


LỜI NÓI ĐẦU
Dân tộc họ

ƣơng à tà

ệu ƣợ

ên s n ể phục vụ cho việc học tập,

giảng d y của giảng v ên và s n v ên

i họ

trị Tà

ơ ản v

ệu cung cấp nh ng kiến th

tƣợng ng ên

G á tr n

u củ

ƣợ

Tà

ệu

ƣơng

ng
à òn à

ân tộc học, nhiệm vụ củ

ên s n d

ƣơng ã ƣợc Hộ

á ngàn Lịch sử G á
ân tộc họ n ƣ

á nệ

ín
ối

ân tộc họ …

trên ể ƣơng

ng khoa họ và Đà t

ụ

t ết học phần Dân tộc họ

i

n à trƣ ng t ng qu

ỉ phục vụ cho việc học tập, giảng d y học phần Dân tộc họ
ột tà

ệu tham khả tr ng quá tr n

i

ến tập, th c tập và g ảng

d y s u này ủ s n v ên
M

ù ã ết s c cố gắng s ng

nh ng thiếu sót Kín
ƣợ

ng

ên s n lần ầu g á tr n

ng nghiệp và

n ọ

óng góp

ng trán

ỏi

ến ể g á tr n

àn t ện ơn

3


CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG (5 TIẾT)

1.1 Đối tượng và nhiệm vụ của Dân tộc học
1.1.1. Dân tộc học là gì ?
Dân tộ ọ à ột ngàn ủ
ọc lịch sử
uyên ng ên u v á
tộ ngƣ T uật ng ân tộ ọ Et n gr p y Et n gy ắt ngu n t t ếng Hy
L p

g
t n s
ân tộ và gr p
v ết
êu tả N ƣ vậy nếu ểu t
ố uy n ịn ng ĩ t
ân tộ ọ à
ọ
uyên êu tả á ân tộ
K á nệ

ân tộ

ọ t
ặc biệ

ất p ả

ƣợ

ểu à tộ ngƣ
ệ

t n

ệ
- lịch sử Đ ể
trƣng ủ á tộ ngƣ à
nó ó tín
n v ng và g ống n ƣ à n ng

quy tắ
á tộ ngƣ t n t
àng ng n àng v n nă M tộ ngƣ
ós
thống nhất ên tr ng xá ịn
ả n ng n t
t ù ể p ân ịn nó vớ á tộ
ngƣ
á
t
t g á ủ n ng n ngƣ
ợp t àn tộ ngƣ r êng ệt
óng v trò qu n trọng ả tr ng s
ng n ất
tƣơng ả tr ng s ị ệt vớ á
ộng ng tƣơng t
á tr ng n t á p ản
ủ s p ân ịn
ng t và
ọ T
ó
u àn un à
ọ
ủ trƣơng à ng n ất ản ất ủ
tộ ngƣ vớ t
t gá à
ng u n xá Đ ng s u t
t g á n ƣ vậy
òn ó á g á trị t n t
á qu n ột á

ện t
tr ng á tộ ngƣ
ủ
n ng n ngƣ t ân t uộ
Và n ng nă 3 ủ t ế kỷ
M r
M uss
ểu ân tộ ọ à
ó ọ
êu tả v á ân tộ
ƣ ƣợ
êu tả T
ọ g ả này t
ân tộ
ọ
ỉ à n ệm vụ êu tả á tộ ngƣ
ậ t ến ng và n ng g
n
t ấp ủ ịch sử òn v ệ
êu tả á tộ ngƣ văn n
ng p ả à n ệm vụ
ủ ân tộ ọ R r ng á
ểu gr p
êu tả tr ng ân tộ ọ ủ á ọ
gả à
ng g ống n u Có ngƣ
r ng êu tả ân tộ à ể r t r ột á g
ón
p ụ vụ
uộ sống ngƣ

á
t ấy ân tộ ọ à ột
ọc
êu tả á qu n
ng n
ƣ ến ột ết uận và ng
ng ần
trên
n ng quy ịn nà … N ng á
ểu này ã
p ố ột á sâu sắ á n à
ân tộ Tây Âu và ắ M
ến n ng nă 6 7 ủ t ế kỷ
R ràng
4


n

ng qu n n ệ
r ng ân tộ ọ
ỉ ơn t uần à n ệm vụ êu tả á
ân tộ
ù gó ộ này y gó ộ á
u
ng ầy ủ Lịch sử p át tr ển
ủ ngàn
ọ này
t ấy ân tộ ọ ng à n ệm vụ êu tả òn p ả t ến
àn p ân tí t ng ợp

á quát vấn
t r tín quy uật… Ngày n y n ệm
vụ ủ ân tộ ọ
àng n ng n ơn… Vấn
ân tộ
ng à ột tr ng
n ng vấn t
s nóng ỏng ng tín t àn ầu Cá n à ân tộ ọ
t ến
àn
êu tả á tộ ngƣ
ã
ng ng
á ện tƣợng r r
t à ã
ng ên u
ng tr ng ố ảng ịch sử ụ t ể tr ng quá tr n
n t àn và p át
triển và tr ng t ng ò á
ối quan hệ C ín v vậy à
ng t
ng nên ố
ập
tá r
á n ệ : t n gr p y
êu tả ân tộ và t n gy
họ
uận á quát ân tộ
ứu
Dân tộ ọ à ột

ủ ân tộ ọ à tất ả á
tƣợng ng ên u ủ ân tộ
n ƣ vậy

ọ
uyên ng ên u v á tộ ngƣ Đố tƣợng
ân tộ trên t ế giớ Tất n ên qu n n ệ v ố
ọ
ng p ả trƣớ
ã ƣợ
u n ịn ng y

Tr ng quá
ột số n à
ọ
r ng n ngƣ à ố tƣợng ủ
ân tộ ọ
ột số á t
à văn ó
xã ộ Có ột t
p
ến
qu n ể
r ng ố tƣợng ủ ân tộ ọ à á ân tộ p p s n ƣng v
ơ ản ỉ
ến á ân tộ
ng ó
v ết òn tr ng á t ng ậ sớ
ủ s p át tr ển kinh tế - xã ộ S p
ến qu n n ệ n ƣ vậy à t ƣ ng ó

quan hệ vớ quá tr n
n t àn
ọ này gắn n vớ t i kỳ ƣng t ịn ủ
ủ ng ĩ t
ân âu Âu tƣ sản Dân tộ ọ t t ầu ó ợ t ế n
và v ệ
ng ên u á ân tộ t uộ á ãn t ng à
âu Âu
ủ yếu à á ân tộ
ậ p át tr ển Tr ng á
ểu n ƣ vậy ân tộ ọ ó v n ƣ à âu t u n vớ
sử ọ - ƣợ
à
ọ ng ên u v á ân tộ
ó ịch sử trên ơ s ủ
á tà ệu
v ết Tr ng
ó ân tộ ọ g v trò à
ọ v á ân
tộ
ng ó ịch sử S t ếu ăn
ủ v ệ p ân
á ân tộ t àn
ó
lịch sử và
ng ịch sử ã ó t âu Tuy n ên n ng qu n n ệ n ƣ vậy g
ây ã tr nên
t
S t
n ận rộng rã tr ng á n à uyên

nv
ể
ể
ệ
.
5


Nếu x t v
ng g n t
ân tộ
ất; v t
g nt
ân tộ ọ ng ên
g
ọ g
n ịch sử.

