Ngành điều dưỡng việt nam,vị trí và vai trò của điều dưỡng trong hiệu quả trị liệu bệnh

Khoa Y-ĐHQG TP.HCM
Bài thu hoạch Module Quản lý bệnh viện & Kinh tế y tế

ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA Y

BÀI THU HOẠCH MODULE QUẢN LÝ BỆNH VIỆN
VÀ MODULE KINH TẾ Y TẾ

NGÀNH ĐIỀU DƯỠNG VIỆT NAM,VỊ TRÍ VÀ
VAI TRÒ CỦA ĐIỀU DƯỠNG TRONG HIỆU QUẢ
TRỊ LIỆU NGƯỜI BỆNH

ĐINH THỊ THU THẢO
MSSV: 125272092

Tp.HCM,07/2017
1


Khoa Y-ĐHQG TP.HCM
Bài thu hoạch Module Quản lý bệnh viện & Kinh tế y tế

LỜI CẢM ƠN
Trước hết em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến các thầy, các cô trong bộ môn Quản
lý bệnh viện và bộ mô Kinh tế y tế Khoa Y - Đại học quốc gia TP.Hồ Chí Minh đã tận
tình hướng dẫn chúng em trong môn học. Không dừng lại chỉ về chuyên môn, các
thầy, các cô còn là những người truyền ngọn lửa đam mê đến với chúng em, để chúng
hứng thú và học tập.
Với lòng biết ơn sâu sắc, em cũng xin gửi lời cảm ơn đến thầy Nguyễn Thế Dũng,
người chủ nhiệm bộ môn tận tình cũng như là người thầy đã không tiếc thời gian, công

sức để đứng lớp giảng dạy.
Em xin gửi lời cảm ơn đến Ban Giám Đốc Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới đã tạo điều kiện,
hỗ trợ cho chúng em nơi học tập để chúng em an tâm học.
Cuối cùng em xin gửi lời cám ơn đến Ban Chủ nhiệm Khoa Y - Đại học quốc gia
TP.Hồ Chí Minh và Ban điều phối module đã thiết kế chương trình, môn học này. Đặc
biệt em cảm ơn cô Phạm Thị Lượm đã nhiệt tình giảng dạy,cung cấp kiến thức để em
có thể hoàn thành được bài luận này.

Trân trọng.

Đăk Lăk, ngày 27 tháng 07 năm 2017

2


Khoa Y-ĐHQG TP.HCM
Bài thu hoạch Module Quản lý bệnh viện & Kinh tế y tế

TÓM TẮT

Trong 2 module vừa qua – module Quản lý bệnh viện và module Kinh tế y tế có
rất nhiều vấn đề được đặt ra, hầu hết đều là những vấn đề nổi bật, trọng yếu trong
ngành y tế. Tuy nhiên với thời lượng nội dung cho phép của bài thu hoạch em xin
được trình bày về vấn đề Ngành điều dưỡng Việt Nam,vị trí và vai trò của Điều dưỡng
trong hiệu quả trị liệu người bệnh.

Trong giới hạn bài viết em sẽ cố gắng nêu bật lên những vấn đề nổi cộm trong
nội dung này,và có những ý kiến đóng góp cho tình hình hiện tại.

3

Khoa Y-ĐHQG TP.HCM
Bài thu hoạch Module Quản lý bệnh viện & Kinh tế y tế

MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN ..........................................................................................................1
TÓM TẮT.................................................................................................................2
DANH SÁCH BẢNG BIỂU VÀ HÌNH..................................................................4
1,CHƯƠNG 1. GIỚI THIỆU..................................................................................5
1.1,Đặt vấn đề.........................................................................................................5
1.2,Mục tiêu và phạm vi bài thu hoạch................................................................5
2,CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN LÝ THUYẾT........................................................6
2.1,Điều dưỡng và chăm sóc điều dưỡng..............................................................6
2.2,Các học thuyết về điều dưỡng.........................................................................6
2.3,Nguyên lý điều dưỡng hiện đại.......................................................................9
2.4,Vai trò của điều dưỡng trong hiệu quả trị liệu.............................................10
2.4.1,Khái niệm hiệu quả trị liệu...........................................................................10
2.4.2,Hiệu quả trị liệu đối với người bệnh............................................................10
2.4.3,Vai trò của điều dưỡng trong hiệu quả trị liệu............................................11
3,CHƯƠNG 3.THỰC TRẠNG..............................................................................12
3.1,Sơ lược ngành điều dưỡng Việt nam.............................................................12
3.1.1,Số liệu thống kê...........................................................................................12
3.1.2,Áp lực công việc..........................................................................................13
3.1.3,Dư luận xã hội.............................................................................................13
3.2,Những thành tựu.............................................................................................13
3.3,Những vấn đề cần giải quyết..........................................................................14
4,CHƯƠNG 4.KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.......................................................16
4.1,Kết luận............................................................................................................16
4.2,Kiến nghị..........................................................................................................16

TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................................16

4


Khoa Y-ĐHQG TP.HCM
Bài thu hoạch Module Quản lý bệnh viện & Kinh tế y tế

DANH SÁCH HÌNH VÀ BẢNG BIỂU
Danh sách bảng biểu
Tên bảng

Trang

Bảng 1: Bảng tóm lược các học thuyết điều dưỡng
Bảng 2: Phân biệt chẩn đoán điều dưỡng và chẩn đoán điều trị
Bảng 3: tỉ số điều dưỡng và giường bệnh của Việt Nam so với một số nước

8
11
13

5


Khoa Y-ĐHQG TP.HCM
Bài thu hoạch Module Quản lý bệnh viện & Kinh tế y tế

1,CHƯƠNG 1.GIỚI THIỆU
1.1,Đặt vấn đề:

Điều dưỡng là một nghề trong bộ máy y tế được đào tạo và có nền tảng khoa học cơ
bản về chăm sóc sức khỏe người bệnh, đáp ứng được các tiêu chuẩn về kê toa tùy theo
sự giáo dục và sự hoàn thiện lâm sàng.
Ở hầu hết các nước trên thế giới, điều dưỡng đã được công nhận là một nghề nghiệp
độc lập, được xây dựng luật hành nghề điều dưỡng và phải thường xuyên tham gia các
kỳ kiểm tra tay nghề,đông thời ngành còn xây dựng các học thuyết điều dưỡng để áp
dụng vào công tác lâm sàng.
Tại nhiều đất nước,Điều dưỡng viên đã được phép tham gia quản lý các cơ sở y tế ban
đầu, bệnh viện, trung tâm chăm sóc sức khỏe, tham giá khám và điều trị - chăm sóc
các bệnh cấp và mãn tính theo chuyên ngành của điều dưỡng và có mặt ở hầu hết các
lĩnh vực khác.
Tại Việt Nam, trước năm 1990, người điều dưỡng có tên gọi Y tá với chức năng phụ
thuộc và vai trò phụ giúp, thực hiện y lệnh của thày thuốc là chính. Họ chỉ được đào
tạo ngắn hạn dưới một năm (sơ học) và theo phương pháp cầm tay chỉ việc là
chính.Năm 1990, điều dưỡng Việt Nam mới được coi là một nghề, nó được thể hiện
qua hệ thống đào tạo chuyên ngành, hệ thống quản lý ngành dọc và sự thành lập Hội Y
tá-Điều dưỡng,đây là bước ngoặt lớn cho ngành Điều dưỡng Việt Nam.Tuy nhiên,về
mặt nhận thức về tầm quan trọng của ngành Điều dưỡng trong công tác chăm sóc
người bệnh còn hạn hẹp.
Còn rất nhiều tồn tại cần khắc phục cho ngành Điều dưỡng Việt Nam mà ta cần bàn
tới: Điều dưỡng có nhiều rủi ro trong công tác chăm sóc lâm sàng,tình trạng quá tải
bệnh nhân tại các bệnh viên, tỷ lệ điều dưỡng/bác sĩ thấp (1,27/1) khiến cho người
điều dưỡng phải gồng mình để thực hiện y lệnh điều trị của bác sĩ, trình độ điều dưỡng
còn thấp, tỷ lệ Điều dưỡng tốt nghiệp trình độ cao đẳng-đại học dưới 10% và tỷ lệ điều
dưỡng trung học là > 80%, công tác hành chính, giấy tờ của điều dưỡng chiếm tỷ lệ
thời gian tương đương với thời gian trực tiếp chăm sóc người bệnh (28%) bởi hiện nay,
hầu hết các bệnh viện của chúng ta đang sử dụng sổ sách và phương pháp ghi chép
truyền thống.
[1] Điều dưỡng với công tác chăm sóc toàn diện tại Việt Nam. Hội điều dưỡng Việt
Nam.Truy cập ngày 27/7/2017 từ />1.2,Mục tiêu và phạm vi bài thu hoạch:

Từ những vấn đề nêu trên,mục tiêu của bài thu hoạch này nhằm bàn luận về vai trò của
người điều dưỡng trong công tác chăm sóc và chữa trị người bệnh, cũng như thực
6


Khoa Y-ĐHQG TP.HCM
Bài thu hoạch Module Quản lý bệnh viện & Kinh tế y tế

trạng ngành điều dưỡng Việt Nam hiện nay, những thành tựu đã đạt được cũng như
những tồn tại cần giải quyết.

