A VA

Trường Đại học Y Khoa Phạm Ngọc Thạch

VIÊM AMIĐAN & VA

11/ 09/ 2015

GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG

1


MỤC TIÊU BÀI GIẢNG

1. Định vị amiđan và VA
2. Viêm amiđan cấp-mạn và các biến chứng
3. Phân độ amiđan quá phát
4. Chỉ định cắt amiđan và VA

11/ 09/ 2015

GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG

2


Hệ thống mô lymphô vùng họng: Vòng Waldeyer

Amiđan: Amygdale (Pháp), Tonsilla (Latin), Tonsil (Anh)

VA (Vegetation Adenoide)

•
•
•
•
11/ 09/ 2015

Tạo miễn dịch 12th-10 tuổi
Khối tân bào của vòm mũi họng, xếp thành lá, diện tiếp xúc rộng
Nhiều bạch cầu bắt & diệt vi khuẩn
Trung tâm mầm, kháng thể

GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG

3


CHẨN ĐOÁN VA

 Bộ mặt VA, chảy & nghẹt mũi
 Dùng loa otoscope qua mũi hơn là:
• Ống nội soi cứng/ mềm
• Sờ vòm, soi vòm qua gương
• X quang sàn sọ trước nghiêng

11/ 09/ 2015

GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG

4

BIẾN CHỨNG VA

11/ 09/ 2015



Viêm tai giữa thanh dịch, nghe kém



Viêm mũi xoang



Viêm amiđan



Viêm thanh quản cấp



Rối loạn tiêu hóa



Thể lực kém, da xanh, biến dạng mặt

GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG

5


CHẨN ĐOÁN PHÂN BIỆT VA

1. U sọ họng
2. U xơ vòm
3. Pôlýp đơn độc
4. U độc

11/ 09/ 2015

GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG

6


ĐIỀU TRỊ VA

1. Nội khoa
. Hỉ, hút, rửa, xịt mũi
. Tắm nắng
. Kháng sinh, kháng viêm
2. Chỉ định Nạo VA

.VA to
.Biến chứng

11/ 09/ 2015

GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG

7


Ảnh mô amiđan khẩu cái cắt ngang

 Biểu mô lát tầng
 Các hốc nhỏ phân nhánh
 Các nang với các trung tâm mầm
 Vỏ bao mỏng bao quanh

11/ 09/ 2015

GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG

8


1. Cuốn giữa
2. Cuốn dưới
3. Xương khẩu cái
4. Tuyến khẩu cái
5. Trụ trước amiđan
(Cung khẩu cái lưỡi)
6. Mặt lưng của lưỡi
7. Amiđan họng
8. Gờ vòi
9. Lỗ vòi

10. Ngách họng
11. Nếp họng vòi
12. Màn hầu
13. Trụ sau (Cung khẩu cái hầu)
14. Amiđan khẩu cái
(thành bên họng miệng)
15. V lưỡi
16. Amiđan lưỡi

11/ 09/ 2015

GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG

9


AMIĐAN

1. Bình thường
2. Có cuống
3. Xơ teo

11/ 09/ 2015

GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG

10


Viêm amiđan cấp

Sốt cao đột ngột
Đau họng, khó nuốt, chảy nước bọt
Amiđan đỏ, to, dịch nhờn, hốc mủ
Lưỡi gà phù nề

11/ 09/ 2015

GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG

11


Viêm amiđan cấp do liên cầu



Viêm họng-amiđan cấp lan rộng



Đột ngột sốt cao, rét run



Đau họng, khó nuốt



Đau nhức đầu & cơ khớp



Amiđan to, niêm mạc họng đỏ ± xuất tiết bựa trắng



± đốm xuất huyết (petechiae) trên màn hầu



Hạch dưới cằm to

11/ 09/ 2015

GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG

12


Viêm amiđan mạn

•

Điều trị chưa đúng, viêm amiđan cấp → mạn

•

Nuốt vướng, ho húc hắc, Không sốt & đau họng

•

Đánh giá:
- Mức độ quá phát/ xơ teo
- Hốc mủ
- Cơn bộc phát cấp

11/ 09/ 2015

GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG

13


Phân độ amiđan quá phát
theo Brodsky, Leove và Stanievich

Độ I: hẹp eo họng < 25 %
Độ II: hẹp eo họng 25 - 50 %
Độ III: hẹp eo họng 50 - 75 %
Độ IV: hẹp eo họng >75 %

11/ 09/ 2015

GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG

14


Biến chứng VIÊM AMIĐAN

 Áp-xe quanh amiđan: há miệng hạn chế, sốt cao, vẻ mặt nhiễm trùng, amiđan to, màn
hầu đỏ, lưỡi gà lệch bên lành

 Nhiễm trùng huyết: sốt cao-rét run, cấy máu có vi khuẩn
 Thấp khớp-tim: liên cầu tan huyết β nhóm A
 Viêm cầu thận

11/ 09/ 2015

GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG

15


CHẨN ĐOÁN PHÂN BIỆT

U Amiđan (lành, ác): Amiđan to 1 bên

Giải phẫu bệnh

11/ 09/ 2015

GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG

16


Điều trị nội khoa



Bệnh căn: viêm mũi xoang
trào ngược dạ dày thực quản

11/ 09/ 2015



Kháng sinh, giảm ho, hạ sốt



Súc họng

GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG

17


Chỉ định cắt amiđan

Loại
chỉ định

Amiđan quá phát tắc hẹp hô hấp trên:
• Rối loạn giấc ngủ (ngáy, ngưng thở...)
• Rối loạn nuốt
1

Tuyệt đối

• Bất thường phát âm
• Bệnh lý tim do phổi (tâm phế)
• Chậm phát triển

2

3

Áp xe quanh amiđan

Tuyệt đối

Viêm A kèm sốt thấp khớp, bệnh van tim hoặc viêm cầu thận cấp

Tuyệt đối

11/ 09/ 2015

GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG

18


Chỉ định cắt amiđan

4

Loại

chỉ định

Tương đối

Viêm A tái hồi > 3 đợt/năm, > 3 năm

Viêm A mạn không đáp ứng điều trị:
• Đau họng, nuốt vướng kéo dài
5

Tương đối

• Viêm sưng hạch cổ kéo dài
• Hơi thở hôi

A quá phát không cân xứng, to một bên.
6

7

Tương đối

Bất thường khớp cắn & tăng trưởng sọ mặt

Tuyệt đối

11/ 09/ 2015

GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG

19


CHỐNG CHỈ ĐỊNH CẮT AMIĐAN & NẠO VA
Tuyệt đối

Bệnh về máu:
- Cơ đòa chảy máu,
- Thiếu máu,
- Rối loạn yếu tố đông máu…

 Vùng có dòch: cúm, sởi, sốt xuất huyết…
Tương đối

 Bệnh toàn thân chưa kiểm soát, có nguy cơ cao khi gây mê
 Đang nhiễm khuẩn cấp tính
Tiền sử suyễn cần dự phòng trước
 Chẻ vòm hầu, hàm ếch cần thận trọng
11/ 09/ 2015

GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG

20


KẾT LUẬN VIÊM AMIĐAN & VA

11/ 09/ 2015



Bệnh thường gặp



Dễ điều trị



Dễ tái phát

GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG

21


11/ 09/ 2015

GIẢNG VIÊN TRẦN THỊ MAI PHƯƠNG

22