ọ ng ên u tất ả á
u á ân tộ t t

Dân tộ ọ ng ên u á tộ ngƣ
á ân tộ ột á
tr ng ó ng ên u văn ó tộ ngƣ à qu n trọng n ất Tr ng
ó à á ể p ân ệt s
á n ug
á tộ ngƣ g
n ng ng ên u này g p t r ản sắ ủ á tộ ngƣ
T ng qu ó à p ân ệt ƣợ tộ ngƣ này ân tộ này vớ
ân tộ

á

ân tộ trên trá
ến n y
t àn ện n
ân tộ ọ
á ân tộ
ủ á ân
tộ ngƣ

ƣng
văn
T
tộ
á

Đố tƣợng ng ên u ủ ân tộ ọ quy ịn n ệ vụ ng ên u ủ
ân tộ ọ
ng t
à ơ s ể p ân ệt ân tộ ọ vớ á
ọc k á
1.1.3.Nhiệm vụ
M tộ ngƣ
u ó á
ể
ung và á
trƣng r êng ệt ƣợ
ểu t ị tr ng á
ng t
á n u v nếp sống ủ á t àn v ên tộ ngƣ

Nhiệm vụ ng ên u á tộ ngƣ à p ả quán tr ệt á ung và à n
ật á
r êng
ị
ệ Ng n ng à ng ụ ơ ản g p p ân ịn tộ ngƣ này vớ tộ ngƣ
á
ên n ng n ng v trò qu n trọng àng ầu tr ng s p ân
á tộ
ngƣ à văn ó Cá t àn p ần ủ văn ó
ng
tín truy n t ống
ng ƣợ
ểu ện tr ng i sống àng ngày Tr ng ĩn v văn ó vật ất
á truy n t ống ƣợ t ể ện qu n à ử
ùng g
n y p ụ ăn uống…
Tr ng i sống t n t ần ó à á p ng tụ tập quán ng ệ t uật ân g n t n
g á … S t ống nhất v văn ó ủ á t àn v ên tộ ngƣ
ng t ể tá r
ố ên ệ vớ ột số
ể tâ í ủ ọ ủ yếu à á sắ t á p ng á
ủ s
ểu t ị á t uộ tín
n ngƣ
ủ tâ í Cá
trƣng này tr ng s
t ng ò ủ nó t nên tín
ất tộ ngƣ
ân tộ ó n tín xá ịn
Tuy n ên ần ƣu r ng

ột ấu ệu tr ng á ấu ệu ủ tộ
ngƣ
ã ỉr
àn t àn
ng n ất ịn à r êng ệt ỉ
ột tộ ngƣ Ví
ụ tr ng ột ng n ng à t ếng n t
ó n u tộ ngƣ
ùng nó ngƣ
n
6


ngƣ
ắ M ngƣ C n
gố n … Tín
t ù ủ
ột tộ ngƣ
ƣợ
t t àn
ng p ả ỉ à t àn p ần r êng ệt nà ó à ng s t ợp ủ tất
ả á t uộ tín
á qu n ủ nó
S t n t qu n u t ế kỷ ủ á tộ ngƣ
ƣợ ả
ả
uyển t t ế ệ này s ng t ế ệ á á yếu tố ng n ng
á
và p ng tụ tập quán Cùng vớ nó à ƣu t ế ủ v ệ t ến àn
p

v ủ
tộ ngƣ ng ĩ à t ến àn
n n ân nộ
n
v trò ơ ản
vệ ả
ả s tá sản xuất r
ín ản t ân tộ

n
ó s ƣu
trƣng văn ó
n n ân tr ng
ãt
s óng
ngƣ

T àn p ần qu n trọng ủ
t
t g á tộ ngƣ à s t ể ện ộng ng v
t ngu n gố à ơ s
ện t
ủ nó à s ộng ng xá ịn số p ận ịch sử
ủ á t àn v ên và t t ên ủ ọ tr ng t àn ộ t
g nt nt ủ
ín ản
t ân tộ ngƣ Vớ tầ qu n trọng n ƣ vậy t
t g á tộ ngƣ tr t àn
ột
tr ng

t êu í ng n ng
á
trƣng s n
t - văn ó
t
t g á ân
tộ
ể xá ịn t àn p ần á ân tộ V ệt Nam.
ệ
ể
S xuất ện ủ
ộng ng tộ ngƣ
ngu n gố tộ ngƣ
ƣợ
u n ịn
ng s t ếp x t ƣ ng xuyên ủ á
t àn v ên ủ tộ ngƣ
ó Đ u này ỉ ó t ể t
ện ƣợ tr ng trƣ ng ợp
á t àn v ên ùng sống trên ột ãn t tr ng á
ối quan hệ áng g ng âu
à N ƣ vậy ộng ng ãn t
ƣợ
à
u kiện t ên quyết
s
n
t àn tộ ngƣ T
ó ãn t
ng à

u kiện quan trọng ể tá sản xuất r
tộ ngƣ
ả
ả
s p át tr ển á ố ên ệ n tế và á ố ên ệ ủ
á
ng t
á g
á ộ p ận ủ nó Cá
u kiện t n ên ủ ãn t
ung này ó tá ộng ến uộ sống ủ
n ngƣ
ƣợ p ản án tr ng ột số
trƣng ủ á
t ộng kinh tế văn ó tập quán và tâ
ặ
ệ
ệm vụ quan tr
Dân tộ ọ Má x t
r ng
tộ ngƣ
ù
số y t ểu số ù p át tr ển y ậ p át tr ển u ó n ng yếu tố văn ó ộ
á ủ
n và u ó n ng óng góp ung và n n văn ó n ân
tuy s
7


óng góp ó

ng n ƣ n u Tr ng ột quố g
ân tộ
xây ng n n văn
ó ân tộ p ả ng ên u t àn t u văn ó ủ á tộ ngƣ
ấy n ng yếu tố
văn ó tí
àn
n ể xây ng n ngƣ
ớ xã ộ ớ Tr ng ng ên
u văn ó tộ ngƣ
á n à ân tộ ọ qu n tâ n u n ất ến văn ó
truy n t ống và s
ến
ủ nó tr ng xã ộ ện
ịch sử

ệm vụ quan tr
T
qu n ể
ủ
ủ ng ĩ uy vật
lịch sử trên t ế giớ ngày n y
ng ó ột ân tộ nà t uần t y trá
ịch sử
tộ ngƣ à ột quá tr n t ếp x qu n ệ qu
g
á ân tộ v ng n ng
văn ó và n ân ủng Nếu
ịch sử tộ ngƣ à quá tr n p át tr ển ủ
ân tộ t ngu n gố ân tộ à g

n ầu t ên ủ quá tr n ó tr ng ó ó
t ể ó n ng n ó ngƣ tá
ỏ
ò n ập và ân tộ Mố qu n ệ qu
ản ƣ ng xâ n ập n n u g
á ân tộ
ng ỉ
n r tr ng p
v ột nƣớ à ó t ể tr ng p
v n u nƣớ
ệ

quan

hệ
ể

gi
ệ
Một vấn
t r tr ng ột quố g ân tộ
tộ ngƣ à v ệ g ả quyết ối quan hệ g
á tộ ngƣ n ƣ t ế
nà Đ
vớ s t ến tr ển ủ ịch sử n ất à tr ng t
ng ng ệp ện
n y ng
nr
ột xu t ế
rộng g

ƣu t ó n ến s ợp tá s xí
gần n u s ò n ập ủ á tộ ngƣ tr ng
ộng, sản xuất ọ tập s n
t g ả trí và tr ng n n ân g
n Ng à r á ân tộ
ng sống ệt ập
à tr ng ối quan hệ qu
n u
u vớ n u Cùng vớ s p át tr ển ủ ịch
sử, mối quan hệ g
á ân tộ ngày àng tr nên p ng p
ng H ện n y
vấn
mối quan` hệ g
á ân tộ trên t ế giớ à ột vấn
trọng
t àn
ầu
ng tín t
s nóng ỏng C ng nà
à trên t ế giớ òn ó ngƣ
ó ột
ngƣ
òn ó ân tộ này xâ ƣợ và áp
ân tộ
á t
ng ó òn ó
ơs t
tế
n ng âu t u n g