2,CHƯƠNG 2.TỔNG QUAN LÝ THUYẾT
2.1,Điều dưỡng và chăm sóc điều dưỡng:
Theo từng mốc thời gian lịch sủ và theo nhận định của từng thời kỳ mà ngành Điều
dưỡng được đinh nghĩa khác nhau,và có cả những nhận định sai lầm về ngành Điều
dưỡng,ví dụ như theo tạp chí The New Lexicon Wesbter’s định nghĩa: “ Người Điều
dưỡng là người phụ nữ được huấn luyện để chăm sóc những người ốm đau”,định nghĩa
này không đúng với thời điểm hiện tại vì nam giới cũng chọn học ngành Điều dưỡng.
Florence đã đưa ra định nghĩa ngành điều dưỡng cách đây 100 năm : Điều dưỡng là
một hành động thiết thức bảo vệ môi trường chung quanh bệnh nhân để giúp bệnh
nhân bình phục”,theo thuyết này thì vai trò Điều dưỡng được nâng cao hơn.
Virginia Henderson định nghĩa năm 1960: “Chức năng của điều dưỡng là giúp đỡ các
cá thể,đau ốm hoặc khỏe mạnh,giúp họ cải thiện chất lượng cuộc sống và bình phục
nhanh chóng.Người điều dưỡng cần thiết phải có sức khỏe,thông minh,có kiến thức và
có phong thái làm việc càng nhanh càng tốt”.
Canadian Nurses Association (CNA.1984) :”Điều dưỡng là phải chăm sóc bệnh nhân
phù hợp với bệnh tật của họ bao gồm cả việc luyện tập về tinh thần,chức năng và phục
vụ bệnh nhân trực tiếp hoặc gián tiếp,giúp cho người bệnh cải thiện sức khỏe ,ngăn
chặn ốm đau,hòa nhập vào cộng đồng và xã hôi”.
[2] Điều dưỡng cơ bản tập 1-Bộ y tế,nhà xuất bản giáo dục Hà Nội 2007

Như vậy,Điều dưỡng có rất nhiều định nghĩa khác nhàu,tùy từng nhận định và từng
quốc gia , nhưng chung quy lại thì chăm sóc điều dưỡng không chỉ đơn thuần chỉ là
chăm sóc người bệnh, mà còn làm sao để hỗ trợ phòng ngừa và điều trị bệnh tật, chăm
sóc về cả thể chất và tinh thần cho người bệnh.
2.2,Các học thuyết về Điều dưỡng:
Học thuyết điều dưỡng là kết quả những khái niệm được xác định, được công nhận
một cách có hệ thống qua các nghiên cứu khoa học điều dưỡng, có liên quan những
hiện tượng, sự kiện chăm sóc thực hành điều dưỡng nhằm hướng dẫn việc chăm sóc
điều dưỡng đạt được hiệu quả tốt. Đưa ra tiêu chí khái niệm mục đích mô tả hoặc tiên
đoán thông tin cần thiết để hướng dẫn điều dưỡng chăm sóc hỗ trợ người bệnh.
Sau đây là bảng tóm lược một số học thuyết điều dưỡng:
Bảng 1: Bảng tóm lược các học thuyết điều dưỡng:
7


Khoa Y-ĐHQG TP.HCM
Bài thu hoạch Module Quản lý bệnh viện & Kinh tế y tế

Học thuyết gia
điều dưỡng
Nightingale

Mục tiêu của điều dưỡng

Tóm lược thực hành

Làm cho các quá trình hồi phục Môi trường người bệnh được
của cơ thể trở nên dễ dàng hơn kiểm soát bao gồm: quản lý về
bằng cách tác động lên môi
tiếng ồn, ánh sáng, vệ sinh cá

trường người bệnh.
nhân, dinh dưỡng, tạo sự thoải
mái, giao tiếp xã hội, niềm tin,
hi vọng cho người bệnh.

Peplau - 1952

Phát triển mối quan hệ giữa Điều dưỡng giữ vai trò quan
điều dưỡng và người bệnh
trọng liên quan đến việc chăm
sóc điều trị bệnh, đến mối quan
hệ giữa điều dưỡng và người
bệnh (Peplau,1952). Người
điều dưỡng tham gia vào hệ
thống chăm sóc sức khỏe làm
phát triển các mối quan hệ cá
nhân được diễn ra một cách tự
nhiên và dễ dàng hơn (Marrier
-Tomey và Alligood, 2002)

Henderson 1996

Làm việc độc lập với những

Điều dưỡng giúp người bệnh

nhân viên y tế khác (Marriner

thực hiện 14 nhu cầu cơ bản
của con người theo Hendersons

(Henderson,1996).

Tomey và Alligood, 2002);
giúp người bệnh có thể phát
triển tính độc lập càng sớm
càng tốt (Henderson, 1996);
giúp người bệnh hồi phục
sức khỏe.
Abdellah - 1960

Cung cấp các dịch vụ cho các
cá nhân, gia đình và xã hội, vừa
quan tâm, khéo léo, nhẹ nhàng,
vừa thể hiện sự thông minh,
thành thạo về thao tác kỹ thuật
khi chăm sóc người
8

Học thuyết này liên quan đến
21 vấn đề của điều dưỡng của
Abdellah (Abdellah và cộng
sự, 1960).


