Đề thi học sinh giỏi môn ngữ văn 8 năm học 2015 2016 trường chu mạnh chinh

tr−êng thcs
chu m¹nh Trinh

§Ò thi häc sinh giái cÊp tr−êng
n¨m häc 2015 - 2016
M«n: Ng÷ V¨n 8
Ngµy thi: 12 th¸ng 05 n¨m 2016
Thêi gian lµm bµi: 120 phót
------------------------------------------------------

Câu 1 (2ñiểm).
Tìm và phân tích hiệu quả nghệ thuật của các biện pháp tu từ trong ñoạn thơ
sau:
Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ
Mặt trời chân lí chói qua tim,
Hồn tôi là một vườn hoa lá,
Rất ñậm hương và rộn tiếng chim.
( Từ ấy- Tố Hữu)
Câu 2 (2ñiểm).
Viết một ñoạn văn (Khoảng 10 ñến 12 câu) nêu suy nghĩ của em về câu
chuyện sau:
Em tôi học ñến kiệt sức ñể có một suất du học. Thư ñầu gửi về em viết: Ở
ñây, ñường phố sạch ñẹp, văn minh, bỏ xa lắc nước mình…Cuối năm viết: Mùa
ñôngbên này tĩnh lặng, tinh khiết như tranh, thích lắm…Mùa ñông sau viết: Em
thèmmột chút nắng ấm quê nhà, muốn ñược ñi giữa phố xá ồn ào, bụi bặm, nhớ
chợ bếnxôn xao, lầy lội…Biết bao lần trên phố, em ñuổi theo một người Châu Á ñể
hỏi coi có phải người Việt không?
Câu 3 (6 ñiểm).
Nhà thơ Xuân Diệu cho rằng “ Thơ hay là hay cả hồn lẫn xác, hay cả bài”.
Qua bài thơ “ Khi con tu hú” của Tố Hữu ( Sách Ngữ văn 8- tập 2), em hãy làm
sáng tỏ nhận ñịnh trên.

----------------------- Hết -----------------------


tr−êng thcs
chu m¹nh Trinh

H−íng dÉn chÊm
§Ò thi häc sinh giái cÊp tr−êng
n¨m häc 2015 - 2016
M«n: Ng÷ V¨n 8
Ngµy thi: 12 th¸ng 05 n¨m 2016
------------------------------------------------------

Câu 1(2ñiểm)
Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau, có thể có những phát hiện và
cảm thụ riêng nhưng cần phân tích ñược hiệu quả nghệ thuật của các phép tu từ cơ
bản sau:
- Phép tu từ:
+ Biện pháp ẩn dụ( Hai câu thơ ñầu): Hình ảnh nắng hạ, mặt trời dùng ñể chỉ lí
tưởng cộng sản(0,5ñiểm)
+ Biện pháp so sánh( Hai câu thơ sau):Tâm hồn nhà thơ giống như một khu vườn
tưng bừng sức sống, ngát hương thơm và rộn tiếng chim.(0,5ñiểm)
- Hiệu quả nghệ thuật
+ Với nghệ thuật ẩn dụ kết hợp với các ñộng từ mạnh(bừng, chói), tác giả muốn
nói lí tưởng cộng sản giống như một nguồn sáng rực rỡ, chói lòa xua tan những u
ám, lạnh lẽo, làm bừng sáng tâm hồn người thanh niên trí thức tiểu tư sản giàu
nhiệt huyết nhưng chưa tìm ñược ñường ñi trong kiếp sống nô lệ. Cách nói ấy thể
hiện thái ñộ thành kính, ân tình của nhà thơ với Đảng.(0,5ñiểm)
+ Với nghệ thuật so sánh, tác giả ñã diễn tả niềm vui sướng mãnh liệt của mình khi