á ân tộ M t á ọn ế quố
ng
ùng ủ ọ t ủ
n t trắng trợn ến t n v sử ụng ọ p ƣơng t ện t
ến
tr n tâ
ến ùng v
í ể
ps t
tỉn ủ á ân tộ
ng ị áp
C ng óp
s t ật
ọ gây
r và
ần t ết t sử ụng s
n

8


quân s
ột

ể n t ệp và nộ ộ ủ á quố g
á
ân ớ và t
ện ến ƣợ t àn ầu ủ

ân tộ

ng

òng t ết ập

ế

ứ
t

Ng ên u ân tộ ọ p ả sử ụng t ng ợp á p ƣơng p áp và
ng tr ng ó ó á p ƣơng p áp ơ ản à:

n

ặ
Dân tộ ọ à
ọ ng ên u v á tộ ngƣ v t ế ngu n tà ệu
quan trọng n ất ối vớ ng ên u ân tộ ọ à s qu n sát tr t ếp ọ
t i
sống ủ n ân ân: t ếp x g
p t u n ập ện vật tƣ ệu qu y p
ụp
ản t
g tí
và á
t ộng ủ ƣ ân S u
t u t ập ƣợ tƣ ệu
n à ng ên u p ả ết p ân tí
t ng ợp
á quát á vấn

p ân
tà
ệu ng y t
Tà ệu t u t ập ƣợ ó t ể à n v ản
ụp qu y p
g â … Tr ng quá tr n
n ã n à ân tộ ọ òn sƣu tầ n ng ện vật n ƣ
ng ụ sản xuất quần á
tr ng s
n
ụ… Đây à p ƣơng p áp
trƣng
tr ng ng ên u ân tộ ọ à
t ù ủ yếu ể p ân ệt ộ
n ân tộ ọ
vớ á ngàn
ọ
á
tộ

Tùy và
ọ :

ụ

í

ng ên

u ó t ể t ến àn

p ƣơng p áp

n ã ân

- Ng ên u n u ể
p ƣơng p áp ện : Tr ng ột t
g n n ất
ịn t ến àn ng ên u ột số ể
ọn trƣớ p ƣơng p áp này
s
quát ị
rộng á
ện tƣợng ƣợ ng ên u g p
v ệ xá ập á
khu v p ân ố ủ nó Ng ên u trên ột ị àn rộng)
- Ng ên u ể : C
chế ng ên u trên ột ị

ết quả ng ên
àn ọn trƣớc)

Tùy t
ụ í và nộ ung tà
tộ ọ s n t ả
ƣơng tr n ng ên u
ủ
á trên tr ng ng ên u ngƣ t
v
ó

u kiện ng ên u uyên sâu
ng ệ

u sâu n ƣng

ỉ trên ãn t

n

ng ên u à ngƣ à
ng tá ân
ủ
n ể ắ p ụ n ng n ế
t ƣ ng ết ợp ả
p ƣơng p áp ể
v
ó t ể ố
ếu s sán
ể

9


ịch sử
Đây à p ƣơng p áp ƣợ n u n à ng ên u ân tộ
ng tín
ệu quả
à p ƣơng p áp s sán ả v p ƣơng

ọ sử ụng và

ện ng
và

ị
- Nhiệm vụ ủ p ân tí
ng
à à r
ện tƣợng ần x x t tín ệ t ống ủ
ng
- Nhiệm vụ ủ s sán ị
tƣợng
uyn ƣớng p át tr ển ủ
lịch sử.
K

ối quan hệ

nn ug

á

à ng ên u s vận àn ủ á
ện
ng t
t
g n t
t ến tr n p át tr ển

ng ên u s sán ần ết ợp
t

và ị
ể t ấy ƣợ quá tr n p át tr ển, ến
ng n ƣ ện
văn ó
ung ủ á ân tộ

ả
ủ

p ƣơng p áp ng
á
ện tƣợng văn ó

D ân tộ ọ ó ối quan hệ ật t ết vớ á ngàn
ọ xã ộ
n ân văn á n u v vậy p ƣơng p áp ên ngàn ƣợ sử ụng rộng rã tr ng
ân tộ ọ Sử ụng p ƣơng p áp ên ngàn ò ỏ p ả ó s
ểu ết t
t n ến t
ơ ản Ngày n y trƣớ s p át tr ển ủ
ọ và ng ng ệ
ân tộ ọ v p ả
trọng ng ên u n ng
tà t ng ợp
ng t
p ả
trọng ng ên u n ng
tà ng ên u uyên sâu V vậy tr ng
ng ên u ần áp ụng n u p ƣơng p áp tăng ƣ ng áp ụng p ƣơng p áp
ng ên u ên ngàn ể nâng

ất ƣợng ng ên u ân tộ ọ
1.1.5. M i quan hệ
Tr ng s p át tr ển n ƣ v ã ủ
ọ
ện
ngƣ t t ấy n ên
ột
ể ớn - ó à quá tr n t ếp ận g
á ngàn
ọ vớ n u à s
vận ụng á
ọ ên ngàn
á và
ột
ọ ụt ể G
ọ
ân tộ ọ và á ngàn
ọ
á
ể ả
ọ t n ên và
ọ xã
hộ ó ối quan hệ ật t ết vớ n u
- M i quan hệ
ó và
t
Kết quả ng ên

u ủ

ử
Đây à ối quan hệ ết s gắn
ngàn này
trợ
sung ật t ết
10


n u N à sử ọ
ng ên u xã ộ t n g i cấp ng ên u ngu n gố tộ
ngƣ ng ên u á g á trị truy n t ống văn ó …
ng t ể
ng sử ụng tà
ệu ân tộ ọ Còn n à ân tộ ọ
uốn ng ên u ột tộ ngƣ nà ó
u ắt uộ à p ả
ểu lịch sử ân tộ ó N ng tà ệu sử ọ n ất à
n ng tà ệu t ƣ tị s g p í rất n u
á n à ân tộ ọ tr ng ng ên
u ọ
t ủ
i sống ƣ ân T ó
ng t r t r ƣợ ối quan hệ g
ân
tộ ọ và ịch sử à ối quan hệ n ân quả
- Quan hệ
Kết quả ủ
ngàn
ọ
này

g
ng
trợ ắ
n u Một n à ân tộ ọ
ng ên u v
ngu n gố tộ ngƣ v s n
t văn ó tập quán ủ
ột ƣ ân u p ả sử
ụng tà ệu à ả
ọ ã t u t ập N ng ết quả ng ên u ủ
ả
ọ v ột n n văn ó nà ó ột
ỉ nà ó s g p
n à ân tộ ọ ểu
t ê v th i kỳ lịch sử trƣớ ây ủ tộ ngƣ ấy Tất n ên n ng tà ệu ủ
ả
ọ ớ
ỉ à ộ ung uốn ểu t àn ện ọ p ả sử ụng n ng tà
ệu ng ên u ủ ân tộ ọ
- Quan hệ
Ng n ng à ột tr ng n ng
t êu u n ể xá ịn t àn p ần tộ ngƣ
ơn t ế n
ó à ột t êu u n ể
p ân ệt tộ ngƣ này vớ tộ ngƣ
á T ng t ƣ ng ột ng n ng ụ t ể
g
ng gắn ó vớ ột tộ ngƣ
ụ t ể T v ệ ng ên u ng n ng
ng t s p ần nà

ểu ƣợ tộ ngƣ
ó ng n ƣ văn ó ủ ọ Ng n ng
tộ ngƣ à ột tr ng n ng ểu ện ủ văn ó tộ ngƣ K ng ên u
ng n ng lịch sử p át tr ển ủ ột ng n ng nà ó
ng t s
ểu t ê
ƣợ
ngu n gố ƣ ân quá tr n
n t àn p át tr ển…
g
nó
ộ

- Quan hệ
ệ
K nó ến ối quan hệ
ân tộ ọ và á ngàn ủ văn ọ ng ệ t uật ủ yếu à ngƣ t
uốn
ến ối quan hệ g
ân tộ ọ vớ văn ọ ân g n vớ
n
ộ n
ọ
êu ắ
ến tr …