Khoa Y-ĐHQG TP.HCM
Bài thu hoạch Module Quản lý bệnh viện & Kinh tế y tế

bệnh (Marriner - Tomey
và Alligood, 2002)
Rogers - 1970

Duy trì và nâng cao sức khỏe,
ngăn ngừa bệnh tật, chăm sóc
và phục hồi chức năng thông
qua Môn khoa học nhân văn củ
điều dưỡng (Rogers, 1970).

Con người tiến triển trong suốt

King - 1971

Dùng sự giao tiếp và truyền đạt
thông tin để giúp người bệnh
củng cố, xây dựng lại khả năng
thích ứng chủ động với môi
trường.

Quy trình điều dưỡng được
định nghĩa như một quá trình
tương tác qua lại lẫn nhau giữa
người điều dưỡng, người bệnh
và hệ thống chăm sóc sức khỏe
(King, 1981).

Neuman - 1972

Giúp đỡ các cá nhân, gia đình
và các nhóm trong việc đạt
được và duy trì tình trạng sức
khỏe toàn diện ở mức cao nhất

bằng những can thiệp có mục
đích.

Việc giảm tình trạng stress là
mục tiêu của những hệ thống
kiểu mẫu trong thực hành điều
dưỡng. Những hoạt động của
điều dưỡng là phòng ngừa cấp
1, cấp 2 hay cấp 3 (Newman,
1972).

Leininger - 1978 Cung cấp dịch vụ chăm sóc phù
hợp với khoa học và kiến thức
với chăm sóc như một điểm
quan trọng.

một cuộc đời. Người bệnh thay
đổi liờn tục và cựng tồn tại với
môi trường.

Với học thuyết chăm sóc này,
việc chăm sóc được tập trung
và thống nhất về lĩnh vực thực
hành và chăm sóc điều dưỡng.

Roy - 1979

Xác định các loại nhu cầu

Mô hình sự thích nghi này

của người bệnh, nhận định sự được dựa vào những cách thích
thích nghi của người bệnh với nghi của người bệnh về tâm
những nhu cầu đó và giúp sinh lý, xã hội, và sự độc lập
hay phụ thuộc.
người bệnh thích nghi.

Watson - 1979

Nâng cao sức khỏe, phục hồi Học thuyết này liên quan đến
sức khỏe và ngăn ngừa bệnh tật. triết học và khoa học chăm
9


Khoa Y-ĐHQG TP.HCM
Bài thu hoạch Module Quản lý bệnh viện & Kinh tế y tế

sóc;
chăm sóc là quá trình tương tác
lẫn nhau bao gồm những can
thiệp để đáp ứng những nhu
cầu của con người.
Benner
và Tập trung vào nhu cầu của
Wrubel - 1989
người bệnh giúp cho việc chăm
sóc như là một cách để đối đầu
với bệnh tật (Chinn và Kramer,
2004).

Chăm sóc tập trung vào nhu

cầu cần thiết của người bệnh.
Công việc chăm sóc của điều
dưỡng tạo ra những khả năng
đối đầu với những vấn đề và
làm cho những khả năng đó
ngày càng nâng cao, phát triển.
(Benner và Wrubel, 1989).

[3] Học thuyết cơ bản thực hành điều dưỡng,truy cập ngày 27/7/2017 từ
/>2.4,Nguyên lý điều dưỡng hiện đại:
+ Quy trình điều dưỡng (Nursing proces).
Được đưa ra bởi Hall năm 1955, Johnson 1959, Wiedenbach 1963. Quy trình điều
dưỡng được xem là công cụ mang tính khoa học để người điều dưỡng thực hiện chức
năng độc lập của mình trong chăm sóc người bệnh
Các bước của quy trình điều dưỡng:
-

A (Assessing ) Nhận định.

-

D (Diagnosing) Chẩn đoán điều dưỡng.

-

P (Planing) Lập kế hoạch điều dưỡng.

-

I (Implementing )Thực hiện kế hoạch.

-

E ( Evaluating ) Đánh giá
+ Chẩn đoán Điều dưỡng.

Cũng như người bác sĩ, muốn điều trị người bệnh có hiệu quả bác sĩ phải chẩn
đoán ra bệnh, người điều dưỡng cũng vậy, muốn chăm sóc người bệnh có hiệu quả
điều dưỡng phải chẩn đoán ra những vấn đề của người bệnh và hiểu nguyên nhân của
vấn đề.
-

Chẩn đoán Điều dưỡng là cụm từ nêu lên vấn đề của người bệnh cần điều
dưỡng can thiệp.
10


Khoa Y-ĐHQG TP.HCM
Bài thu hoạch Module Quản lý bệnh viện & Kinh tế y tế

Chẩn đoán điều dưỡng gồm 2 vế: vấn đề của người bệnh + nguyên nhân.

