Giáo án vật lý 12 tiết t8r (2)

 Giáo án Vật lí 12 cơ bản  Biên soạn : Nguyễn Văn Khai - Trường THPT Cầu Quan  Trang 1

Bài 9: SÓNG DỪNG

Tiết 16-Tuần 8
Ngày 13/9/2010

I-MỤC TIÊU : Mô tả được hiện tương sóng dừng trên một sợi dây và nêu được điều kiện để có sóng dừng . Giải thích được hiện tượng
sóng dừng .Viết được công thức xác định vị trí các nút và các bụng trên một sợi dây trong trường hợp có hai đầu cố định và dây có một
đầu cố định , một đầu tự do . Nêu được điều kiện để có sóng dừng trong hai trường hợp trên –Giải bài tập đơn giản sóng dừng .
II- CHUẨN BỊ
1) Giáo viên: Chuẩn bị các TN hình 9-1; 9-2 SGK
2) Học sinh : Đọc kĩ bài 9 SGK
III- TIẾN TRÌNH GIẢNG DẠY
Hoạt động 1: Ổn định lớp
Hoạt động 2: Kiểm tra bài cũ :
HOẠT ĐỘNG GV
HOẠT ĐỘNG HS
NỘI DUNG CƠ BẢN
Hoạt động 3: PHẢN XẠ CỦA SÓNG
I- PHẢN XẠ CỦA SÓNG
-GV : Treo hình vẽ trên bảng và trình bày TN
-HS : quan sát TN và nghe 1) Phản xạ của sóng trên vật cản cố định :
-Tay cầm đầu P của dây mềm dài chừng vài m, gv trình bày thí nghiệm ,từ a) TN : Một sợi dây dài, mềm căng ngang, đầu Q gắn
giật mạnh đầu nó lên trên rồi hạ xuống về chổ đó rút ra các kết luận
vào tường, còn đầu P dùng tay giật mạnh cho dao
động rồi hạ tay cho về chỗ cũ. Dây biến dạng và
cũ ⇒ biến dạng dây hướng lên trên và truyền
truyền từ P đến Q và từ Q phản xa ngược chiều trở lại
từ P đến Q .Đến Q nó phản xạ trở lại từ Q đến
P

P nhưng biến dạng của dây hướng xuống dưới
-Nếu cho P dao động điều hòa có sóng hình sin
từ P đến Q (sóng tới ) đến Q sóng bị phản
xạ .Sóng phản xạ ngược pha với sóng tới .
-Nếu sóng tới và sóng phản xạ gặp nhau thì có -Đó là 2 sóng kết hợp.
hiện tượng gì xảy ra ?
b) Kết luận :
-Làm lại thí nghiệm (hình 9.2) nhưng cầm đầu -Quan sát hình vẽ và nghe
-Khi phản xạ trên vật cản cố định biến dạng bị đổi
P để sợi dây thõng xuống 1 cách tự nhiên, theo gv trình bày thí nghiệm
chiều .
đường thẳng đứng. Giật mạnh đầu P của sợi
-Khi phản xạ trên vật cản cố định , sóng phản xạ luôn
dây sang phải, rồi trở về ngay, để tạo 1 biến
luôn ngược pha với sóng tới ở điểm phản xạ .
dạng nhỏ, hướng sang phải. Khi truyền tới đầu
Q, biến dạng cũng phản xạ trở lại, nhưng biến
dạng của dây vẫn hướng sang phải, tức là
- Khi phản xạ trên vật cản
không bị đổi chiều.
tự do , sóng phản xạ luôn 2) Phản xạ trên vật cản tự do
-Em có kết luận gì về thí nghiệm trên ?
luôn cùng pha với sóng tới a) TN : xem sgk
ở điểm tới (vật cản tự do là
đầu dây để tự do)
b) Kết luận :
Khi phản xạ trên vật cản tự do , sóng phản xạ luôn
luôn cùng pha với sóng tới ở điểm tới .
-Quan sát hình vẽ và chú ý
II- SÓNG DỪNG