à

Văn ọ ân g n
g

t ần t
truy n t uyết á âu uyện
tí
tụ ng … Trƣớ ây ng ên u văn ọ ân g n à n ệm vụ ủ ngƣ
ng tá ân tộ ọ N ƣng s u này
tầ qu n trọng và tín
ất p ng

11


p
g

ủ
n văn ọ ân g n ã tr t àn
văn ọ ân g n và ân tộ ọ v n ó

ột ngàn ng ên
ối quan hệ ăng

u r êng Dù vậy
ít gắn ó

Cá ngàn ng ệ t uật vốn ắt ngu n t uộ sống ủ n ân ân
ộng
ủ ộng ng ƣ ân Qu v ệ ng ên u á ngàn ng ệ t uật n à ân tộ ọ
s ểu t ê
i sống ủ ộng ng ƣ ân ểu t ê n n văn ó tộ ngƣ
- ị

g p á n à ân tộ ọ ểu ết v
trƣ ng t
n ên tá ộng ến i sống kinh tế xã ộ ủ á tộ ngƣ
ân số và s p ân
ố ân ƣ ủ á tộ ngƣ
ngƣ

g p

ng ên
ân tộ ọ t

u quá tr n
n t àn
ểu ngu n gố tộ ngƣ

n ngƣ

và xã ộ

à

quan hệ vớ ân tộ ọ ƣợ p át uy ngày ột
n
n ất à tr ng t
g n gần ây Cá n à
ọ ủ ả
uyên
n này u
qu n tâ

ến ột số y n u ĩn v
ủ
i sống xã ộ á vấn p ng tụ
tập quán g
n … Tuy n ên n à xã ộ ọ và ân tộ ọ
àn t àn
ng
trùng p ng v ệ ng ên u ủ
n
ộ này y
ộ á ân tộ ọ òn ó ối quan hệ tƣơng
vớ n u ộ
n
ọ t n ên á tà ệu ủ á ộ
n
ọ ó
ng góp p ần à r á quá tr n tộ ngƣ
ủ n ân
nó ung N ƣng v n
p ả
à g
ân tộ ọ và á ngàn
ọ
á à ór n gớ ó ụ
í và p ƣơng p áp ng ên u r êng
1.2. Lịch sử hình thành hoa học ân tộc

Dân tộ ọ trƣớ ây à ột
n ọ n tr ng
ọc lịch sử Và g

thế kỷ I
ân tộ ọ ƣợ tá r vớ tƣ á
à ột ngàn
ọ ộc lập.
Tuy n ên nó
ng ệt ập ối vớ á
uyên ngàn t uộ
ọc lịch sử à
tín ộc lập ủ nó ỉ à tƣơng ố
M
ù ân tộ ọ ƣợ
n t àn
uộn g
t ế kỷ I
n ƣng trƣớ
ó n ng ngu n tƣ ệu v ân tộ ọ ã ƣợ n u n à
ọ g
p tí
y ể
t á nó n u gó ộ á n u ƣớ n u n t
Ví ụ: Tr ng
12


uốn Sáng t ế kỷ
ộ sá
ầu ủ K n
u ƣớ
ã ung ấp n ng tƣ ệu v
ân tộ D T á vùng Trung Cận Đ ng; á uốn sá

ủ Trung Quố n ƣ:
Kn t
ủ K ng Tử ã g
n u p ng tụ tập quán n u ng tr ng
sn
t ủ á ƣ ân Trung Quố
ấy g
Sử
ủ Tƣ Mã T ên ung
ấp
khoa họ ột ểu ết v s n
t ủ tộ ngƣ
ết s p ng p S ng
ến t
Trung
ó tá p
Cuộ
ủ M r P
ãg
p v p ng
tụ tập quán văn ó ủ á nƣớ p ƣơng Đ ng Cuộ t á
ể vòng qu nh thế
giớ ủ Cr t-xt p C - ng vớ n u g
p tƣ ệu v t
ân
ỏ à n ng tƣ
ệu qu g á ủ ân tộ ọ ; uyến u ị vòng qu n t ế giớ ủ M g n ăng
ng ã g
p
n ng tà ệu v á ân tộ

á nƣớ Á P M và âu
Đ Dƣơng
S p át tr ển ủ á qu n ể
ân tộ ọ u n u n ó ối quan hệ
t
vớ á vấn
kinh tế và ín trị vớ uộ ấu tr n ủ á ệ tƣ tƣ ng
Đ u ó ƣợ t ể ện r ràng và t ế kỷ VIII à t
ể
à ọ t uyết uy
vật ã ƣớ và trận t ến ng ọ t uyết n v ện ủ n à t
Cá qu n ể
ủ á n à
sáng và á n à á
t ƣ ó ng ĩ t ớn ối vớ v ệ p át
triển á qu n n ệ
ân tộ ọ và s u ó vớ v ệ
ân tộ ọ n ƣ à ột
ngàn
ọc.
S
n t àn ân tộ ọ vớ tƣ á
à ột ngàn
ộng ủ n u yếu tố tr ng ó ó
yếu tố ơ ản n ất:

ọ

à

s tá

- Một à ân tộ ọ
n t àn
s p át tr ển ủ uộ á
ng khoa
họ và ĩ t uật Tr ng ó s p át tr ển ủ ọ t uyết T ến ó và á ọ t uyết
t ến ộ ống
á quy tắ s êu n ủ n à t
ấy g Sử ụng quy tắ
s êu n ủ t uyết T ến ó á n à
ọ ã t ến àn ng ên u ịch sử xã
hộ nguyên t ủy và văn ó n ân
Tr ng số á n à sáng ập và á n à n
ển ủ
n p á T ến ó uận tr ng ân tộ ọc thế giớ p ả ể ến v trò
àng ầu ủ L G M g n M g n à ngƣ
ầu t ên t ến àn s p ân ỳ xã
hộ nguyên t ủy trên ơ s ủ s p át tr ển sản xuất và văn ó Cá
ng tr n
ủ ng v n ng ngƣ
n êng ắ M ƣợ
ết ến rộng rã tr ng ân tộ
ọ

13


Họ t uyết T ến ó
qu n ể p ản n ân văn

C ng và n
tá p
n t ếng
Đ ; Góp p ần p
gố ủ g
n ủ
ơs
uận
s

ã ƣớng tớ v ệ
á

ng nă g
t ế kỷ I
ó ng ĩ ân tộ ọ
ên p án n tế - ín
ế ộ tƣ u và ủ n
n t àn và p át tr ển

ống

ủ ng ĩ

ủng tộ và á

C Má và P ngg n ã ó n u
sâu sắ n ƣ: S
n t àn
t

trị ọ ; C ống Đuy-r n ; Ngu n
à nƣớ … Đó à n ng tá p
à
ủ trƣ ng p á ân tộ ọ Má x t

-H
v á

à ân tộ ọ ƣợ
n t àn
g
t ế kỷ I
n u ầu n ận
t
ân tộ gắn n vớ s p át tr ển và àn trƣớng ủ
ủ ng ĩ tƣ ản
Để t
ện ụ í
ín trị ủ g
ấp tƣ sản à xâ
ế và
t á
t uộ ị
rộng t ị trƣ ng… ủ ng ĩ tƣ ản p ả ng ên u v á ân tộ
ậu Đó ng à ột tr ng n ng ơ s tr t ếp t
ys r
và p át tr ển
m nh m ủ ân tộ ọ
N ƣ vậy ân tộ
à

uốn ủ qu n ủ
ầu t
t n và ó ơ s

ọ r
ột g

vớ tƣ á
à ột ngàn
ọ
ng p ả
ấp y ột
ƣợng xã ộ nà
à à
n u
ọ v ng ắ

Trƣ ng p á T ến ó à ột tr ng n ng trƣ ng p á r
sớ n ất tr ng
ân tộ ọ tƣ sản Nó à s p át tr ển tất yếu ủ s p át tr ển kinh tế xã ội, khoa
họ ĩ t uật
ấy g C ng t ết r ng t i kỳ n ng nă 5 ủ t ế kỷ I
à t i kỳ p át tr ển
n
ủ
ủ ng ĩ tƣ ản
ấy g
àng
t p át
n