-

Bảng 2: Phân biệt chẩn đoán điều dưỡng và chẩn đoán điều trị
Chẩn đoán điều trị

Chẩn đoán điều dưỡng

- Mô tả bệnh.

- Mô tả phản ứng người bệnh.

- Tồn tại trong quá trình bệnh.

- Thay đổi trong quá trình bệnh,
theo sự đáp ứng của người bệnh.

Vd: sốt xuất huyết
Chăm sóc bệnh nhân toàn diện.

•

Chăm sóc bệnh nhân toàn diện là sự chăm sóc đáp ứng các nhu cầu cơ bản của người
bệnh hàng ngày về thể chất tinh thần và xã hội
Nội dung chăm sóc toàn diện:
-

Chăm sóc y tế.

-

Chăm sóc thể chất liên quan đến thực hiện các chức năng cơ thể.

-

Chăm sóc sức khỏe tinh thần.

-

Chăm sóc sức khỏe về phương diện xã hội.

Mô hình phân công chăm sóc:
-

Chăm sóc người bệnh toàn diện.

-

Phân công theo công việc

-

Chăm sóc theo đội nhóm.

-

Điều dưỡng ban đầu.
[5]Bài giảng Điều dưỡng và hiệu quả trị liệu người bệnh-Ths.Phạm Thị Lượm

2.5,Vai trò của điều dưỡng trong hiệu quả trị liệu:
2.5.1, Thế nào là hiệu quả trị liệu ?
•

Theo tự điển tiếng việt “hiệu quả” là quan hệ giữa kết quả đạt được và nguồn
lực được sử dụng.

•

Hiệu quả trị liệu là kết quả của quá trình can thiệp Y tế trên người bệnh, nhầm

giải quyết vấn đề về sức khỏe của người bệnh, sao cho chi phí, thời gian , rủi ro
điều trị thấp nhất, hài lòng người bệnh cao nhất.

2.5.2,Những hiệu quả trị liệu mang lại cho người bệnh.
Hiệu quả trị liệu hiểu theo quan điểm toàn diện:
11


Khoa Y-ĐHQG TP.HCM
Bài thu hoạch Module Quản lý bệnh viện & Kinh tế y tế

► Hiệu quả trị liệu không đơn thuần là chữa trị người bệnh khỏi hay thuyên giảm
bệnh hiện có một cách kinh tế nhất.
► Hiệu quả trị liệu là mang lại cho người bệnh những hiệu quả nhiều mặt về lợi ích
sức khỏe như:
•

Trạng thái tâm lý bình an,

•

Hạn chế các chứng bệnh Y sinh,

•

Tầm soát những vấn đề sức khỏe tiềm ẩn,

•

Cho bệnh nhân một số kiến thức phòng bệnh và tự chăm sóc,

•

Tạo sự gắn bó giữa nhân viên Y tế và người bệnh.

2.5.3, Vai trò người Điều dưỡng đối với hiệu quả trị liệu.
 Điều dưỡng góp phần to lớn đối với hiệu quả trị liệu bởi số lượng, chất lượng,

sự nổ lực và việc làm của họ.


Những thông tư chỉ thị, chính sách, thúc đẩy Điều dưỡng đóng góp vào hiệu
quả trị liệu như:
 Quy chế chăm sóc bệnh nhân toàn diện,quyết định số 1985/1977/BYT –

QĐ ngày 19/9/1977
 Chỉ thị 05/2003/CT – BYT “Tăng cường công tác chăm sóc người bệnh

toàn diện trong bệnh viện”
 Thông tư 07/2011/TT – BYT “ Hướng dẫn công tác điều dưỡng về chăm

sóc người bệnh trong bệnh viện”, được áp dụng từ ngày 01/01/2011
(Thông tư này gồm 5 chương, 32 điều, trong đó chương II từ điều 14 – điều 15
quy định 12 nhiệm vụ chuyên môn của người điều dưỡng trong chăm sóc người
bệnh).
 Chuẩn năng lực cơ bản của Điều dưỡng Việt Nam (Ban hành kèm theo

Quyết định số: 1352/QĐ-BYT ngày 21 tháng 4 năm 2012 của Bộ Y tế)
(Tài liệu chuẩn năng lực cơ bản điều dưỡng Việt Nam được cấu trúc thành 3
lĩnh vực, 25 tiêu chuẩn và 110 tiêu chí.. Trong đó lĩnh vực 1, từ tiêu chuẩn 1 đến

tiêu chuẩn 15 quy định năng lực và nhiệm vụ của người điều dưỡng trong chăm
sóc người bệnh).
Tuy nhiên:
Hiệu quả trị liệu cho người bệnh, không chỉ là sự đóng góp của lực lượng
điều dưỡng.
Mà còn là:
1. Sự đóng góp của đội ngũ chăm sóc – điều trị (bác sĩ, điều dưỡng, hộ lý,
thân nhân bệnh nhân và nhân viên y tế khác như vật lý trị liệu, nhân viên dinh dưỡng,
xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh…),
12