ñược giác ngộ lí tưởng cộng sản. Ánh sáng của lí tưởng cộng sản có sức mạnh kì
diệu làm sống dậy, tươi mới lại một thế giới tâm hồn. Niềm vui sống trong lòng
nhà thơ như ñược chắp cánh, nhân lên bội phần.Đây là giây phút thiêng liêng trong
cuộc ñời Tố Hữu khi nhà thơ ñược giác ngộ lí tưởng cộng sản.(0,5ñiểm)
Câu 2(2ñiểm)
Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng cần ñảm bảo những ý
cơ bản sau:
-Câu chuyện là sự cảm nhận thấm thía của một người con xa xứ về quê hương, Tổ
quốc: Lá thư ñầu tiên là sự háo hức với sự giàu có, văn minh của nước bạn nên có
những nhận ñịnh thiên lệch về giá trị của quê hương mình; Lá thư thứ hai ñúng ñắn
hơn trong nhận xét, ñánh giá, vẫn khẳng ñịnh vẻ ñẹp của quê hương bạn nhưng
không còn so sánh ñể tự ti về ñất nước, dân tộc mình; Lá thư thứ ba là nỗi nhớ trào
dâng, sự cảm nhận thấm thía về giá trị, vẻ ñẹp của quê hương.(1ñiểm)
- Câu chuyện là lời nhắc nhở về tình cảm của mỗi người với quê hương xứ sở:
Tình yêu quê hương xứ sở là một tình cảm thường trực trong mỗi con người,
nhưng có khi phải ñặt trong hoàn cảnh thử thách cụ thể, trải nghiệm qua thời gian
mới có thể nhận ra một cách sâu sắc và thấm thía.(0,5 ñiểm)
- Mỗi người cần cảm nhận ñược vẻ ñẹp và giá trị của quê hương, phải biết yêu
thương, trân trọng, tự hào và có ý thức bảo vệ, phát triển quê hương.(0,5ñiểm)


Câu 3(6ñiểm)
Học sinh có thể trình bày nhiều cách khác nhau nhưng cần ñảm bảo yêu cầu về
kiến thức và kĩ năng của bài nghị luận văn học ( về một tác phẩm thơ).Cụ thể:
Mở bài
- Dẫn dắt vấn ñề nghị luận
- Trích dẫn ý kiến
Thân bài
1.Giải thích (1ñiểm)
-Thơ hay là hay cả hồn lẫn xác, hay cả bài: Hồn là nội dung, ý nghĩa của bài thơ.

Xác là nói ñến hình thức nghệ thuật của bài thơ thể hiện ở thể loại, việc tổ chức
ngôn từ, hình ảnh, nhịp ñiệu, cấu tứ…
- Như vậy, theo Xuân Diệu thơ hay là có sự sáng tạo ñộc ñáo về nội dung cũng như
hình thức nghệ thuật, khơi gợi tình cảm cao ñẹp và tạo ñược ấn tượng sâu sắc ñối
với người ñọc.
- Ý kiến của Xuân Diệu là hoàn toàn xác ñáng bởi nó xuất phát từ ñặc thù sáng tạo
của văn chương nghệ thuật. Tác phẩm văn học nói chung, một bài thơ nói riêng,
nội dung mới mẻ và có ý nghĩa sâu sắc phải ñược truyền tải bằng một hình thức
phù hợp thì người ñọc mới dễ cảm nhận, tác phẩm mới có sức hấp dẫn lâu bền.
2. Chứng minh bài thơ Khi con tu hú làbài thơ hay cả hồn lẫn xác, hay cả bài.
a. Về nội dung.(2,5 ñiểm)
- Bài thơ ñã thể hiện một tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống mãnh liệt của chàng
thanh niên trẻ tuổi ñang hăng hái tham gia cách mạng thì bị giặc bắt giam ở nhà lao
Thừa Thiên.
+ Sáu câu thơ ñầu là bức tranh tả vẻ ñẹp ñặc trưng của cánh ñồng quê vào hè sinh
ñộng, rực rỡ sắc màu, rộn ràng âm thanh, căng tràn nhựa sống ñược khơi nguồn từ
âm thanh bình dị, quen thuộc mà tiêu biểu của làng quê Việt Nam: tiếng chim tu hú
gọi bầy- một âm thanh quen thuộc, tha thiết, có ý nghĩa ñánh thức cả thiên nhiên,
cả tâm hồn con người. Để rồi sau tiếng chim tu hú, cả một thế giới rộn ràng, tươi
sáng, tràn trề nhựa sống ñã thức dậy. Trong cảm nhận của tác giả, khung cảnh vào
hè hiện lên thật kì diệu, vừa rộn rã âm thanh(tiếng tu hú, tiếng ve ran, tiếng sáo
diều…), vừa rực rỡ sắc màu(màu lúa chín, màu bắp vàng, màu nắng hồng), vừa
ngọt ngào hương vị (trái cây ngọt dần), vừa khoáng ñạt tự do(trời cao, diều sáo lộn
nhào từng không…)
Điều ñáng nói là hoàn cảnh sáng tác bài thơ: sáng tác ở trong tù. Như vậy, toàn bộ
bức tranh thiên nhiên ñược miêu tả là sản phẩm của trí tưởng tượng phong phú và
sự cảm nhận mãnh liệt, tinh tế của một tâm hồn trẻ trung, yêu ñời và ñang khao
khát tự do.
-Không chỉ thể hiện tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống, bài thơ còn thể hiện rất
thành công nỗi ñau khổ, sự uất ức ñến tột cùng và cảm giác ngột ngạt của người tù