àng t áy ó r
à
ả ộn n ng qu n n ệ
Đây ng à t i
kỳ p át tr ển n
ủ n ng trà ƣu tƣ tƣ ng
âu Âu
Cá
-xt - n V
á n un
tộ ngƣ s
ủ ộng

ểu
trƣ ng p á T ến ó à T y- L p- ó - p n-x
n
-xơ Đ
Líp-Pá Á … G
á ọ g ả này tuy ó s g ả t í
ƣng nó
ung ọ u t ấy ƣợ s g ống n u v văn ó g
á
t ống nhất ủ n ân
v
t tâ
- tâ
ủ
n ngƣ - tâ
ng ã tá ộng ản ƣ ng ến á ện tƣợng văn ó
14

Đ ể t ến ộ ủ n ng ọ g ả t
nhất ủ à ngƣ s t ống nhất ủ văn
triển t t ấp tớ
M t á trƣ ng p á
ủ
n
ó à v ệ g ả t í quy uật p
ó
ột á
uy tâ
r ng s
àn t
xã ộ
ng p ả ộng ơ p át tr ển
ấu tr n g
ấp… Tuy n ên n ng n
qu và ắ p ụ
M g n à
óng góp ớn
n u nguyên
ảng ế tắ Và
n n s ng g
n
r
ản t ân trƣ ng p
ng òn p ù ợp n
t trƣ ng p á
á

trƣ ng p á này à ng n ận s t ống
ó
ủ trƣơng văn ó à ngƣ p át
này ng ộ ộ r n ng uyết ể
át tr ển ủ xã ộ à ngƣ
ủ văn
ện tâ
à ộng ơ ủ s p át tr ển
ủ xã ộ à
nguyên n ân n tế à
ƣợ
ể trên ã ƣợ M g n vƣợt

ểu ƣu t n ất tr ng trƣ ng p á T ến ó
ã ó n ng
ọ N ƣng và n ng nă uố t ế kỷ I ầu t ế kỷ
n ân trƣ ng p á T ến ó
ã
và
n ƣ ng ủng
ấy g trên trƣ ng quốc tế, chủ ng ĩ tƣ ản ã uyển
ủ ng ĩ ế quố nên àng
t vấn
ấp á
ƣợ
t
á T ến ó
ng g p p ả n u t ếu sót n u vấn
ng t ể g ả t í

ƣợ … tr ng ố ản ó àng
ãr
ị

Ngƣ sáng ập r t uyết này à R tz -R t - ột n à ị
ê
ân tộ
ọ ngƣ Đ
ng à ngƣ
ã
ử
t uyết ủng tộ t â n ập và ân
tộ ọ Qu n ể
ủ yếu ủ n ng ngƣ t
trƣ ng p á này à
u
kiện ị
và
r ng
u kiện ị
ản ƣ ng ến n ngƣ xã ộ và
trƣ ng ị
óng v trò quyết ịn s p át tr ển văn ó và xã ộ T ó t nên
n ng hu v văn ó
á n u trên t ế giớ ; á ọ g ả ủ trƣ ng p á này
òn p ủ n ận s p át tr ển thống nhất ủ văn ó và ủ trƣơng n ng ểu ện
văn ó g ống n u tr ng n u tộ ngƣ à ết quả ủ s v y ƣợn
Theo ọ s sáng t
ủ
n ngƣ

ỉ ó n ng tộ ngƣ văn n n ƣ
tộ ngƣ Đ
òn n ng tộ ngƣ
ậ t ến
ậu ầu n ƣ
ng ó s
sáng t
à ỉ ó s v y ƣợn Họ òn ủ trƣơng n ệm vụ ủ n ng tộ
ngƣ văn n à truy n á văn ó truy n á văn n
n ng tộ ngƣ
ậu và ậ t ến Họ t uyết p ản ộng ủ R tz
ã ƣợ g
ấp t ống trị
15


n ất à ọn Đ quố xã trƣớ
ủng tộ
ủ ng ĩ s v n
tàn ó

ây
tr ệt ể sử ụng Hậu quả
ủ ng ĩ nƣớ ớn gây nên
n ân

à

ủ ng ĩ
à ết s

- lịch sử"
Trƣ ng p á này òn ó tên gọ
á à trƣ ng p á v s t ên
ủ á
ện tƣợng văn ó trƣ ng p á này ƣợ x
à ột tr ng n ng trƣ ng p á
p ản ộng ơn ả v p ƣơng ện ín trị ng n ƣ v p ƣơng ện
ọc.

hàn

Trƣ ng p á văn ó - lịch sử t n t
ơn ả à Á và Đ

Đ

Á

n

M … n ƣng t ịn

Nộ ung ủ trƣ ng p á này ịu ản ƣ ng ủ trƣ ng p á n ân ủng
- ị
ọ
u ng í và t uyết T ến ó và
s v y ƣợn truy n
á Cá ết uận ủ á
ện trên n n ung à

và n ng p án án ủ
qu n n u trƣ ng ợp à
và p ƣơng p áp uận ủ v ệ ng ên u
n ã
và ng s tr g á ủ á tà ệu t u t ập ƣợ Tr ng t
tế n ng á g ả
t í
ủ trƣ ng p á này ã ống
p ƣơng p áp ịch sử.

Trƣ ng p á xã ộ ọ xuất ện và
ảng n ng nă 9 ủ t ế kỷ
I Đ
ện t êu ểu
trƣ ng p á này Đu t
Trƣ ng p á này ã g ả
t í n ng ện tƣợng tâ
ủ
n ngƣ g ả t í n ng ện tƣợng xã ộ
ng ản năng s n
và s t í
ơ
Họ x x t
ện tƣợng xã ộ n ƣ à
ột ện tƣợng ệt ập tr ng
p ủ n ận ín á quy uật ịch sử ủ s p át
triển.

Họ g ả t êu ểu
trƣ ng p á này à M - -nốp-x

ơ-r -un r un
Trƣ ng p á
năng
ủ trƣơng xá n ận
n n văn ó
sơ y
truy n à ột ệ t ống t ng ợp n ng p ng tụ
ng
ịn
ế… tr ng ệ
t ống M
ệ t ống u t ể ện n ng
năng n ất ịn
ng t ể tá r
ỏ ệ t ống và n ng
năng ó ả
ả
tr ng t á quân n ủ xã ộ
T
á ọ g ả này
u ần t ết à p ả ểu r và ả vệ n ng p ng tụ
16


truy n t ống ủ ƣ ân t
à ả vệ n ng
năng ã ó
ng ần t ết
p ả truy n á văn n
âu Âu và Và nếu n ƣ ố t n truy n á văn n