Khoa Y-ĐHQG TP.HCM
Bài thu hoạch Module Quản lý bệnh viện & Kinh tế y tế

2. Sự đóng góp của các nhà quản lý cũng như lực lượng hậu cần bệnh viện.
3. Sự phối hợp nhịp nhàng trong đội ngũ (mọi thành viên cần hiểu và làm tốt
chức năng nhiệm vụ của chính mình, đồng thời hiểu, hỗ trợ những thành viên khác làm
tốt chức năng nhiệm vụ của họ).
4. Người bác sĩ cần có quan điểm đúng về vai trò chức năng nhiệm vụ của người
điều dưỡng:


Điều dưỡng không phải là người phụ tá của bác sĩ.



Điều dưỡng là người phối hợp, là cộng sự đắc lực của bác sĩ trong đội ngũ
chăm sóc – điều trị.

3. Chương 3. THỰC TRẠNG
3.1,Sơ lược ngành điều dưỡng Việt nam:
3.1.1,Những con số thống kê:
Theo niên giám thống kê năm 2015 của Bộ y tế,cả nước có 284.979 nhân viên y
tế,trong đó có 120.875 điều dưỡng,trong đó 0,3% trình độ thạc sĩ/tiến sĩ,11,4 % trình
độ đại học,12,2 % trình độ cao đẳng,74,6 % trình độ trung học và 1,6 % trình độ sơ
học.
Tỷ số điều dưỡng,hộ sinh/bác sỹ là 1,8, Xếp hàng thấp nhất trong khu vực Đông Nam
Á (Philippine là 5,1,ở Indonesia là 8,0, Thái Lan là 7,0) , thiếu nhiều so với quy định
tại Quyết định Số153/2006/QĐ-TTg và Thông tư liên tịch Số 08/2007/TTLT-BYTBNV. Phân bố điều dưỡng theo tuyến được thống kê: ở bộ y tế là 12,2% ,ở tỉnh,tp là
49,8% ,quận,huyện là 29,1% ,bộ,ngành là 0,9% ,ngoài công lập 8%.Tỉ số điều dưỡng
trên giường bệnh có sự chênh lệch lớn. Với tỉ lệ điều dưỡng thấp và người bệnh
nhiều,là nỗi bất cập và gánh nặng rất lớn lên Điều dưỡng viên.
Bảng 3: tỉ số điều dưỡng và giường bệnh của Việt Nam so với một số nước:
TT
I
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
II
1

Tên nước

Số Đ D/1000 dân
So với Việt Nam
Các nước khối ASEAN
Brunei (2012)
8,048
6,5
Philipines (2004)
6
4,9
Singapore
4,7
3,8
Malaysia(2012)
3,276
3,6
Thái Lan ( 2010)
2,077
1,7
Indonesia ( 2012)
1,383
1,1
Việt Nam ( 2013)
1,236
Myanma ( 2012)
1,003
0,8
Lào ( 2012)
0,876
0,7

Campuchia ( 2012)
0,791
0,6
Một số nước trong khu vực và thế giới
Đan Mạch
17,269
14,0
13