khi bị giam giữ giữa bốn bức tường lạnh léo, tối tăm. Đồng thời qua ñó ta cũng
cảm nhận ñược khát vọng muốn thoát khỏi cảnh tù ñày ñể trở về với cuộc sống tự
do của người chiến sĩ cách mạng (4 câu thơ cuối)
b.Về nghệ thuật (1,5 ñiểm)


- Nhan ñề bài thơ là một sáng tạo của nhà thơ: Tên bài thơ chỉ là vế phụ của một
câu trọn ý, ñã gợi mở mạch cảm xúc của toàn bài.
- Thể thơ lục bát truyền thống ñược sử dụng linh hoạt phù hợp với việc thể hiện
cảm xúc, tâm trạng của nhà thơ.
- Hình ảnh thơ sống ñộng, nhịp thơ ñặc biệt với cách ngắt nhịp bất thường ( câu
8,9), cách dùng những từ ngữ mạnh (ñập tan phòng, chết uất), những từ ngữ cảm
thán ñược sử dụng hợp lí(ôi, thôi, làm sao), tất cả như truyền ñến ñộc giả cái cảm
giác ngột ngạt cao ñộ, niềm khát khao tự do cháy bỏng của người tù.
- Biện pháp tương phản, ñối lập giữa một bên là cảnh thiên nhiên tươi ñẹp, dạt dào
sức sống (6 câu ñầu) và một bên là tâm trạng dằn vặt, u uất, ñau khổ của người tù
(4 câu cuối) giúp làm nổi bật chủ ñề tư tưởng của tác phẩm.
- Kết cấu hô ứng khá ñộc ñáo, ấn tượng: Mở ñầu và kết thúc bài thơ ñều xuất hiện
âm thanh tiếng chim tu hú với những ý nghĩa khác nhau: Tiếng chim tu hú ở câu
thơ mở ñầu là tiếng gọi vào hè náo nức, rộn ràng; tiếng chim tu hú ở câu kết bài là
tiếng gọi của khát vọng tự do da diết và cháy bỏng. Tất cả góp phần tạo nên cảm
xúc nhất quán của bài thơ.
3.Đánh giá (0,5ñiểm)
- Sức hấp dẫn từ nội dung và nghệ thuật của bài thơ Khi con tu húñã tác ñộng sâu
sắc ñến người ñọc bao thế hệ, khơi gợi tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống tha
thiết và niềm khao khát tự do cháy bỏng…
Kết bài
-Khái quát vấn ñề nghị luận
- Suy nghĩ của bản thân (về bài thơ, về tác giả hoặc liên hệ mở rộng)
Lưu ý:

-

Trên ñây chỉ là những ñịnh hướng, gợi ý cho bài làm. Giám khảo cần linh hoạt phát
hiện và trân trọng những bài làm có tính sáng tạo, có chất văn ở học sinh.
Phần Mở bài và Kết bài ñúng ở câu 3 cho 0,5 ñiểm/ 2 phần

----------------------- Hết -----------------------