âu
Âu t s p á v t ế quân n t nên n ng s
n
n G
ấp t ống trị ần
và á tƣ tƣ ng và á p ng tụ tập quán ó s n à
trị t
ân
N ƣ vậy trƣ ng p á
năng
ng n ng ống
tƣ tƣ ng t ến ộ
ủ trƣ ng p á t ến ó
à òn ống
ả trƣ ng p á n ân ủng - ị
ọ và trƣ ng p á văn ó - lịch sử Nó ã g p í
ắ
ủ ng ĩ t
ân
c biệt à nƣớ n tr ng v ệ
u àn á xã ộ t uộ ị ủ
ế ộ
t
ân
Trƣ ng p á tâ
- ủng tộ r
và n ng nă g
t ế kỷ
và
ện n y ng ƣợ t ịn àn tr ng á nƣớ p ƣơng Tây n ất à M Cơ s

uận ủ trƣ ng p á tâ
- ủng tộ à
ủ ng ĩ t
ụng tr ng tr ết ọ
ủ ng ĩ P ơ-rớt tr ng tâ
ọ và trƣ ng p á văn ó - lịch sử tr ng ân tộ
ọ
N ng ọ g ả ủ trƣ ng p á này ủ trƣơng r ng:
ột tộ ngƣ
u
ó ột
n văn ó r êng ệt N ng
n văn ó r êng ệt này
s
ấu t tín á
ủ t ng tộ ngƣ quy ịn D
ịu ản ƣ ng ó tín
ất
quyết ịn ủ t
sơ
nên s ấu t
ó ƣu truy n t t ế ệ này qu t ế ệ
á
ng
g
ị ất
ù ó s tá ộng ủ á yếu tố văn ó ng
Họ ấy tâ
ểgả t í
s t àn

ng y t ất
ủ t ng á n ân và
tập t ể ngƣ tr ng xã ộ ấy tâ
gả t í
á ện tƣợng văn ó
Trƣớ á
ng t áng Mƣ n n ân tộ nƣớ Ng
ã trả qu ột quá tr n tí
y âu à và ã t ƣợ n ng t àn t u n ất ịn
Trƣ ng p á ân tộ ọ
v ết
trên ơ s p ƣơng p áp uận ủ
ủ ng ĩ
uy vật ện
ng và ủ ng ĩ uy vật ịch sử ã t ƣợ n u t àn t u tr ng
ng ên u á vấn
í uận ân tộ ọ nó r êng à t uyết v ịch sử xã ộ
nguyên t ủy v quá tr n tộ ngƣ ; á vấn g
n t n g á văn ó N ƣng
ống ến qu n trọng ơn à t uyết v á
n
n tế - văn ó và á
u
v c lịch sử - ân tộ ọ N ng tên tu
ủ trƣ ng p á ân tộ ọ
v ết à:
Gu rơ P T nxtốp Iu V r
ây… Cá tƣ tƣ ng ủ trƣ ng p á ân tộ
17

ọ
v ết trƣớ ây ã ó ản ƣ ng ớn ến á
ản t ân ngàn ân tộ ọ V ệt Nam.

uyn

ƣớng p át tr ển ủ

1.3. Lịch sử phát triển và thành t u của ân tộc học Việt Nam
1.3.1. Lịch sử
Trên t ế giớ ân tộ
N ƣ vậy s vớ á nƣớ ó
ện ậ
ơn
ảng ột t
pt
á sớ và òn ƣợ

ển
ọ tr t àn
ọ
n n ân tộ ọ âu
ế kỷ Tuy vậy á tà
ƣu g
á v ng n

ộc lập t g
t ế kỷ I
ân tộ ọ V ệt N

xuất
ệu ân tộ ọ ã ƣợ g
ến tận ngày n y

Có t ể nó n ng ến t
ân tộ ọ
nƣớ t ƣợ g
pt t
trung
Trƣớ
ó
N
á
ến t
ó ỉ ƣợ p ản án và ƣu
truy n tr ng á âu uyện ân g n á truy n t uyết s tí … N ng tƣ ệu
ng ên u v á vấn
ân tộ ắt ầu ƣợ g
p t t ế kỷ V n ƣng ó
ng ỉ à n ng g
p rả rá v á ân tộ
ƣ n t àn
ột ngàn
khoa họ Cuốn Dƣ ị
í ủ Nguy n Trã à tá p
ó à
á nộ
ung ân tộ ọ ƣợ
ín ngƣ V ệt N
g

p và
sớ n ất Tr ng
ó Nguy n Trã ã
ập ến s p ân ố ân ƣ văn ó và tập quán ủ ngƣ
V ệt K n t
trung
Ng à r
ột
t uốn sá
á n ƣ V ệt ện u
n
ủ L Tế uyên Lĩn n
í quá ủ V Quỳn - K u P
Truy n
ỳ
n ụ
ủ Nguy n D
ng
ng n u tà ệu ân tộ ọ Đ c biệt
tr ng á tá p
ủ Lê Qu Đ n t ế kỷ VIII n ƣ Vân à
ng
K ến
văn t ểu ụ
ã ó n ng g
p rất qu g á v n u ĩn v
ủ
i sống á
ƣ ân nƣớ t t
ó Tr ng Vân à

ng
tá g ả nó n u ến tập quán
sản xuất p ng tụ ủ ngƣ K n
á
ng ụ và ụng ụ p ƣơng t
n
tá á
ây tr ng nó
ung ây
nó r êng á
ăn quần á
tr ng
s
n
ụ… Tr ng K ến văn t ểu ụ Lê Qu Đ n òn ể
n ng tƣ ệu ó
g á trị v á tộ ngƣ t ểu số n ƣ Tày T á Nùng H ng D
á n ó
á Tr ng P ủ ên t p ụ
ó n ng g
p v á tộ ngƣ
n Trung
Trung ộ n ƣ Vân K u Tà- C -tu.
Đến t ế kỷ
à ộ sá qu g
t ống qu n

I

P n Huy C v ết Lị tr u ến ƣơng

í Đây
p v á tr u
ên á
ị
á n ân vật ịch sử ệ
á
ng t
ng… Ng à r n u tá p
ã êu tả
18


n u p ng tụ tập quán s n
t văn ó ủ n ân ân t n ƣ:
ủ Dƣơng Văn n Ng ệ n í ủ ù Dƣơng Lị
V N
Nguy n Tống G Địn t àn t ng í ủ Trịn H à Đ …

âu ận ụ
t p ụ
ủ

N n ung tr ng t i kỳ phong kiến á tr t
ân tộ ọ t ƣ
t ể ện tr ng á
ng tr n ịch sử y ị
Nó
ng ƣợ tr n ày
ệ t ống à ỉ ƣợ g
p n ƣ à n ng p ần ần ƣu t ê Đó à

ến ột số tà ệu êu t uật á
ện tƣợng ó tín
ất
ng ƣ ng
n ất à v á ân tộ t ểu số V vậy v ệ
t á á tà ệu ủ t
p ả trên t n t ần g n ụ
ơ tr ng
ã át t vàng
Tr
Việt N
p í ắ
qu n ng
Mụ í
t
ân
ng t
quá

ng ƣợ
ột á
ƣ nó
í ể
i kỳ này

ng quá tr n t ống trị ủ ngƣ P áp v ệ ng ên u á tộ ngƣ
ƣợ t ến àn
ột á
ó ệ t ống c biệt à
á ị àn

nn
và Trƣ ng Sơn - Tây Nguyên nơ ƣ tr ủ á tộ ngƣ t ểu số Cơ
ên u v ân tộ t
ấy g à Trƣ ng V n Đ ng á
EFEO
ng ên u ủ á ọ g ả P áp à p ụ vụ
ín trị ủ
ế ộ
ó n ƣng v
t á qu n nó ể
ột ngu n tà ệu ớn g p
ó t ể ểu ết ầy ủ ơn v
i sống ủ á tộ ngƣ V ệt N tr ng

T s u á
ng t áng Tá nă 1945 Đảng và N à nƣớ t rất
trọng
vấn
ân tộ và ín sá
ân tộ Ng y s u á
ng ã t àn ập N quố
ân t ểu số s u ó à n ân tộ Trung ƣơng Đảng Ủy n ân tộ C ín p ủ
Hộ
ng ân tộ ủ Quố ộ ể t
àn
ủ trƣơng ín sá
ân tộ N ƣng
tn
n
ến tr n nên t 1945 - 1954 ngàn ân tộ ọ V ệt N