Khoa Y-ĐHQG TP.HCM
Bài thu hoạch Module Quản lý bệnh viện & Kinh tế y tế

2
Monaco
17,217
13,9
3
Đức
11,489
9,3
4
Nhật Bản
11,489
9,3
5
Úc
10,648
8,6
6

Mỹ
9,815
7,9
[4] Báo cáo kết quả công tác điều dưỡng năm 2015 và nhiệm vụ trọng tâm năm 20162017, truy cập ngày 28/7/2017 từ />%20QLKCB.%20Bao%20cao%20cong%20tac%20DD.pdf
3.1.2,Áp lực công việc:
Nhân lực y tế thấp là nguyên nhân gây nên áp lực công việc của điều dưỡng tại Việt
Nam. Theo kết quả khảo sát tại nhiều BV tuyến Trung ương, trung bình một điều
dưỡng viên phải chăm sóc trực tiếp 6,5 người bệnh vào ban ngày và 23,8 người bệnh
vào ban đêm. Tỉ lệ này cao nhất là BV Mắt Trung ương (85,5 bệnh nhân/điều dưỡng
viên), BV Nội tiết (77/1), BV Châm cứu (70/1), BV K (54/1), BV BV Bạch Mai (30/1)
… Hơn nữa, điều dưỡng viên ở Việt Nam còn phải làm thêm các công việc hành
chính, giấy tờ trong bệnh viện. Theo thạc sĩ Nguyễn Bích Lưu, Trưởng Phòng Điều
dưỡng, Tiết chế, Cục Quản lý Khám chữa bệnh- Bộ Y tế, thừa nhận do các BV đang
thiếu nguồn điều dưỡng viên trầm trọng nên họ không thể kham nổi công việc chăm
sóc người bệnh. Ông Phạm Đức Mục, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh Bộ Y tế, cho biết hiện 20% nhân lực điều dưỡng đang làm nhiệm vụ chăm sóc gián
tiếp như làm công tác hành chính, sổ sách, giấy tờ, viện phí. Ở nhiều BV, những công
việc này chiếm gần nửa thời gian của điều dưỡng viên
[5] Điều dưỡng viên: Thiếu cả lượng và chất. Báo Người lao động,truy cập ngày
28/7/2017 từ />3.1.3,Dư luận xã hội :
Ở Việt Nam,vị thế điều dưỡng còn thấp,chưa được đánh giá đúng mức,áp lực công
việc lớn ,sự giao tiếp giữa điều dưỡng với bệnh nhân đôi khi chưa được tốt hoặc có
những hiểu nhầm.Ví dụ như vụ đăng tải một đoạn clip dài khoảng 2 phút ghi lại hình
ảnh hai người mặc áo blouse trắng, trên ngực có in logo Bệnh viện Nhi đồng 2
TPHCM la lối, hạch sách về việc đóng tiền bệnh viện vào tháng 1/2016 [6] .Hay vụ
Dư luận xã hội vô cùng sửng sốt với một điều dưỡng ở Bệnh viện Đa khoa tỉnh Nam
Định bị "tố" quát tháo bệnh nhân rồi ung dung ngồi lướt facebook.[7]
[6] Bài viết :Nam Định: Điều dưỡng 'bận' lướt facebook, bỏ mặc bệnh nhân kêu đau,
Báo người đưa tin,truy cập ngày 28/7/2017 từ />[7] Bài viết : Điều dưỡng viên quát nạt, la lối người nhà bệnh nhân,truy cập ngày
28/7/2017 từ />14

Khoa Y-ĐHQG TP.HCM
Bài thu hoạch Module Quản lý bệnh viện & Kinh tế y tế

3.2,Những thành tựu đã đạt được:
Hệ thống tổ chức quản lý điều dưỡng đã được thành lập ở 3 cấp:
− Trung ương: Bộ Y tế.
− Tỉnh: Sở Y tế, điều dưỡng trưởng sở.
− Địa phương:
+ Bệnh viện: có phòng điều dưỡng trưởng.
+ Trung tâm y tế: điều dưỡng trưởng.
+ Dịch vụ chăm sóc được phát triển vững về số lượng cũng như chất lượng.
Sự phân công điều dưỡng toàn năng, điều dưỡng làm việc theo nhóm được thay thế
cho phân công theo công việc để tiện việc chăm sóc bệnh nhân một cách toàn diện.
− Chăm sóc toàn diện được thực hiện ở hầu hết các khoa phòng ở các bệnh viện.
− Vai trò chủ động của điều dưỡng ngày càng được khẳng định.
− Điều dưỡng được nhân rộng ở một số chuyên khoa: tim mạch can thiệp, thận nhân
tạo, hậu môn nhân tạo.
− Hội Điều dưỡng đã được thành lập.
− Chức năng của điều dưỡng đã được mở rộng, dần dần đã khẳng định được vai trò và
vị trí của mình trong xã hội, phát triển được ngành nghề.
− Hội Điều dưỡng Việt Nam càng ngày càng phát triển chỉ sau Hội Y dược học.
− Chất lượng điều dưỡng được nâng cao dần.
− Các trường điều dưỡng được đầu tư nâng cấp: một số Trường Trung cấp Y tế đã
chuyển thành Trường Cao đẳng Y tế, từ Cao đẳng Y tế đã được chuyển lên Đại học Y
tế.
− Bậc học của điều dưỡng cũng được nâng cao dần: sơ cấp - trung cấp - cao đẳng - đại
học, và đã bắt đầu đào tạo thạc sĩ.
− Chính sách về điều dưỡng có một số thay đổi dù rất nhỏ: có giấy phép hành nghề
điều dưỡng tư nhân

3.3,Những vấn đề cần giải quyết:
* Nhân lực:
Thiếu số lượng và yếu về chất lượng.
* Hệ thống đào tạo điều dưỡng chưa được chuẩn hóa
− Cơ sở đào tạo đại học điều dưỡng còn ít, đội ngũ giáo viên dạy điều dưỡng chủ yếu
là bác sĩ, giáo viên điều dưỡng chưa có trình độ cao, chủ yếu là đa khoa, chưa có
chuyên khoa sâu.
15