Hoạt động 4: SÓNG DỪNG
1) Sóng dừng :
-GV treo hình 9.4 sgk trên bảng và nêu thí nghe gv nêu thí nghiệm.
a)TN :
nghiệm :
-Cho đầu P dao động liên tục sóng tới và sóng phản
Giả sử ta cho đầu P của dây dao động liên tục,
xạ liên tục gặp nhau và giao thoa với nhau vì chúng là
thì sóng tới và sóng phản xạ liên tục gặp nhau
các sóng kết hợp .
và giao thoa với nhau vì chúng là các sóng kết
-Trên dây có những điểm luôn đứng yên (nút) và
hợp. Kết quả là trên sợi dây xuất hiện những
những điểm dao động với biên độ cực đại ( bụng )
điểm luôn luôn đứng yên và những điểm luôn
b) Định nghĩa : Sóng dừng là sóng truyền trên sợi
luôn dao động với biên độ lớn nhất.Những
dây trong trường hợp xuất hiện các nút và các bụng .
điểm luôn luôn đứng yên là những nút, những
2) Sóng dừng trên một sợi dây có hai đầu cố định
điểm luôn luôn dao động với biên độ lớn nhất
a) Khoảng cách giữa 2 nút liên tiếp ( hoặc 2 bụng liên
là những bụng.
-HS định nghĩa sóng dừng.
-Hãy định nghĩa sóng dừng là gì ?
λ
tiếp ) bằng
-Thông báo: Vì P và Q là 2 điểm cố định nên -HS chú ý nghe gv nghe
2
giảng

tại P và Q có 2 nút :
Vị trí các nút: hai nút liên tiếp nằm cách nhau
1 khoảng bằng λ / 2
Vị trí các bụng: Xen giữa 2 nút là 1 bụng, nằm
cách đều 2 nút đó.Như vậy các bụng nằm cách
2 đầu cố định những khoảng bằng 1 số lẻ lần
λ / 4 . Hai bụng liên tiếp cũng cách nhau
-Điều kiện để có sóng dừng
λ/2
trên 1 sợi dây có 2 đầu cố b) Điều kiện để có sóng dừng :
-Cho biết điều kiện để có sóng dừng ?
định là chiều dài của sợi Điều kiện để có sóng dừng trên 1 sợi dây có 2 đầu cố
dây phải bằng 1 số nguyên định là chiều dài của sợi dây phải bằng 1 số nguyên
lần nữa bước sóng (hình lần nữa bước sóng
λ
9.6)
l =k
với
k = 1,2,3, . . . .
-HS chú ý nghe gv giảng và
2


 Giáo án Vật lí 12 cơ bản  Biên soạn : Nguyễn Văn Khai - Trường THPT Cầu Quan  Trang 2

tự rút điều kiện để có sóng
dừng
-Đầu P cố định vẫn là 1 nút,đầu Q tụ do là 1
bụng. khoảng cách giữa 2 nút liên tiếp vẫn

λ
. Xen giữa 2 nút là 1 bụng, khoảng
2
λ
cách giữa 2 bụng liên tiếp cũng là
-->Hãy
2
bằng

cho biết điều kiện để có sóng dừng của 1 sợi
dây có 1 đầu cố định và 1 đầu để tự do ?

k : số bụng

Số nút = k+1

3) Sóng dừng trên một sợi dây có một đầu cố định ,
một đầu tự do:
Điều kiện để có sóng dừng trên sợi dây có 1 đầu cố
định, một đầu tự do là chiều dài của sợi dây phải bằng

λ
4
λ
l = (2k + 1)
4

một số lẻ lần

k= 0,1,2 ,3 . . . . .

k : số bụng ( nguyên , không kể
số nút = k +1
Hoạt động 3:Củng cố-giao nhiệm vụ về nhà
Hoạt động của giáo viên
-Nhắc lại kiến thức cơ bản trong bài học
-Về nhà xem bài mới.
- Làm các bài tập: 9,10 trang 49 Sgk

Hoạt động của học sinh
-Nắm vững kiến thức cơ bản trong bài học
-Nhận nhiệm vụ về nhà.
-Nhận nhiệm vụ về nhà.

λ
)
4