ó ị
g án
n tà ệu ít ỏ S u nă 1954
n ắ xây ng ế ộ xã ộ
ủ
ng ĩ tr ng ố ản ất nƣớ ị
ắt Đảng t
c biệt
p át tr ển ngàn
ân tộ ọ L
ấy g
ên n v ệ ủng ố
á t
t
ện ín
sá
ân tộ ủ Đảng á t
ng ên u á ơ qu n à t
án ộ à
ng tá ân tộ ọ
ng ã ƣợ t àn ập Nă 1958 t ân tộ ọ r
t uộ V ện sử ọ Nă 1968 trên ơ s ân tộ ọ n à nƣớ t ã
t àn ập
V ện ân tộ ọ t uộ Ủy n
họ xã ội Việt N
C ƣơng tr n ân tộ
ọ
ng ƣợ ƣ và
y trƣ ng Đ ọ t ng ợp Hà Nộ t nă 196

19


S vớ á n n ân tộ
ơn
ảng ột thế kỷ s ng
t ể s u:

ọ âu
ân tộ ọ V ệt N
xuất ện ậ
ng ã t ƣợ ột số t àn t u trên n ng t ụ

- Ng ên u xá ịn tr n ộ p át tr ển kinh tế - xã ộ ủ á tộ ngƣ
Việt N
ến trƣớ Cá
ng t áng Tá nă 1945 c biệt qu n tâ
ến ố
á tộ ngƣ t ểu số D s p át tr ển
ng ng u g
á ƣ ân ng ng
và
nn g
ngƣ K n vớ á ân tộ n
á ;
ậu quả ủ 8 nă
ộ ủ t
ân P áp
tr n p ân ó xã ộ
á tộ ngƣ nƣớ t ết

s
ng Ngƣ K n ó tr n ộ p át tr ển kinh tế - xã ộ
n ất
n
n p í ắ á tộ Tày T á Mƣ ng H ng D … ã ó s p ân ó g
ấp
tr ng á xã ộ tộ ngƣ N n ung tr ng á xã ộ này ã n t àn
c
ƣợng ố ập: ngƣ g àu - ngƣ ng ; ngƣ à
ủ - ngƣ à t uê; ngƣ
ó ột - ngƣ
ị ó ột Đố vớ á ƣ ân Trƣ ng Sơn - Tây Nguyên
tr n
ộ p át tr ển xã ộ ớ và t i kỳ ủ s
n n
óg
ấp nên ƣ ó s
p ân tầng xã ộ p
t pn ƣ à
á ị p ƣơng
n n p í ắ Tr ng xã
hộ ƣ ó s p ân ó g
ấp à ỉ ớ xuất ện s
ên ệ g àu - ng
Củ ả ƣợ à r
ủ yếu ng s
ộng ủ
á n ân và g
n Tà
sản ƣợ tí

y ã ó n ƣng ớ
ỉ à n ng vật ụng p sản xuất n ng
ùng t
n v xu ƣớng à vật ng ng g á á
tr ng s và vật qu
ế n ƣ
s ng tê ngà v Tr ng á xã ộ này ƣ ó qu n ệ ó ột
Trên ơ s ng ên u ơ ản v á ƣ ân xá ịn
ộ p át tr ển
kinh tế - xã ộ ủ ọ á n à ân tộ ọ vớ á
ng tr n ủ
n ã góp
p ần
xuất t
g vớ á t
Đảng và N à nƣớ v v ệ xây ng ín
sá t àn ện ể p át tr ển kinh tế nâng
i sống
tất ả á ân tộ
- Ng ên u g ớ t ệu á g á trị văn ó truy n t ống ủ á tộ ngƣ
trên ãn t V ệt N
Văn ó
ây ƣợ ểu à t àn ộ á g á trị văn ó vật
ất và văn ó t n t ần
n ngƣ sáng t nên tr ng quá tr n ịch sử ể t ỏ
ãn n u ầu v
i sống vật ất và t n t ần ủ
n ngƣ Cá
ng tr n ân
tộ ọ ó ƣu t ế c biệt tr ng v ệ ng ên u á g á trị ủ văn ó sản xuất

văn ó vật ất văn ó
u n
xã ộ và văn ó t n t ần N à ử tr ng
p ụ
n n ân và g
n
tàng truyện tí
á truy n t uyết
ân
20


ã tr t àn á
í n u uốn sá

tà ng ên u và ết quả ủ nó ƣợ
uyên ả …

ng ố trên n

ut p

- Dân tộ ọ góp p ần ùng vớ sử ọ
ả
ọ và á ngàn
ọ
á ng ên u à sáng tỏ n u vấn
v á t i kỳ ết s qu n trọng ủ
th i kỳ Hùng Vƣơng và n Dƣơng Vƣơng Đây à t i kỳ à á ngu n tà ệu
t àn văn rất ít ỏ D vậy v ệ ng ên u v t ết ế ín trị - xã ộ v

t
ộng kinh tế v p ng tụ và tín ngƣ ng t ƣ ng p ả v ện n u ến tà ệu ân
tộ ọ ƣợ sƣu tầ t á xã ộ truy n t ống Ng à r
ân tộ ọ òn góp
p ần ng ên u ột số vấn
ó tín
ất í uận n ƣ xã ội Việt N xƣ ó trả
qua chế ộ
ế
un ệ y
ng v p ƣơng t
sản xuất âu Á á
n
t á t n g á sơ
ịch sử n n ân và g
n qu n ệ ân tộ tr ng quá
và ện n y
- Trên ơ s ng ên
Việt N
á n à ân tộ
Việt Nam.

u và quán tr ệt n ệm vụ quan trọng ủ ân tộ ọ
ọ òn ng ên u xá ịn t àn p ần á ân tộ

21


CHƯƠNG 2:
CÁC CHỦNG TỘC VÀ MỐI QUAN HỆ VỚI DÂN TỘC (4 TIẾT)

2.1. Định nghĩa chủng tộc và mối quan hệ với ân tộc, văn hóa
K

ệ

C Má và P
n ngƣ và à ơ s
ủ
ột òng ngƣ
Nê n t n  H
ủng tộ n ƣ ngày n
ể
tộ

ngg n ã
ng ịn r ng
ín
ộng ã sáng t r
t n t ủ à ngƣ C ủng tộ à ết quả t ến ó ên tụ
uy n ất tuần t t : H
s  P tê ntơrốp
s p êns T ngƣ H
s p êns à p ân ó t àn á
y Vậy ủng tộ à g

N ân ọ trƣớ ây
r ng
D ó ã n t àn nguyên tắ
à nộ ung ủ yếu à s ết ợp tr u tƣợng á

ể
n tr ng p ân
ể
n t á

ặ
ủng

Ngày n y
ng ên u ủng tộ á n à n ân ọ ã p át ện r v
trò
ỳ qu n trọng ủ yếu tố ị
tr ng quá tr n
n t àn
ủng tộ T ó
n t àn
ột nguyên tắ ơ ản gọ à nguyên tắ ị
tr ng p ân
ủng
tộ
Sau khi khoa họ
ện
p ƣơng ƣớng ng ên u ớ
ủng tộ
à ngƣ quá tr n
quần t ể
ng p ả
và
t ể gộp
ăn và n ng

p át ện r quần t ể s n ọ
ã ỉ r
ột
ầy ủ ín xá ơn v
ủng tộ Ng ên u
n t àn và p át tr ển ủ
ng p ả
và
á t ể C ủng tộ
ng p ả à ột tập ợp á
ể tƣơng ng à à ột tập ợp quần t ể
ể

ặ

ặ

ể

ặ

ể
ị
ặ

ị

H y nó

ặ
C ủng tộ à yếu tố s n vật ọ
yếu tố xã ộ C ủng tộ và quố g
ng ên qu n vớ n u N
t ể tr ng ùng ột ủng tộ