Khoa Y-ĐHQG TP.HCM
Bài thu hoạch Module Quản lý bệnh viện & Kinh tế y tế

* Chất lượng chăm sóc phục vụ người bệnh
− Các kỹ thuật thực hành chăm sóc chưa được chuẩn hóa, chăm sóc toàn diện mới áp
dụng bước đầu còn ở mức thấp, năng lực điều hành của hệ thống điều dưỡng trưởng
còn nhiều hạn chế.
* Chưa có hệ thống quy định về pháp lý của điều dưỡng
− Danh hiệu thi đua: thầy thuốc Nhân dân. Chưa có hệ thống đăng ký hành nghề.
* Chính sách tiền lương: đào tạo trình độ cao đẳng nhưng chưa có mức lương cho bậc
cao đẳng.
4. Sáu bất cập đối với tương lai điều dưỡng
4.1. Thiếu đội ngũ giáo viên chuyên ngành (bác sĩ đào tạo điều dưỡng)
4.2. Nhiều cấp điều dưỡng, dẫn đến sử dụng kém hiệu quả
4.3. Mất cân đối nghiêm trọng về số lượng và cơ cấu nhân lực
4.4. Chất lượng điều dưỡng còn hạn chế
4.5. Hệ thống chính sách điều dưỡng thiếu đồng bộ và thiếu yếu tố kích thích nghề
nghiệp
4.6. Thiếu điều kiện hội nhập điều dưỡng khu vực và điều dưỡng thế giới
[8] Xu hướng phát triển ngành điều dưỡng Việt Nam, truy cập ngày 28/7/2017 từ

/>
16


Khoa Y-ĐHQG TP.HCM
Bài thu hoạch Module Quản lý bệnh viện & Kinh tế y tế

4. Chương 4. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
4.1,Kết luận:
-Điều dưỡng là một ngành được đào tạo chính quy,có lịch sử lâu đời và đang trên đà
phát triển
-Ngành điều dưỡng có vai trò quan trọng trong công tác chăm sóc và điều trị
-Mất cân đối giữa số lượng và cơ cấu nhân lực
-Trình độ điều dưỡng vẫn chưa đạt chuẩn
-Áp lực công việc còn lớn,vừa công tác chăm sóc vừa công tác hành chính
-Lương và chính sách khuyến khích vẫn chưa xứng đáng
-Cái nhìn còn bất cập và chưa đánh giá đúng về điều dưỡng của xã hội
4.2, Kiến nghị:
-Nâng cao trình độ điều dưỡng,tổ chức những buổi tập huấn nâng cao tay nghề
-Đẩy mạnh công tác đào tạo đại học và cao học cho ngành điều dưỡng
-Nâng cao nhận thức của người dân về vai trò của ngành điều dưỡng trong chăm sóc
và điều trị
- Chính sách tuyển dụng, ưu đãi, sử dụng nghề nghiệp, danh hiệu thi đua.
-Đề xuất và triển khai thí điểm, mô hình sử dụng nhân lực tại bệnh viện và cộng đồng.
-Phân công nhiệm vụ theo văn bằng và chính sách tuyển dụng chuyên khoa, qui định
về chức danh nghề nghiệp và chức danh viên chức tương ứng với văn bằng đào tạo.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Điều dưỡng với công tác chăm sóc toàn diện tại Việt Nam. Hội điều dưỡng Việt
Nam.Truy cập ngày 27/7/2017 từ />[2] Điều dưỡng cơ bản tập 1-Bộ y tế,nhà xuất bản giáo dục Hà Nội 2007
[3] Học thuyết cơ bản thực hành điều dưỡng,truy cập ngày 27/7/2017 từ

/>[4] Báo cáo kết quả công tác điều dưỡng năm 2015 và nhiệm vụ trọng tâm năm 20162017, truy cập ngày 28/7/2017 từ />%20QLKCB.%20Bao%20cao%20cong%20tac%20DD.pdf
[5] Điều dưỡng viên: Thiếu cả lượng và chất. Báo Người lao động,truy cập ngày
28/7/2017 từ />[6] Bài viết :Nam Định: Điều dưỡng 'bận' lướt facebook, bỏ mặc bệnh nhân kêu đau,
Báo người đưa tin,truy cập ngày 28/7/2017 từ />17


Khoa Y-ĐHQG TP.HCM
Bài thu hoạch Module Quản lý bệnh viện & Kinh tế y tế

[7] Bài viết : Điều dưỡng viên quát nạt, la lối người nhà bệnh nhân,truy cập ngày
28/7/2017 từ />[8] Xu hướng phát triển ngành điều dưỡng Việt Nam, truy cập ngày 28/7/2017 từ
/>
18


Khoa Y-ĐHQG TP.HCM
Bài thu hoạch Module Quản lý bệnh viện & Kinh tế y tế

19