Trường Đại học Y Khoa Phạm Ngọc Thạch
VIÊM AMIĐAN & VA
11/ 09/ 2015
GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG
1
MỤC TIÊU BÀI GIẢNG
1. Định vị amiđan và VA
2. Viêm amiđan cấp-mạn và các biến chứng
3. Phân độ amiđan quá phát
4. Chỉ định cắt amiđan và VA
11/ 09/ 2015
GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG
2
Hệ thống mô lymphô vùng họng: Vòng Waldeyer
Amiđan: Amygdale (Pháp), Tonsilla (Latin), Tonsil (Anh)
VA (Vegetation Adenoide)
•
•
•
•
11/ 09/ 2015
Tạo miễn dịch 12th-10 tuổi
Khối tân bào của vòm mũi họng, xếp thành lá, diện tiếp xúc rộng
Nhiều bạch cầu bắt & diệt vi khuẩn
Trung tâm mầm, kháng thể
GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG
3
CHẨN ĐOÁN VA
Bộ mặt VA, chảy & nghẹt mũi
Dùng loa otoscope qua mũi hơn là:
• Ống nội soi cứng/ mềm
• Sờ vòm, soi vòm qua gương
• X quang sàn sọ trước nghiêng
11/ 09/ 2015
GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG
4
BIẾN CHỨNG VA
11/ 09/ 2015
Viêm tai giữa thanh dịch, nghe kém
Viêm mũi xoang
Viêm amiđan
Viêm thanh quản cấp
Rối loạn tiêu hóa
Thể lực kém, da xanh, biến dạng mặt
GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG
5
CHẨN ĐOÁN PHÂN BIỆT VA
1. U sọ họng
2. U xơ vòm
3. Pôlýp đơn độc
4. U độc
11/ 09/ 2015
GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG
6
ĐIỀU TRỊ VA
1. Nội khoa
. Hỉ, hút, rửa, xịt mũi
. Tắm nắng
. Kháng sinh, kháng viêm
2. Chỉ định Nạo VA
.VA to
.Biến chứng
11/ 09/ 2015
GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG
7
Ảnh mô amiđan khẩu cái cắt ngang
Biểu mô lát tầng
Các hốc nhỏ phân nhánh
Các nang với các trung tâm mầm
Vỏ bao mỏng bao quanh
11/ 09/ 2015
GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG
8
1. Cuốn giữa
2. Cuốn dưới
3. Xương khẩu cái
4. Tuyến khẩu cái
5. Trụ trước amiđan
(Cung khẩu cái lưỡi)
6. Mặt lưng của lưỡi
7. Amiđan họng
8. Gờ vòi
9. Lỗ vòi
10. Ngách họng
11. Nếp họng vòi
12. Màn hầu
13. Trụ sau (Cung khẩu cái hầu)
14. Amiđan khẩu cái
(thành bên họng miệng)
15. V lưỡi
16. Amiđan lưỡi
11/ 09/ 2015
GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG
9
AMIĐAN
1. Bình thường
2. Có cuống
3. Xơ teo
11/ 09/ 2015
GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG
10
Viêm amiđan cấp
Sốt cao đột ngột
Đau họng, khó nuốt, chảy nước bọt
Amiđan đỏ, to, dịch nhờn, hốc mủ
Lưỡi gà phù nề
11/ 09/ 2015
GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG
11
Viêm amiđan cấp do liên cầu
Viêm họng-amiđan cấp lan rộng
Đột ngột sốt cao, rét run
Đau họng, khó nuốt
Đau nhức đầu & cơ khớp
Amiđan to, niêm mạc họng đỏ ± xuất tiết bựa trắng
± đốm xuất huyết (petechiae) trên màn hầu
Hạch dưới cằm to
11/ 09/ 2015
GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG
12
Viêm amiđan mạn
•
Điều trị chưa đúng, viêm amiđan cấp → mạn
•
Nuốt vướng, ho húc hắc, Không sốt & đau họng
•
Đánh giá:
- Mức độ quá phát/ xơ teo
- Hốc mủ
- Cơn bộc phát cấp
11/ 09/ 2015
GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG
13
Phân độ amiđan quá phát
theo Brodsky, Leove và Stanievich
Độ I: hẹp eo họng < 25 %
Độ II: hẹp eo họng 25 - 50 %
Độ III: hẹp eo họng 50 - 75 %
Độ IV: hẹp eo họng >75 %
11/ 09/ 2015
GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG
14
Biến chứng VIÊM AMIĐAN
Áp-xe quanh amiđan: há miệng hạn chế, sốt cao, vẻ mặt nhiễm trùng, amiđan to, màn
hầu đỏ, lưỡi gà lệch bên lành
Nhiễm trùng huyết: sốt cao-rét run, cấy máu có vi khuẩn
Thấp khớp-tim: liên cầu tan huyết β nhóm A
Viêm cầu thận
11/ 09/ 2015
GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG
15
CHẨN ĐOÁN PHÂN BIỆT
U Amiđan (lành, ác): Amiđan to 1 bên
Giải phẫu bệnh
11/ 09/ 2015
GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG
16
Điều trị nội khoa
Bệnh căn: viêm mũi xoang
trào ngược dạ dày thực quản
11/ 09/ 2015
Kháng sinh, giảm ho, hạ sốt
Súc họng
GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG
17
Chỉ định cắt amiđan
Loại
chỉ định
Amiđan quá phát tắc hẹp hô hấp trên:
• Rối loạn giấc ngủ (ngáy, ngưng thở...)
• Rối loạn nuốt
1
Tuyệt đối
• Bất thường phát âm
• Bệnh lý tim do phổi (tâm phế)
• Chậm phát triển
2
3
Áp xe quanh amiđan
Tuyệt đối
Viêm A kèm sốt thấp khớp, bệnh van tim hoặc viêm cầu thận cấp
Tuyệt đối
11/ 09/ 2015
GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG
18
Chỉ định cắt amiđan
4
Loại
chỉ định
Tương đối
Viêm A tái hồi > 3 đợt/năm, > 3 năm
Viêm A mạn không đáp ứng điều trị:
• Đau họng, nuốt vướng kéo dài
5
Tương đối
• Viêm sưng hạch cổ kéo dài
• Hơi thở hôi
A quá phát không cân xứng, to một bên.
6
7
Tương đối
Bất thường khớp cắn & tăng trưởng sọ mặt
Tuyệt đối
11/ 09/ 2015
GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG
19
CHỐNG CHỈ ĐỊNH CẮT AMIĐAN & NẠO VA
Tuyệt đối
Bệnh về máu:
- Cơ đòa chảy máu,
- Thiếu máu,
- Rối loạn yếu tố đông máu…
Vùng có dòch: cúm, sởi, sốt xuất huyết…
Tương đối
Bệnh toàn thân chưa kiểm soát, có nguy cơ cao khi gây mê
Đang nhiễm khuẩn cấp tính
Tiền sử suyễn cần dự phòng trước
Chẻ vòm hầu, hàm ếch cần thận trọng
11/ 09/ 2015
GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG
20
KẾT LUẬN VIÊM AMIĐAN & VA
11/ 09/ 2015
Bệnh thường gặp
Dễ điều trị
Dễ tái phát
GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG
21
11/ 09/ 2015
GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG
22