á

á

ng p ả à
u ân tộ ó

22


ây ần ƣu : 1 K ng ƣợc nhầm l n gi
á
á n ệ “ ủng tộ ”
“ ân tộ ” và “quốc tị ” Ch ng t c chỉ
cập ến p ƣơng ện sinh học của con
ngƣ
òn
c chủ yếu x
x t ến p ƣơng ện văn á văn n ủ á
cộng ng ngƣ i, và qu c tịch l x x t p ƣơng ện ng ân ủa m á n ân
xá ịnh họ à ngƣ i của quố g nà
ất luận t àn p ần n ân ủng và tộc
ngƣ i của họ. Một ngƣ i Việt Nam v n ó t ể mang quốc tịch Hoa Kỳ, nếu ngƣ i
ó ã n ập quốc tị và tr t àn

ng ân M . Nh ng Việt ki u hiện nay nhi u
nƣớ
á n u trên t ế giới, tuy v n ó ầy ủ nh ng
trƣng ủ n ó
i
n N
Á
vàng tó
n tầ vó t ấp
n ƣng ọ ã à ng ân ủa
nh ng quố g
à ọ sinh sống và ƣơng n ên quốc tịch của họ
ng p ả à
Việt Nam; 2). Nh ng
ể
n t á
ng
ng tín
ất di truy n
ng
phả à
trƣng n ân ủng trƣ ng hợp dị tật ch ng h n).
2.1.2. M i quan hệ
T

qu n ể
á
t
ể n ân ủng
p át tr ển ủ t ến tr n xã

p ân ố ƣ ân và s
n
ủng ín à ết quả ủ
n ân ủng
ng t ể
t àn ân tộc.

x t ố ập vớ n ng qu n ể
ủng tộ
ủ ng ĩ
àn t àn
ng quyết ịn
ộ và p ƣơng ƣớng
ộ
ng n ƣ ện
á n n văn ó Tuy n ên s
ủng y sống ệt ập xảy r g
á
n n ân
quá tr n ịch sử và
ó s
n t àn á
n
ng p ản án
t này y
t á ủ ịch sử n

Mối quan hệ g
n n ân ủng ng n ng
ƣ tr à vấn p

t p Nếu n ƣ ng n ng và văn ó
này s ng ị v
á
ng
t
nó n ng
t ngƣợ
á
n n ân ủng
t ên s ng
s
t
nó n ng yếu tố ng n ng và văn ó

văn ó ân tộ ị
ó t ể truy n t ị
n n ân ủng n ất
á ị v
á n ất

v
v
ịn ;
ịn

M
ù àn ản t n ên óng ột v trò v ùng qu n trọng tr ng v ệ
n t àn á
ể
ủng tộ và á

n n ân ủng á n ƣng ng
ng t ể ỉ ăn và
u kiện ị
y í ậu ể g ả t í
u ó ỉ
ng g
n sơ
ủ n ân
à n ngƣ
òn ệ t uộ ột á
ị
ộng và
trƣ ng t n ên
n ng quy uật s n ọ òn p át uy ầy ủ tá
ụng ên n n ng quy uật xã ộ ớ xuất ện Ngày n y s
n t àn á
23


n n ân ủng ỉ ó t ể à ết quả ủ
ối quan hệ uyết t ống âu à
tr ng p
v ột ộng ng ngƣ n ất ịn tá
ệt vớ á ộng ng á
à
ó n ng
n n ân ủng á ƣợ n t àn D ó nếu ộng ng
ng n ng và văn ó t
u kiện
s

n t àn á
n n ân ủng n ất
ịn t s t ếp x g
á ộng ng ng n ng và văn ó s
n tớ
n ủng
à ết quả tất yếu à n t àn á
n n ân ủng ớ Cá quá tr n này
n r ên tụ p
t p
ng tá r
ỏ ịch sử ân tộ
Trên t ế giớ ầu ết
quố g
u ó s trộn n n u t àn p ần ân
tộ ùng ung sống C ín v vậy
ng ên u v
ủng tộ g p t n ận t
r ràng ơn v ngu n gố ân tộ S ó t ủ yếu tố n ân ủng này y á
tr ng t àn p ần á ân tộ
á n u
ng n
s t n t ủ yếu tố n ân
ủng tr ng v ệ t
g ấu t àn ân tộ D ó tr ng ân tộ ọ v ệ p ân
n n ân ủng à n ƣ ng
ng t ể ỏ qu
ng ên u tộ ngƣ
và văn ó tộ ngƣ
2.2. Các đ c điểm phân loại chủng tộc, ân tộc

Tr ng số n ng
ể xá ịn
ể
n t á
ng à ơ t ể n ƣ
u
… Dƣớ ây à ột số
ể

ủng tộ
àu
àu
ơ ản:

ơ ản n ất v n à n ng
ắt àu và n
ng tó

- S ấu t
ủ sắ tố: Sắ tố ểu ện trên ơ t ể ngƣ
g
àu
àu tó
àu ắt N ân
ó n u àu
á n u t trắng ng ến n
s
C ung quy
ó 3 ng: àu sáng trắng ng trắng vàng ; àu trung g n
ơ nâu và nâu s

y tố àu
n T
t êu u n này ngƣ t
à ngƣ à 3 ủng tộ : trắng
n
vàng Màu ắt ng ó n u
: ắt àu s
n
t
; àu trung n xá
y nâu ; n t sáng x n
t
y
tr
Màu tó
g : tó s
àu
n nâu
àu trung g n
ung ; àu sáng tó vàng
- D ng tó : Tó g
- Hn
ng u n
rộng p trung nh.

: tó t ng và
t: N n tr

ện

ng tó uốn sóng x ăn
n

ng

u n

t ó 3

:

24


-Hn
ng ắt: D và s p át tr ển ủ í
nếp ít p át tr ển p át tr ển trung n và p át tr ển n
-Hn
ng
: á ịn
ng sống
n ƣ s u: N 1 D Tr ng ó: N: ng ng
ỉ số
t ấy: 69 9 p; 7 -84 9 -Hn

ng

:M

ắt vớ 4

u

u n số:

ng ó

y t ấp rộng p; á
án
; D:
u ọ
trung n ; 85 rộng

ƣợ p ân t àn 4

:

ỏng v

tín
Cá

ày và rất ày

-Hn
ng ầu: n n t trên xuống vớ 4
: ầu à ầu trung n
ầu
ngắn và ầu quá ngắn C ỉ số ầu ƣợ tín t
ng t : N 1 D Tr ng ó:
N:

u ng ng; D:
u ọ Nếu 75 9: ầu à ; 76 -85 4: ầu ngắn tròn ;
85 5: ầu quá ngắn
t
-Tầ vó
ỉ ộ
ó s p ân ệt g
n
và n T
á n à n ân
ọ tầ vó trung n ủ n
à 164-166 9 ; ủ n à 153-155,9cm.
Trên t ế giớ ó n u tộ ngƣ
ó ỉ số tầ vó trung n ƣớ 15
n ƣ
ngƣ Pí
ê Trung P
ngƣ
us n N
P
Ngƣ Nêgr t
Đ ng P
ó tầ vó trung n
n ất t ế g ớ à 182
Ng à á
áng
n ó

ể
áu…

trên ngƣ

t

òn ăn

và

n

ng răng vân t y

2.3. S phân ố các chủng tộc, ân tộc tr n thế giới

P ân
ủng tộ à v ệ
á qu n và
ọ s p ân
ƣợ
ối quan hệ ngu n gố g
ọ ủ á
ủng tộ ện n y và
kỷ VII ến n y ngƣ t ã nêu
t u trung
ó 4 p ƣơng p áp ển
- Căn
và
ể
n t á răng Đó à á

ủ yếu n t àn tr ng g

n
ể

à

ó ăn và p
t p Để ả
ả
á
ủng tộ à p ả à t ế nà ể t ể
á
ủng tộ trên ơ s ng ên u n
uv
ị
à ủng tộ n t àn T
ên rất n u á p ân
ủng tộ n
n ó à:

tín
ện
t á
t ế
ƣng

áng
ng à ơ t ể: àu
tó

u
truy n tƣơng ố n ịn n ƣng p
t p và
n ầu ủ
ủng tộ
s t í ng
ủ ơt ể

25